Kunst
Nederlaag filmkunst, zege industrie
Discussie over 'Het Klimaat' voegt weinig toe
Leerlingen Streekmuziekschool op dreef
Rotterdam Consort in Leiden
groots voor weinig publiek
Cephas Stauthamer: een terugblik in Lisse
Dinsdag 21 mei 1991
Redactie 071-161400 CE ES VAN HOORE ANNEMJEK RUYGROK JAN RUSOAM SASK1A STOBJNGA EirxJredact* PAUL D€ TOMBE Vorrr^evtf^: RON VAN HAASTWCT
27
DE SWINGENDE din-
geertrant van Piet Kunst is
een lust voor het oog en
zijn 'ploeg' blijkt tot op
merkelijke prestaties in
staat te zijn
JOHN TORTURRO.
hoofdrolspeler in de Ame-
nkaanse him Barton Fink.
is op het Filmfestival van
Cannes bekroond als bes
te acteur
LISSE heeft het weer goedgemaakt met
beeldhouwer Cephas Stauthamer In 't
Huys Dever is een expositie gewijd aan
het werk van deze spraakmakende kun
stenaar
NIEUWSLIJN
Amerikaanse film Barton Fink drievoudig bekroond in Cannes
Vakantieprogramma Volkenkunde
LEIDEN VVijnand Stomp brengt morgen in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde het programma 'Anansi vertelt', waarin de
hebzuchtige spin Anansi centraal staat De verhalen zijn oor
spronkelijk afkomstig uit West-Afrika en zijn door de slavenhan
del terecht gekomen in Suriname en de Caraïben. Wijnand
Stomp brengt vanaf 15.00 uur een aantal nieuwe, door hem be
werkte, verhalen over de spin die bekend staat om zijn slimheid
en vraatzucht. Hij weet telkens de prachtigste streken uit te ha
len om zijn buik maar te kunnen vullen.
Op het pinkstervakantieprogramma van het museum staat ver
der de vertoning van de firn 'Sinaga, een familiehoofd in de Ba-
taklanden' (woensdag, donderdag en vrijdag om 15.00 uur). Kin
deren kunnen verder elke dag speurtochten door het museum
maken.
Expositie Snuifdozen
AMSTERDAM In de 18e eeuwse schatkamer van het Amster
damse Rijksmuseum zijn vanaf 17 mei 18e-eeuwse snuifdozen
van goud en edelsteen te bewonderen. Het museum bezit een
beroemde verzameling Parijse, Nederlandse en Duitse gouden
dozen. Onlangs heeft het bovendien van een particuliere verza
melaar acht kostbare 18e eeuwse snuifdozen in langdurige
bruikleen ontvangen. De dozen zijn in Duitsland gemaakt van
goud met steensoorten als bergkristal, agaat en citrien.
Kröller-Müllermuseum
OTTERLO In het Kröller-Müllermuseum in Otterlo is van 25
mei tot en met 8 juli een overzichtstentoonstelling met werk van
Louise Bourgeois te zien. De schilderes, die in Parijs werd gebo
ren (1911) en sinds 1938 in New York woont, kreeg in 1982 haar
eerste overzichtstentoonstelling in het Museum of Modem Art
in New York. Haar werk werd op slag beroemd en vormt nu een
inspiratiebron voor jonge Amerikaanse kunstenaars. De ten
toonstelling werd eerder in Frankfurt, München, Barcelona,
Lyon en Bern getoond.
REPORTACE PI ETER VAN UEROP
Voor het derde jaar in suc
cessie heeft een Ameri
kaanse film de Gouden
Palm gewonnen van het
Filmfestival van Cannes. In
1989 was het Sex, Lies And
Video Tapes, in 1990 Wild
At Heart en dit jaar Barton
Fink, van Joel en Ethan
Coen. De broers pikten bo
vendien de regie-prijs op
en zagen hun hoofdrolspe
ler John Torturro bekroond
worden als beste acteur.
Daarmee zet zich dus de trend
voort van ultieme appreciatie
voor films die flair en een hoog
tempo hebben, makkelijk te
snappen zijn en enige originali
teit niet ontzegd kan worden.
