Buitenland
Joegoslavië
zakt verder
weg in crisis
Th*^l
Vertrek Pöhl wekt geen beroering
Verhit abortusdebat
in Pools parlement
Mandela dreigt met
afbreken overleg
Vrijdag 17 mei 1991
Redactie 023-150225 RONALD FRJSART chef) ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MAR GREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgrvin^ RALPH KLEIN HOUT
d Press International (UPI). Agence France Presse(AFP).
CHINA EN de Sovjetunie
hebben gisteren in Mos
kou een verdrag gesloten
over het oosteli|k deel van
hun gemeenschappelijke
grens Details zijn met be
kend gemaakt
NIEUWSLIJN
Conservatieven verliezen weer zetel
De Britse Conservatieve Partij heeft gisteren de tussentijdse ver
kiezing in Monmouth, in Wales, verloren. De zetel in het Lager
huis van dit district, die sinds 1966 in handen was van de Tories,
gaat naar de oppositionele Labour Partij. De verkiezing was
noodzakelijk geworden omdat de afgevaardigde van Monmouth
was overleden. Het is de derde keer sinds oktober dat de Conser
vatieven bij tussentijdse verkiezingen een zetel verloren. Volgens
waarnemers is het nu vrijwel uitgesloten dat de Conservatieve
premier Major zal besluiten tot vervroegde algemene verkiezin
gen in de zomer van dit jaar.
Meisje overleeft val van 18e verdieping
Een zesjarig meisje heeft gisteren een val overleefd uit het raam
van haar ouderlijk huis op de 18de verdieping van een flatge
bouw in het Australische Melbourne. Het kind belandde via een
boom in de tuin in de bosjes en bleek slechts een gebroken dij
been en wat kneuzingen aan haar angstige avontuur te hebben
overgehouden. Het meisje was op een stoel geklommen om be
ter uit het raam te kunnen kijken. Zij stortte naar beneden toen
de vensterbank waarop zij leunde plotseling afbrak.
Sovjetunie geeft uraniummijnen op
De Sovjetunie heeft de Wismut-uraniummijnen in de voormali
ge DDR gisteren formeel overgedragen aan Duitsland. Daarmee
is de Sovjetunie voorgoed vrijgesteld van iedere aansprakelijk
heid voor de milieuschade die de uraniumdclving ter plaatse
heeft veroorzaakt. Rond de mijnen liggen enorme bergen afval
die het kankerverwekkende radon uitstralen.
Polen onthult hulp Sovjet-joden
ngeveer 29.000 joden uit de Sovjetunie zijn sinds begin vorig jaar
via Polen naar Israël geëmigreerd. Dat blijkt uit een rapport dat
het Poolse ministerie van buitenlandse gisteren heeft verstrekt.
„Sinds mei 1990 heeft Polen op verzoek van de Israëlische rege
ring deelgenomen aan het programma om joodse emigranten
uit de Sovjetunie te vervoeren aldus het verslag. Polen heeft
over de hulp eerder niets gezegd.
Allan Boesak treedt toe tot het ANC
Allan Boesak wordt id van de Zuidafrikaanse anti-apartheidsor
ganisatie ANC. Boesak zag zich vorig jaar na een buitenechtelij
ke affaire genoodzaakt al zijn kerkelijke functies neer te leggen.
De anti-apartheidsstrijder reageerde enthousiast op een opmer
king van ANC-leider Nelson Mandela dat Boesak een goede kan
didaat zou zijn voor een ministerspost in een overgangsregering.
„Dat is een mooie gedachte", aldus Boesak.
Islamitische wetgeving in Pakistan
Het Pakistaanse parlement heeft gisteren een omstreden wets
voorstel aangenomen dat bepaalt dat de Koran het hoogste wet
telijke gezag in Pakistan vertegenwoordigt en dat alle aspecten
van het leven onderwerpt aan islamitische dogma's. De aan
vaarding van het voorstel is een overwinning voor de machtige
religieuze partijen in Pakistan.
