Rtv show
khp
-53
'Hilversum is de
totale chaos nabij
Tineke haalt weer Russische
kinderen naar Nederland
Meer lezers betekent automatisch meer zendtijd
tm
m
JP-
..j©-
I
Woensdag 29 mei 1991 R*dêd»r 023-150191/023-150192 JOLANOA OUKES GERARD VAN PUTTON MEINT SINKGRAVEN Vormgeving MARIANNE VERSCHUREN q
Maar wat gebeurt er als het pro
gramma-monopolie vervalt7 Worden
Revu en Aktueel, Story en Privé, dan
een soort familie-omroepbladen? Of
komen er nieuwe onafhankelijke om
roepbladen op de markt7
Herman van Wijk, nu adviseur bij NOS
Een kusje van een stewardess voor een jongetje uit Tsjemobyl. Samen met zo'n tweehonderd landgenoo^es
bezocht hij vorig jaar Nederland. foto anp
FREDERIKE CONTANT
CORRESPONDENT CPD
RTl.4-presentatrice
Tineke de Nooy Is er
voor de tweede keer
in geslaagd om tweehonderd
kinderen uit het Russische
Tsjernobyl voor een vakantie
naar Nederland te halen. De
kinderen komen op 4 juni naar
Nederland. De Nooy heeft voor
dit doel de Stichting Kinderen
van Tsjernobyl opgericht. Deze
stichting heeft zich de laatste
maanden bezig gehouden met
het Inzamelen van geld en het
vinden van sponsors.
De stichting werd vorig jaar
opgericht en staat onder voor
zitterschap van K. Derksen. Het
secretariaat wordt gerund door
universitair docent M. Racz en
de financiën worden beheerd
door J. Herselman, de zakelijk
partner van Tineke de Nooij.
Enkele bekende leden van de
stichting zijn Sienie Strikwerda,
professor C. Haanen en de echt
genoot van Tineke de Nooij, de
Bussumse chirurg P. Ykelen-
stam.
Tsjernobyl werd in 1986 ge
troffen door een ongeluk met de
kerncentrale. Vier miljoen men
sen kregen een gevaarlijke hoe
veelheid straling binnen en de
bewoners van het gebied wer
den geëvacueerd. Meer dan een
half miljoen kinderen ondervin
den nog dagelijks de gevolgen
van het ongeval. Velen zijn ern
stig ziek, anderen leven in de
angst alsnog ziek te worden.
Volgens deskundigen kan het
ziekteproces worden vertraagd
als over een goede lichamelijke
en mentale conditie wordt be
schikt.
Troosteloos
De troosteloze omstandigheden
waarin de meeste kinderen van
Tsjernobyl leven dragen niet
bepaald toe tot een positieve le
venshouding. Daarom is een
vakantie zo belangrijk. Vorig
jaar kwamen voor het eerst
tweehonderd kinderen naar Ne
derland en dit jaar is er weer
driehonderdduizend gulden bij
elkaar gebracht door de stich
ting.
De tweehonderd kinderen ko
men per chartervliegtuig naar
Nederland en verblijven dan
twee weken lang in bungalow
parken in Brabant en Limburg.
Excursies worden gemaakt naar
Amsterdam, De Efteling en het
pretpark Duinrell. Tijdens het
verblijf in Nederland worden de
kinderen bijgestaan door een
team van 47 volwassenen, on
der wie artsen, verpleegkundi
gen en leerkrachten.
De Nooy vetrekt eind augus
tus zelf naar Tsjernobyl om voor
RTL 4 een reportage te maken
over de leefomstandigheden
van de kinderen. Zij volgt dan
drie kinderen die in Nederland
zijn geweest in hum eigen om
geving. Deze reportage wordt
op 14 september via RTL 4 uit
gezonden.
CORRESPONDENT .CPD
ry
M ijn grote kennis van
M j het omroepwezen
m J gaat voor het in rep
en roer verkerende Hilversum
niet helemaal verloren. Her
man van Wijk mag eergisteren
dan feestelijk afscheid hebben
genomen van de VARA, op ver
zoek van het NOS-bestuur
blijft hij actief op het gebied
van de omroeptechnologie.
Bovendien heeft de NOS de 57-
jarige Van Wijk voor twee jaar
weten te strikken als technisch
adviseur.
