Zaken
'Prijs voor een snackbar
is lachwekkend hoog'
Sloper wint edelmetaal terug
uit afgedankte computers
Den Haag maakte
arbeidsbureaus gek'
Woensdag 29 mei 1991
Redactie. 071-161400 WILLEM SPIERDUK CAROLINE VAN OVERBEEKE Eindredactie
O
RAYMOND PEIL Vormgeving RUTCER J HOOCERtXJK
STAND VAN
GOUD TERUGWINNEN
is niet eenvoudig. Daar is
een speciale installatie
voor nodig.
HET ARBEIDSBUREAU
kan niet op vrijdagmiddag
gesloten zijn, vindt direc
teur Dick Visser.
Banken terughoudend met krediet aan snel groeiend aantal cafetaria 's
Het aantal snackbars in Leiden en omgeving groeit flink.
Uit cijfers verstrekt door de Kamer van Koophandel blijkt
dat er de afgelopen vier jaar 25 zaken zijn bijgekomen in
de regio Rijnland. In Leiden zelf nam het aantal cafetari
a's met 15 toe. De Kamer van Koophandel kan geen cij
fers verstrekken over het aantal wisselingen dat er in de
cafetaria-branche is geweest.
LEIDEN WILLEM SPIERDIJK
In totaal zijn er in Nederland
7600 cafetaria's. Er is volgens de
sectie ljsfrica van Horeca Ne
derland maar plaats voor 4000
zaken. Niet alleen het aantal,
maar ook het verloop in deze
branche baart Horeca Neder
land zorgen. In 1990 kwamen er
1700 nieuwe bedrijven bij, maar
1200 zaken sloten hun deuren.
Ook de kredietverschaffers zijn
er al lang van afgestapt om nog
geld beschikbaar te stellen voor
ondernemers die een cafetaria
willen beginnen. Een woord
voerder van de Nederlandse
Middenstandbank in Leiden
zegt dat de bank regelmatig be
naderd wordt met verzoeken
om kredieten te verlenen voor
het openen van een cafetaria.
"Wij zijn daar echter zeer terug
houdend in, wij schatten zelf
dat er te veel cafetaria's in Lei
den zijn, dat zou best met de
helft minder kunnen".
Ondanks deze houding van de
banken, worden er met de re
gelmaat van de klok nieuwe za
ken geopend. Brouwerijen wil
len een enkele keer wat geld be
schikbaar stellen, maar vooral
de leveranciers van gokautoma
ten zijn nogal eens bereid om
bedragen van 20.000 tot 25.000
gulden te lenen aan een onder
nemer. Met de opbrengst van
de gokkasten kan dit krediet
dan worden terugbetaald.
Voor de echte grote overnames
is een bedrag van rond de
20.000 gulden lang niet vol
doende. Voor een goed lopende
zaak moet alleen al tussen de
75.000 en 100.000 gulden good
will worden betaald. Daarnaast
is er nog een bedrag van tegen
de ton nodig voor de inventaris.
"Als ik die bedragen lees, schiet
ik in lach. Ze zijn veel te hoog
om een zaak nog rendabel te
maken. Dat bedragen voor
goodwill en overname zo om
hoog zijn geschoten, komt voor
een belangrijk gedeelte door de
horeca-makelaars. Die drijven
de prijs in deze branche be
hoorlijk op", zegt Jaap van der
Kooij. De Hazerswoudenaar is
eigenaar van vier Hendo-snack-
bars in Leiden en kocht er on
langs een vijfde bij, de zaak van
Joop van der Drift aan de Hoge
Rijndijk.
Gevolg van de hoge prijzen is
dat veel zaken binnen de
kortste keren hun deuren slui
ten, of dat ondernemers zich te
pletter moeten werken om een
boterham te verdienen. Van der
Kooij: "Het komt veel voor dat
mensen een zaak pachten voor
een veel te hoge prijs. Als ze het
al redden, kan dat alleen maar
door dagelijks veel te veel uren
te maken. Wurgcontracten,
noem ik dat".
Vakkennis
Daarnaast beginnen onderne
mers met te weinig vakkennis of
de verkeerde instelling aan een
avontuur in de snack-branche.