Ten koste dus van de films die
het begrip 'filmkunst' minder
populistisch benaderen, moge
lijkerwijs zelfs iets te melden
hebben en het niet beschouwen
als een wet van Meden en Per
zen dat het na anderhalf uur in
het donker mooi genoeg moet
zijn geweest.
Op deze manier kwamen er
alleen troostprijzen uit voor
Kieslovski's La Double Vie de
Veronique (actrice-prijs voor
Irene Jacob) en La Belle Noiseu-
se, van Jacques Rivette, hoewel
die met de Speciale Jury-Prijs
nog niet zo slecht getroost is na
tuurlijk. De kleine Jury-Prijs
moest worden gedeeld door
Maroun Bagdadi (voor zijn Li
banees gijzelingsdrama Hors La
Vie) en Lars von Trier (voor Eu
ropa) die bovendien de Prijs
kreeg van een speciale techni
sche commissie.
Anti-kunstfilm
De officiële jury verkoos nog Sa
muel Jackson (acteur in Jungle
Feever. van Spike Lee) een prijs
te geven voor de beste bijrol. En
dat is wel de schraalste troost
prijs die Lee krijgen kon. Een
aparte jury voor de Camera
d'Or (voor het beste filmde
buut) maakte de Belg Jacco van
Dormael winnaar voor zijn in
de Quinzaine-sectie vertoonde
Toto Le Heros. Die inderdaad
zeer verrassende komedie ving
bovendien de prijs van de
FIPRESCI (de internationale or
ganisatie van kritici) voor de
beste buiten het hoofdprogram
ma vertoonde film. AJs beste
competitie film werd Kieslovs
ki's La Double Vie de Veronique
door de FIPRESCI onderschei
den.
Nooit eerder heeft in Cannes
de officiële jury zo populair ge
kozen en nooit eerder ook heeft
men een enkele film zo zwaar
(driedubbel zelfs) omhoog ge
stoken Hei is een verbijsteren
de "palmares', te meer daar toch
fantastische kunstenaars als
Chen Kaige en Theo Ange-
lopoulos helemaal met lege
handen zijn weggestuurd.
Maar de jury hoeft men niets
kwalijk te nemen, want die is al
leen zichzelf trouw gebleken.
ZO*n uiisl.ig wordt feitelijk toch
gestuurd door de fesn val organ i-
satii'. dfe een Juy formeert van
een bepaalde samenstelling.
Met een voorzitter als Polanski
die lang geleden 'kunstfilms'
vervaardigde maar de laatste
tien jaar alleen nog maar thril
lers en piratenfilms heeft afge
dragen en die op zijn persconfe
rentie voorafgaand aan het fes
tival een duidelijk anti-intellec
tualistisch en anti-politiek state
ment afgaf en verklaarde daar
ook /i|ti made Juryleden van ib
hebben doordrongen.
Onder de meest markante win
nende en verliezende films zit
ten drie werkstukken die overi
gens pas gedurende het pink
sterweekend gepresenteerd
werden en waarover dus nog
wel iets gezegd mag worden.
Van Maunce Pialats film Van
Gogh bleef het zelfs tot en met
eerste pinksterdag onzeker of
hii wd op ifld n ed
Uiteindelijk heeft men een soon
werkkopie vertoond met de toe
gevoegde mededeling dat de
film pas in oktober echt klaar
al zijn.
Het betreft een erg mooie be
nadering van de Nederlandse
schilder, helemaal toegespitst
Op 4° s-rh!jf in Ainers sur-
Oise /ijn laatste zomer, ziin
laatste oprisping van vreugde,
zijn laatste liefde (voor de doch
ter van dokter Gachet) en zijn
laatste uitbarsting van crcativi-
tBU Dm houd m drt Pielen
film, hoewel dus uitlopend op
de ndM he ■ttODonl van ae
Nederlander, gedurende het
eerste gedeelte de meest spran
kelende en vfeaHedodae flbn-
bookden feumeert ooit aan Van
Gogh besteed. Dat is bijzonder
en ook de manier waarop Jac
ques Dutronc de kunstenaar
neerzet is buitengewoon en in
drukwekkend.
