Kunst
Van duizendpoot tot nieuwkomer
'Petersburgse SeizoenenRussische kunst in Leiden
Kafka's 'Amerika'
Naïeve fijnschilder
ontbeert expressie
NAARDEN Vanaf morgen is Naaiden voor ruim drie weken
het Mekka van de Nederlandse fotografie. Van 18 mei tot en met
9 juni wordt, krap twee jaar na de première, het tweede Fotofes
tival Naarden gehouden. Op diverse plaatsen in de vestingstad
zijn meer dan dertig exposities. Ook vermeldt het programma
discussiebijeenkomsten, workshops, film- en videopresentaties
en vergaderingen voor zowel beroeps- als amateurfotografen.
De organisatie rekent op 20.000 bezoekers.
Te zien: 17/5 en 18/5 Micro
Theater Imperium, Oude Vest
33e
Leiden
Gegeven: een professioneel
actrice uit Engeland zet in
Leiden een toneelcursus
op poten in café de
Droomfabriek. Ze weet
haar pupillen zo te inspire
ren dat uit de kerngroep
van het amateurgezelschap
'De Toneelfabriek' wordt
gevormd.
Na het debuut op het korte
stukken-festival in het Micro
Theater Imperium, gaat De To
neelfabriek in september 1990
aan de slag met 'Amerika' van
Franz Kafka. Binnen acht
maanden staat het op de plan
ken onder regie van Amanda
Wolzak.
Gisteren was het Micro Thea
ter Imperium wederom plaats
van handeling, dit keer de pre
mièrevoorstelling van de grote
re produktie 'Amerika'. Is de li
teraire roman van kafka niet
wat te hoog gegrepen voor de
minder geroutineerde acteurs?
Aan de ene kant wel. erkent
Wolzak. "Maar met mijn bege
leiding en de uitstekende inzet
van de acteurs, zijn we goed in
onze opzet geslaagd. Ik geloof
dat onder deze voorwaarden
bijna elke produktie slaagt. In
elk geval hebben we voor een
produktie gekozen, waar we al
lemaal achter stonden. Niet al
leen mijn bewondering voor
Kafka's werk heeft de doorslag
gegeven".
Uiteraard verschilde de ma
nier van werken wel met die
van de Londense Central School
of Speech and Drama waar
Wolzak ook produkties heeft ge
leid. Wolzak: "Het gaat natuur
lijk allemaal wat langzamer om
dat deze mensen zich minder
vlot in een rol inleven. Ook be
stond er eerder angst over: hoe
krijgen we het in hemelsnaam
voor elkaar? Op basis van video
materiaal over toneelstukken
van Kafka en door ze zelf het
boek te laten lezen, heb ik mijn
hun kunst de vrijheid zoeken. "Het klimaat is de
afgelopen jaren enorm verbeterd", verklaren de
kunstenaars die in Leiden werk tonen dat door de
voorgangers van Gorbatsjov absoluut verboden
zou zijn.
Postmoderne:.
Onder de kunstenaars die de komende maanden
nog in Leiden exposeren komen zowel vertegen
woordigers voor van de. min of meer. officiële
Russische kunst, als van de tot voor kort onder
gronds opererende modernen. Na hun deelname
aan de expositie in Galerie Liga Nieuw Beelden
zullen de kunstenaars deze zomer, onder auspici
ën van deze l-eidse instelling, uitzwermen over
andere nieuwe beeldentaal minnende landen in
Europa en over de Verenigde Staten.
Het is voor het eerst dat de gezamenlijke Pe
tersburgse kunstenaars zich in West-Europa ma
nifesteren. nadat hier en daar (onder meer Parijs
en Berlijn) al enkele Moskovieten te zien zijn ge
weest en Malevitsch. enkele jaren terug, in het
Amsterdamse Stedelijk Museum triomfen vierde
als verkenner
Vanaf zaterdag zullen de eerste vertegenwoor
digers van de artistiek revolutionaire Russische
postmodernen en avantgardisten hun 'vaandels'
aan de muren van Galene Liga Nieuw Beelden
hangen: een keur van werken, zowel op doek als
op papier, abstract, symbolistisch, neo-primitivis-
tiscn als abstract-figuratief.
