Binnenland
Bedenktijd voor koper huis valt slecht
Imago CJP-pas moet
sterk worden verbeterd
-ÉÊrn
Onzekere toekomst schildpadden
'Kindermoord valt gemakkelijk te verdoezelen'
Donderdag 23 mei 1991
R«J*tle 02 J-150225 JANINE BOSMA AI TAN ERDOGAN RONALD FR1SART rc/wO PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER MAR GOT KLOMPMAKER Vormen* JAKEUEN PA U LUS
4
I
AJg*m««n NederUnd. P,nbureau (ANP). GMlMMMCtMpprtJlM PtndNmt (CPD). hittr Prut Swvlc (IPS).
DE TREK van de bevol
king naar het platteland n
de |aren zestig is in het
midden van de jaren ze
ventig sterk afgenomen
ER IS zeker geen sprake
van een massale terug-
naar-de-stad trend in Ne
derland.
VOLGENS de sociaal-
geograaf Atzema neemt
de stedelijke bevolking
voornamelijk door buiten
landers toe
'We zien niet in wie er bij de regeling is gebaat'
AMSTERDAM
E NEEFJES
Jongeren in het bezit van een
Cultureel Jongeren Paspoort
(CJP-pas) kunnen vanaf l janu
ari naast theater- en schouw
burgbezoek, goedkoper deelne
men aan sportevenementen,
vrijetijdsbeurzen, culturele rei
zen en cursussen. Deze 'uitbrei
ding van het assortiment' moet
de pas aantrekkelijker maken
voor een grotere groep jonge
ren. Sinds vorig jaar is bekend
dat de pas nog nauwelijks aftrek
vindt.
De stichting ziet zich voorna
melijk door haar slechte finan
ciële situatie genoodzaakt haar
imago te veranderen omdat ze
voor 90 procent financieel af
hankelijk is van de verkoop van
de CJP-paspoorten.
Dm de verkoop van de passen
een duwtje in de goede richting
te geven, gaf de CJP-stichting de
Universiteit van Amsterdam
(UvA) vorig jaar oktober op
dracht onderzoek te doen naar
het uitgaansleven van jongeren.
In hun nog niet gepubliceerde
rapport concluderen de onder
zoekers dat jongeren heel an
ders over cultuur denken dan
de CJP-makers. De jeugd be
schouwt een sportevenement,
film of een popconcert óók als
cultuur, terwijl de makers zich
beperken tot schouwburg en
theater.
Ook een recent onderzoek
van het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS) heeft de
stichting aan het denken gezet.
Daaruit blijkt dat het aantal jon
geren per iaar met 3 procent
daalt. De aoelgroep wordt dus
steeds kleiner. Om financieel
niet in het slop te raken, moet
de stichting de jongeren die er
nog zijn, zoveel mogelijk zien te
Overigens is het de CJP-stich
ting al lang bekend dat de doel
groep meer wenst dan een
goedkope toneelvoorstelling.
Maar korting geven op een pop
concert was voor het Bestuur tot
dusver een taboe. Maar nu de
nood aan de man is...
Plaatsvervangend directeur
Van der Zwan benadrukt echter
dat het niet de bedoeling is dat
het CJP een goedkope toe
gangskaart voor „van alles en
nog wat" wordt. Een stukje cul
tuur moet bewaard blijven,
meent hij. Zo krijgen jongeren
geen korting op een vliegreis
naar het Spaanse Ibiza.
Van der Zwan beseft dat het
geen gemakkelijke opgave is de
dalende verkoop een halt toe te
roepen. Wat je ook doet. het
blijft moeilijk jongeren te berei
ken, vindt hij. „Je hebt disco's,
kakkers, yuppies, punks en een
enkele alternatieveling. Er is
geen duidelijke doelgroep."
Om beter in contact te komen
met jongeren heeft de stichting
directeur Fortuyn van de OV-
studentenjaarkaart BV inge
schakeld. Fortuyn bekijkt of hij
het CJP-paspoort kan koppelen
aan de studentenjaarkaart. De
student zal niet verplicht wor
den om deze voordelige combi
natie-kaart aan te schaffen.
De jeugd beschouwt een sportevenement film of een popconcert óók
als cultuur, terwijl de OP-stichting zich beperkt tot schouwburg en the
ater. united photos de boer
DEN HAAG LUUK SENGERS
Het plan van staatssecretaris
Van Rooy van economische za
ken om de kopers van een huis
drie dagen bedenktijd te geven
nódat het koopcontract is afge
sloten valt slecht bij notarissen
en makelaars. Alleen de vereni
ging Eigen Huis is redelijk tevre
den.