Van Wijk bekleedde vijftien
jaar lang topfuncties bij de
VARA. Eerst was hij omroep-
secretaris, daarna vice-voorzit-
ter. Dat hij zijn omroep na 1 juli
niet langer in het NOS-bestuur
zal vertegenwoordigen, deert
hem onder de huidige omstan
digheden niet al te zeer. „Ik zou
nog wel deel willen uitmaken
van een team, dat de hele om
roep weer op poten zou moeten
gaan zetten. In dat team zouden
in elk geval ook de huidige
NOS-voorzitter Max de Jong en
Marcel van Dam moeten zit
ten."
Totale chaos ligt in het ver
schiet in Hilversum, volgens
Van Wijk is daar geen ontko
men aan: „De Hilversumse om
roep is in een bestuurlijk ver
band terecht gekomen, waarin
niemand meer de baas is. Als
Hilversum een besluit neemt
moet het voorstel eerst zes in
stanties passeren. Er is geen be
hoorlijke dialoog tussen Den
Haag, Hilversum en Rijswijk. En
daartussen zit ook nog het
Commissariaat voor de Media,
dat de dienst wil uitmaken. Ik
begrijp niet, dat de programma
makers dit allemaal pikken."
Verandering
De uitnodiging voor zijn af
scheidsreceptie vermeldde in
eenvoudige bewoordingen zijn
reden om terug te treden: „Drs
H. van Wijk heeft besloten zijn
functie als waarnemend voor
zitter te beëindigen. Hij acht de
tijd gekomen voor verandering
van bezigheden."
Van Wijk: „De VARA is de
laatste jaren een steeds kleinere
organisatie geworden. De totale
afslanking van de VARA kan ook
voor de top niet zonder conse
quenties blijven. Aan de top is
nu maar één man nodig en dat
is Marcel van Dam."
Hij heeft, Van Wijk erkent het
volmondig, in de afgelopen ja
ren menigmaal met de gedach
te gespeeld om op te stappen:
„Maar er waren telkens wel
weer moeilijke en ook vaak
pijnlijke beslissingen te nemen
en veel problemen op te lossen.
En ik wrilde onder die omstan
digheden geen wegloper zijn."
Waarom heeft Van Wijk vijf
jaar geleden zijn kandidatuur
voor het voorzitterschap ge
handhaafd, toen bekend werd
dat ook Marcel van Dam zich
beschikbaar stelde?
„In de eerste plaats om te
zorgen dat er iets te kiezen viel.
Marcel kwam pas in een later
stadium als kandidaat-voorzit
ter in beeld en ik had flink wat
support binnen de VARA.
Vanuit de vereniging is er na de
verkiezing van Van Dam sterk
Herman van Wijk, twee dagen na zijn afscheid bij de VARA: „De totale
afslanking bij de omroep kon ook voor de top niet zonder consequen
ties blijven." foto cpd
VARA-lid. De socialistische om-
roepzuil was hem te „verzuild".
„Wat Kloos. een man met veel
visie, er in die tijd van wilde
maken vormde voor mij de uit
daging. Wat nu als formule
wordt gehanteerd, hebben we
in de tijd van Kloos al bedacht.
Alleen: We kregen herrie met de
bij mij op aangedrongen niet
weg te gaan en als waarnemend
voorziner te blijven fungeren in
de VARA-top."
Wat dreef je 15 jaar geleden
naar de VARA?
„Ik was 42 jaar en na een blik
semcarrière bij de PTT had ik
het gebracht tot hoofd van de
afdeling Personeelsvoorzienin
gen en loopbaanontwikkeling.
Ik wilde iets compleet anders. Ik
wist niets van de omroep af,
programmamakers. Het was de
tijd van te lang praten, geen be
slissingen nemen. En in zo'n si
tuatie is iemand met visie al
de functie van omroep- gauw verdacht. Dat is het lot dat
secretaris bij de VARA leek me André trof en daarmee kon hij
twee redenen interessant.
De eerste reden was de persoon
van André Kloos, die toen voor
zitter was. En de tweede reden
was dat Kloos bezig was een
progressieve omroep te ma-
Afkomstig uit een rood nest
was Van Wijk vooral een kritisch
niet overweg.
