Cultuur
'Nog elke dag kan
ik moeilijk slapen'
Tegenstellingen bij Krisztina de Chatel
Edison voor Haitink
De langzame
gang naar
het einde
Donderdag 16 mei 1991
Redactie 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASK1A STOEUNGA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: RUTGER J HOOGERDUK
10
NIEUWSLIJN
Glazen overkapping Lakenhal
LODEN - Het Stedelijk Museum De Lakenhal heeft een plan ge
maakt om het pleintje voor het museum met glas te overkappen.
In de overdekte ruimte zouden de museumwinkel en museum
café gevestigd kunnen worden. Het glazen dak zal, volgens di
recteur Bollen-Rempt van het museum, geen afbreuk doen aan
de monumentale voorgevel van De Lakenhal. Vanaf de Oude
Singel zou de glazen overkapping niet zichtbaar worden. Ook
het voorplein zelf verandert verder niet. Met de uitvoering van
het plan zal, naar schatting, een kleine half miljoen gulden ge
moeid zijn.
EXPOSITIES
LEIOEN
LAK-Giterit
Clevenngaplaats 1. Willem Schilder,
tot 8/6. ma t/m vr 10-22 u
•f 10 uur. ZO 14 17 uur.
BLEIJENBERG LIJSTEN
Breestraat 113. recent werk van wu
lem van Scheijndel. tot 24/5; di t/m
/a 9 18 uur, do 9-21 uur, eerste zon
dag van de maand 12 17 uur.
GALERIE TIME IS ART
Nieuwstraat 10. Lous Stijfzand
schilderijen en werk op papier, tot 30
DE WAAG
Aalmarkt 21Het Klimaat, werk van
Bntta Huttenlocher (Zwitserland) tot
1/7,; wo t/m vr 12-17 uur, za/zo 11
16 uur.
GALERIE STELLING
Burgsteeg 14, Het Klimaat, werk van
Robert Rugg.u (Italië), tot 1/6. woe
t/m za 12 17 uur, zo 7 14-17 uur.
GALLERIA PROPITIA
Levendaal 119. Kleuretsen van Frank
Porcelijn, tot 23 juni, do. 13-16 uur,
19 21 uur. vr, za en ZO 13 18 uur
ART ACRYLAAT
Nieuwstraat 53a, Pieter Hogewonmg;
acrylaat-objecten, t/m 26/5; Studio:
di t/m za 9 13 uur. Galerie: wo t/m za
12 17 uur, do 19-21 uur
GALERIE ZONE
Nieuwstraat 17b. Boetje Broeders
schilderijen, t/m 31/5; di t/m vr 10-
18 uur. do 19 21 uur. za 10 17 uur,
zo 13-16 uur
ANTIQUARIAAT VAN PADDENBURGH
D.efsteeg 14. Benott. tot 16/6. di tm
vr 13 18 uur. do avond 19-21 uur.za
12 1/uur.
OIACONESSENHUIS
Houtlaan 55. foto's van Ab Wagen
voort, tot 30/5, da. 8-20 uur.
HOLIDAY INN
Haagse Schouwweg, 10, foto's van
Lucie Schoute, tot 1/6.
ARCHITECTENBURO VERHEI JEN.
HEUER. DE HAAN
Noordemdc 2a. schilderijen en aqua
rellen van Nelly Ruygrok, t/m 1-6, /a
en 2e pinksterdag 11-16 uur. zo 13
16 uur.
ONDERZOEKSCENTRUM STURING EN
SAMENLEVING
Maresingel 3. werk van Walter Rast
tot 14/8. ma tm vr 8 tot 18 uur.
ALPHEN
STAA GALERIE
werk van Pieternel Kastanje en Ingrid
Thies (keramiek), tot 23/5; wo t/m za
12 1 7 uur. vr ook van 18 21 uur
HOFMAN l VAN OER ZEE
HooMstraat 235. schilderijen eri
kleurpotloodtekeningen van Hans van
der Vhst, tot 27 juni. woe, do en za
13 17 uur. vr 13 21 uur
SAMSON UITGEVERIJ
Pmses Margrietlaan. pentekeningen.
tot 7/6.
