Buitenland
Arrestatie in
zaak Gandhi
Jarige Amnesty wil meer
aandacht mensenrechten
'Geen KGB-spionnen
in dienst van BRT'
Dinsdag 28met1991 RadacOc 023-150225 RONALD FMSAJtT fcfteO ONNO HAVERMANS HANS JACOdS JAN PREïNEN Vtrtjlingan: MARCREfT ME5UNGA LUUTIE NJEAAaNTSVWDRIlT VormgnAng HANS BOCZEUIN
DRIE BOMMEN hebben
vannacht Spaanse doelen
in Rome beschadigd Ze
zi|n mogeli|k geplaatst
door de ETA-gennde 'Ge
wapende Falange'
IJsland wil
walvisvangst
hervatten
RtYKJAV* QCA-ANC
IJsland. Noorwegen en lapan
hebben gisteren op de confe
rentie van de Internationale
Walvisvaartcommissie (IWO in
Reykavik voorgesteld de com
merciële walvisjacht weer loe te
laten. Het verzoek stuitte op
heftige weerstand van milieu-
organisaties en andere deelne
mende landen.
Sinds 1986 mogen walvissen
niet meer voor commerciële
doeleinden worden gevangen,
omdat het walvissen best and zo
zeer was gedecimeerd dat enke
le soorten dreigden uit te ster
ven. Wel weid de vangst voor
wetenschappelijke doeleinden
toegelaten. Volgens de milieu
organisatie Greenpeace hebben
IJsland. Noorwegen en lapan
met dit voorwendsel de afgelo
pen vijf jaar nog veertiendui-
zend walvissen gedood. Green
peace bepleit een permanent
jachtverbod op alle walvissoor-
ten
Deze drie- landen willen nu
dat de jacht op dwergwalvissen
en vinvissen weer wordt toege
laten. De drie landen zijn eco
nomist h deels van tie walvis
vangst afhankelijk Bovendien is
de walvis een geduchte concur
rent van vissers.
Nieuw Front
wil Suriname
alleen regeren
PARAMARIBO ANP-AT
Het Nieuw Front wil Suriname
alleen gaan regeren, ondanks de
zware nederlaag die de partij af
gelopen weekeinde bi| de ver
kiezingen leed. Voorzitter Arron
van het Front zei gisteren een
coalitie met de nieuwe partij
Democratisch Alternatief (DA)
'91 of de aan het leger gelieerde
Nationaal IVmocratischc Partij
(NDP) uit te sluiten
De officiële uitslag van de ver
kiezingen is nog niet bekend,
maar bet Nieuw Front krijgt
waarschijnlijk dertig van de SI
zetels in het nieuwe parlement.
Dat is geen tweederde meerder
heid. die nodig is om een nieu
we president te bezen of de
grondwet te wijzigen.
Volgens Anon voorziet dc
grondwet echter ook in de mo-
gi |mu tn pn ridmm I'M
wone meerderheid te laten kie
zen door dc verenigde volks
vergadering', die daarvoor spe
ciaal bijeen moet worden ge
roepen
Een grondwetswijziging, no
dig om dc invloed van bet leger
op de politiek te verminderen.
levert volgens het I ront geen
probleem op. omdat ook DA'91
daar voor is Ovengens heeft dc
NDP eveneens laten weten zich
niet te zullen verzetten tegen
een beperking van dc militaire
invloed.
Nederlanders
en Britten snel
weg uit Irak
WWt»HAWMIIIUW
COHMSPONMNT
Nederland en Groot-Britttannië
zijn het erover eens dat hun
troepen spoedig uit Noord Irak
kunnen worden teruggetrokken.
De situatie van dc Kurdische
vluchtelingen is zodanig vrrbe
terd. dat het niet langrT nodig
grote aantallen soldaten m
Noord-lrak te houden.
