Binnenland
Mondriaan schildert écht
in nieuw Madame Tussaud
Bosio-affaire is web vol ministeriële leugens
vvv-f
,v.v.v v.v.v.
v.v/v.v.v.
De vreemde paradox van de bodemsanering
Vrijdag 31 mei 1991
Redactie; 023-150225 JANINE B
ALT AN ERDOGAN
T (chef) PATRICK VAN OEN HURK SJAAK
T KLOMPMAKER Vormgeving I-
(ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
Het 'Madame Tussaud Scenerama' opent volgende
maand de deuren. De expositie in het hartje van Amster
dam is ruim twee keer zo groot als het vroegere wassen
beeldenmuseum in de Kalverstraat. De statische wassen
beelden zijn voor een groot deel vervangen door electro-
nische poppen en andere technische snufjes. Het moet
een van de grootste toeristische trekpleisters in de hoofd
stad worden.
zullen op de Dam terugkeren.
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
Museum is in ieder geval niet
het goede woord. „In een muse
um is het publiek bijna altijd
slechts toeschouwer. Hier kun
je echt aan het tentoongestelde
deelnemen, ie sjaat midden in
een schilderij. Daarom noemen
we het liever een expositie", al
dus Andrew Tansley, project
controller en eindverantwoor
delijke voor het Madame Tus
saud Scenerama.
Deze week trokken de mede
werkers van het wassenbeel
denmuseum de deuren in de
Kalverstraat voorgoed achter
zich dicht. Na 21 jaar was dat
even slikken. Tansley: „Het was
triest om alles zo achter te laten.
Slechts enkele van die beelden
Het meeste materiaal laten
omsmelten voor nieuwe objec
ten."
Het oude Madame Tussaud
stond met 460.000 bezoekers
per jaar op de negende plaats
van toeristische attracties in
Amsterdam. De nieuwe exposi
tie heeft een capaciteit van
750.000 bezoekers. Andrew
Tansley hoopt dit aantal binnen
twee iaar te Dereiken.
Ook elke andere vergelijking
met het oude museum gaat
mank. De twee verdiepingen,
met schitterend uitzicht over de
Dam, zijn elk gewijd aan één
eeuw Nederlandse en vooral
Amsterdamse historie.
Dat begint met de ontvangst
door de 'Amsterdam Man', een
VmVIv.
w.
v.v.v/.v.'.v.
vijf meter hoge, bewegende
Claas Janszoon. Terwijl deze
verhaalt over het Holland van
de Gouden Eeuw, met Amster
dam als rijkste stad ter wereld,
ontrollen zich de verschillende
taferelen in een steeds wisse
lend jaargetijde.
Straatscènes. Een complete
Amsterdame gracht. Amster
damse stratemakers legden er
duizend originele klinkers voor.
Een schilderende Rembrandt en
collega Vermeer. Maar ook scè
nes van de Tachtigjarige Oorlog
en de vader des vadersland,
Willem van Oranje. De mooie
plaatjes van de rijke Gouden
Eeuw worden afgewisseld met
minder frisse taferelen. Zo is er
een heuse martelkamer, waarin
de gebroeders De Witt zijn op
gehangen.
„Het is eigenlijk de geschie
denis van de Staat der Neder
landen in een notedop", vertelt
ontwerper van de Scenerama,
Martyn Bainbridge. „Veel be
kende schilderijen hebben ge
diend als inspiratiebron voor de
verschillende taferelen. Werk
van Johannes Vermeer, Paulus
Adviesraad laakt
'heksenjacht' op
snelheidsduivels
DEN HAAG ANP
De Raad voor de Verkeersveilig
heid vindt dat er langzamer
hand sprake is van een heksen
jacht op hoogwaardigheidsbe
kleders die te snel rijden.
Gisteren maakte De Telegraaf
bekend dat mr. Pieter van Vol
lenhoven 160 km per uur had
gereden. Hetzelfde gebeurde
eerder met onder meer premier
Lubbers.
Van Vollenhoven pleitte on
langs als voorzitter van de Raad
de Verkeersveiligheid nog
het invoeren van een snel
heidsbegrenzer voor personen
wagens. Een woordvoerder van
de raad vindt niet dat de geloof
waardigheid van dit pleidooi
een deuk heeft opgelopen. „Er
is niets in het geniep gebeurd.
