Buitenland
Joegoslavisch
compromis nu
al in gevaar
Bessmertnych stelt Israël gerust
Paus voor emotioneel
bezoek in Portugal
Zaterdag 11 mei 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FWSART c/x f ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen MARCREET HESUNCA LUUTJf NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: JAN KUNGE
7
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Reuter (Rtr).
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (OPA). Agence France Pres se (AFP).
United Press International (UPI), Agence France Presse (AFP).
DE TILDE, het dakje dat
in het Spaans onder meer
boven maflana staat, mag
blijven De EC had het op
toestenborden willen ver
wijderen Protesten van
Spanje hebben geholpen
NIEUWSLIJN
Helemaal volgens de regels Is de rugslag niet maar deze zeehond heeft
duidelijk plezier in het aangename weer in de dierentuin van Berlijn.
FOTO OPA PETER KNEFFEL
Geen ijs bij bezoek paus aan Polen
Het is te hopen dat het volgende maand bij de vierde reis van de
paus aan Polen niet erg warm wordt. Het Poolse ministerie voor
gezondheidszorg heeft namelijk de verkoop van ijs tijdens het
pausbezoek verboden. Op die manier moet voedselvergiftiging
worden voorkomen.
Martens kiest voor Brussel
De Belgische premier Martens is bij de volgende Senaatsverkie
zingen (in 1992) lijsttrekker voor de christelijke CVP in het ar
rondissement Brussel. Op een persconferentie deelde hij giste
ren mee dat hij Gent verlaat om de strijd aan te voeren voor
Brussel als definitieve zetel van de EG-instellingen. Hij wil voor
komen dat die naar Straatsburg vertrekken.
Britten beginnen aan opsporing nazi's
Een team top-rechercheurs is gisteren begonnen aan het opspo
ren van nazi's die in Groot-Brittannië na de Tweede Wereldoor
log een veilig heenkomen hebben gezocht. Koningin Elizabeth
heeft haar handtekening gezet onder een wet die vervolging mo
gelijk maakt voor misdaden die buiten Groot-Brittannië zijn be
gaan, door mensen die op het moment van de misdaad niet de
Britse nationaliteit hadden.
Pinochet wil wapens Zuid-Afrika
De voormalige Chileense dictator Pinochet gaat binnenkort naar
Zuid-Afrika om te praten over de aankoop van Zuidafrikaanse
wapens. De Chileense regering doet geheimzinnig over het be
zoek van Pinochet. In Santiago werd gisteren gezegd dat Pino
chet in het kader van een „officiële opdracht" militaire instellin
gen zal bezoeken.
Weer doden bij stormen Bangladesh
Door wervelstormen, windstoten en overstromingen die Bangla
desh donderdag opnieuw troffen zijn ten minste 53 mensen om
het leven gekomen, zo hebben functionarissen van het Bengale-
se ministerie van rampenbestrijding meegedeeld.
lissabon. paul ames
Een miljoen pelgrims wordt
maandag verwacht in Fatima,
waar paus Johannes Paulus II
een bezoek zal brengen aan de
witte basiliek, waar drie jonge
kinderen in 1917 beweerden de
maagd Maria te hebben gezien.
De paus zal de 74e verjaardag
vieren van het mirakel, dat de
Onze-Lievevrouwekerk in Fati
ma tot een bastion van het ge
loof in Portugal heeft gemaakt.
De kerk is toegewijd aan de be
kering van Rusland.
De paus werd gisteren op het
vliegveld van Lissabon ontvan
gen door president Mario Soa-
res. ,,Er lijkt een nieuwe dage
raad aangebroken aan de hemel
van de geschiedenis", zei hij in
een toespraak tot de president.
Voor de paus heeft Fatima ook
om persoonlijke redenen een
bijzondere betekenis. Hij is er
van overtuigd dat de „bijzonde
in 1982 bracht hij al een be
zoek aan Fatima, op 13 mei,
precies een jaar nadat hij door
een Turkse dader was neerge
schoten. De eerste verschijning
van Maria aan de drie herders
kinderen zou destijds ook op 13
mei hebben plaatsgevonden.
Met Ierland, Spanje. Italië en
Polen geldt Portugal nog altijd
als een van de meest katholieke
landen van Europa, waar 96
procent van de 10 miljoen in
woners het katholieke geloof
belijdt. Maar uit een onderzoek
vorig jaar door de krant O lomal
in Lissabon kwam naar voren
dat maar 27 procent regelmatig
de kerk bezoekt, voor net me
rendeel ouderen afkomstig uit
het agrarische noorden
Na een dag van betrekkelijke rust in Joegoslavië hebben
uitlatingen van Servische en Kroatische leiders gisteren
voor nieuwe spanningen gezorgd. Het moeizaam bereik
te akkoord over beëindiging van de crisis is daarmee in
gevaar gebracht.
De leider van de etnische Ser-
ven in Kroatië, Milan Babic,
heeft gezegd dat de Serven zich
niet ontwapenen zolang de
Kroatische milities dat ook niet
doen. President Franjo Tudj-
man van Kroatië had donder
dag al gezegd dat de Kroatische
milities hun wapens zullen hou
den en zich slechts zullen terug
trekken uit crisisgebieden.