„Wij zien niet in wie er bij de
regeling is gebaat zegt woord
voerder Stoffer van de Neder
landse Vereniging van Make
laars (NVM). „Het lijkt wel alsof
de koper wordt aangemoedigd
om né de koop te gaan naden
ken in plaats van ervóór. Dat is
de omgekeerde wereld".
Volgens Stoffer zitten er grote
nadelen aan de regeling, die. als
het aan Van Rooy en het minis
terie van justitie ligt, volgend
jaar in de wet zal worden opge
nomen. „De regeling houdt
geen rekening met de belangen
van de verkoper. Als de koper
zich bedenkt op het moment
dat de koop eigenlijk al hele
maal rond is, is dat jammer
voor de verkoper. Die kan dan
helemaal van voor af aan begin
nen met een nieuwe koper".
De enigen die profijt hebben
van de regeling zijn onroerend
goed-speculanten, meent Stof
fer. „Zij zullen hun greep op de
markt verstevigen. Want een
speculant die er niet in slaagt
een pas gekocht huis binnen
drie dagen voor een hogere prijs
te verkopen, kan de koop straks
gemakkelijk en zonder extra
kosten terugdraaien. We vrezen
dat zij die gelegenheid zullen
aangrijpen".
Percentage
De vereniging Eigen Huis, die
opkomt voor de belangen van
huizebezitters, is net als de
staatssecretaris voorstander van
bedenktijd voor kopers. En wel
om ze te beschermen tegen hun
makelaar. Het verhaal dat een
bonafide makelaar garant staat
voor een goed huis, gaat er bij
de vereniging niet in.
„Het zal makelaars een zorg
zijn of hun klanten later spijt
krijgen van hun nieuwe huis
zegt medewerker Salverda van
Eigen Huis. „Omdat makelaars
een percentage van de koop
som krijgen, zullen ze niet snel
op de prijs afpingelen. Hoe
duurder net huis, hoe beter. Ze
zullen aan de andere kant pro
beren hun kosten zo laag moge
lijk te houden. Daarom hebben
J TE KOOP m
„Het lijkt wel alsof de koper wordt aangemoedigd om ni de koop te gaan nadenken in plaats van ervóór. Dat is de omgekeerde wereld", zegt de Nederlandse Vereniging van Make
laars. De NVM is beslist niet blij met het plan van staatssecretaris Van Rooy om de kopers van een huis drie dagen bedenktijd te geven nadat het koopcontract is afgesloten. united
photos de boer
ze er geen belang bij dat hun
klanten bedenktijd krijgen".
„Het is goedkoper tien be
langstellenden te bellen die
achter elkaar naar het huis gaan
kijken, dan om lang met één ko
per in de weer te zijn", zegt Sal
verda. „Het gebeurt regelmatig
dat gegadigden elkaar op de
stoep voor het begeerde huis te
genkomen. Sommige makelaars
organiseren het met opzet zó,
dat de kopers weten dat er meer
kapers op de kust zijn. Dan ne
men ze sneller een beslissing".
Dat is precies de reden, aldus
Salverda. waarom de vereniging
Eigen Huis de minister van jus
titie heeft voorgesteld een be
denktijd in de wet op te nemen.
Eigen Huis had alleen voorge
steld bedenktijd te geven vóór
het tekenen van het koopcon
tract en niet erna.
Volgens Eigen Huis is een af
koelingsperiode beslist noodza
kelijk. Want hoe krapper de hui
zenmarkt, hoe meer gegadig
den, dus hoe sneller er moet
worden beslist. „Als straks ook
nog de rente zakt, houden we
ons hart vast. Dan worden er
nog meer overhaaste beslissin
gen genomen".
Spijt
„Ik zie in mijn werk regelma
tig mensen die spijt hebben van
de aankoop van een huis", zegt
notaris mr W.L Nolke. „Meestal
zijn dat mensen die de kosten
van een makelaar anderhalf
procent van de koopsom wil
den uitsparen.