EEN WEEMOEDIGE af
scheidsdans waarin twee
dansers de lange, afwisse
lende carrière laten zien
BEELDHOUWSTER
TRUUS MENGER in ge
sprek met minister d'An-
cona: "Ach meid, maak er
maar wat van"
Verzetsstrijder/beeldhouwster Truus Menger:
OSRAM NEDERLAND
VENNOOTSWEG 15. expositie Wil
lem Hessehng en Lisette Bouman. tot
11/7. ma t/m vr. 9 tot 17 uur.
KATWIJK
KATWIJKS MUSEUM
Voorstraat 46. aquarellen van Marjoi
e-n Bastm. tot 23/6. do t/m za 10 12
uur en 14 1 7 uur.
LEIDERDORP
LEYTHENROOE
Hoogmadeseweg 55. Zijdeschildenn-
gen van Claire de Graaff, tot 24-5.
da. 10 - 20 uur.
LISSE
GEBOUW ARTOPA
Grevelmgenstraat 50, ikonen van Cis-
ca Goulmy, textiel van Lucia Brons en
techniek in hout van Louis Goulmy,
tot 3 juni. do, za en zo 13.30-16,30,
do 19 30 21.30 uur
T HUVS OEVER
Retrospectief Cephas Stauthamer. tot
26 mei. di tm zo 14 -1 7 uur. zondag
en 2de pinksterdag 14 17 uur.
maandagen lste pinksterdag geslo
ten.
HILLEGOM
KUNSTGALLERIJ CATHARINA
Meerstraatpromenade 12b. Georg
Brandner. olieverven, tot 1/6. di tm vr
10-18uur.za 10-17 uur.
NOORDWIJK
OPENBARE BIBLIOTHEEK
Weteringkade 25. Marrie Bot. foto
grafie, tot 29/5.
NOORDWIJKERHOUT
LEEUWENHORST CONGRES CEN
TRUM
Langelaan, Europese Kunst Unie.
werken van 3C
dag 9 21 uur
BIBLIOTHEEK
Herenweg 2. keramieke vogels en
olieverfschilderijen van Mariene van
Rijswijk, tot 25/6. ma, woe. vr 14-17
en 19 tot 21 uur. doen za 10 tot
12,30 uur.
OEGSTGEEST
KASTEEL 'OUD POELGEEST'
Poelgeesterweg 1'Weerzien met
kunst'. met werken van o.a. Hans
Deuss. Douwe Elias. Ger Eikndaal.
Joke Fnma. Clari Mastenbroek en ve
le anderen, tot 1/7.
VOORSCHOTEN
AMBACHTS- EN BAUUWHUIS
Voorstraat 12. 'recent werk van de
Voorschotense Kunstkring, tot 3/6;
wo t/m zo van 14 17 uur
GALERIE MERCEDES
Voorstraat 35 b Jan Tmholt met na-.
ieve olieverschildenjen en Andréa
Dogterum met ruimteh|ke vormen, tot
26/5. woe en do 13-17, vren za 11
17 uur.
Onwennig nemen minister Hedy d'Ancona (WVC) en
beeldhouwster Truus Menger plaats in het volle spot-
licht. "Ik doe nu iets waarvoor ik absoluut niet ben opge
leid", verontschuldigt de minister zich voor het interview
dat ze gaat afnemen. "Mevrouw Menger stelde mij zoé
ven nog gerust. Ze zei: ach meid, maak er maar wat van".
Er volgt een wat stroef gesprek over het verzets- en
beeldhouwwerk van Truus Menger.