Glemp voor scheiding kerk en staat
De rooms-katholieke Kerk in Polen is volgens kardinaal Jozef
Glemp voor een scheiding van kerk en staat. De kerk is niet be
vreesd voor een dergelijke scheiding, aldus de aartsbisschop van
Warschau woensdag voor de Poolse televisie. Glemp reageerde
op een recente verklaring van de Poolse bisschoppen, die juist
willen dat de scheiding van kerk en staat uit de grondwet wordt
geschrapt.
Joegoslavië is gisteren verder weggezakt in de constitu
tionele crisis waarin het woensdag was beland nadat de
deelrepublieken het niet eens konden worden over de
benoeming van de Kroaat Stipe Mesic tot president. Van
middag probeert het presidium opnieuw tot een oplos
sing te komen. De hoop is daarbij gevestigd op de afge
vaardigde van Montenegro. Mesic heeft één stem extra
nodig om staatshoofd te worden.
AP.RIr-AIP.DP*
Een bijzondere zitting van het
federale parlement werd gister
avond door de Sloveense en
Kroatische afgevaardigden ge
boycot, waardoor de politieke
toekomst van Joegoslavië voor
alsnog onzeker bleef. De Servi
sche autonome provincie Voj-
vodina, die de laatste maanden
fel ageerde legen de economi
sche hervormingsplannen van
de regering, diende een motie
van wantrouwen in tegen pre
mier Ante Markovic. Over deze
motie zal volgende week don
derdag worden gestemd.
De rivaliteit tussen de repu
blieken Servië en Kroatië wordt
door de crisis verder verscherpt
waardoor de kans op een bur
geroorlog lijkt toe te nemen.
„Degenen die tegen ons stem
den, breken Joegoslavië in stuk
ken en maken de benoeming
van een president onmogelijk
aldus Mesic tegenover verslag
gevers.
Canada wil
vrijhandelszone
uitbreiden
De niet-communistische Joe
goslavische deelrepublieken
Slovenië, Kroatië, Macedonië en
Bosnië-Hercegovina overwegen
de vorming van een alliantie om
Serviëte isoleren. Dat heeft de
Sloveense president Milan Ku-
can gisteren gezegd. In een ver
klaring zei Kucan dat de vier re
publieken bijeen zullen komen
om gezamenlijke belangen en
oplossingen voor de politieke
impasse te bespreken.
De Oostenrijkse minister van
buitenlandse zaken Alois Mock
wil dat de EG Joegoslavië te
hulp schiet. Mock deed zijn op
roep woensdagavond op de te
levisie. Hij zei dat de crisis in
joegoslavië nadelige gevolgen
kan hebben voor neel Europa
als de EG met de armen over el
kaar blijft zitten. Net als de VS
heeft de EG Joegoslavië tot dus
ver opgeroepen het federale
staatsverband te handhaven en
gedreigd met financiële reper
cussies als het land uiteenvalt.
Prins Bemhard beeft gisteren In het Spaanse Sevilla in gezelschap van 'minister' Yvonne van Rooy (economische zaken) het laatste spant op zijn
plaats gehesen voor het Nederlands paviljoen op de wereldtentoonstelling. Die wordt volgend jaar van 20 april tot en met 12 oktober gehouden.
Het Expo-paviljoen Is in Nederland voorgebouwd en In onderdelen naar Sevilla verscheept. Het gebouw moet in september klaar zijn. anp«
KOtbi Sur*
BERLIJN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Het nieuws over het vertrek van Bundes
bank-president Pöhl werd gisteren door de
Duitse financiële wereld met teleurstelling
ontvangen. De aandelenkoersen reageer
den echter nauwelijks. E)e D-Mark steeg
zelfs ten opzichte van de dollar omdat er al
gemeen van uit wordt gegaan dat de cen
trale bank zijn koers, waarbij de stabiliteit
van de mark vooropstaat, niet zal verande
De 61-jarige Pöhl kondigde gisteren om
11.00 uur aan dat hij in oktober Opstapt
Het besluit zijn ambtstermijn, die tot 1995
loopt, niet af te maken heeft volgens hem
puur te maken met persoonlijke redenen.