Minister Ter Beek van defen
sie en zijn BntJ* collega king
bleken hef daar gisteren ovrr
eens In Brussel, waar beiden dc
«oo^Mm«qgnrin| ni ril
Navo-ministers van defensie
bijwonen, spraken Ter Beek en
King af de komende wrkm
nauw contact te houden om de
tenigf rekking
De 1012 Nederlandse marl
nlers en landmachtsoldatrn
opereren In Noord Irak trsa-
men met een vrei grotere Britse
eenheid Volgens Tor Beek
hangt het tempo van de trrug
trekking af van de snelheid
waarmee de VN'-politiemacht,
die de soldaten moet aflossen,
ter plekke is. Het eerst zou de
compagnie tenienopzettrrs'
kunnen trnigketen. orndat er
voor hen geen werk mret is
KUWAYT heeft de staat
van beleg, van kracht
sinds het eind van de
Golfoorlog, om nog on
bekende redenen met een
maand verlengd
NIEUWSLIJN
Bulgaars archief open voor onderzoek
Bulgarije heeft gisteren ongeveer dertigduizend pagina's archief
materiaal ter inzage gegeven aan de Amerikaanse historicus Al
len Weinstein. Hij probeert het mysterie van de tien jaar geleden
gepleegde moordaanslag op paus Johannes Paulus II te ontrafe
len. Het is voor het eerst dat Bulgarije deze dossiers voor een
buitenstaander opent. Direct na de aanslag op 13 mei 1981 door
de Turk Mehmet Ali Agca, werd gespeculeerd op betrokkenheid
van de KGB en de Bulgaarse geheime dienst. De Bulgaarse presi
dent Zjelju Zjelev maakt zich sterk voor een nieuw onderzoek
om het imago van zijn land te verbeteren.
Zjivkov kan zijn proces weer aan
Intussen ziet het er naar uit dat het proces tegen een van Zjelevs
voorgangers, de communist Zjivkov, binnenkort kan worden
hervat. Een groep artsen heeft geconstateerd dat de 79-jarige
weer in staat is voor het gerecht te verschijnen. Zjivkov, die meer
dan dertig jaar strak leiding gaf aan partij en staat, is aange
klaagd wegens misbruik van staatsgelden. Half april werd het
proces onderbroken in verband met duizeligheid van de ver
dachte.
Honderdduizend betogen in Algiers
Het Islamitische Reddingsfront (FIS) van Algerije heeft gisteren
ongeveer honderdduizend mensen op de been weten te brengen
voor een grote demonstratie in het centrum van Algiers. De be
togers eisten de uitroeping van een islamitische staat in Algerije.
De fundamentalisten riepen zaterdag op tot een staking voor
onbepaalde tijd, maar kregen weinig gehoor voor die oproep.
Italianen krijgen vandaag geen krant
De Italianen moeten het vandaag, morgen en donderdag zonder
krant stellen. De radio- en televisiejournaals blijven tot een mi
nimum beperkt. In heel Italië zijn journalisten gisteren in sta
king gegaan om een doorbraak te forceren in de vastgelopen be
sprekingen tussen hun vakbond en werkgevers. De journalisten
eisen een loonsverhoging van een miljoen lire (ongeveer 1.450
gulden), verspreid over een driejarige cao.
Massa-striptease in disco uit protest
Een illegale striptease in een disco in de Noorse plaats Porsg-
runn is zondagavond uitgedraaid op een massale uitkleedpartij.
Toen de politie het toneel besteeg om de stripper haar activitei
ten te laten staken, trokken teleurgestelde fans onder het publiek
uit protest de kleren uit, schrijft de Noorse Dagbladet. Volgens
de krant staakten de toeschouwers, zowel mannen als vrouwen,
hun protest bij hun ondergoed. Zij kregen geen verbaal aan hun
broek.
Einde aan handelsoorlog Joegoslavië
De zes Joegoslavische republieken hebben onverwachts beslo
ten een einde te maken aan de onderlinge handelsoorlog. De
handelsoorlog brak vorig jaar uit toen het communistische Ser
vië een verbod afkondigde op de import van produkten uit Kroa
tië en Slovenië, die Joegoslavië willen omvormen van een fede
ratie in een losse confederatie. Slovenië en Kroatië antwoordden
met hoge belastingen op Servische eigendommen in hun repu
blieken, terwijl de olietoevoer naar raffinaderijen in Servië werd
geblokkeerd.
Congrespartij blijft Sonia polsen
De Indiase politie heeft afgelopen zondag een
Srilankaanse Tamil-vrouw gearresteerd die wordt ver
dacht van medeplichtigheid aan de moord op de voor
malige premier Rajiv Gandhi. Dat hebben de Indiase
persbureaus UNI en PTI gisteren bekendgemaakt.
MADRAS AP-THE INDEPENDENT-GPP
Het is de eerste arrestatie sinds
Gandhi vorige week dinsdag bij
een bomaanslag in Sriperum-
pudur, zo'n veertig kilometer
van Madras, om het leven
kwam. De politie zoekt nog
naar twee mannen. De vrouw
werd gearresteerd in het district
Zuid-Arcot in de staat Tamil
Nadu, waar ook de aanslag
werd gepleegd. De bomaanslag
zelf is gepleegd door een vrouw
die de explosieven op haar rug
droeg. Zij kwam bij de aanslag
om het leven.