Normaal houdt de heer Van
Vollenhoven zich aan de li
miet."
Potter, Frans Hals, Albert Cuyp,
Jacobus Ruysdael en uiteraard
Rembrandt."
Als de eerste rondgang ten
einde is, bevindt de bezoeker
zich in een letterlijk ijskoud
winterlandschap. Lichteffecten
begeleiden het publiek vervol
gens naar een hogere verdie
ping, in tijd drie eeuwen later.
Een maanlandschap, waar
Neil Armstrong en Buzz Aldrin
hun overbekende stappen 'voor
de mensheid' zetten. Terug op
aarde de 'Dutch Room', met
daarin beelden van koningin
Beatrix, haar zoon Willem-
Alexander in uniform en haar
grootmoeder Wilhelmina, geze
ten achter een originele mircro-
foon van Radio Oranje. Anne
Frank schrijft en Mondriaan
schildert.
Tussen de 105 tentoongestel
de beelden bij Madame Tus
saud zitten zes zogeheten au-
dio-animatronics. Deze compu
tergestuurde beelden kunnen
bewegen en spreken. Naast ver
schillende 'bekende' Nederlan
ders, stond overigens ook een
deel van het personeel van Ma
dame Tussaud model voor de
figurantenrollen. Architect van
de Scenerama, Gerard de Klerk,
poseerde bijvoorbeeld voor Sint
Nicolaas. Voor één van de ge
broeders De Witt werd een cir
cusartiest als model gekozen.
Die moest opgehangen aan z'n
voeten poseren.
De Dome sublimeert de 'eeuw
van de techniek' tenslotte. Voor
de bouw van deze grote koepel
moest het dak van het Peek en
Cloppenburg-gebouw compleet
worden verhoogd. Op verschil
lende niveaus verschijnen inter
nationaal bekende grootheden,
terwijl in het midden van de
ruimte een rode tulp openklapt.
Daaruit komt een aardbol te
voorschijn. Ook die klapt weer
open om de vrede gestalte te
geven. De schutspatroon van
Amsterdam, Sint Nicolaas,
maakt het spektakel compleet.
Madame Tussaud Scenera
ma. P&C-gebouw, Dam 20 in
Amsterdam. Telefoon: 020-
6229239. Vanaf 11 juni dage
lijks geopend van 10.00 uur tot
17.30 uur.
DEN HAAG «PETER DE VRIES
Het is een verhaal vol Misdaad
en Politiek. Een duister web van
Leugens en Intriges. Waarom
moest het bedrijf van de heer
M.B. uit A. worden geliqui
deerd? Welke ministers logen de
Tweede Kamer voor over de
handel in drugs? Waarom deed
niemand wat met aangiften van
diverse strafbare feiten? Een
wakkere volksvertegenwoordi
ger rakelde deze vragen gisteren
weer op. De Bosio-affaire is te
rug.
Er zijn, zelfs in de huidige Ne
derlandse politiek, spannendere
kamerdebatten denkbaar dan
dat over het Verslag van de Vas
te commissie voor de Verzoek
schriften. Jaarlijks rapporteert
deze commissie over de afhan
deling van diverse protesten die
burgers en bedrijven bij haar
hebben ingediend. Er gebeurt
weinig met die protesten.
Tot gisterochtend Peter Lank-
horst van zich liet horen. De
routinier van Groen Links had,
bijna tegen de regels in, écht al
le stukken gelezen. Aan de orde
was de 'Bosio-affaire'.
De heer M.B. uit Arnhem
vroeg op 17 maart 1982 een
'overbruggingskrediet' en een
'vermogensversterkingskrediet'
aan voor zijn bedrijf, dat zich
toelegde op airconditioning
systemen in automobielen. Het
krediet werd geweigerd, mede
omdat het bedrijf op 23 decem
ber van het voorafgaande jaar
failliet was verklaard. Handelaar
B. protesteerde. Zijn beroep
werd verworpen 'wegens onvol
doende vertrouwen in de on
dernemerscapaciteiten'.
Tot zover een doorsnee Hol
lands Handelsdrama. Dat is
echter nooit compleet zonder
een adviesbureau. De firma Be
renschot bijvoorbeeld, die voor
stelde een regeringswaarnemer
bij het bedrijf aan te stellen en
toch geld te geven.