Krijgsolifanten
Het spits wordt afgebeten door Loeba Kostjenko
en een groep die zich 'De Krijgsolifanten noemt
De groepsnaam symboliseert de instelling die de
vroegere onofficiële' kunstenaars moesten heb
ben om in de Sovjetunie te overleven Kostjenko
was wel lid van de officiële Russische vakbond
van kunstenaars. Ze verklaart dat het haar werk
niet heeft beïnvloed. "Het is altijd de eigen beslis
sing van een kunstenaar geweest of die lenin wil
de tekenen of niet. Ik heb dat nooit gedaanal
dus Kostjenko
Op het eerste gezicht lijkt de moderne kunst uit
de Sovjetunie niet echt vernieuwend De avant-
gardistische vormentaal komt bekend voor
Maarten Kersten van Galerie I jga Nieuw Beelden,
vindt dat er überhaupt weinig vemietiwends ge
beurt. "Dat kun je van Russische kunstenaars dus
ook zeggen. Maar. ik zie er toch een typische ka
rakteristiek in die vermengd met het abstracte
soms wel avantgardistisch is".
De eerste expositie in Galerie liga Nieuw Beel
den heeft de titel 'Petersburgse lente' meegrkm
gen. Tot eind augustus zullen, wisselend. 24 kun
Menaars exposeren hij de galerie aan de President
Steijnstraat Wie precies weet de galenehouder
zelf nog niet helemaal zeker. "Er zijn voortdurend
problemen met visa en het exporteren van kunst
Ik ben er nu een half jaar mee bezig en bijna
gek", aldus Kersten
NIEUWSLIJNOntdekkingsreis naar volwassenheid
Naarden als Mekka van de fotografie TOIICClftlblTCk SpCClt
mensen wat meer vertrouwen
proberen te geven. Vergeet niet
dat ze voor het eerst aan een
grote produktie meewerkten".
Minimaal
Wolzak herschreef een toneel
bewerking van de Haagse Ko
medie. die zelf het stuk enkele
jaren geleden opvoerde. De dia
logen zijn klassiek van opzet en
het decor is met minimale mid
delen aangekleed: een stellage
met ladders, touwen, een para
plu en wat koffers De touwen
nemen een centrale plaats in
omdat daarmee de wisselende
omgeving van hoofdfiguur Kari
Rossman wordt geïllustreerd.
Roxsm.in MOR* m« g. n
woordigd door vier personage,
die elk een fase in zijn leven
vertolken. De goede, wat naïeve
Karl, verlaat zijn ouderlijk huis
om het doel van zijn leven in
Amerika te zoeken Dan blijkt
de Nieuwe Wereld meedogen
loos en hard. Karl ondervindt
vele tegenslagen, hij vvrvTeemdt
en doolt hulpeloos rond
In tegenstelling tot de meeste
andere verhalen van KafVa. ein
digt 'Amerika' voor het individu
niet in een totaal isolement. Er
blijven deuren voor hem open
staan. zegt Wolzak Ik zie het
verhaal als een ontdekkingsreis
naar de volwassenheid Kart
Rossman moet voortdurend
keuzes maken over wat voor Ie
ven hij wil gaan leiden Kiest hi|
voor de onderwereld of voor
een fatsoenlijke haan? Aan het
ÉM «M h< i stuk is hij daar nog
steeds met uit. Of hi| hei redt.
mag de toeschouwer zeif invul
len
Vrijdag 17 mei 1991 R*d»ct* 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RLÏSDAM SASK1A STOÖJNGA Emórsdad* RAYMOND PBL Vom^rnn* RUTGER J HOOGERDUK
Minimale middelen als touwen en ladders staan de acteurs van 'Amerika' ten dienste.
