Rtv show
3 een eigen ge
luld, een ei
gen vrij ge-
d"/rlep ds. Everhart Spel
berg hoopvol in het voorjaar
van 1926. Want Waar was be
hoefte aan. De woorden wer
den op 29 mei van dat Jaar om
gezet In daden. In de bestuurs
kamer van de Doopsgezinde
kerk aan de Amsterdamse Sin
gel werd een omroepvereni
ging gesticht. „En onze
V.P.R.O. begon op dat ogenblik
zijn tocht door de radiowereld,
zich bewust van een grote taak
die hem van Godswege was op
gedragen". De volgende dag
was het al raalc „Dames en he
ren, dit is een uitzending van
de Vrijzinnig Protestantse Ra
dio Omroep." Het klonk krake
rig, dat wel.
Hoe een vrijzinnig protestant
vreselijk progressief werd
VPRO laat 65ste verjaardag zonder feestgedruis passeren
Door computer had
ik wat liedjes over9
Donderdag 23 mei 1991 Redactie 023-150191/023-150192 JOLANDA OUKES GERARD VAN PUTTEN MEINT SJNKGRAVEN Vom^eving:
De VPRO bestaat deze
maand 65 jaar. De omroep
laat het verjaardagsfeest on
gemerkt voorbij gaan Hoe
een vrijzinnig protestant na
een paleisrevolutie "vreselijk
progressief werd.
dan zette hij een zonnebril op."
En over Bruining, een feministe
avant la lettre: .Zij was de Gol-
da Meir van de VPRO en ze leek
er ook nog op. Als je met haar
door het land trok, zaten de za
len waar ze sprak vol."
Nationaal
De VPRO is altijd tegen het zui
lensysteem geweest. Oud-voor
zitter Harry van Doom schreef
in de jaren zeventig een rapport
waarin een pleidooi werd ge
houden voor een nationale om
roep. Dat was niet de eerste
keer. Al van het prille begin af is
de VPRO een voorstander van
een nationale omroep geweest.
Het ging zelfs zover dat de om
roep tijdens de Tweede Wereld
oorlog ervoor pleitte de Neder
landse omroep te laten funge
ren als een filiaal van de Duitse
omroep. Dit was na de naziflce-
ring. Ds. Spelberg had dat plan
samen met zijn vriend Dubois,
directeur van de Nozema (de
Nederlandse Omroep-Zender
Maatschappij BV) bedacht. Het
duo hoopte daarmee te berei
ken dat de omroep na de oorlog
nationaal bleef. Dit betekende
overigens niet dat de VPRO pro
Duits was. Radiokenner Huub
Wijfjes: „De VPRO heeft zich tij
dens de oorlog niets laten voor
schrijven, maar ze heeft ook
niet bewust op tenen getrapt."
Het tenentrappen werd een
normale bezigheid na de om
mezwaai in 1968. Van Oekel,
Haché, Servet, het waren schok
kende gebeurtenissen. De sur
realistische klassieker 'Le chien
Andalou' van Luis Bunuel waar
in een oog van een jonge vrouw
met een scheermes wordt door
kliefd, had nachtmerries bij kin
deren tot gevolg, omdat het
filmpje voor het Journaal van
acht uur werd uitgezonden. De
stofzuiger van Zappa op zoek
naar vrouwenborsten deed een
groot deel van Nederland rillen.
Het is tevens de omroep die
vele vernieuwingen teweeg
bracht. De reclame van Fa kan
dankzij 'Hoepla'. Amerikaanse
documentaires waarin werd
rondgekeken met de camera tij
dens interviews werden geïntro
duceerd. En het Simplisme
werd een rage: „Het Simplisme
is een schone zakdoek die de
beslagen brilleglazen schoon -
poetst", preekte Heer Bie in de
eerste uitzending in 1974.
Sindsdien ging over vele mis
standen de matteklopper met
instemming van de hele bevol
king.
FRED VAN GAKOEREN
CORRESPONDENT GPD
De VPRO bestaat deze maand
65 jaar, maar een groot feest zal
het niet worden. In tegenstel
ling tot de 'uitzinnige feest
vreugde bij het jubileum van de
VARA, die vorig jaar twee dagen
'Goed bekeken, de beste' vierde,
doet de VPRO niets. Geen jubi
leumprogramma, zelfs geen ge
bakje bij de koffie voor de vaste
medewerkers. „Misschien dat
we in september een historisch
overzicht uitzenden op de ra
dio. Maar meer doen we er ze
ker niet aan", aldus een woord
voerster.