De autoriteiten doen tot nu
gaard over mogelijke daders.
Minister van justitie Subrama-
niam Swamy zei gisteren dat
Gandhi is vermoord „door een
militante groepering met kennis
van militaire methoden". Hij
noemde de groep niet bij naam.
waarschijnlijk om geweld uit
wraak onder de bevolking te
voorkomen.
Sinds de moord wordt vooral
in kringen van de Tamil Tijgers
gezocht naar de daders. Ze stre
ven naar onafhankelijkheid op
Sri Lanka. Gandhi wekte de
woede van de Tijgers door in
1987 troepen naar Sri Lanka te
zenden om hun onafhankelijk
heidsstrijd de kop in te drukken.
Intussen zoekt Gandhi's Con
grespartij nog verwoed naar een
nieuwe leider. De partijtop blijft
druk uitoefenen op de weduwe
van de oud-premier, Sonia,
hoewel ze al twee keer heeft ge
weigerd. Met haar aan het roer
zo vlak na de moord op haar
echtgenoot zou de partij het
restant van de verkiezingen
over drie weken glansrijk win
nen, zo wordt geredeneerd.
Waarnemers gaan ervan uit
dat partijleiders de weduwe
vandaag opnieuw zullen polsen
wanneer ze met haar kinderen
Rahul (17) en Priyanka (19) per
trein naar Allahabad reist om de
as van haar vermoorde echtge
noot in de heilige rivier de Gan
ges te strooien. Belangrijkste ar
gument om de weduwe alsnog
te vermurwen is het verwijt dat
ze haar dochters politieke aspi
raties in de kiem smoort door in
haar weigering te volharden. In
tegenstelling tot Rahul heeft
Priyanka laten blijken ervoor te
voelen in de politiek te gaan.
Sonia zou volgens de partijtop
als een soort 'regentes' moeten
optreden totdat Priyanka oud
genoeg is de leiding van de par
tij op zich te nemen.
Een Tamil fietst langs een portret van de vermoorde oud-premier Gandhi In Madras. foro afp
Justitie ontkent beschuldigingen ex-spion
BRUSSEL HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Het ministerie van justitie in
België heeft met grote klem te
gengesproken dat vier journalis
ten van de BRTN, de Neder
landstalige Belgische omroep,
voor de KGB hebben gewerkt.
„Dat verhaal is volkomen uit de
lucht gegrepen. Er loopt geen
onderzoek naar de journalis
ten", aldus de verklaring van
het departement gisterochtend.
Aanvankelijk bestond grote
opwinding over beschuldigin
gen dat de vier voor de KGB
zouden hebben gewerkt. Ook
een ex-generaal en drie Belgi
sche ambtenaren zouden de ge
heime dienst van de Sovjetunie
hebben geholpen. Justitie blijkt
al een half jaar bezig te zijn met
een onderzoek naar dergelijke
beweringen van de vorig jaar
april overgelopen KGB-spion
Igor Tsjerpinski.
Het dagblad De Standaard
onthulde zaterdag dat
BERICHTEN
DE ZUIDAFRIKAANSE regering
heeft het parlement gisteren ge
vraagd een aantal apartheids-
wetten op het gebied van land
bezit en huisvesting af te schaf
fen. Door de wetten worden
blank en zwart gedwongen
apart te wonen en kwam bijna
negentig procent van de land
bouwgrond in blanke handen.
ANC-PRESIDENT Oliver Tam-
bo heeft gisteren gezegd dat een
terugkeer naar de gewapende
strijd tegen de apartheid onmo
gelijk is. „Dat zou een nederlaag
zijn. een tragedie die de vernie
tiging van een nieuw Zuid-Afri-
ka inhoudt", aldus Tambo. Het
ANC schortte de gewapende
strijd vorig jaar op.
Tsjerpinski bij zijn verhoren de
namen had genoemd van vier
omroepjoumalisten, een ex-
luchtmachtgeneraal, een mede
werker van het Volksunie-ka
merlid lef Valkeniers, een naas
te medewerker van minister
Tobback van binnenlandse za
ken en een hoogleraar aan de
Brusselse universiteit.