En jij overleefde alle herrie-
golven.
„Ik was de constante factor in
het geheel, 'de verbindingsman
tussen vereniging en bedrijf.
Nog» altijd ben ik er ontstemd
over, dat we er niet in geslaagd
zijn Kloos bij de VARA te hou
den. Dat hij alles vanuit een
groot idealisme deed, is onder
belicht gebleven."
Dat neemt allemaal niet weg
dat in Trouw, een gerespecteerd
ochtendblad toch, viel te lezen
dat de VARA vijf jaar geleden
nog luidruchtig in de goot lag.
In feite werd met die zin tegelij
kertijd aangegeven dat de VARA
van nu eigenlijk van Marcel van
Dam is en van niemand anders.
Van Wijk echten „Program
matisch heeft de VARA nooit in
de goot gelegen. We hebben
door de jaren heen prijzen ge
haald. Ook toen, dus. Doordat
we financiële problemen had
den, heeft de VARA een slecht
imago gehad. Wat wel waar is,
dat de VARA-programma's de
laatste jaren verdraagzamer,
vriendelijker zijn geworden.
Maar dat heeft ook met de ver
anderende tijdgeest te maken.
Als VARA-programma's een on
verdraagzaam karakter kregen,
stoorde ik mij daar mateloos
aan. Intolerantie is éen van de
gevaarlijkste elementen in de
samenleving."
NOS-voorzitter Max de Jong
begon zijn tv-werkzaamheden
onder het*motto: als men 's
avonds na een dag hard werken
thuis komt wil men ontspan
ning.
,A1 in 1930 werd in omrpep-
kringen betoogd, dat het verzor
gen van een amusementsge
deelte erg belangrijk zou zijn.
Eerst kreeg je amusement en in
formatie, dan een hele tijd niks
en dan de rest Entertainment
heeft door de jaren heen altijd
een grote rol gespeeld. RTL 4
brengt programmatisch dan
ook niks nieuws. Alleen wat
meer van 't zelfde en dan slim
achter elkaar geprogrammeerd.
Ik maak me er kwaad over als er
gezegd wordt, dat er eindelijk
een zender voor het grote pu
bliek is gekomen. Dat komt dan
wel door de sterren die van de
AVRO. KRO. TROS en VARA ge
komen."
ZOGEZEGD
„Met je talent je brood verdie
nen is het mooiste dat er be
staat. Dat weet ik uit eigen erva
ring." (Zanger Piet Veerman in
Algemeen Dagblad)
„Ik speel liever in een populaire
serie waar dagelijks meer dan
twee miljoen mensen naar kij
ken dan in een zogenaamd seri
eus toneelstuk dat opgevoerd
wordt in donkere keldertjes en
waar per avond drie mensen
naar komen kijken." (Frederi-
que Huydts (GTST) in TV-Ma
gazine)
Omroepen houden markt in een ijzeren greep
op gebied van geld verdienen
gevonden in de Promotie Com
missie Omroepbladen. Onder
voorzitterschap van de pas af
getreden De Wind werden de
advertentiebelangen van alle
omroepen behartigd. Een beleid
dat in de toekomst zeker wordt
CORRESPONDENT GPD
"1 1
I en mooie meid op de
I voorpagina doet het
niet alleen goed bij
Playboy. Ook het Veronica-
hlad beeft wat dat betreft een
naam boog te houden. Bloot,
mooi en jong Is een goed ver
koopargument. Het scheelt al
snel tienduizend nummers in
de losse verkoop, weet men bij
de omroep van de jeugd.
Veronica was de trendsetter
voor de omroepbladen nieuwe
stijl i\ Magazine van de VARA
volgde. De voormalige rode om
roep is niet vies van mooie
vrouwen, al zijn ze wat minder
bloot dan bij Veronica. Succes is
verzekerd, want vorig jaar werd
TV Magazine hij 550.000 lezers
thuis bezorgd.
Het gaat goed met de tien
omroepbladen in ons land, die
samen een wekelijkse betaalde
oplage halen van 4,6 miljoen.
Het is de kurk waarop het pu
blieke bestel drijft. De term bla-
denbestel in plaats van omroep
bestel lijkt op zijn plaats. Leden
win je niet met goede program
ma's, maar met een goed blad.