Een van de foto's die bezoekers van het Fotofestival in Naarden kunnen
bewonderen. foto pr
'Geen toestemming tekst Carmiggelt'
AMSTERDAM Het opruimen van een misverstand. Dat is
voorlopig de enige reden waarom de twee kinderen van Simon
Carmiggelt. Marianne (51) en Frank (48), zich tot de pers heb
ben gewend met de mededeling dat zij nooit toestemming heb
ben gegeven voor het gebruik van teksten van hun vader in het
boek 'Mijn beter ik' van Renate Rubinstein (uitg. Meulenhoff).
"We hebben de indruk dat steeds meer mensen denken dat wij
aan de totstandkoming van dit boek hebben meegewerkt. Dat is
nogal pijnlijk. Daarom dit briefje".
Onder de titel 'Petersburgse seizoenen' zullen
vanaf morgen 24 Russische kunstenaars werk ex
poseren in de Leidse Galerie Liga Nieuw Beelden.
De 24 hebben nog nooit eerder in het buitenland
geëxposeerd, op enkele uitzonderingen na. zoals
Loeba Kostjenko en Nicolaï Sagjne. De laatste is
vooral in de Verenigde Staten een gevierd kunste
naar.
Voor de opening van de tentoonstelling mor
gen, zijn zeven kunstenaars naar Nederland ge
komen. Ze komen allen uit Leningrad, of zoals zij
zelf zeggen: St. Petersburg. Het noemen van de
oorspronkelijke naam van de Russische haven
stad is voor hen een teken van verandering.
Tot voor enkele jaren terug was het voor de
meeste exposanten onmogelijk om hun werk in
de Sovjetunie zelf ten toon te stellen omdat het
niet de officiële socialistisch-realistische kunst
vertegenwoordigde. Sinds 'glasnost' en 'perestroj
ka' kunnen kunstenaars in de Sovjetunie ook in
Nominaties Prix de Rome Fotografie
AMSTERDAM - De jury van de Prix de Rome 1991 Fotografie
heeft vier kandidaten geselecteerd voor de Prix de Rome 1991
Fotografie. Uit een totaal van 225 inzendingen werden Korrie
Besems. Romy Finke, Claudia Kölgen en Bob Negrijn uitgeko
zen.
De eindronde van de Prix de Rome bestaat uit een experimente
le werkperiode van drie maanden, waarin de deelnemers nieuw
werk moeten maken voor de eindbeoordeling.
Zes boeken genomineerd voor AKO-literatuurprijs
BEELDENDE KUNST
Expositie naïeve olieverfschilderijen i
Jan Tmholt en ruimtelijke vormen van
dréa Dogterum
Voorschoten
Te zien tot 26 mei, op woensdag en don
derdag van 13 00 tot 17 00 uur. vnjdag
en zaterdag van 11 00 tot 17 00 uur, 2e
Pinksterdag van 13 00 tot 17 00 uur
Bij een tentoonstelling als deze,
kan men zich afvragen of het
publiek wel serieus wordt geno
men. Jan Tinholt 'wordt ge
bracht' als een naïeve fijnschil
der van alledaagse dingen. Dat
klopt, met ongeloofclijke preci
sie. maar zonder enige expres
sie schildert hij een soort
droomlandschappen, lege. bijna
surrealistische beelden met kale
stammen, sneeuw, bloemetjes,
maar ook grazige weitjes en
kleine vijvertjes.
In een aantal werken zijn de le
vende wezens apart gehouden
en in folklorestijl geschilderd op
een diagonale balk over het
beeld of in de hoeken. Het zijn
dansende patertjes, springende
poezen en harlekijnen.
Vooral in de vrolijker ogende
landschappen vormen mensen
en dieren het centrum van het
tafereel, veel blote mannetjes en
vrouwtjes, mannetjes op rol
schaatsen. vrouwtjes in badpak.
met bootje, zonder bootje. En
poezen, nog meer poezen, ook
in een bootje. De gelaatsuit-
drukkingenn zijn onvoorstel
baar naïef, de afbeeldingen kod
dig m guitig.
Op aanraden van Mercedes pak
ik de titellijst erbij, want het zou
zo grappig zijn. Allemaal titels
in de trant van 'schuitje varen,
theetje drinken' en een humor
die voornamelijk gebaseerd is
op het letterlijk uitbeelden van
woorden en meer ondeugende
grappen.