Nolke is tevens bestuurslid
van de Koninklijke Notariële
Broederschap, de beroepsorga
nisatie van notarissen. Hij ver
moedt dat de staatssecretaris
met het instellen van drie be-
denkdagen alle partijen op de
huizenmarkt tevreden wil stel
len. De regeling valt alleen te
begrijpen als het inderdaad om
een compromis gaat Want een
nuttige aanvulling op de rech
ten de huizekoper is het volgens
hem niet
In tegendeel. „In de drie be-
denkdagen kan de koper alleen
nog maar kiezen tussen ja of
nee tegen het koopcontract. Het
is niet mogelijk bijvoorbeeld al
leen de koopvoorwaarden te
wijzigen".
Maar er is méér wat de nota
rissen dwars zit. Het plan van
Van Rooy maakt deel uit van
een nieuwe wet voor de huizen
markt. Oorspronkelijk was het
de bedoeling om een koopcon
tract voor een huis voortaan in
het bijzijn van een notaris te la
ten tekenen. Die bepaling werd
later geschrapt, zegt Nolke.
Het was echter een plan waar
de koper volgens Nolke voor
deel van zou hebben gehad.
Momenteel worden koopcon
tracten gesloten tussen koper
en verkoper, eventueel door
tussenkomst van makelaars. De
notaris krijgt het contract pas
onder ogen als de handtekenin
gen er al onder staan. Hem of
haar wordt alleen gevraagd het
contract te bekrachtigen als aan
alle voorwaarden (met betrek
king tot de financiering, woon
vergunning ed.) is voldaan.
„In het oorspronkelijke plan
zou de notaris de koper kunnen
adviseren, vóórdat die een
handtekening zou zenen. De
notaris is voor de koper de eni
ge onafhankelijke partij, make
laars zijn niet onpartijdig. Maar
in het nieuwe voorstel is ons ad
vies niet meer mogelijk".
KOKANJE
Ruim 500 schildpadden in de
Vlissingse Reptielenzoo Iguana
gaan een onzekere toekomst te
gemoet. Beheerder Ad Bom van
Iguana wil dat de dieren in Afri
ka worden uitgezet, maar het
ministerie van landbouw, na
tuurbeheer en visserij is daar te
gen. Volgens het ministerie zijn
de dieren 'biologisch dood'.
De zeldzame en bedreigde
pannekoekschildpadden en de
iets minder zeldzame luipaard-
schildpadden zijn de overleven
den van een partij van 800 stuks
die twee maanden geleden op
Schiphol in beslag werd geno
men door de Algemene Inspec
tie Dienst van het ministerie.
De dieren zijn zo goed en zo
kwaad als het ging in de reptie
lenzoo opgekalefaterd. Enkele
honderden overleefden het niet.
Volgens beheerder Bom moeten
de schildpadden zo snel moge
lijk terug naar hun normale om
geving in Afrika. Bovendien
vindt hij dat er dringend duide
lijkheid nodig is over de gang
van zaken in dit soort gevallen.
Het ministerie van landbouw,
natuurbeheer en visserij staat
nameliik op het standpunt dat
de wilde schildpadden, die een
maal in handen van mensen
zijn geweest, 'biologisch dood'
zijn. Zij zouden een terugkeer
naar hun natuurlijke omgeving
niet overleven. Het ministerie
baseert zich daarbij op adviezen
van wetenschappers en van het
Wereld Natuur Fonds.
Iguana-beheerder Bom: „Het
lijkt mij dat het een communi
catiestoornis tussen mensen is
dat ze niet terug kunnen. Wie
zijn wij om deze dieren te ver
oordelen de rest van hun dagen
in een hokje te slijten?"
Enkele van de in Vlisslngen opgevangen schildpadden.
Amerikaanse hoogleraar: dood vaak onbedoeld gevolg van mishandeling
„In veel Europese landen lopen
kinderen beneden de één jaar
de meeste kans om vermoord te
worden. Dat blijkt uit cijfers van
de Wereldgezondheidsorganisa
tie. In de Verenigde Staten is dat
niet het geval. Maar dat komt
omdat we zo veel meer teena
gers vermoorden".
De Amerikaanse criminoloog
prof.dr. Maier kat kin zegt het
met een glimlach. Ken handvol
studenten in de forensische
psychiatrie kunnen er echter
niet om lachen, tijdens het gast
college van de Amerikaan aan
de Leidse universiteit. Het
wordt steeds stiller in het zaal
tje. waar Maier-Katkin een gru
welijke reeks praktijkvoorbeel
den van kindermoord de revue
laat passeren.
teel doet hij aan de universiteit
van Londen onderzoek naar het
verschijnsel.