Coup
De houding is begrijpelijk, want
de VPRO bestaat in haar huidi
ge vorm pas 23 jaar. Op 22 Juni
1968 had er in Hilversum een
coup plaats. Op een chaotische
ledenvergadering in de Hilvcr-
sumse Expohal werd door de
Amsterdamse groep De Smit,
een groep enthousiastelingen
die zic h geregeld ophield in de
Bemboebar van de latere D66-
politicus Hans Gruijters, met
succes een motie van wantrou
wen ingediend. Het oude be
stuur moest weg en zo ontstond
er een nieuwe VPRO: zonder
puntjes en zonder dominees.
De officiële naam Vrijzinnig
Protestantse Radio Omroep
werd vervangen door Omroep
vereniging VPRO. Wim Noord -
hoek. een oud-gediende van de
nieuwe lichting, had er een ei
gen vertaling voor Vreselijk
Progressieve Radio Omroep. Hij
sprak zijn vondst ooit uit in het
tv-programma 'Picnic'. Daarna
Wijlen dominee Spelberg, oprichter van de V.P.R.O. „Een charmante
dictator. Als hij het niet eens was met een beslissing zag je een rode
gloed vanonder zijn boord opkomen en dan zette hij een zonnebril op."
archieffoto
speelde Frank Zappa en zijn liepen weg. Oud-bestuurslid
Mothers Peaches en Regel ia Heye Faber: „Het is net of je
de nieuwe huisdeun. thuis komt na een lange zeereis
De ommezwaai was een en een ander heeft je plaats in-
doom in het oog van de vroege- genomen, le vrouw leeft met
re lichting VPRO'ers. Program- een ander. Het is je vrouw niet
mamaker Dick Verkijk beschrijft meer. Dat gevoel raak je niet
de gebeurtenis als
een "ordinaire
staatsgreep". „Ze
hebben onze om
roep afgepakt
zegt hij. „En wat
kregen we er voor
tenig? Modieuze
linksigheid gepre
dikt door intole
rante klootzakken.
Ik heb er een jaar
tje tegen geknokt,
maar lan Blokker
wilde me weg hebben. Toen
ben ik gegaan."
Toenmalig voorzitter Arie
Kleywegt (hij ging mee met het
nieuwe beleid) begrijpt de ver
bittering: „Ze hebben gelijk als
ze zeggen dat hun de omroep is
afgepakt, want het uiten van net
vrijzinnig protestantisme was
niet meer mogelijk."
Vele oudgedienden en leden
'Een eigen
geluid,
een eigen
vrij geluid'
kwijt. Na al die
jaren denk ik er
nog steeds zo
Het is de VPRO
eigen dat er zo'n
groot tumult
losbarstte. Ook
voor de omme
zwaai voerde de
omroep een ge
heel eigen be
leid. Jarenlang
werd de omroep
geleid door ds. Spelberg en Ni-
colette Bruining. Cor Galis, al
vanaf zijn jeugd werkzaam voor
de VPRO. heeft ze nog gekend.
Over de boomlange en ijdele
Spelberg zei hij in een VPRO-ra-
dioprogramma: „Een charman
te dictator was dat. Als hij het
niet eens was met een beslis
sing zag je een rode gloed van
onder zijn boord opkomen en
STARDOM STRIPS
De strijd tegen RTL 4 speelt zich
vooral af op het gebiea van de
comedy. Na het succes van Ve
ronica's In de Vlaamsche Pot
heeft nu ook de TROS een co
medy op stapel staan. De serie
heet Sjans en gaat over een
groep vrijgezellen. Huub Stapel,
Sylvia Millccam, Peter Bolhuis
en (.amiHe Braaksma zijn van
af januari elke week te zien.
Marc Klein Essink die als pre
sentator van de 100 000 gulden
Show de kandidaten in span
ning laat zitten, zit 'm nu zelf
een beetje te knijpen. Het is na
melijk nog niet zeker of Veroni
ca doorgaat met de kwis. Een
woordvoerder van de omroep
bevestigde dat er nog geen defi
nitieve Beslissing is genomen
maar dat de omroep „neigt"
naar doorgaan.