Acteur Robert de Nlro heeft tijdens het Filmfestival van Cannes, uit handen van de Franse cul- De Amerikaanse broers Joel en Ethan Coen, winnaars van de Gouden F
tuurminister Jack Lang de gouden medaile van Kunst en Literatuur ontvangen. R F AFP Filmfestival van Cannes
Van Angrlopoulos De Uitge
stelde Stan Van De Ooievaar
moet worden toegegeven dat de
film btyOB alle VOQVOQRMmI be
vestigt die men tegen 'kunst
films hebben kan. Het tempo is
onnoemelijk laag. de lengte be
draagt 140 minuten, de thema
benadering kan noga) obscuur
overkomen en de camera voe
ring bdtaBfeDOafl dt .ittitu.ir
van "ik ben een dichter in het
dhpM MB mi|n gedachten'
MBM hMUMO MBtaf
lopouJos ook werkelijk ftlmpoë-
zjc te zien en toucheert hi), ei
genlijk als enige in het hele
noofdprogramma, een onder
werp dat belang heeft De Uit
gestelde Stap Van De Ooievaar
gaat over politieke vluchtelin
gen Over de wanhopige melan-
boMe vbb D d
weerzijden van diverse grenzen
zitten vastgeklonken
Zwarte comedie
Jury voorzitter Polanskj had te
voren gezegd dat. had hij die
zelfde runctie vorig jaar uitgeoe
fend. hij dan evrneens de Gou
den l'.ilm grgcvrn Zou hrbb» n
aan Wild At I h Ml
Lynch. En dan ll tD n Hkkbi
kroning van Barton Fink een
consequente opstelling. Een
film MB di DRN dn BdülB
en joel Coen. Een zwarte kome
die die joho HOrtURO opvol N
als een schrijver die zich in de
jaren veertig door Hollywood
laat engageren als scenarist
voor catch as catch can-films'
en dan verwikkeld BÉI fa B
zeer zonderlinge moordzaak.
De film it gemaakt met een
overdosis aan technische
vondsten en alleraardigste grap
pen. Maar het gaal allemaal
nergens over. Desondanks, de
Gouden Palm dus. Het is een
jury-uitslag waarover lang valt
door te zeuren, i en nederlaag
voor de werkelijke filmkunst,
een overwinning voor de indu
strie Maar laten we tenmimtr
blij zijn dat in elk geval hel pro
gramma rafaMn h H n
hm not p mm i brw
den blijkbaar nog steeds vol
doende films gemaakt om weer
voor een jaar een spraakmn
kend bioscoopaanbod te garan
deren.
17 n
Deelnemers Irini Scocos, Joseph Semah
(kunstenaars), Els v d. Plas (coördinator),
Jetteke Bolten (directeur Lakenhal), Bart
v d Ven (galenehouder), Paul Faber (Mu
seum v Volkenkunde Rotterdam). Tineke
Reijnders (publiciste) I v Paul Donker
Duyvis (Rijksdienst Beeldende Kunst)
De lucht in Zuid-Holland is
vol van het 'Het Klimaat', een
manifestatie waarbij musea, ga
leries en expositieruimten in
mei en juni werk tonen van bui
tenlandse kunstenaars die in
Nederland wonen en werken.
Waarom de Culturele Raad van
Zuid-Holland zoveel instellin
gen benaderde, een uitgebreide
catalogus uitgaf en de vragen
die deze vorm van positieve dis
criminatie en het dus in een
hokje stoppen van buiten
landse kunstenaars oproept,
daar werd afgelopen vrijdag bij
Stelling over gesproken.
In de setting van een oerhol-
landse huiskamer nodigde ge
spreksleider Donker Duyvis zijn
gasten op een Jan Lenferink-
wijze uit voor een gesprek, na
elkaar, zodat je eerder te maken
had met een serie korte ge
sprekken dan met een discussie.
De vraaggesprekken raakten
aan de essentie van de hele ma
nifestatie, maar voor wie de ver
antwoorde catalogus gelezen
had, werd er niet veel nieuws
gezegd.