"Mensen denken dat het moge
Frank Postma: 'We bellen elke ochtend de goudlijn over de prijs'.
JAN WESTERLAKEN
Nee, het is niet alles goud dat blinkt. Maar
toch. Het Alphense Computer Recycling
Service herwon vorig jaar uit anderhalf mil
joen küo afgedankte technologie zo'n 45 ki
lo puur goud. Opbrengst: bijna één miljoen
gulden. Het platina, zilver en palladium
drie edelmetalen die uit de computers
kwamen, brachten een stuk minder op dan
het goud. CRS wint die metalen wel terug.
Hoe weinig ze ook in de techniek worden
verwerkt.
Computer Recycling Service is een jong be
drijf. Acht jaar oud pas. In 1983 vond Frank
Postma's vader het gat in de markt: met ha
mer en beitel computers ontmantelen, de
waardevolle onderdelen eruit vissen en
weer gebruiken. Aldus geschiedde. Maar
hoelang kon zo'n bedrijf het hoofd boven
water houden? Frank voorspelde in 1987
een bestaan van tien jaar. Langer niet. Zoals
de zaken er nu voorstaan lijkt hij ongelijk te
krijgen. CRS heeft het drukker dan ooit. En
nog altijd worden, goud, zilver, platina en
palladium ruimschoots gebruikt in de com
puter om de impulsen te geleiden.
Lr is echter meer werk aan de winkel. Frank
Postma vertelt dat de technologie voor CRS
van een hoogwaardig naar een afvalproduct
is gegaan. Want ook glas en plastic worden
nu aangeboden. En er wordt zo min moge
lijk weggegooid. CRS, zegt Frank, wordt als
het ware gedwongen om als afvalverwerker
op te treden. "Erg vinden we dat niet. Als
het maar geld oplevert. Dan kun je als be
drijf blijven draaien", zegt hij.
Kinderziekten
Praktisch al het computermateriaal dat CRS
krijgt aangeboden, werkt nog. Frank vertelt
dat het enkele keren per jaar voorkomt dat
er een zending zo van de fabriek naar Al
phen komt. Ongebruikt "Het gaat dan om
een produkt met kinderziekten. Als die eruit
moeten worden gehaald, kost dat geld. Uit
commerciële overwegingen wordt de hele
zending ontmanteld. Het gekste dat ons
ooit is overkomen, is, dat er een partij zo
van Schiphol hier naar toe werd gebracht.
Begeleid door de douane. Slopen was het
parool. Op die manier neemt zo'n fabrikant
z'n eigen markt in bescherming. Dat spul
functioneert niet naar behoren, dus moet
het worden vernietigd".
CRS heeft de plicht dat wat wordt aangebo
den te vernietigen. Het is Frank Postma ver
boden onderdelen van een computer weg
te geven of te verkopen. CRS heeft zich
daartoe contractueel vastgelegd. De kans is
reëel, zegt hij, dat er onderdelen bij hem
aanwezig zijn die nergens meer te krijgen
zijn. Contract is contract. Zelfs hobbyisten
moet hij de deur wijzen.
Dus betekent dat voor CRS dat het uitslui
tend de edelmetalen uit de computers vist?
"Klopt", reageert Postma. "Het grootste
deel van de opbrengst is nodig om de kos
ten te dekken. Natuurlijk proberen we zo
veel mogelijk goud over te houden. Nee, dat
verdwijnt niet in onze zak. Was het maar
waar. Het gaat terug naar de fabrikant. Van
daar dat het voor hem interessant is het
spul te laten slopen".
Goud terugwinnen is niet eenvoudig. Daar
is een speciale installatie voor nodig "We
kunnen dat niet zelf', aldus Postma. "Mo
gen dat ook niet zelf doen. omdat je daar
een vergunning voor nodig hebt. Hier, in
Alphen. bereiden wij het gesloopte compu-
termateriaal zo nauwkeurig mogelijk voor.
Zodanig, dat de raffinaderijen - wij werken
samen met Duitsers en Engelsen - er direct
mee aan de slag kunnen".