Farrah Fawcctt en Ryan O'Neal
delen alleen nog in de serie
Good Sports lief en leed. In het
gewone leven niet meer. Farrah
woont met zoontje Redmond in
Hollywood en Ryan (bekend ge
worden van de supersoap Pey
ton Place) heeft in Malibu een
strandhuisje gehuurd. Het liikt
er op dat de serie de genadeklap
voor hun relatie is geweest. IX*
serie is namelijk geflopt en dat
is volgens Ryan te wijten aan
het ontbreken van acteertalent
bij Farrah. Aardige man!
De VARA stopt met de Australi-
HEINZ
BOLLEBOOM
BOES
Hans Vermeulen: „Van poëzie moet je in Nederlandse popteksten af
blijven. Althans, dat geldt voor mij, afblijven. Het klinkt zo gekunsteld."
FOTO KIPPA
Nieuwe cd Hans Vermeulen een allegaartje
'a Plain Mystery' dat vorige
week op single is uitgekomen.
Samen met Vermeulen zingt ze
het duet Teygo Makandra, half
Surinaams, half Nederlands.
zo'n lange tijd geleden. Dat is
vreemd. Ik kan me herinneren
dat toen mijn vader ooit zijn 25-
jarig jubileum vierde, ik vond
dat hij al heel erg lang met iets
bezig was. Maar ja, in die tijd
vond je iemand van dertig al
stokoud. Ik ben nu 44."
Maar hoe hij het ook wendt of
keert, Vermeulen heeft toch al
een heel leven achter de rug.
Met daarin The Sandy Coast,
met hits als True Love that's a
wonder en Jenny's Eyes. Met
daarin de produktie van de
groep Lucifer van Margreet Es-
huys en The Rainbow Train.
Plus al die door hem ontdekte
en gecoachte talenten: Anita
Meyer, Julia Loco, zijn vrouw
Dianne Marchal en nu, zoals op
de nieuwe cd duidelijk te horen
is Ruth Jacott.
Dank zij Hans Vermeulen
kreeg zij al de rol van Grismelda
in de Nederlandse bewerking
van de musical Cats. „Zo'n Ta
lent: dat zie je gelijk."
Op de cd, die als titel mee
kreeg: Hans Vermeulen accom
panied by, zingt ze ondermeer
Vliegramp
„Ik heb dat geschreven uit pro
test tegen de handelwijze van
de Nederlandse regering ten
opzichte van de nabestaanden
van de Surinaamse vliegramp.
Het waren toch echt mensen
met een Nederlands paspoort
die in dat vliegtuig zaten."
Ondertussen is het wel het
enige Nederlandstalige lied op
de cd. In 1982 maakte hij een lp
vol Nederlandstalig repertoire.
Waarom daarmee niet doorge
gaan? „Niet omdat die plaat
geen succes was, maar ik kon
me in het Nederlands gewoon
niet zo uitdrukken als ik dat in
het Engels kan. Van poëzie
moet je in Nederlandse poptek
sten, althans dat geldt voor mij,
afblijven. Het klinkt zo gekun
steld. Als ik iets niet al pratend
op zo'n manier zou formuleren,
krijg ik het als ik het
moet zingen helemaal
niet uit m n bek.
-Na die Nederlandsta
lige LP trad er een pe
riode van versukkeling
„Sombere tijden waren
daL Ik schreef niets
meer. Achteraf is het
altijd ergens goed voor,
maar als je er midden
in zit, is het vreselijk.
Totdat ik in 1985 be
sloot mee te doen aan
het songfestival in
So pod in Polen. Eigen
lijk zou mijn vrouw er
naartoe gaan, maar die
had tegelijkertijd af
spraken in België. Ik
zei: weet je wat, laat
mij maar naar Polen
gaan. Stel dat het flopt,
dan zitten we voor het
blok. Ik heb daar twee
liedjes gezongen en ik
won. En toen was het
tij gekeerd, kwamen er
ook weer opdrachten.
Twee van de nummers
op de nieuwe cd zijn
ook opdrachten. 'A
Wedding Day compo
neerde hij in vier da
gen tijd ("de compu
ter, hè") voor het tele
visieprogramma Love
Letters. 'Mind you'
maakte hij in opdracht
voor het Wereld Na
tuur Fonds. Maar er is
ook eigen initiatief op
de cd te horen. Twee
nummers zijn afkomstig uit de
op stapel staande musical 'Juli
ana Regjna'. „Ja, ik heb al sinds
1984 het idee voor een musical.