LEIDEN ANDRE LAMMERSE
De Pensioen en Uitkeringsraad.
verantwoordelijk voor nazorg
aan oorlogsslachtoffers, bracht
gisteravond een programma
rond oorlogsmonumenten.
d'Ancona was op de uitnodiging
ingegaan om een vraaggesprek
te voeren met Menger. In 1943
voegde deze zich bij de verzets
groep van Hannie Schaft en
maakte na de oorlog naam als
schilder en beeldhouwster. Ze
liet zich vooral door de Tweede
Wereldoorlog inspireren en ont
wierp drie oorlogsmonumen
ten, waaronder Vrouw en ver
zet' in de Stevenshof. Daarvan
was gisteren een replica te zien
in de wandelgangen van het ge
bouw aan de Plesmanlaan,
naast de fototentoonstelling die
de Uitkeringsraad over oorlog-
monumenten had ingericht.
Tijdens het interview geeft
Menger een kleiner afgietsel van
Vrouw en verzet' aan de minis
ter d'Ancona. zelf een groot
liefhebster van Mengers werk.
bedankt haar en pikt de draad
weer op. Was haar moeder niet
net zo dapper als zij toen ze
wist dat haar dochter in dat ge
wapend verzet actief was? "Mijn
moeder wist niet dat ik in het
gewapend verzet zat", zegt
Menger. "En dat ik heb leren
pistoolschieten. Volgens haar
moest ik nooit dezelfde dingen
doen waarvoor je de vijand ver
afschuwde". "Een wijze
Truus Menger en Hedy d'Ancona bij een replica v
vrouw", stelt d'Ancona vast.
Hoewel Menger vrij makkelijk
over haar verzetwetswerk praat,
geeft ze toe dat ze de oorlogstijd
nog steeds niet heeft verwerkt.
"Met het beeldhouwen kon ik
veel loslaten, maar ik kan nooit
makkelijk in slaap komen, leder
dag slik ik tegen die slapeloos
heid een pilletje. Misschien
heeft dat m'n hersenen wel ver
woest en loopt daarom het ge
sprek wat stroef', lacht de geïn
terviewde. Over het waarom
van haar werk zegt Menger "Ik
wil troost bieden aan mensen
die de oorlog hebben meege
maakt. En ook kinderen ermee
in aanraking brengen, want fas
cisme en rascisme spelen ook
vandaag de dag nog".
Binnenkort verschijnt er. na
haar autobiografie, een biogra
fie over Truus Menger.
VOORBESCHOUWING
'Couches/The Enigma', dansgroep Krisztina de Chètet.
Jennifer Muller tekent voor de choreogra
fie van twee balletten waarmee de Dans
groep Krisztina de Chatel morgen en over
morgen naar Leiden komt. Muller is sinds
1974 artistiek leidster van de in New York
gevestigde dansgroep Jennifer Muller/The
Works. Het was die stad waar in 1986 de
balletten Couches' en The Enigma' in pre
mière gingen. In Nederland konden deze
pas in april van dit jaar voor het eerst wor
den bewonderd.
Muller geeft haar werk een eigentijdse
signatuur. Zij ontwikkelde in de jaren ze
ventig een krachtige, vitale dansstijl met
veel aandacht voor composities. Een bij
zonder voorbeeld daarvan is Speeds' dat zij
in 1974 maakte bij de groep van Louis Fal-
co, waar zij mede artistiek leidster van was.
Muller legt, in tegenstelling tot haar genera
tiegenoten die zich verdiepen in de abstrac
te vraag 'wat is dans?', in haar werk juist de
nadruk op de inhoudelijke thematiek.
Dat kwam goed tot uitdrukking in het
ballet 'Strangers' dat zij in 1975 speciaal
voor het Nederlands Dans Theater creëer
de. In dit theatrale werk toonde zij de alle
daagse sleur waarin verhoudingen ten on
der dreigen te gaan. Het dansstuk sloeg bij-
foto ben van duin zonder aan. Humor neemt een belangrijke
r onoverbrugbare
plaats in in haar drieluik 'Beaches' dat in
het Holland Festival van 1977 te zien was.