Hij ging slechts zijdelings in op de hardnek
kige geruchten dat zijn vertrek meer tc ma-
loen dmA mei de veietuonli matandbou-
ding tuiten hm en btndkanseÜM Kohl
„Mijn vertrek is geen demonstratie voor
of tegen iemand. Het is geen teken van
frustratie, maar uitsluitend terug tc voerrn
op mijn eigen levensplanningaldus Pöhl
Zowel minister van financiën Waigel en
Kohl ontkennen dat er zakelijke menings
verschillen met Pöhl bestaan. IX- kanselier
heeft Pohl echter niet gevraagd zijn beslis
sing te heroverwegen. Volgens Waigel zal de
nieuwe Bundesbank-president binnen
veertien dagen bekend zijn. Grootste kans
hebber is oud-staatssecretaris van financiën
Tietmeyer. nu lid van de Raad van Dircc
teuren van de Bundesbank. Over wat Pohl
gaat doen wordt nog volop gespeculeerd.
Zo meldde de Wall Street journal gisteren
dat hij naar het belcggingseoncem Robcco
overstapt. Het bencht is volgens Robeco
voorzitter Kortewcg echter „uit de lucht ge
grepen
Pöhl. sinds 1980 Bundesbank-president,
heeft vorig jaar diverse aanvaringen gehad
met Kohl. Furieus was hij toen de lionds
kanselier versneld een monetaire unie mef
de ex-DDR invoerde met een omrekenings
koers van een op een. Ook de hereniging is
volgens Pöhl „een puinhoop
IX* president van de Nederlandse Bank.
dr. W IXusenberg. noemde het vertrek van
zijn collega ..jammer' Hij benadrukte niet
te verwachten dat Pöhl s vertrek gevolgen
zal hebben voor de financiële gang van za
ken in Duitsland of Nederland
Canada is bereid de vrijhandels
zone met de VS en Mexico uit te
breiden met Zuid-Amerika. Dat
heeft de Canadse minister-pre
sident Brian Mulroney gisteren
gezegd na afloop van een bij
eenkomst in Ottawa met presi
dent Luis Lacalle van Uruguay.
Hij zei dat „handel en niet
hulp" de kwijnende economie
ën van Latijns-Amerika uit het
slop moet halen. Mulroney
maakte overigens duidelijk niet
met ieder Zuidamerikaanse
land in zee te willen.
Canada en de VS vormen al
een vrijhandelsgebied. Presi
dent Bush lanceerde eerder dit
jaar het plan dit uit te breiden
met Mexico Uruguay. Pa-
raquay, Brazilië en Argentinië
hebben in maart van dit jaar
een akkoord getekend dat voor
ziet in een geleidelijke afbraak
van handelstarieven en de vor
ming van een gemeenschappe
lijke markt in 1995.
xr:.:
a>oi
Over honderd jaar, als haar bijten
de vinnigheid al lang is, zal Mar
garet Thatcher nog steeds worden
gegeten. Gisteren werd in Zuid-
Afrika een nieuwe soort perzik
(een nectarine) naar haar ge
noemd: Margaret's Prule (de
Trots van Margaret). De spreker
van de Zuidafrikaanse fruitteelt
industrie noemde de nieuwe
vrucht 'uitstekend houdbaar'.
„De smaak is prettig, robuust en
geurig. Het vlees is stevig en
ml een date weed De pil Is
hard, ijzersterk. Margaret s Pride
kan tegen een ruwe behandc
ling, behoudt haar smaak tijdens
langdurige koeling, en kan goed
tegen reizen."