Ik word er droevig van. dit is
Holland op z'n smalst, en ont
zettend kinderachtig. Het doet
mij denken aan een krampach
tig vastgehouden gevoel van
verloren jeugd en onschuld.
Adammetjcs en Evaatjes in het
paradijs. Het wordt gebracht als
gevoelskunst', volgens mij is
het vals sentiment en kitsch.
De keramische beelden van An
drea Dogterum zijn tussen de
tweeënveertig werken van Tin-
holt nauwelijks meer te waarde
ren. Ze zijn wel aardig, een
beetje vlak. Zij boetseert dikke
wijven' die opkomen uit een
soort sokkel en gekleed lijken te
zijn door het plaatselijk aan
brengen van transparant gla
zuur. Haar nieuwste werk be
staat uit een serie vormeloze
vTouwenlijven met kleine
hoofdjes, opgebouwd uit rollen
klei die afwisselend donker en
licht geglazuurd zijn. zodat de
dames gestreept gekleed zijn.
LITERATUUR AMSTERDAM
Dinsdagavond 21 mei kijkt lite
rair geïnteresseerd Nederland
eventjes gespannen naar de
kijkbuis: dan wordt bekendge
maakt wie van de 6 genomi
neerden met de AKO-literatuur
prijs 1991. 50.000 gulden groot,
gaat strijken. De televisie (NOS-
Laat, rond 22.45 uur. Ned. 3)
doet rechtstreeks verslag van de
in spiritualiën gedrenkte plech
tigheid in het Amsterdamse
Krasnapolsky.
Michel van der Plas. die met
zijn boek 'Mijnheer Gezelie,
Biografie van een priester-dich
ter' is genomineerd is. mag met
recht een 'literaire duizendpoot'
worden genoemd. Hij heeft niet
alleen een grote reete cabaret
teksten op zijn naam staan,
maar daarnaast ook nog eens
zo'n zestien bundels gedichten
en dertig prozawerken, waarvan
'Uit het Rijke Roomsche Leven'
misschien wel het bekendst is.
Daarnaast vertaalde hij werk
van Eliot. Böll. Audcn en Paul
Claudel. Bekend is hij ook van
zijn journalistieke werk voor El-
Anne Vegter
seviers Magazine. Erg veel lite
raire prijzen zijn Van der Plas
niet ten deel gevallen: in 1950
kreeg hij de Jan Campertpnjs
voor zijn gedichtenbundel
'Cioing my way', in 1978 de Tol-
lensprijs.
Adriaan van Dis (1947) stu
deerde Afrikaanse taal- en let
terkunde aan de Universiteit
van Amsterdam en verbleef in
1973 enkele maanden in Zuid
Afrika als student aan de Uni
versiteit van Stellenbosch. Pas
in het voorjaar van 1990 kreeg
Van Dis opnieuw een visum. Hij
reisde met zijn oude vriendin
Eva landman langs haar familie
in de Karoo, de dorre en dun
bevolkte provincie in het mid
den van de Kaapprovincie waar
conservatieve blanke Afrikaner
Boeren het heft in handen heb
ben. De boeiende beschrijving
van zijn reis in 'Het beloofde
land' is genomineerd voor de
AKO-prijs.
Kinderboek
Een kinderboek moet een mak
kelijk te begrijpen, spannend
Adriaan v
avontuur zijn. zonder gekkig
heid en moeilijke woorden. Het
moet geen verhaal zijn dat ook
heel leuk kan zijn voor volwas
senen. Deze naar mottenballen
geurende kritiek hebben schrijf
ster Anne Vegter (1960) en de
nauw met haar samenwerkende
illustratrice (ieerten ten Bosch
(1959) uit wetenschappelijke
hoek over zich heen gekregen
onmiddellijk nadat hun geza
menlijk debuut verscheen.