Justitie heeft nu gezegd dat de
namen van de journalisten in
derdaad zijn genoemd, maar
dat het hier om normale jour
nalistieke contacten tussen de
verslaggevers en de ambassade
van de Sovjetunie gaat. Van
spionage zou geen sprake zijn.
Volgens het hoofd van de
BRTN-nieuwsdienst, Kris
Borms, heeft Tsjerpinski zich al
leen maar gewichtig willen
voordoen door allerlei namen te
noemen. De KGB-spion, die als
diplomaat werkte op de Sovjet
ambassade in Brussel, liep in
april 1990 over naar de Ameri
kanen.
DE KUWAYTSE OPPOSITIE wil
dat de grondwet in het emiraat
met onmiddellijke ingang wordt
nageleefd. Dat eisten oppositie
leiders gisteren in het eerste ge
sprek dat zii sinds de Golfoorlog
hebben genad met emir sjeik
laber Al-Ahmed Al Sabah. Hij
herhaalde dat er volgend jaar
vrije verkiezingen komen.
LITOUWEN heeft de aanwezig
heid van Sovjet-troepen op zijn
grondgebied illegaal verklaard.
Het parlement van de republiek
nam gisteren een resolutie met
die strekking aan. In januari
werden zeker twintig mensen
gedood, toen Sovjet-soldaten
gebouwen in de hoofdstad Vil
nius bestormden.
De dertigjarige Nayan Zako uit
Malacca in Malaysia laat zijn ge
trainde schorpioenen over z'n ge
zicht lopen tijdens een optreden in
Malacca's Vlinder Park. Het span
nende van de 'act' is dat de twee
schorpioenen Zako op slag kun
nen doden met hun gif. foto Af p
NOORD-KOREA heeft vandaag
het lidmaatschap van de Vere
nigde Naties aangevraagd. De
communistische staat zegt zich
hiertoe genoodzaakt te zien
omdat rivaal Zuid-Korea vorige
maand aankondigde zijn status
als waarnemer bij de VN te wil
len veranderen in die van een
permanent lidmaatschap.
VIETNAMESE KINDEREN
vluchten steeds vaker zonder
hun ouders of andere volwassen
familieleden het land uit. Vol
gens vluchtelingenwerkers is
net aantal alleenstaande, min
derjarige vluchtelingen in de
kampen in Hong Kong onrust
barend gestegen.
'Geen sprake van feestelijke verjaardag'
LONDEN ANP-AP
Twee derde van alle mensen in
de wereld leeft in landen waar
de regeringen nog altijd politie
ke tegenstanders martelen en
vermoorden. Dat heeft de men
senrechtenorganisatie Amnesty
International vanochtend be
kendgemaakt bij de viering van
haar dertigjarig jubileum.
Ter gelegenheid van Amnes
ty's dertigste verjaardag gaat
vandaag een wereldwijde cam
pagne tegen de schendingen
van de mensenrechten van
start. Daarin staat het lot van
dertig mensen centraal. Eén van
hen. een 12-jarige jongen, werd
door militairen van het rege
ringsleger van Mauritanië ver
moord. In de verklaring stelt
Amnesty dat ze door zal gaan
de schendingen van mensen
rechten te bestrijden.
„Na dertig jaar staan de men
senrechten nog altijd hoog op
de politieke agenda", zegt Roel
Femhout, voorzitter van de Ne
derlandse afdeling van Amnes
ty. Ondanks positieve ontwikke
lingen zoals de omwenteling in
OOft-Europa, is het VOlgBM
Femhout naïef te denken dat
Amnesty op korte termijn kan
worden opgeheven. „Je kunt
nauwelijks van een feestelijke
verjaardag spreken. Er komen
steeds weer nieuwe problemen
bij."
In het begin voerde Amnesty
vooral actie voor gevangenen
die langdurig vastzaten, door de
autoriteiten van het lietrokken
land ..met brieven te bombar
deren" waarin werd aangedron
gen on vrijlating of b«M be
handeling. ..Dat werk blijft na
tuurlijk altijd bestaan", zegt
Femhout.
De acties hebben wel degelijk
invloed. Zo vertelde een Pakis
taanse gevangene na zijn vrijla
dog dal hal M baaaoadtend
is om m iwap dN ai fa hal bul
tenland mensen zijn die iels
voor je doen. „Hel nieuws van
de Amnesty brieven ging rond
door de hele gevangenis |c
kunt je niet voorstellen hoe
hoopvol we ons voelden."