Maar het zal wel 1996 worden.
-Ik heb me suf gepiekerd,
maar ik vind in de tekst ver
draaid weinig aanknopingspun
ten met het leven van Juliana
„Klopt. Kijk, het was mij al
heel lang opgevallen dat meisjes
in Molukse kringen of Julia of
Regjna heten, Julia Loco maakte
me daar ook nog eens attent op.
Ik had het plan om een musical
te maken naar aanleiding van
die laatste treinkaping, waarbij
ook een meisje is doodgescho
ten. Juliana Regina leek me wel
een aardige titel".
„Ik vind dat het een film moet
worden. Verscheidene filmpro
ducenten ziin geinteresseerd.
Maar ze zeiden steeds: laat nu
eens horen wat je bedoelt. Deze
cd was een mooie gelegenheid.
Rainbow Train
Plannen zat dus. En de Rainbow
Train dendert ook maar door.
„We hebben net een opname
gemaakt voor een televisiepro
gramma met de Rainbow Train,
een orkestje van zestien man en
Jean Toots Tielemans en
Chacka Khan. Het moet de eer
ste van een serie worden, waar
in steeds een instrumentalist en
een vocalist van wereldnaam
centraal komen te staan. We
weten nog niet wie het gaat uit
zenden, maar de omroepen zijn
enthousiast."
Een overzicht
he.
werk dat
Hans Vermeulen de
laatste drie jaar heeft
afgeleverd, zo laat zijn
nieuwe cd zich het
best omschrijven. Be
ter gezegd: het is een
deel van het werk dat
hij heeft gemaakt.
„Voor het eerst van
mijn leven had ik lied-
es over, toen we klaar
En dat komt alle
maal door de compu
ter. Vermeulen wilde er
heel lang niet aan.
maar zowaar is ook hij
in de greep van de
computer. „Vooral
omdat je de dingen
waarop je vroeger
moest wachten nu zelf
thuis kan doen. Arran
geren bij voorbeeld. Je
hoort onmiddellijk het
resultaat, en als je wilt
print je de partituur
ook nog uit. Ook
mixen: vroeger kostte
je dat veel studiotijd.
Alleen al in verband
met budgettaire over
wegingen ben je in het
voordeel. Binnenkort
kun je zelfs thuis recht
streeks een disc ma
ken. zonder tussen
komst van een band. Ik moet er
wel bij zeggen dat ik een hele
goede computer heb, een Qu-
Hij is er intussen ook achter
lat een computer nadelen
heeft. „Het is zorgwekkend dat
door de komst van de computer
veel beroepen dreigen te veran
deren, zoals het vak muziek.
Met zo'n computer heb je altijd
•en klap de klank goed, maar
of dat altijd een voordeel is.
Daarom vind ik het ook jammer
dat schoolconcerten met een
orkest niet meer worden gege-
i. In Den Haag deed Willem
i Otterloo die veel met het
Residentie-orkest. Dat gebeurt
niet meer."
Fluit
„Laatst kwam een onderwijzer
naar me toe. die vroeg of ik niet
een paar synthezisertjes te huur
had. Ik vroeg: waar heb je die
nou voor nodig? Nou, zei hij,
voor in de klas. Ik zeg man, geef
die kinderen een tamboerijn en
een fluit, dan leren ze iets over
muziek. Ik bedoel maar rap en
hip hop, het is leuk, hoor, maar
of je daar cultureel nu zo veel
wijzer van wordt.. Denk van
niet, hè."
-Hier spreekt de doorgewinter
de musicus, die al dertig jaar in
het vak is.
„Ja. in oktober 1961 zijn we
begonnen met de Sandy Coast.
Gek. maar als ik er nu zelf op te
rugkijk. vind ik het niet eens
MMË* W
Farrah Fawcett en Ryan O'Neal delen ajleen nog In de serie Good Sports lief en leed. In het gewone leven niet meer foto ap
sche soap Neighbours, die de nieuwe zenderindeling kunnen ter niet te wanhopen. De KRO de verstokte Neighbours lit f
omroep samen met de KRO al de geplande uitzendingen niet blijft de serie voorlopig volgen hebbers hun serie zelfs vijf keer
vanaf 1988 uitzendt. I>oor de doorgaan De fans hoeven ech- en via de BRT en de BBC krijgen per week voorgeschoteld.