Er volgden toezeggingen van
Economische Zaken, die de
subsidie vervolgens weer wei
gerde. B. razend. Nieuw protest:
weer dood spoot.
Dan de Drugs. De handelaar
in airconditioning voor auto's
raakte in 1985 in een vreemd
parket verzeild. In Antwerpen,
onderzocht de politie een partij
kokosnoten, die op zijn naam
staat. Er bleek soft-drugs in te
zitten. De eerzame handelaar B.
deed aangifte van valsheid in
geschrifte en handel in verdo
vende middelen. „Die zijn ter
kennis gebracht van de Centrale
Recherche Informatiedienst
CRI", schreef de kamercommis
sie. En: „De aan de CRI ver
strekte inlichtingen hebben ge
leid tot in beslagneming van
een partij verdovende middelen
door Belgische politie-ambte-
Lankhorst: „Ten eerste ont
kent de CRI dat de zaak ooit bij
hen is aangemeld. Hetgeen ove
rigens weer werd tegengespro
ken door de Belgische autoritei
ten. De Belgen vonden de
drugs, en belden Nederland.
Van het omgekeerde, het inlich
ten van de Belgen door de CRI,
was in ieder geval nooit spra
ke."
Tenslotte de Leugens. In 1989
schreef minister De Korte van
economische zaken nog dat
nergens uit was gebleken dat B.
ooit aangifte heeft gedaan van
handel in drugs of wapens.
Lankhorst: Waarom schreef de
commissie dan dat B. dat wel
deed? „Een liegende bewinds
man. Dat is toch niet niks".
Er zijn ook verklaringen dat
Justitie de aangifte van B. ge
woon heeft genegeerd. Minister
Andriessen van economische
zaken in 1990: „...door B. is vol
strekt onvoldoende bewijs
gevoerd om het bestaan van
een drugsaffaire aannemelijk
maken". Waarom schrijft d
commissie dan dat de infc
tie van B. er toe geleid heeft dal
er een partij drugs in beslag L
genomen? Lankhorst: „De mi
nister van Justitie Korthals Altes
heeft bovendien gemeld dat B.
in 1985 wel degeüjk aan de bel
heeft getrokken, ma<
aangifte wilde doen."
Een warrig verhaal. Er resteert
minstens één klemmende
vraag. Welke Minister Loog?
Daarover mag de kamercom
missie opnieuw een weekje na
denken. Uitspraak volgende
week donderdag.
Bedrijfsleven moet ondanks gijbelten vervuilde grond importeren
KOKANJE
'De paradox van de bodemsa
nering' heet het in vakkringen:
Nederlandse bedrijven hebben
kostbare apparatuur aange
schaft om gifgrond te reinigen.
Tegelijkertijd hebben ze de
grootste moeite om aan Neder-
wndfc vervuilde grond
men. Al jaren importeren ze gif
grond uit Duitsland, terwijl er in
Nederland zelf inmiddels een
berg vervuilde grond ligt die de
bedrijven nooit zouden kunnen
behappen.
Een onhoudbare situatie, vin
den de grondreinlgingsbedrij-
ven. Bestuursvoorzitter Van Dis
van de Heidemij sprak onlangs
wanrschuwende woorden. De
bódenisaneerders beginnen
zich langzaam terug te trekken
uit markt wegens het structure
le gebrek aan klandizie, zei hij.
Het gevolg is dat veel kennis en
geld verloren gaan.
Van Dis wees naar de over
heid als oorzaak van alle ellen
de. Die zou veel te weinig geld
beschikbaar stellen voor het sa
neren van vervuilde terreinen.
Het rijk besteedt al een paar
jaar niet meer dan 200 miljoen
gulden per jaar aan gifgrondrei
niging. Meer geld is noodzake
lijk, goed voor het milieu en dus
voor ons allemaal, betoogde
Van Dis. En goed voor de bo-
demsanerihgsbedrijven, uiter
aard.
De omvang van de bodem
vervuiling in Nederland is gi
gantisch. Volgens het Nationaal
Milieu Beleidsplan gaat het om
honderdduizend bedrijfsterrei
nen en honderden woonwijken.
In de loop van deze eeuw zijn
grote hoeveelheden oliën, zware
metalen en andere vervuilende
-V
O'
„V w"
- v - -T
J- - -•%
Vervuilde grond genoeg in Nederland. Hier een vuilnisbelt aan de Diemerzeedijk in Amsterdam foto
stoffen weggesijpeld of ge
dumpt. In de jaren tachtig werd
een begin gemaakt met het
schoonmaken door het in kaart
brengen van plekken waar de
grond vervuild Is.