Vaclav Havel, tegenwoordig
president san Tsjechoslo waki je
maar in 1983 nog politiek ge
van gene. beschreef eens hoe de
gevangenisdirecteur eens geër-
gerri fa§M É|o WOON CM
een eind moest komen aan „de
■troon bdaulaklu post".
In totaal bericht Amnesty
jaarlijks oser chct lmgrn
135 landen. De organisatie
krijgt én aanvaardt geen subsi
dies van regeringen Al het geld
dat /e nodig heeft komt van
haar 750.000 leden.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT MOSKOU HANS GEUUNSE
Georgische president Gamsachoerdia is een autoritair mannetje
Gamsachoerdia is alleen bij de Georgiërs
populair. De meerderheid van de bevolking
aanbidt hem. De minderheid die zijn slip
pen niet wenst te dragen, heeft het er moei
lijk mee. In de republiek svaar dictator Sta
lin werd geboren, gelden tegenstanders van
de nieuwe volksheld als 'vijanden van Geor
gië'. Net als in Stalins tijden elke afwijkende
mening werd beoordeeld als 'staatsgevaar
lijk'.
In een gesprek met Gamsachoerdia voor
de verkiezingen vorig jaar oktober (die zijn
Ronde Tafel voor een Vrij Georgië met ge
mak won) zei de 52-jarige ex-dissident, dat
het Westen maar weinig van zijn politiek
begrijpt. Als dat al zo is, ligt het aan Gamsa
choerdia zelf. Zijn program steunt op twee
pijlers: primitief anti-communisme en ex
treem nationalisme Georgië boven alles.
luist als slachtoffer van een totalitair be
wind zou Gamsachoerdia moeten begrijpen
dat in een democratie ook de stem van de
minderheid telt. Maar in zijn verblind anti-
communisme ziet de nieuwe president in
elke criticus een potentiële agent van het
Kremlin, een KGB'er of een provocateur.
Met zo'n mentaliteit kan er nauwelijks spra
ke zijn van een open verkiezingsstrijd. Ehe
was er ook niet: Gamsachoerdia's tegen
standers (vijf presidentskandidaten) werden
van de tv-schermen geweerd, de oppositie
beschuldigt hem van willekeurige, ongeg
ronde arrestaties.
Zviad Gamsachoerdia is sinds zondag
wereldrecordhouder. Hij werd die dag
met 87 procent van de uitgebrachte
stemmen de eerste democratisch geko
zen president van een Sovjet-republiek,
Georgië. Dat resultaat staat Maar welke
populaire politicus heeft zoveel vijan
den? Het Kremlin, de Georgische oppo
sitie, de Osseten, de Abchazen, de Ad-
zjaren, de Armeniërs, het Rode Leger, de
pers en de KGB.
Zviad Gamsachoerdia salueert naar zijn aan
hangers na zijn eclatante verkiezingszege.
corOAA
Bovendien greep Gamsachoerdia dc
strijd van CÖfMtsjov tegen 'illegale leger
tjes' in de Sovjetunie aan om korte metten
te maken met voormalige bondgenoten. Zo
ontwapenden aan Moskou onderhorige
troepen de privé-legenjes van Gamsachoer
dia's voornaamste tegenstanders
De minderheden in zijn republiek, met
(Ie \lx Ml'!,!)
langrijkste groepen, denken daar anders
over. De Groot-Georme ideologie die
Gamsachoerdia predikt (in hoofdstad Tbili
si gaan de landkaarten met middeleeuwse
grenslijnen grif van de band) heeft hen er
toe gebracht steun bij Moskou te zoeken.
Die is er ook gekomen. Zeker in Zuid-Oss
et W. waar het Rode leger massaal aanwezig
is ter bescherming van de Kseten
imam hniii li nto alleen als presi
dent omstreden. Als dissident werd hij door
zijn kameraden ook verketterd In 1977
werd. dankzij dc ijver van toenmalig repu-
bliekslcider Eduard Sjevardnadze tam sa
cboerdias Helsinki groep opgerold Dc lei
der zelf kwam na twre jaar vnj hij legde op
de Sovjet-televisie een schuldbekentenis af.
„Om mijn strijd als vnj man te kUDBUB
voortzetten", zegt Gamsachoerdia nu.
„Nee. hij werd vnjgelatcn omdat hij zijn ka
meraden verried zegt een van zijn meest
fervente tegenstanders. Cieorge Sentocnan.
leider van de Vrije Democraten.
De roerige Kaukasus zal er met Garma
choerdia aan het bewind zeker niet rustiger
op worden.