Volgens Maier-Katkin wordt
in de criminologische literatuur,
anders dan in de psychiatrische
literatuur, betrekkelijk weinig
over kindermoord geschreven.
Ook de statistische gegevens
zijn volgens de Amerikaan on
betrouwbaar. „Kindermoord is
in vergelijking met andere
moorden tamelijk gemakkelijk
te verdoezelen. Wat nu als wie-
gedood wordt afgedaan is soms
moord".
Maier-Katkin komt op grond
van zijn bevindingen tot de
conclusie dat zeer jonge kinde
ren vaak door hun eigen ouders
worden vennoord, meestal door
de moeder. „Het gaat dan
meestal om zeer jonge, onge
huwde moeders. De zwanger
schap is vaak angstvallig ge
heim gehouden. Vraag me niet
hoe ze dat voor elkaar krijgen
„De legalisatie van abortus
lijkt niet veel verschil te hebben
gemaakt. Het zijn niet dezelfde
vrouwen die abortus laten ple
gen en die hun pasgeborene
vermoorden". Hij haalde een
Amerikaans rapport aan over
achttien gevallen van babies die
letterlijk door de wc werden ge
spoeld.
Kindermoord is ook vaak het
onbedoelde gevolg van kinder
mishandeling. De doodsoor
zaak is dan meestal inwendige
bloedingen. Het woord moord
is hier niet op zijn plaats. „De
geestesgesteldheid is niet die
van een moordenaar. Integen
deel, men is overstuur en nolt
naar het ziekenhuis om het le
ven van het kind te redden. Het
Is meer een zaak van geweld,
dat uit de hand is gelopen
Tijdens zijn college ging de
Amerikaanse hoogleraar uitge
breid in op de postnatale psy
chose. „Uit baanbrekend on
derzoek op dit gebied in Enge
land is gebleken dat
de twee jaar na hun bevalling
zeven keer zo vaak in behande
ling komen bij een psychiater
als voor hun bevalling
Er zijn volgens Maier-Katkin
aanwijzingen dat er in de laatste
maanden voor de bevalling zeer
sterke wijzigingen optTeden in
het hormonale stelsel. Na de
bevalling zou zich dat herstel
len. maar dat lijkt niet in alle ge
vallen te gebeuren. Schomme
lingen in het hormoonbeeld
zouden een rol spelen bij de
psychotische aandoeningen.
„In de Verenigde Staten
wordt kindermoord meestal ge
zien als gewoon een van de vele
moorden. In Engeland daaren
tegen en vermoedelijk in heel
Europa wordt heel anders tegen
het verschijnsel aangekeken. De
reacties op straat zijn ook heel
anders. In de VS zeggen de
mensen: kindermoord is een
verschrikkelijke daad. Dat moet
zwaar gestraft worden".
„In Engeland zegt men over
wegend: wat moet die vrouw er
verschrikkelijk aan toe zijn ge
weest. dat ze tot zoiets in staat
was. Het is exact het verschil in
benadering van het probleem
als een zaak van de geestelijke
volksgezondheid of van justi
tie".
Maier Katkin hoopt met zijn
onderzoek zo veel over kinder
moord te weten te komen, dat
er preventieve maatregelen
kunnen worden genomen. „De
meeste vrouwen weten abso
luut niet wat ze hebben gedaan.
Ze kunnen het zich domweg
niet herinneren. Hoe is dat mo
gelijk als je zoiets verschrikke
lijks doet, vraag je je af. Maar
kunt u zich herinneren wat u
vannacht hebt gedroomd?"
Disneyworld
Diep in het binnen
land van Florida ligt
Disneyworld. Van
wege het grote succes van het
Califomische Disneyland nam
de leiding van dit pretpark het
besluit om in Florida een tien
keer zo groot park aan te leg
gen. In het diepste geheim werd
in het binnenland van The
Sunshine State, zoals Florida
zichzelf aanduidt, een stuk
moeras aangekocht ter grootte
van de stad Utrecht. De moe
rassen werden drooggelegd en
vervangen door drie Disney
lands, die per dag gemiddeld
50.000 bezoekers ontvangen.
Wie alle drie parken wil bezoe
ken, is zeker drie dagen en een
dikke tweehonderd gulden
kwijt. Het is zelfs mogelijk in
Disney World te overnachten, in
een nagebouwd Zuidzeedorp of
binnen de decorstukken van
een Caribisch eiland.
Al ver voor we de stad Orlando
naderen, dringt een stoet van
reclameborden er bij ons op
aan de hoofdweg te verlaten.