Niet iedereen in Zuid-Afrika is
zo verrukt over Thatcher, die
een fel tegenstander was van
sancties tegen het apartheidregi-
me Zwane bafeogu msatan
duidelijk Thatcher een vijand
van het volk' dan ook liever naar
huis te zien gaan 'oroAfP*» -
UTTUTON
De emoties in het Poolse parle
ment zjin gisteren hoog opgelo
pen tijdens het debat over het
zeer omstreden wetsontwerp
togen abortus. Het voorstel ver
biedt abortus in alle gevallen.
Artsen en vrouwen die zich er
aan schuldig maken kunnen
zelfs twee jaar gevangenisstraf
krijgen. Zelfs verkrachung, in
cest of gevaar voor de moeder is
geen reden voor een uitzonde
ring op het verbod.
Het debat werd afgedwongen
door de voormalige communis
ten en de Democratische Unie.
een afsplitsing van Solidariteit
IX' parti), fervent tegenstander
van de abortuswet, eiste dat het
voorstel niet meteen in stem
ming zou worden gebracht. Dat
gebeurde nadat een ander voor
stel van de partij om een refe
rendum over het omstreden
wetsontwerp te houden, was af
gewezen.
IXxir de verhitte discussie
lukte het niet het wetsvoorstel
in stemming te brengen. Om
tien uur 's avonds stond er nog
altijd een rij parlementsleden
bij het spreekgestoelte. Vermoe
delijk zal er v andaag worden gr
stemd.
Volgens een opinie-onder
zoek liat afgelopen woensdag
door de Irani «a/eta Wyborcza
is gepubliceerd wil 76 procent
van Je Polen liever eerst een re
ferendum over de kwestie Het
wetsontwerp wordt verder door
46 procent van de bevolking af
gewezen, tegen 28 procent voor
Hoewel 90 procent van dc Po
len katholiek is. worden in het
land een record aantal abortus
vn jp-pl«T(d Volgrm legen
standers is het abortusverbod
bedoeld ais een cadeautje voor
paus Johannes Paulus II die op
1 Juni voor ren bedevaartreis
naar zijn geboorteland komt
De nieuwe Franse premier Cresson ontving gisteren op haar eerste
werkdag haar Nederlandse collega Lubbers voor de lunch. foto afp
Veel bekenden in kabinet-Cresson
De nieuwe Franse premier Edith Cresson heeft gisteren haar ka
binet gepresenteerd. Veel ministers uit de regering van ex-pre-
micr Rocard hebben hun plaats behouden. Het nieuwe kabinet
telt zes vrouwen en zes nieuwkomers. De belangrijkste wijziging
is de samenvoeging van de ministeries van economie en indu
strie tot een nieuw superministerie naar japans model, dat zal
worden aangevoerd door minister van economie Beregovoy.
ben verboden, aldus Mandela.
Hij waarschuwde verder dat
het geweld kan overslaan naar
blanke gebieden wanneer de
mensen „beseffen dat de rege
ring samenwerkt met een zwar
te organisatie (Inkatha) die onze
mensen afslacht".
De regering ontkent met In
katha onder een hoedje te spe
len. Het gebruik van speren kan
volgens haar echter niet worden
verboden omdat de wapens tot
de Zulu-cultuur behoren. Vol
gens het ANC dragen de speren
alleen maar bij aan het vijandi
ge klimaat in dc townships.
Bij nieuwe rellen tussen zwar
ten zijn gisteren minstens'zes
mensen gedood Onder de
slachtoffers waren drie vroui
die in Kagiso met bijlslagen
ren omgebracht.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT IPS ZAGREB MARIT SCHEEPMAKER
BERICHTEN
Kroatië zet zich schrap voor referendum
JOHANNESBURG
ANC-leider Mandela dreigt het
overleg met de Zuidafrikaanse
regering over politieke hervor
mingen af te breken als de rege
ring niet alsnog het dragen van
speren door Zulu's verbiedt.