Veel ernstiger van toon is The Enigma',
een onderdeel van het vijfdelige dansstuk
'Darkness and light'. Twee groepen, de een
in stadskledij gestoken zich jachtig voortbe
wegende mensen en de ander bovenna
tuurlijk aandoende wezens, geven de tegen
stelling in dit stuk aan. Een onoverbrugbare
tegenstelling, zo zal blijken. In 'Couches',
eveneens onderdeel van Darkness and
light' refereert Muller aan seksuele relaties
en de leegte die het (burger-)bestaan soms
biedt.
Zij ontwikkelde in de
jaren zeventig een
krachtige, vitale
dansstijl met veel
aandacht
voor composities
Voor Dansgroep Krisztina de Chatel bete
kent de uitvoering van deze twee dansstuk
ken een confrontatie met een totaal andere
danstaal en -visie dan de leden van de
groep gewend zijn. In 1976 werd de groep,
die de naam heeft van de uit Hongarije af
komstige leidster, een feit. Al snel werden
de balletten van De Chatel ingedeeld onder
de minimal dance, waarin herhaling, ver
snelling en vertraging van dansmotieven
geen einde lijken te hebben. Ze heeft een
patent op de minimale muziek van Philip
Glass, waardoor de toeschouwer tot wan
hoop wordt gedreven of in een roes meege
voerd.
Decors zijn bij De Chatel meer dan een
versierde achterwand: in 'Föld' uit 1985 ne
men de dansers het op tegen een aarden
wal en in Typhoon' uit 1986 zijn hun te
genstanders loeiende windmachines. Maar
minimaal en abstract blijft het.
Totdat ze een jaar of twee geleden ineens
met een heel theatraal en bijna dramatisch
ballet op de proppen komt: 'Dualis', waarin
Nina Hagen door de boxen schalde. En vo
rig jaar hees De Chatel de dansers in ko
ninklijke hofkleding tegen een achterwand
van opgestapelde stoelen. En dat allemaal
op de barokke muziek van-Henry Purcell.
Maar in 'Sequence' werd Philip Glass
weer van stal gehaald en borduurde zij
voort op haar vertrouwde 'minimal' dans
werk.
in 'Couches' danst de groep op muziek
van Laurie Anderson, terwijl David Byrne
en Brian Eno hun muzikale vruchten voor
'The Enigma' afwierpen.
Overigens is Jennifer Muller als gastcho-
reografe uitgenodigd omdat een danseres
uit haar groep, l^na Carroll, sinds 1990 ge
regeld gastlessen geeft aan Dansgroep Kris
ztina de Chatel. Eveneens heeft zij samen
met John Brooks de choreografiën ingestu
deerd.
THEATERS
DEN HAAG
APPELTHEATER
VT 1 7.,A 18, wo 22. do23. 20 15
uur; Toneelgroep de Appel: Moeder
Courage en haar kinderen', met Tnns
Sni|ders, Hugo Maerten en Carlme
Brouwer
CIRCUSTHEATER
vr 17. za 18. 20 15 uur; Tineke
Schouten: Jubiteumshow.
DILIGENTIA
zo 19. 14.30 uur; concert Sarah Wal
kor (mezzo-sopraan). Roger Vignoies
I. ar») 1 iBTtlMtt it.il H.iydn. Schu
bert. Pouienc. Enesco en Ivcs
OR ANTON PMILIPSZAAL
vr 1 t.ia 18.20.15uur;Re*»dentie
Orkest Oiv Arnold Ostman, mmv Hille
vi Martmpelto (sopraan). Sv'va
Schluter (alt). Nica van der Meel (te
nor). Lieuwe Visser (bas) en het Ne
deriands Kamerkoor, werken van Mo
zart
do 23.20.15 uur; Residentie Orkest
olv Janos Furst. mmv Gil Shabam
(viool), werken van Haydn, Roussel
T Jones/Arme Zane Co: 'Absece'.