Maar er wordt gerammeld
aan de poort van het bastion
dat omroepblad heet. De ijzer-
sterke positie is gebaseerd op
het monopolie van de program
magegevens. In de aangepaste
omroepwet zal dat vrijwel zeker
worden teruggedraaid. En
mocht dat niet zo zijn. dan
maakt de Europese regelgeving
er een eind aan.
Spoorboekje
Uitgevers van dag- en weekbla
den kunnen dan over het
'spoorboekje' met gegevens be
schikken. De kranten krijgen nu
in beknopte vorm dagelijks de
programma's aangeboden van
de NOS. De kranten staan in de
startblokken om volledige bijla
gen te brengen, zodra het mo-
4,6 MILJOEN OMROEPGIDSEN VERKOCHT IN 1990
1989 1990 winst/verlies
Aantal verkochte
exemplaren in
999 059 1.037.572
TROSkomp~
722 947
715.784
BÖSQbode
607.501
607.769
VARA magazine
518 945
545.024
N X V 914»
467.471
468.517
K§Dn
389.480 387.787
m.vtzl.r 316.800 301.397
291.034 279.871
^5S§Tgtd.
154119 1 64 477
108.534 112.000
TOTAAL
4.575.890 4.620.198 44.308
In Hilversum is het een janboel,
maar op één punt heerst geen
verwarring. Dat is op de markt
van de omroepbladen, die door
de verdeelde zendgemachtig
den gezamenlijk in een ijzeren
greep wordt gehouden. Met
steun van de overheid, die de
publieke omroepen het monop
olie gaf op de programmagege
vens. De omroepen koesteren
hun melkkoetjes. Immers, meer
lezers betekent meer zendtijd.
nopolie wordt opgeheven. Al
leert de ervaring in Duitsland
dat specifieke omroepbladen
een markt van bijna tachtig pro
cent hebben behouden.
De tijdschriften kunnen nog
niet beschikken over de pro-
gramma-gegevens. Maar wat
gebeurt er als het monopolie
venalt? Worden Revu en Aktu
eel. Story en Privé, dan een
soort familie-omroepbladen? Of
komen er nieuwe onafhankelij
ke omroepbladen op de markt?
Het Vlaamse blad llumo
heeft een voorsprong op Neder
landse uitgevers die een poging
willen wagen. Al enkele keren
heeft Humo geprobeerd het
monopolie van de Hilversumse
bladen te breken. „Het is moei
lijk. maar we slagen er steeds
weer in de programmagege
vens te krijgen", zegt Guy Mor
tier, de hoofdredacteur van. het
blad. dat in België 230.000 le
zers telt.
In Nederland heeft men 3 500
abonnees, terwijl Humo ook in
een groot aantal kiosken ligt.
Distributieproblemen deden
eerdere pogingen van de Vla
mingen op de Nederlandse
markt mislukken. „Als het mo
nopolie verdwijnt wordt het le
ven voor ons een stuk eenvou
diger", verwacht Mortier.
Hebben de omroepbladen
wat te vrezen van concurrenten
als Humo? Nee, zegt Pieter de
Wind. directeur van de RTV-
combinatie BV in Hilversum.
Dit bedrijf verzorgt de adverten
tie-exploitatie van de omroep
bladen van de VARA. NCRV en
KRO. En met succes. De adver
teerders weten de omroepen te
vinden. Vooral de coupon-ad
verteerders, zoals LOI, NTI, het
ministerie van defensie en tal
van financieringsinstellingen.
„Die adverteerders willen een
direct resultaat via ingevulde
strookjes." Het is de basis van
het commerciële succes van alle
omroepbladen.
Onmisbaar
Voor adverteerders zijn de om
roepbladen huw went omdat
doublures niet voorkomen. En
de lezers zweren bij de omroep
bladen, zo blijkt uit cijfers.
Sinds 1986 is het marktaandeel
met dertien procent gestegen.
De Wind: „Een omroepblad is
onmisbaar Het begrip spoor
boekje' is altijd negatief uitge
legd. maar je hebt zo n gids no
dig als je een keuze moet ma
ken uit minimaal zestien zen
ders op de kabel
De commerciële samenwer
king tussen de omroepbladen is
opvallend. Hilversum mag dan
verzuild en verdeeld zijn. de
omroepbaasjes hebben elkaar
voortgezet.