Speculeer CRS als het als puur goud terug
komt? De prijs is aan schommelingen on
derhevig. "Wij doen dat niet. Alleen als de
klant erom vraagt. Hij kan dat dan op een
speciale goudrekening zetten. Die klant
neemt dan alle risico voor zichzelf. Het eer
Het verloop in de cafetaria sector is groot Ook Yed-snacks aan de Haarlemmerstraat veranderde al een keer van eigenaar
lijk is om in een paar jaar snel
wat geld te verdienen en er dan
uit te kunnen stappen. Zo werkt
het dus niet", zegt Van der
Kooij.
Hoewel Van der Kooij zo'n
beetje is uitgegroeid tot de
snack-koning in Leiden, zegt hij
dat het ook voor hem moeilijk is
om zijn zaken draaiende te
houden. "Het is echt niet zo dat
ik gigantische winsten draai,
ook ik moet in m'n snackbars
gok kasten neerzetten om aan
de goede kant van de score te
blijven. Daarnaast is het een
probleem om goed personeel te
nijgen, mennen die mei hun
vingers uit de kassa blijven".
Als het het 'm niet lukt om ziin
cafetaria's te laten lopen zoals
nu - met personeel in vaste
dienst -, denkt hij erover om
ook zijn zaken te verpachten.
"Die blijven dan Hendo heten,
zie het maar als een soort fran
chising. Ik zal er wel voor zor
gen dat de pachters een goede
boterham kunnen uoidli oen en
er niet kapot aan gaan".
Voorlopig heeft Van der Kooij
z'n vizier gericht op de opening
van een nieuwe zaak aan de
Hoge Rijndijk. Hij wil daar een
soort restaurant van maken, ge
schoeid op Amerikaanse leest,
waar de klanten een eigen
maaltijd kunnen samenstellen.
)f ilir zaak ook I lencio gaat he
ten. is twijfelachtig. Van der
Kooij: "Hendo is patat, geen
varkenshaasje".
Het openen van nieuwe zaken
in Leiden wordt in de toekomst
ook voor Van der Kooij steeds
moeilijker. In de nieuwe be
stemmingsplannen wordt het
aantal horeca-vestigingen
RBA Rijnstreek op de hres voor werk
FOTO BEN DE BRUYN
ste dat we 's morgens wel doen voor we aan
het werk gaan, is het bellen van de goudlijn
om navraag te doen naar de prijs van die
dag".
Splitsen
Zodra CRS klaar is met slopen, splitst het
het waardevolle materiaal. Hoe weet Post
ma dat hij krijgt wat hem toekomt? "We
hebben in de afgelopen jaren nogal wat
know how opgebouwd. In de beginjaren
deden we het zo: we splitsten duizend kilo.
Vervolgens schakelden we twee raffinaderij
en in: elk kreeg vijfhonderd kilo materiaal
waar zij het goud uit moest halen. Als we de
resultaten daarvan terugkregen, dan kon
den we die vergelijken. Waren er grote ver
schillen. dan vroegen we de raffinaderijen
Of tt de luiste procedural vral hadden ge
volgd. Ach, het is in al die jaren dat we
draaien een keer of tien voorgekomen dat
wc zeiden: niet mee eens. Eén keer zaten
wij fout. Kijk. een foutje kan iedereen ma
ken. Bij de raffinaderij werken ook mensen.
Een schrijffoutje geeft al verschil. Bewust
worden geen schrijffoutjes gemaakt. We
worden absoluut niet geflest CRS probeert
dat te voorkomen. Elke zending die de deur
uit gaat wordt gefotografeerd. Te allen tijde
kunnen we laten zien wat we hebben ge
stuurd".
Bijna ging CRS een keer met een zending
de mi,st in. Een bedrijf uit het voormalige
Oost-Duitsland bood een partij onderdelen
met goud aan die er precies eender uitzag
dan computermateriaal uit Nederiand. Om
dat het om een nieuwe klant ging, besloot
de Alphense onderneming monsters te ne
men. Het ging tenslotte om veel geld. Post
ma: "W^t waren we dolblij dat we dat had
den gedaan. Er zat veel minder goud in die
onderdelen dan we gewend waren. Hadden
we blindelings gekocht, dan waren we diep
de boot ingegaan. Daarom zeg ik altijd: pas
op, het is met alles goud dat blinkt".