Hier en daar ging een onleef
bare woonwijk tegen de vlakte.
Het bedrijfsleven zag een nieu
we markt: gifgrond. Inmiddels
dn et een stuk of den dime's
die twaalf of dertien reinigings
installaties hebben staan. Het
gaat daarbij onder meer om
grote aannemers als Volker Ste-
vin, HBG. Ballast Nedam en de
NBM. Die installaties hebben
een to'tale verwerkingscapaciteit
van ongeveer 600.000 ton grond
per jaar. Dat lijkt veel. maar ge
zien de hoeveelheid gifgrond in
Nederland is het een schijntje.
Zo ligt er alleen al in het Grift-
park in Utrecht 750.000 ton te
wachten op verwerking.
Steeds meer bedrijven zijn op
de grondreiniginsmarkt gestapt
in de hoop een stukje van de
koek te krijgen. Daardoor is een
grote overcapaciteit ontstaan.
De financiële middelen van het
Rijk om grond te reinigen ziiun
nu eenmaal beperkt. Om de be
drijven tegemoet te komen en
stilstand van de machines te
voorkomen, geeft het ministerie
van vrom al enkele jaren toe
stemming om vervuilde grond
te importeren. In 1990 was dat
zeker 100.000 ton.
Maar directeur Brunekreef
van het Servicecentrum
Grondreiniging in Utrecht blijft
optimistisch. Op langere ter
mijn is er zeker perspectief voor
de gifgrondverwerking, vindt
hij. Het Servicecentrum werd in
1989 opgericht door het Rijk, de
provincies en de gemeenten en
coördineert voor deze overhe
den het reinigen van gifgrond.
Het Servicecentrum wordt wel
getypeerd als een makelaar in
vervuilde grond, maar dan wel
een makelaar die geen winst
hoeft te maken.
Brunekreef verwacht dat de
komende jaren meer geld be
schikbaar zal komen voor het
reinigen van vervuilde grond.
„Het kabinet heeft bij het aan
treden besloten het budget voor
bodemsanering in vier jaar te
verhogen naar 350 miljoen gul
den. Bovendien wordt door be
drijven zelf ook steeds meer be
steed aan het schoonmaken van
gifgrond. Ik schat dat de ko
mende jaren alles bij elkaar 750
miljoen beschikbaar zal zijn.
Het importeren van vervuilde
grond zal daardoor steeds min
der nodig zijn".
Ook het ministerie van VROM
is niet onder de indruk van de
kritiek van de grondreinigings-
bedrijven. „De begroting van
vrom voor bodemsanering gaat
elk jaar omhoog. De komende
tien jaar worden zestig ernstig
vervuilde lokaties aangepakt.
Bovendien gaat het bedrijfsle
ven ook steeds meer geld beste
den aan het reinigen van gif
grond", aldus een woordvoer
der.
Niemand reist tegen
woordig als een on
beschreven blad
door Amerika. Dank zij boeken,
films en televisie heeft iedere
bezoeker zich al een beeld van
dit gastland gevormd. Voor de
een is Amerika het continent
waar men waardering heeft
voor mensen die bereid zijn de
armen uit de mouwen te ste
ken.
Voor de ander is de Verenigde
Staten het land van moderne
cultuurbarbaren, plat, opper
vlakkig en materialistisch, dat
bevolkt wordt door luidruchtige
dwazen met dikke billen in ruit
jesbroeken en fototoestellen
voor hun buik.
Wie een positieve houding te
genover de Nieuwe Wereld
heeft, probeert zich vaak zo
Amerikaans mogelijk te gedra
gen: je loopt dan gehaast door
de stad, zwaait bevelend naar
een taxi en je laat je door nie
mand intimideren. Kijk je daar
entegen met een zekere reserve
naar de Amerikaanse levenswe
reld, dan blijf je toeschouweren
speel je de rol van de antropo
loog die de zeden en gebruiken
om zich heen met koele blik re
gistreert.