Deze eenheid maakt het voor
uitgevers moeilijk door te drin
gen op de markt van omroep
bladen, ook al is het straks afge
lopen met het monopolie van
Hilversum. Er zijn miljoenen
nodig om een nieuw blad te in
troduceren. De geruchten dat
RTL 4 met een eigen blad op de
markt komt zijn hardnekkig,
maar De Wind gelooft daar niet
in. „RTL wil winst maken. Dat
lukt beter met de werving van
tv-spots dan met een nieuw
blad."
Het grote belang achter de
omroepbladen is het ledental.
Een lezer van Visie is automa
tisch lid van de EO. En die van
de Mikro Gids van de KRO.
Meer lezers betekent meer le
den. En meer leden betekent
meer zendtijd. De TROS kwam
niet voor niets met die slogan.
Veronica gooide er een heel re
giment mooie jongens en mei
den tegenaan, dat op dorpsfees
ten de argeloze bezoekers
moest verleiden tot een abon
nement. En met succes, want
de betaalde oplage ligt momen
teel boven het miljoen.
Formeel is er geen band tus
sen gids en ledental. Ie kunt een
blad lezen zonder lid te zijn van
de omroep-uitgever. Alleen is
dan een zogeheten negatieve
wilsverklaring nodig om ken
baar te maken dat je wel de gids
wilt lezen, maar geen lid wenst
te zijn. Slechts een handjevol
mensen doet dat. Oud-minister
Harry van Doorn van cultuur
(1973-1977) heeft een vergeefse
poging ondernomen om het lid
maatschap los te koppelen van
het abonnement. Dat de ont
koppeling nabij is. is iedereen in
de omroepwereld zich bewust.
Maar Hilversum waant zich
vooralsnog veilig.
„Ik kan de eerstkomende vijf
jaar gefrustreerd achter mijn
bureau gaan zitten met een fan
tastisch script dat toch niet ver
filmd kan worden, of ik kan iets
maken. Nou, dan maak ik liever
iets! Dat begrijpt iedere cineast,
maar dat begrijpen kortzichtige
mensen niet." (GTST-produ-
cente Olga Madsen in TV-Ma-
gazine)
„Als je al die mensen in die ge
bouwen in Hilversum ziet zit
ten, waar zijn die allemaal goed
voor? Nergens is meer geld
voor, maar intussen..., denk ik
dan. Ja, dat durf ik te zeggen. Ik
heb dat altijd gedurfd." (Gerard
Cox in de NCRV-gids)
„Het gebeurt dat op de eerste rij
mensen erbij zitten alsof ze sla
pen. Met dergelijke figuren kun
je absoluut geen contact krij
gen. Ik kan er ook niks aan
doen, maar het zijn meestal ge-
permanenten en terminalen."
(Paul de Leeuw bij Sonja)
„Mijn geheugen is uitstekend.
Als iemand in een produktie
niet goed werkt, verkeerd om
gaat met z'n talent of de sfeer in
de groep verpest, komt-ie er bij
mij nooit meer in. Ook al zou de
persoon in kwestie daarna z'n
leven beteren." (Joop van den
Ende bij Sonja)
„Natuurlijk heb ik wel eens last
gehad van 22 jaar Kluk Kluk.
Het is meer dan eens gebeurd,
hoor, dat iemand niet op mijn
naam kon komen. Dan werd ik
dus aangesproken met meneer
uh, dinges, nou ja, meneer Kluk
Kluk." (Herbert Joeks bij Tine
ke)
„De dag dat ik er financieel
weer bovenop ben, en die dag
komt, dan koop ik het gerechts
gebouw in Antwerpen, wat men
er ook voor vraagt, en ik maaker
een groot hoerenkot van."
(Beursgoeroe Jean Pierre van
Rossem in Humo)
STRIPS
BOLLEBOOM
WAUW] straks
lekker 'N RARTUTJE J
VDeTB4LLENi l J
em
TOK*
ju en
voetsauen;
y Ach, 'h Beetje
1 akt'e kan <zeen
b-lCLc^M.
j KNAL ae BAL NOU
C TB&enoeTcxMien pi
1 PM 0£L£WAPP£RI 1/
it <1
BOES