Gisteren verstreek het ultima
tum van het ANC aan de rege
ring om het gebruik van speren
te verbieden zonder dat Johan
nesburg van zich liet horen.
Vandaag overlegt het ANC over
de kwestie.
In een toespraak in de wijk
Kagiso beschuldigde Mandela
president De Klerk ervan geen
waarde te hechten aan de le
vens van zwarten. Waren sinds
1981 niet 10000 ANC-men sen
gedood, maar slechts 50 blan
ken, don 7011 lie regering alle
gevaarlijke wapens al lang heb-
Op een plein in Zagreb verkoopt een straat
handelaar brillen, doosjes lucifers en sleu
telringen. getooid met het rood wit geblok
te Kroatische wapen. Iets verderop probeert
een muziekgroepje er met Kroatische volks
liedjes de stemming vast in te brengen voor
het referendum, aanstaande zondag, waar
bij dc stemgerechtigden onder de vijf mil
joen inwoners zich kunnen uitspreken over
onafhankelijkheid voor deze op één na be
langrijkste republiek van Joegoslavië.
Niemand twijfelt eraan dat een enorme
meerderheid VUl «Ie Gr/ns BondagVOOE
onafhankelijkheid zal stemmen, maar vol
strekt dulstei i'. wal dr 1 oroequentteivan
deze uitslag zullen zijn. De twee vragen wa-
rover de kiezers zich kunnen uitspreken,
zijn voor velerlei uitleg vatbaar. Volgens
waarnemers is dit opzettelijk gedaan om
politici ruime armslag tc geven de resulta
ten zo uit te leggen als het hun het beste
uitkomt.
EX> eerste vraag op het stembiljet is zo inge
wikkeld dat ze vrijwel onbegrijpelijk is voor
de 60 procent van dc Kroatische bevolking
die alleen dc lagere school heeft afgemaakt,
of zelfs dat niet Oppervlakkig beschouwd
lijkt het antwoord „ja op vraag één een
stem voor onafhankelijkheid te zijn, maar
het betekent eveneens een stem voor wat
omschreven wordt als „het recht van Kroa
tië om zich tc verenigen met andere soeve
reine staten en republieken
Het effect van een mogelijke Kroatische af
scheiding van de federatie van zes republie-
Terwijl het stuurloze Joegoslavië verder
wegzakt in de grondwetscrisis die
woensdag is ontstaan doordat het
staatspresidium geen president heeft ge
kozen, bereidt de deelrepubliek Kroatië
zich voor op het referendum over de on
afhankelijkheid.
ken die Joegoslavië thans is, vormt alom hét
gespreksonderwerp op dit moment, samen
met het recente geweld tussen Kroaten en
Servië buiten de hoofdstad
„Ik heb altijd een hekel gehad aan politiek",
zegt Ciodar, een 28-jarige student houw
kunde in Zagreb. „Maar nu moet ik me er
wel mee bemoeien. Vlakbij mijn dorp zijn
vorige week vier Chetnik.s gearresteerd Ze
hielden zich daar verborgen in het bos.
siimMicd zit mttn moedi r,dk Im
woont, in voortaurende angst
De Chetnik-s. met hun baarden, lang haar
en kenmerkende puntige'hoofddeksels,
hebben de wapens opgenomen om hun
droom van een onafhankelijk ..(«root Ser
vië" tc verwezenlijken, naar het voorbeeld
van de Servische staat zoals die voor de For
ste Wereldoorlog bestond Kroaten bctite
len de .hetniks doorgaans als ..beesten"
Het gevoel als een tweederangs burger te
worden behandeld is wijdverbreid in alle
zesde Joegoslavische republieken IX
Kroaten menen op federaal niveau gedisrn
mineerd te worden door de Serviërs, terwijl
de Servische minderheid in Kroatië zich in
eigen huis gediscrimineerd voelt. De
Kroaten voelden zich vernederd toen Servië
en zijn bondgenoten woensdag de benoe
ming van «ir Kroaat Sdpc Mt M M pral
dent normaal gesproken een formaliteit
verhinderden, waardoor hel land zonder
staatshoofd kwam te zitten.