Mijn reisgenoot voelt er aan
vankelijk weinig voor om zich
door Mickey Mouse en Donald
Duck bij de hand te laten ne
men. Mij lijkt het juist interes
sant om de Amerikaanse
droomwereld eens van nabij te
bekijken, een high tech sprook
je, waar computers en een ge
stroomlijnde organisatie het to
neel beheersen. Het compromis
is om een middag te besteden
aan het Magisch Koninkrijk.
Een door een mini-auto voort
getrokken rij karretjes brengt
ons naar het station van de mo
norail, die ons vervolgens bij de
hoofdstraat van het Koninkrijk
aflevert. Hier is het oude Ameri
ka in verkleinde, snoezige en
pastelkleurige tinten uit de as
van het verleden herrezen. Op
de achtergrond steken de torens
en transen van een snoeperig
mooi kasteel hoog boven de
stad uit. Overal lopen tieners
met zendertjes en bezems rond
om alles gesmeerd en schoon te
laten verlopen. Verderop is het
een drukte van belang, want al
lerlei Disneyfiguren trekken in
praalwagens voorbij. Goofy,
Pluto, de Grote Boze Wolf. Peter
Pan en Kapitein Haak, Mowgli
en Baloo, en vele anderen trek
ken buigend en wuivend aan de
menigte voorbij. Naast mij raakt,
een geestelijk gehandicapte
vrouw in alle staten. Zodra
Sneeuwwitje en de zeven dwer
gen in beeld komen, begint ze
net beroemde dwergenlied luid
keels mee te zingen. Daarbij
legt ze de handen op de rug en
geeft een perfecte imitatie weg
van de slepende tred van het
kleine volk, dat na een lange
dag in de diamantmijnen 's
avonds vermoeid huiswaarts
keert.
Het Magisch Koninkrijk is ver
deeld in een serie landen, zoals
Avonturenland. Fantasieland en
het Land van Morgen. De
Jungletocht. het begin van
Avonturenland valt niet mee.
Met een platbodem en een joli
ge gids aan het roer verdwijnen
wij in het oerwoud. Na een
stukje Amazone volgen Kongo,
Sepik, Nijl en Mekong elkaar
snel op. Óp de oevers voeren
koppensnellers en menseneters
dreigende manoeuvres uit:
vanuit het water worden wij be
laagd door olifanten en
nijlpaarden.
„Allemaal robots", mompelt
Dick vol afkeer. Zijn stemming
wordt er niet beter op als de
gids zijn publiek om de haver
klap verzoekt een bewonderend
aaahhi en ooohh! te laten ho
ren, en als blijkt dat de Ameri
kaanse passagiers, herkenbaar
aan hun vrolijke petjes met een
desnavels en Mickey-oren, dat
verzoek maar al te graag inwilli
gen.
.Allemaal kuddedieren", stelt
Dick verbeten vast.
Bij het volgende avontuur ne
men we wederom in een klein
model praam plaats, die ons via
onderaardse gangen naar een
dramatisch schouwtoneel voert.
We zijn getuige van de overval
van een piratenbende op een
Caribisch kustplaatsje, die ro
vend en brandschattend door
de straten schuimt. Af en toe
valt er een schot De boekaniers
gieten de rum door hun keelgat,
zitten de vrouwen achterna en
maken de mannen een kopje
kleiner.
„Robots", klinkt het vergramd
naast mij in de praam.
Omdat mijn reisgenoot zijn
buik nu vol heeft van Avontu
renland, stappen we over naar
het Land van Morgen. Niet de
expeditie naar Mars, maar de
woeste raketvlucht door een
verduisterd heelal, die perma
nent werd begeleid door het
uitzinnige gegil van jonge meis
jes. laat ons duizelig achter. Dat
gevoel wordt slechts versterkt
door het bekijken van een pa
noramische film die op een bol
vormig scherm wordt geprojec
teerd. Daarin wordt met na
tuuropnamen en beelden van
Amerikaanse tradities de lof van
dit land gezongen. Na afloop
begint het publiek spontaan te
applaudisseren. Disney World is
dus niet alleen een pretpark,
maar het pept ook de patriotti
sche gevoelens van de Amerika
nen op. Zoals het ook zelf een
toonbeeld is van vernuft en
kunde, waar Amerikanen bij
zonder trots op zijn.
GERRJT JAN ZWIER MEDEWERKER