Toen de landelijke overheid het
voor het zeggen had bij de ar
beidsbureaus was het een rot
zooitje'. "Steeds wees 'Den
Haag' een andere doelgroep
aan: de arbeidsbureaus werden
er gek van en de werkloosheid
steeg". Directeur Dick Visser
(49) van het Alphense arbeids
bureau schrikt niet terug voor
boude uitspraken over de ver
schillen nissen arbeidsbemid
deling in het verleden en heden.
Zijn vakbondsverleden (voorzit
ter van de Industriebond FNV)
heeft daar waarschijnlijk ook
wel mee te maken.
Sinds 1 januari 1991 van dit jaar
is de ambtenarij die mensen
aan werk helpt en werkgevers
aan werknemers ingrijpend ge
wijzigd. De arbeidsbureaus, die
onder het ministerie van sociale
zaken en werkgelegenheid vie
len, zijn nu kantoren van het
RrgKina.il Bestuur \<x>r de Ar
beidsvoorziening (RBA) Er zijn
28 RBA-districten in Nederland,
die aan de top worden bestuurd
door een bestuur waarin vak
bonden, werkgeversbonden en
ambtenaren aïle evenveel te
zeggen hebben.
Het RBA is een nieuwe dienst
verlenende organisatie waarin
werkgevers, werknemers en
overheid sinds 1 januari samen
werken. Samen beslissen zij wat
de beste aanpak is voor proble
men bij het aan werk helpen
van werklozen. Dat gebeurt via
de arbeidsbureaus, voor de be
middeling van werkzoekenden
en werkgevers, en de centra
vakopleiding voor scholing.
"i ie verentwooraeiyi bedeo /ijn
nu verdeeld tussen de verschil
lende partijen in een zelfstandi
ge organisatie. Dat werkt veel
Brier", vindt V leeei Aan bet
hoofd v.in de RBVs slaat bet
Centraal Bestuur voor de Ar
beidsvoorziening (CBA), waarin
ook de drie verschillende groe
pen ieder een gelijke inbreng
nebben. Samen met de 28
RB Vs bepaalt bet B bet be
leid. Zo wordt onder meer aan
gegeven welke groepen werk
zoekenden en sectoren in de sa
menleving extra aandacht moe
ten krijgen.
De RBA's vertalen het landelijke
beleid in een eigen aanpak.
"Omdat we dichtbij de eigen ar
beidsmarkt en klanten zittten,
kunnen we maatwerk leveren",
legt Visser uit. "We kunnen veel
sneller op veranderingen op de
arbeidsmarkt inspelen".
Visser zet zich als 'uitvoerder'
van bot rba boioK i nu In voor
de ongeveer 400.000 werkenden
in deze regio: een groot gebied
dat zich uitstrekt van Alphen.
leidenen de BtÊÊOÊtUtk M
Haarlem en Scheveningen
"Een gebied waar de werkloos
heid relatief laag is: zo'n 4 pro
cent. Eén van de knelpunten is
dat de vraag naar hoger gekwa
lificeerd personeel in deze regio
groter is dan het aanbod. Maar
dat is een beetje een luxe-pro -
blooni
Verschillen
Volgens Visser zijn de regionale
verschillen in de Rijnstreek
groot. "Leiden heeft te kampen
met grote-stads-problemen; et
nische minderheden, herintre
dende vrouwen, jeugdwerkloos
heid, werkzoekende academici.
streng aan nonnen gebonden.
"We krijgen nog regelmatig
aanvragen van mensen die een
shoarma zaak. petit-restaurant'
of snackbar willen openen"
zegt een woordvoeroer van de
gemeente. In de meeste delen
van Leiden geldt echter een
nieuw bestemmingsplan of is
een voorbereidingsbesluit geno
men. In de wijk d Oude Morsch
gelden deze regels nog niet
'Dat verklaart waarom er zich
daar de laatste jaren veel nieu
we zaken hebben gevestigd", al
dus de woordvoerder van de ge
meente.
Ook de vraag naar personeel in
de detailhandel, de metaal cn
de bouw is er groot. De Bollen
streek zit met een jaarlijks te
rugkerend probleem van de sei
zoensarbeid. Wc moeten daar
voor een goede oplossing zien
te vinden In Alphen zie je veel
administratieve arbeid, handel
cn dienstverlening. Probleem
hier is dat de vraag naar ar
beidskrachten groter is dan het
aanbod".