Er werd gesproken over het
doel van 'Het Klimaat'. Is dat de
emancipatie van de buitenland
se kunstenaars in Nederland,
dat van de kunstwereld of dat
van het publiek? Het is een feit
dat buitenlandse kunstenaars,
woonachtig in Nederland,
moeite hebben met het vinden
van een galerie of expositie
ruimte. Twintig procent van de
Amsterdamse bevolking is al
lochtoon, maar dit komt in het
expositiebeleid niet naar voren.
Els v.d. Plas, de initiatiefneem
ster van deze hele manifestatie,
heeft een bestand van buiten
landse kunstenaars opgebouwd
en merkte zelfs bij de organisa
tie van 'Het Klimaat' dat veel
van het werk van haar kunste
naars niet goed viel bij de ten
toonstellingmakers.
Lag dat aan de kwaliteit van
het werk, aan het dikwijls nuet-
westerse karakter ervan of aan
het dogmatisme van de wester
se kunstwereld? Het panel
kwam er niet uit. Van der Plas,
Bolten en Reijnders benadruk
ten vooral de emancipatorische
aspecten van Het Klimaat. De
kunstwereld moet de discussie
over buitenlandse en dus rx»k
niet-westerse kunst aangaan, de
eenzijdigheid moet doorbroken
worden en het publiek moet ge
wend raken aan werk van men
sen uit andere culturen.
Jetteke Bolten benadrukte
ook het feit dat het bij haar ten
toonstelling in De Lakenhal
voornamelijk ging om kunste
naars die in een nieuwe cultuur
leven en werken en wier werk
een niet-Nederlands signatuur
draagt. Dat maakt het werk in
teressant en niet het feit dat het
om een buitenlandse kunste
naar gaat. De discussie over wat
allochtone ("Dat woord wens ik
niet te gebruiken") kunst is.
MUZIEK
RECENSIE MARCEL VAN BAARLE
Streekmuziekschool Leiden
Gezien 17 mei Groene Kerkje
Van tijcf fot tijd presenteren
leerlingen van de Streekmuziek
school Leiden e.o. zich aan het
publiek. Afgelopen vrijdag
avond organiseerde de muziek
school een leerlingenconcert in
het Groene Kerkje te Oegst-
geest. Afgemeten aan het aantal
musici viel de opkomst
enigszins tegen.
In een intieme sfeer verzorgden
clavecimbel- en orgelleerlingen
van Anneke en Rijk lansen, sa
men het blokfluitensemble
Praetorius o.l.v. Piet Kunst, een
afwisselend programma. Voor
de pauze klonk barokmuziek en
ema bracht men MgentiJdW
werken ten gehore. Zowel bij de
oude aJs bij de moderne muziek
bleken blokfluiten enerzijds en
orgel en clavecimbel anderzijds
het muzikaal uitstekend met el
kaar te kunnen vinden.
Het Praetorius-ensemble is in
de loop der jaren erg wisselend
van kwaliteit gebleken. Afgelo
pen vrijdag bewees Piet Kunst,
dat zijn huidige ploeg tot op
merkelijke prestaties in staat is.
Zijn swingende dirigeertrant,
een lust voor het oog. wordt
door de huidige samenstelling
van het ensemble bepaald niet
misverstaan. Ook bij ritmisch
lastige passages blijft het Prae
torius uitstekend in vorm. Voor
een dergelijk blokfluitensemble
is de akoestiek van het Groene
Kerkje overigens buitengewoon
goed. Het orgel daarentegen
komt in de ruimte nogal hard
Het Praetorius ensemble heet
het spits af met de 'Fantasia so
pra quattro sogietti' van Scheidt
(1587-1654). Vervolgens zorgde
Gert van der Keur voor een rus
tige en meditatieve vertolking
op het orgel van 'Komm Heili
ger Geist. Herre Gott' van Bux-
tehudc (1637 1707).
Als hommage aan Bach klon
ken de acht 'kleine Prilludien
und Fugen' afwisselend ge
speeld door orgel, clavecimbel
en blokfluitensemble, waarhij
de bijdrage van de claveeinist
Thies de Waard aparte vermel
ding verdient.