'D-man in the waters' en 'Forsythia',
ro 19. 13 30 uur. wo 22. 20 00 uur;
De Nederlandse Opera 'Blauwbaards
Burcht', mmv Nederlands Philharmo-
msch Orkest olv Hartmut. met Henk
Smit, Kathenne Ciesinski e.a.
NIEUWE DE LA MARTHEATER
vr 17, 20 15 uur; 'Hermaphrodites',
van Ivan Stanev.
TO 19. ma 20. d. 2120.15 uur; Love
Theater She who once was the hel
met-maker's beautiful wife'
wo 22. do 23.20.15 uur Tineke
Schouten: 'Tien maal Tien'.
STADSSCHOUWBURG
vr 17. 21.30 uur; Remote Controle
Productions: Fast forward/Bad air
und so
70 19 ma 20. di 21. 21 30 uur Are
na Teatro: 'Fenomenusatmosfencos'.
wo 22. do 23.0.00 uur; Toneelgroep
AmsterdAjn/Nat-onaal Fonds 'Orgie
met Marion Brandsma. Gertjan Ri|n
derse a
do 23,21.30 uur; Janus Wismewski
'Olsmene' en Puaimi en Nalani Kana
ka ote 'Haiau 0 Kekuhr
BOULEVARD HOGE RIJNDIJK
Arnold Goo res en Helga Langen: w
wennig betreden ze het toneel,
dat ze eigenlijk zo goed kennen.
Ze zijn gekleed als mensen die
een lange reis hebben gemaakt,
maar trekken hun jassen en
hoeden uit als ze besluiten op
zoek te gaan naar hun
dansprestaties van weleer.
Goores en Langen zijn 40 jaar,
inderdaad de leeftijd waarop
een dansloopbaan ten einde
loopt, maar in deze voorstelling
leven zij zich in in bejaarden.
Het is indrukwekkend te zien
hoe ze de motoriek van oude
mensen perfect combineren
met de moeilijkste bewegings
technieken.
De voorstelling is doortrokken
van een persoonlijk verhaal.
Angstvallig zijn ze op zoek naar
wat ze eens gekund hebben. Na
verloop van tijd gaan ze onder
een laken liggen: ze kunnen
maar beter gaan slapen. Maar
slapen lukt niet. De dans zal
hun lichaam nooit verlaten.
Het verhaal is weemoedig. We
emoedig afscheid van de dnas.
zien hoe elke poging de dansen
van vroeger te herhalen teleur
stelt. Afwisselend sporen ze el
kaar aan en troosten ze elkaar.
Toch zien al die onbeholpen
uitgevoerde dansen uit het ver
leden er mooi uit. In de zachte,
breekbare dans van het klassie
ke 'Les Sylphides' lijkt het even
of de armen tussen de fraaie ge
baren door vaarwel zwaaien.
Gefascineerd angstig kijken ze
op naar de grote hoogten waar
op ze zich vroeger bevonden
hebben. Maar ineens willen ze
laten zien dat er nog kracht in
hen zit. Ze maken een vuist en
storten zich in een vitale dans
la Martha Graham. Een subtiel
gebaar (Goores grijpt even in
zijn buik) verraadt onbeholpen
heid.
Ook de 'modem dance' van
Merce Cunningham borrelt in
hun geheugen op. Bij de spran
kelende bewegingen met stram
me ledematen, kijkt Goores als
of hij wil zeggen: "Kijk eens hoe
foto keoon
moeilijk dit is" (De dans van
Cunningham is ook inderdaad
moeilijk). Er zijn méér komi
sche momenten, vooral wan
neer een tango ontaardt in een
wild geruk aan een laken, waar
aan ze zich vasthouden om niet
om te vallen.