Patricia de Martelaere
Het duo heeft zich er gelukkig
weinig van aangetrokken ('On
zin!') dat hun eersteling eigen
lijk 'te goed' werd bevonden Ze
bogen zich over een nieuw ge
combineerd lees/ldjk-produkt
en dra li bel mei UQI Mtera
tuurprijs genomineerde "Verse
bekken'' geworden ï>e jury on
der leiding van politicus Frit*
Bolkestein rept van 'permanent
leesgenoegen' en 'geestige fan
tasic'. De volledige titel van het
boek is een mond vol "Verse
bekken! of Hoe Heel Kort zich in
een kip vergiste. uit het vst
raam hing. het op een sluipen
mh m mdtm maHM vm
de rat'.
'ijteratuur van ouderwetse
kwaliteit', een meesterproef,
'virtuoos' - de recensenten wa
ren vrijwel unaniem lovend
over 'Zuidland'. het debuut van
dt 18 i-iiigi' x< hri|\#-r p| I
Thomëse. Met deze verhalen
bundel mag hij meedoen in de
race om de AKO-literatuurprijs
1991. Thomëse komt zomaar
ineens de literatuur binnenval
len met dit boek Tot zijn zesen
twintigste werkte hij als journa
list op de kunstredaktie van het
Eindhovens Dagblad Daarna
studeerde hij een tijdje geschie
denis.
'Littekens is hel derde boek
van de in 1957 in Zottegem gr
boren Vlaamse schnjfsteT Patn
cia de Marlelacre Het was gortI
voor een nominatie voor de
AKO-literatuurprijs 1991 De
Martelaere debuteerde mei
'Nachtboek voor slaprlozrn
(198fli daarna volgde D>KM
der rn zijn model 1918
De Martelaere behoort mei
mensen als Monrka van Paemel
tot de jongste lichting Vlaamse
schn|fsters In haar wrrkrn ko
men de donkerste filosofieën
gcregrld om de hoek kijkrn
Geerten Messing won met
Michel v
i der PU*
zijn roman "Veranderlijk en wis
selvallig' in 1988 de AM) pnis
en dingt nu mee met 'Altijd oe
vrouw'. Bij verschijning werd
'Altijd de vrouw' omschreven
als het 'ethische vervolg op het
winnende boek. In "Veranderlijk
en wisselvallig' stond de hoofd
persoon nog als een Don )uan
tussen vijf minnaressen, dit keer
belijdt f rik zijn liefde voor juist
èën vrouw: de grillige Irfje
Wijnberg.
De Lage Landen
nieuwe sponsor
van KunstRAI
AMSTERDAM ANR
De finanoeie dienstverlener De
lage landen uit Dndhmen
heeft voor een penodc van dnr
jaar een cponsor overeenkomst
gesloten met de KunstRAI Mei
het hoofdsponsors* hap ix
100 000 gulden grmortd
De lage landen is al op di
verse gebieden betrokken bi| de
Nederlandse cultuur Zo beeft
bel hedn|f in samenwerking
met het ministerie van wri/Jjn
volksgezondheid en cultuur de
Kunst aankooprrgrling ontwik
keid. en wordt jaarlijks tijdens
de KunstRAI. De lage landen
Kunstpn|s uitgereikt Van de
prijs die als rrtxhrurs i* be
dnrid en aan jnngr veHbrio
vende Nederlandse kunstenaars
wordt tnegrkrnd. ix een bedrag
van 25 000 verhonden
Op de revende KunstRAI pre
sen teren een honderdtal galr
nes het werk van vde kunsle
naars Nieuw is dit jaar. dal
twintig Nederlandse galeries
een buitenlandse galerie heb
ben uitgenodigd voor deelname
aan het ev enement !>r mintslrr
van wvcd Atx ona vemcht op
28 mei de officiële opening
Rotterdam
Consort in
Lokhorstkerk
mum* «more
In de I Vmpxgrzjndr lokhors
tkrri in Inden speelt op znn
dag 19 mei hrt Rotterdam Con
von llet is ren nieuw long m
internationaal ensemble hr
staande uit 10 musici, dat een
tournee door Nrdrrtand maakt
Het programma omvat wrrkrn
van Mo/art. Handel, lorster i
ma. MufTat rn Irgrenzi Aan
vang: 20.15 uur