Het orgel van het Groene
Kerkje is een Metzier. gebouwd
rond 1975 met o.a. pijpwerk uit
het koororgel van de Oude kerk
in Amsterdam, ooit bespeeld
door niemand minder dan
Sweelinck. Hoewel het een ba
rokorgel betreft klinkt het nogal
modem Dasibti xoigl de
akoestiek van de kerk zoals gr
zegd voor Ben nogal tiaraS*
klank.
Gert van der Keur speelde na
de pauze het 'Praeludium over
B A-C-H'. (1985) door H. Ba
dings. Het concert werd beslo
ten met een bijdrage op het or
gel van Auke jongbloed, Sala
manca' 198bi is dooi Boen
geschreven over een Spaans
volksliedje. De Flamenco-achti
ge geluiden, met de opvallende
registratie en dito ritme hield de
luisteraar geboeid.
Maar het hoogtepunt kwam
eerder, bij de uitvoering van
tkfate (MM)1 1986) van W.
Dirriwachter, door het blokfluit-
«WriMfl, Hub Mn dM LBM "[1
tlBwdmUil en Ron Cofcen
(slagwerk). Bii de uitvoering van
don tfaneen boni de t omblne
tie clemcimbel btofahdiep
slagwerk opvallend goed De
'Kostelata' was vooral dromerig,
verstild. Bij andere dansen waar
meer werd 'uitgepakt bleef de
subtiliteit, ook op het ritmische
vlak. behouden.
vond ze niet interessant, net zo
min als de discussie over 'Leid-
se' kunst of kunst door vrou
wen. Kunst blijft immers .-.-n
persoonlijke uitingsvorm, die
wèl - wanneer de kunstenaar in
een vreemde cultuur verblijft -
tot een nieuwe interpretatie kan
leiden.
Al waren de panelleden die
avond niet allemaal even genu
anceerd of het met elkaar eens,
hun aanwezigheid daar en de
deelname aan I In KfanaM be
vestigen dat zil zo'n manifesta
tie /invul vinden. Al roept het
misschien meer vragen op dan
antwoorden. Duidelijk is dat het
een discussie is die niet alleen
Nederland aangaat, maar die
over de hele (westerse) wereld
gevoerd moet worden. De cata
logus benadrukt dat nog eens
met twee buitenlandse essays
AMSTERDAM DF. ACTRICE
RINI OTTEN is zondagavond op
74-jarige leeftijd in Amsterdam
overleden. Ze verwierf o.m be
kendheid door haar spel in 'Jon
ge Harten' In 1936 en haar op
treden in de film 'Comedie om
geld'. Rini Otten was getrouwd
met Jan Retèl en na de oorlog
met de uitgever F.H. Lanshof.
RECENSIE MARCEL VAN BAARLE
The Rotterdam Consort' Ge+xxxd zc
dag 19 mei LokhorrtWertt
Op tournee door Nederland
Knel m rati ptakafanhg Hm
Rotttrtfam I wort' dom fa do
LoftdM [flkhontofc. Trok het
BMBlB hap daags daarvoor in
Dordrecht nog een volle zaal. in
Lelden waren slechts 20 belang
stellenden voor dit jonge, opval
lende ensemble met een al even
opvallend repertoire.
Het gevarieerde programma
bood een overzicht van de Eu
ropese barokmuziek tussen
1650 en 1750. uitgevoerd op
authentieke Instrumenten. Fji
nu en met rifaa maar Hén-
del en Telemann. maar ook För-
ster en MufTat. Legrenzi en Ci-
Förster en MufTat waren rei
zende componisten die de bc
langrijkste Europese muziek
CMUra aandeden on di Mra bil
lende stijlen in hun muziek op
namen i ii hh rj i voofap in
men nieuwe stijl noemt men Tc
goüt mixte'. De Italianen Le
grenzi en Cima leefden in de
overgangsperiode tussen de Re
naissance en de Barok.