Toch lijken maar weinigen zich druk te ma
ken over de vraag hoe ae etnische probic
men van de federatie opgelost kunnen wor
den De oplossing die dc Kroaten kiezen is
zich van Servië tc ontdoen, zodat hun repu
bliek haar eigen weg kan gaan
„We willen niet langer opdraaien voor een
federaal leger dat alleen de Serviërs helpt,
noch voor de ontwikkeling van de andere
republieken. We hebben het geld nodig
voor onze eigen ontwikkeling zegt de 26-
jarige Jnji. basgitanst in een plaatselijke
hardnx fund
De band heeft de laatste tijd niet in Servië
opgetreden. „Geen zaaleigenaar zal het in
/I]n hoofd halm op du moment MO Kroati
m he groep in huis te halen En al krrgrn we
de kans. we zouden het risico niet aandur
ven." Veel Kroaten geloven dat de I uropese
rt* meen schap een onafhankelijk Kroatië
met open armen zal ontvangen IX het
haalde verzekering vanuit Brussel dat de EG
alleen belangstelling beeft voor ren vete
nigd Joegoslavië dat zijn interne spannin
gen weet te overwinnen, lijkt aan dove
1 gericht.
HET IERS REPUBLIKEINS Leger
(IRA) heeft vanmorgen de ver
antwoordclijkhcid opgreist voor
een homaanslag in het centrum
van Belfast, waarbij gisteravond
zes burgers en twee politlemen
sen gewond raakten. De bom
explodeerde in een kantoor
waar kentekenbewijzen worden
afgegeven.
DF SOCIAAL- DF MOCRATEN
en de liberalen hebben een re
geerakkoord gesloten m de
Westduit se deelstaat Rhein
landPfalz. die jarenlang als
bastion heeft gegolden van de
christen-democratise he CDU
van bondskanselier Helmut
Kohl. Dc IXjitse regeringsleider
was er zdf prrmicT tussen 1969
cn 1976
van (-ameroun, om het levrn
gekomen tijdens ren protestdag
dx door de oppositie werd ge
organiseert! Twee- a driedui
zend woedende mensen mar
«hoerden door de stad met bet
lijk van een 15 lange jonprn.
om diens kogetwonden aan
journalisten te tonen.
Dl PIjO IS BI Rl ID op alX mo
gelijke manieren met de Liba
nese rrgertng samen te werken,
maar peinst rr niet over haar
guerrillastrijders in het zuiden
van Libanon te ontwapenen
Dat heeft f arouk Kaddoumi. «li
rccteur van de politieke afdeling
van de Palestijnse Bevrijding
organisatie, gisteren gezegd na
een onderhoud met de Ubanr
se minister van buitrnlamlsr
zaken
NIEUWE OVERSTROMINGEN
als gevolg van zware regenval
hebben In het noofdoosirn van
Bangladesh wederom duizen
den mensen dakloos grmaakt
Bij de nieuwe wateroverlast zijn
zeker 200 mensen verdronken.
Meer dan een miljoen mensen
zijn sinds vorige week in bet
district Sylbet en twee andcTr
districten dakloos geworden fX
overstromingen komen nad.it
een cycloon twee weken grlc
den aan 138 000 mensen hét X
ven hoeft gekost
IS GROTE DELEN van Albanië
hebben arbeiders gisteren het
werk neergelegd nadat «X nXu
we onafhankelijke vakfederatic
tot een algemene staking had
opgeroepen om economise ho
en jtolifiokr vrrandoringrn af to
dwingen Dat hebben Albanese
journalisten gemold IX Xider
van de vak federatie Valer
Xhrla. rr\ dat er ten minste
250 000 wrrknemrrs aan de sta
kingsopmep gehoor hadden gr
geven