De voorstelling zit vol subtili
teiten: als Langen in Goores' ar
men valt, aait zijn hand als bij
toeval even over haar bontmuts;
na de ontspoorde tango veegt
Goores heel even met zijn hand
een stukje vloer schoon.
Indrukwekkend is het eind:
de dansers maken bij donkere
muziek voetstappen met lange
tussenpozen. Ze hebben een
prachtige houding, waar het pu
bliek gelukkig geruime tijd naar
kan kijken. Het is een langzame
gang naar het einde, maar ook
een slotsom: dit lopen is een
pure, eenvoudige, mooie bewe
ging en ook wij, oude mensen,
kunnen die nog maken.
Het Natuurhistorisch museum aan de Pesthuislaan heeft gisteren offi
cieel zijn nieuwe directeur, drs. W. van der Welden, geïnstalleerd. Van
der Weiden moet In hoofdzaak de grootscheepse nieuwbouw aan het
Pesthuis gaan lelden waarmee 80 miljoen gulden is gemoeid. Na de lof
uitingen over de scheldende ad interim, A. de Caluwé, die drie jaar voor
de voorbereidende fase heeft zorggedragen, werd de nieuwe directeur
onder luid applaus in het museum onthaald. foto henkbouwman
In Amsterdam zijn gisteren de
winnaars van de klassieke Edi-
sons bekendgemaakt. Tot de
bekendste winnaars behoren
Bernard Haitink en Maurizio
Pollini. Zij krijgen deze onder
scheiding voor respectievelijk
hun vertolkingen van de derde
symfonie van Bruckner (Philips,
met de Wiener Philharmoniker)
en de pianosonate van Liszt
(Deutsche Grammophon).
Daarnaast kregen Lev Markiz en
zijn Nieuw Amsterdam Sinfo-
nietta een Edison voor hun al
om geprezen verklankingen van
de beide kamersymfonieën van
Sjostakovitsj voor het merk Fi-
delio. De eigentijdse muziek
scoorde dit jaar hoog. Rob
Edwards, voorzitter van de
I-dison-jury en directeur van de
NVP1 (Nederlandse Vereniging
van Producenten en Importeurs
van beeld- en geluidsdragers),
signaleerde terecht dat het aan
deel van deze categorie nog
steeds stijgt. Zo mochten Esa
Pekka Salonen en Paul Crosley
een Edison voor de werken voor
piano en orkest van Stravinsky
in de wacht slepen en viel het
befaamde Kronos-kwartet (No
nesuch) deze eer te beurt voor
hun CD 'Black Angels' met
composities van onder anderen
Cnimb. Ives en Marta. (NB:
Kronos treedt op 25 mei op in
de Rotterdamse Unie). De
Edison voor de CD met liederen
van Barber Harbison en Stra
vinsky door de Amerikaanse so
praan Dawn Upshaw en her Or
chestra of St. Luke onder leiding
van David Zinman was even
eens heel verrassend.
RECENSIE MAARTEN BAANOERS
"Voor wie noot slaapt', bewegingstheater
van Het Concern met Arnold Goores en
Helga Langen Regie Moniek Merkx
Gezien 15 mei LAKtheater.
Leiden
Te zien vanavond 20 30 uur LAKtheater,
LEIDEN
Een weemoedige afscheids-
dans waarin twee bejaarde dan
sers de lange, afwisselende
danscarrière die ze achter de
rug hebben, laten zien: dat was
het thema dat Arnold Goores en
Helga Langen kozen voor hun
voorstelling "Voor wie nooit
slaapt'. Een beetje verbaasd, on-
Boulevard Hoge Rijndijk.
Zoeterwoude,
Telefoon 01714 - 16699
Voor Romantiek
ga je naar het
leukste
woonhuis van
Nederland.
Happy Living heeft replica's
van oorspronkelijke
hoerenkasten die nèt even
romantischer zijn