Amerika is geen land waar een
reiziger gemakkelijk greep op
krijgt. De highways met hun re
clameborden, de fast-food-ee t-
huizen, de eindeloze voorste
den ze vormen het steeds te
rugkerende decor en vertrou
wen de reiziger geen geheimen
toe. Voordat mijn reisgezel ne
gen jaar geleden de oversteek
naar New York maakte, werd
zijn beeld van Amerika bepaald
door filmfragmenten uit wes
terns en wat losse regels uit de
wereld van country western
en rock 'n roll.
Nu kan hij zich nauwelijks meer
voorstellen dat hij ooit enige be-
Impressies
langstelling voor cowboys, Billy
the Kid. schietgrage Okies uit
Oklahoma en de tekst van „He
artbreak Hotel" van Elvis Pre
sley heeft gekoesterd. Amerika
is voor hem geen half-mythisch
continent meer, maar een deel
van zijn leefomgeving.
Aangezien ik niet zo'n langduri
ge ervaring met de Amerikanen
neb, moet ik het veel meer met
de oppervlakte doen en ga ik
meer af op eerste indrukken. Bij
plaatsen als Clarksville, Nashvil
le, Memphis en Jackson schie
ten mij onmiddellijk allerlei re
gels te binnen uit populaire
liedjes. Maar van Dick hoorde ik
dat de naam Tennessee tegen
woordig niet alleen meer auto
matisch met country-muziek in
verband wordt gebracht, maar
ook met Zuidamerikaanse
drugsbendes, die in het oostelij
ke bergland geheime vliegveld
jes hebben aangelegd.
Max Dendermonde, die in 1959
voor het eerst voet op Ameri
kaanse bodem zette en nu al
weer ruim tien jaar in Florida
woont, vertelde mij een aardige
inside-anekdote. Vrienden van
zijn zoons spraken er tegenover
hem vaak hun verbazing over
uit dat hij zo'n kleine auto voor
de deur had staan. Waarom zet
te iemand met zo'n mooi groot
huis nu zo'n klein wagentje
voor de deur? De portee van
Dendermonde's antwoord:
„Juist omdat ik een kleine auto
heb, kan ik in een groot huis
wonen", ging steevast aan hen
voorbij. Wie zijn omgeving kon
laten zien dat het hem goed
ging, moest, in hun visie, niet
opeens een kapotte broek in de
etalage hangen.
Wat mij als groentje weer zo op
viel, waren de openheid en di
rectheid van de Amerikanen. Je
bent zo met iedereen in gesprek
en binnen de kortste keren
wordt het familie-album door
gebladerd en legt je gespreks
partner zijn ziel bloot. En wat
mij meteen weer geweldig te
genstond, dat was de televisie.
Het medium lijkt slechts te be
staan voor het eindeloos herha
len van reclameboodschappen.
In de pauzes is er even tijd vooi
een enkel nieuwsbericht of een
kort fragment uit een film of
praatprogramma. Zelfs belang
rijk wereldnieuws wordt om de
haverklap onderbroken voor
commercials. Verder is de in
houdelijke kant van menige
praatrubriek vaak allerbe
roerdst: in achtergrondpro
gramma's wordt vooral hevig
geschreeuwd, en in sommige
talkshows bereikt de meligheid
het niveau van een schoolcaba-
ret.
Voor de moderne reiziger valt
het vaak niet mee om de toeris
tische valkuilen te ontlopen.
Een onzichtbare hand leidt je
als vanzelfsprekend langs de at
tracties. Nu vond ik het nele
maal niet erg om Graceland
Disney World binnengeduwd te
worden, maar Dick begon op
een gegeven moment toch on
rustig te worden. Waarom de
den we niet als de schrijver vai
'Blue Highways', die via allerlei
binnenpaadjes en rare dorpjes
door Amerika was gereisd? Hij
bezocht bijvoorbeeld Scratch
Ankle in Alabama, Gnawbone ta
Indiana, Why in Arizona en
Whynot in Mississippi. Daar
voelde ik niets voor. Wat viel er
te zien in een vlek van twee hui
zen met een benzinepomp, al
had die dan een fraaie naam?
Zo'n reis kon je beter op de
kaart dan in werkelijkheid ma
ken. We reden dus door naar
Disneyland, waar Dick humeu
rig om zich heen keek. dromend
van Why en Whynot.
MEDEWERKER
'.VmV'JL;
Een medewerkster van Madame Tussaud brengt make-up aan op één van de poppenhoofden.