Volgens Visser is scholing ont
zettend belangrijk. "Daar zit
vaak het knelpunt. We moeten
zorgen dat de mensen worden
opgeleid voor het werk dat er te.
)ok moeten we erop toezien
dat de eisen van werkgevers
soms realistischer kunnen".
Het RBA werkt nauw samen
met sociale diensten, onder
wijsinstellingen. organisaties
voor vrouwen, minderheden en
jongeren, uitzendbureaus, be
drijfsverenigingen en andere
dienstverleners op de arbeids
markt. "We ziin een dienstver
lenende instelling waarin de
klant centraal staat. Daarom
vind ik het bijvoorbeeld niet
kunnen dat arbeidsbureaus op
vrijdagmiddag gesloten zijn. Wc
moeten toegankelijk zijn en
mensen het gevoel geven, dat
wc ons stinkende best voor hen
zullen doen".
Uk jaar wordt bekeken of de
RBA waarmaakt wat zij zich
heeft voorgenomen. h-er dnc
jaar wordt bekeken of de nieu
we organisatie goed functio
neen. Visser "Ik ben optimis
tisch. Als we cr elk iaar een
schepje bovenop doen, kunnen
we kunnen de deskundige op dc
arbeidsmarkt worden
I)it |aar heeft bet RIIA
Rijnstreek zich twee be
langrijke laken gesteld: bet
aan het werk helpen van
vrouwen met name her
in treed sters en etnische
minderheden.
In Ittl wil het HA in
totaal 3100 werklozen aan
een baan helpen. Daarvan
bedraagt het aantal te
plaatsen vrouwen 1350,
voor dc etnische minder
heden Is het strrefci|fer gr
Meid op 290. liel KilA wil
in mVaal 4150 vacatures
vervuilen In deze regio.
Op dit moment Maan er
in dr/r n-gii» lh.ll*> w. r L
zoekenden gerrgUfrrrrd.
Daarvan zijn rr
gcr dan één jaar werkloos.
Het aantal vacaturca be-
draagt WiMI.
Menken breidt
belang uit in
frisdranken
Menken landbouw Holding in
Wassenaar heeft vong jaar een
winst gemaakt van 11 8 miljoen
gulden Het jaat daarvoor bc
droeg de winst 72 miljoen gul
den
De omzet van het bcdnjf be
droeg vorig jaar 464 miljoen
gulden tegrn 462 miljoen in
1 '189. Dit blijkt uit hel sociaal
jaarverslag over 1990.
1 >ochterondememing Uko
Frisdranken in IkKlegravrn ver
sterkte de positie op de fris-
drankrnmarlt in Europa door
deelneming (50 procent) in het
bedrijf Soft Drinks International
in Heerlen. Dit bedrijf beeft
jaarlijks ren omzrt van ruim
vijftig miljoen gulden.
Uko Frisdranken met ruim
160 mensen in dienst heeft in
de afgelopen vier jaar de omzet
verdrievoudigd Het bedrijf
neemt binnenkort de Sunkist li
centie voor BHgjé en liarm
burg over van Nutncia België.
Omdat Sunkist in deze landen
zeer goed verkoopt, zal de pro-
duktie en dr omzet van liko
naar verwachting nog verder
stijgen. Het bedrijf probeert nu
ook ern Sunkist Ikrntic te krij-
grn voor Nederland
Menken wil het flsdrankrnhe-
drijf in Bodegraven uitbreiden
met een nieuwe fabriek. Hier
door wordt de capaciteit van
het bedrijf ruim verdubbeld.
Deze investering kost ruim ne
gen miljoen gulden.
Hel k'atwijksr meubelbedrijf
CAR heeft uit lapan opdracht
grkregrn om 3800 stoeien en
300 taf eb te leveren. Het meu
bilair is bestemd voor het pro
ject 'Huis ten Bosch', een kopie
van bet paleis van koningin
Beafm aan het Noordeinde in
Den Haag dat in Nagasaki
wordt nagebouwd Dc order
vertegenwoordigt ern waarde
van ruim l 1 miljoen gulden.