Een enthousiast gezelschap,
dat internationaal georiënteer
de Rotterdam Consort, dat met
vhm mildew rda Bon aoloele
keer. zoals hij een middendeel
van H&ndcls 'Sonate, opus 5, nr
4 in G' was het een iets tr groot
enthousiasme dat een violist op
hol deed slaan. Maar zo'n inci
dent m bij een pittig gekozen
BtnpO .iK dat MB hM IfaOM
dam onsort feitelijk niet noe
menswaard
In wisselende bezetting
brachten de negen musici uit
binnen en buitenland sonata s.
drie fakBOBB van MOBHI en
tenslotte het Concerto Grow»
opus 3, nr 1 van F Hand» I
Werken die de individuele mu
sici alle gelegenheid bodBB 1
te schitteren Iets dat ovengens
nergens ten koste ging van het
samenspel Want samenwrT
Idnf mm m wel heel sterk
tes een beetje buiten het pro
gramma. Duidelijk van latcT tijd
werden deze als rpistristuk in
de mis uitgrvoerd /c klonken
overigens niet minder vrolijk
dan de oven gr werken, hrtgeen
kenmerkend is voor Mozart*
kerkmuziek.
Bii HAndels "Concerto Gros-
M. HOU brt Rnttrrd.im won
in vriNal voBedfae beeettfag
uitpakken. Een flitsende rol
daarbij was toebedeeld aan ho
boïst Ben Norbury.
Corinne Rieske. beurtelings
achter clavecimbel en kistorgrl
heeft tevens de artistieke leiding
van dit nieuwe gezeischap Het
Rotterdam Consort, dat onaf
hankelijk werkt. dwz. zondeT
overhekksubsidir* of gelden uit
fondarn. ts het waard lang te Ir
ven'. De bezetting is flexibel In
dien nodig vallen vocalisten of
solisten op andere instromen
ten in. Het repertoire omvat
muziek uit de tijd van de Itali
aansr Rcnaissanc r tot en mei C
P E. Bach (ca 1550 11570) In
de mei tournee zijn nog twee
concerten gepland Op woeru
dag 22 mei a.*, in dr Lngrlse
Km fa i fao hui a vA tipuj
weg 1 en op woensdag 29 mn
tenslotte in de HUiegondakrrk
te Rotterdam. Kerkdrrrf L
BEELDENDE KUNST
recensie Lisrrn oomen
(«povtw Gcaftek. tHctrangrn. bronzen en kerjrrwfc van
G-phas Stauthampf
't Huys Dew Heerrweg 349a Inse
Te zen tot 27 mp A t/m zo van 14 00 tot 17 00 uur
Schandelijk naakt" riepen inwoners van
Lisse toen het monument ter nagedachte
nis van de oorlogsslachtoffers onthuld
werd. Maar dat was veertig jaar geleden
Umb heeft bel «mm good gBBMeld mei de
beeldhouwer Cephas Stauthamer Tot 27
mei is er in 't Huys Dever een expositie gr
wijd aan het werk van deze spraakmakende
kunstenaar.
Het monument stelt een naakte, achter
overvallende man voor en staat op de hoek
van de Oranjolaan en de Hcereweg in Lisse.
ephas Stauthamer (geboren in 1899 in
Zeeuws-Vlaanderen) overleed op 8 april Hij
maakte in totaal vijf grotr oorlogsmonu-
men ten Daarnaast maakte hij tekeningen,
etsen en kleine beeldhouwwerken in bron»
en keramiek en een deel van dit werk is te
zien in t Huys Dever
Stauthamrr maakte vrijwel uitsluitend fi
guratief werk er is altijd iet* van de wrTkr-
li|kheid In te hrrkmnen. Maar de vormen
zijn meestal wd sterk vereenvoudigd en dat
doet Stauthamrr op twee manieren. Som»
heeft het werk het hoekige en geometrische
karaktrT van Afrikaanse kunst, waardoor hrt
lijkt op het werk van Picasso Soms her ft
het eerder iets weg van de vloeiende en de
coratirvr vormentaal van lan Toorop
't Huys Dever is een woontoren uit de
veertiende eeuw Fen boeiende omgeving
voor een expositie, maar helaas kmt hel gr
bouw ook zijn brpeTkingrn Doof de slecnte
belichting en onnandigr opstelling van de
beelden in nissen was ern der! van het
werk niet goed te zien Op deze manier lijkt
het werk van Ophan Stauthamer ern con
currrnbestrijd aan te gaan met zijn omgr
ving. Wat mij betreft ts 't Huys Dever als
winnaar uit de bus gekomen, maar of dat
terecht is...?