Babic eiste bovendien dat
binnen 24 uur een voor 19 mei
gepland referendum over de
Kroatische soevereiniteit wordt
afgeblazen. Tudjman wees deze
i meteen van de hand en zei te houden. Maar donderdag-
Het donderdagochtend tus
sen de Joegoslavische leiders in
het federale presidium bereikte
akkoord voorzag in de ontwa
pening van de Kroatische en
Servische milities, om vervol
gens onderhandelingen op gang
te kunnen brengen tussen de
Kroatische leiding in Zagreb en
de Servische minderheid in de
deelrepubliek.
Tudjman en de Servische pre
sident Slobodan Milosevic had
den zich donderdag aanvanke
lijk achter hel bJuil WB liet
presidium geschaard om het le
ger naar Kroatië te sturen en er
de etnische groepen uit elkaar
Een kolonne tanks trekt door het noorden van Kroatië, terwijl soldaten de weg bewaken. De spanning in Joegoslavië Is ondanks een donderdag be
reikt akkoord over ontwapening van de milities nog niet afgenomen. foto ip* mkz pi «won
dat Babic de etnische Serven i
Kroatië niet werkelijk vertegen
woordigt en geen onderhande
lingspartner kan zijn.
In net Kroatische referendum
van 19 mei kan de bevolking
zich uitspreken voor de soeve
reiniteit van de Kroatische re
publiek. Daarmee wordt een
nieuwe stap gezet op weg naar
een eventuele afscheiding van
Kroatië uit de Joegoslavische fe
deratie. Kroatië wil onafhanke
avond zei Tudjman op
persconferentie dat de Kroati
sche milities van politiereservis-
ten zich wel uit spanningsgebie-
den zullen terugtrekken, maar
zo nodig weer worden ingezet
en hun wapens niet aan het le
ger zullen overdragen.
De Nederlandse vereniging
van Reisorganisatoren (ANVR)
heeft gisteren gezegd dat vakan
tiegangers de toeristengebieden
Istrië, Slovenië en Montenegro
lijk worden als niet wordt tege- ondanks de politieke verwikke
moetgekomen aan de wens het
verband van de Joegoslavische
federatie veel losser en minder
centralistisch te maken dan die
nu is.
Spaans voorstel
voor Gibraltar
LONDEN THE INDEPENDENT
Spanje heeft Groot-Brittannië
een opzienbarend voorstel ge
daan met betrekking tot Gibral
tar. De Spaanse premier Gonza
lez heeft zijn Britse collega Ma
jor voorgesteld de Britse kroon
kolonie autonomie te verlenen,
terwijl de Spaanse koning en
Britse koningin samen staats
hoofd moeten worden.
Een soortgelijke constructie
geldt ook voor het mini-staatje
Andorra, waar de Franse presi
dent de scepter zwaait met de
bisschop van het Catalaanse
Urgel. Gibraltar is al jarenlang
een steen des aanstoots in de
betrekkingen tussen Groot Brit
tannië en Spanje. De Britten
hebben de rots aan de Middel
landse zee sinds 1713 krach
tens het Verdrag van Utrecht
in hun bezit. Het voorstel van
Gonzalez betekent een belang
rijke concessie van de kant van
Spanje, dat de impasse over Gi
braltar wil doorbreken.
De Britse regering heeft nooit
over Gibraltar willen onderhan
delen. De bevolking van de rots
heeft zich steeds tegen aanslui
ting bij Spanje uitgesproken.
lingen rustig kunnen bezoeken.
Enkele andere gebieden en we
gen in Joegoslavië, vooral in het
noorden, kunnen beter worden
gemeden.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
De diplomatieke betrekkingen
tussen de Sovjetunie en Israel
worden voorlopig nog niet her
steld, maar de emigratie van
Sovjet-joden kan onverminderd
doorgaan. Dat heeft Sovjet-mi
nister Bessmertnych (buiten
landse zaken) gisteren bij zijn
vertrek uit Israël gezegd. Het
was het eerste bezoek aan Jeru
zalem van een zo hoge Sovjet
regeringsfunctionaris.
Voor zijn vertrek naar Cairo
hield Bessmertnych gisteravond
samen met zijn Israëlische col
lega David Levy op het vliegveld
van Tel Aviv een persconferen
tie, waarin hij duidelijk afstand
nam van een opmerking die hij
een dag eerder had gemaakt in
de Jordaanse hoofdstad Am-
Hij zei toen in antwoord op
de vraag of de Sovjetunie van
plan is de emigratie van Russi
sche joden in te dammen als de
bouw van Israëlische nederzet
tingen in bezet gebied doorgaat:
„Ik wil niets uitsluiten als het
gaat om de noodzaak de stich
ting van nederzettingen te stop
pen".
Die suggestie ontketende een
storm van protest in Israël.
Maar gisteren in Tel Aviv maak
te Bessmertnych duidelijk dat
de emigratie geen gevaar loopt
omdat de potentiële partners in
het vredesproces hebben afge
sproken geen kunstmatige
druk' op elkaar uit te oefenen
Bovendien, zei de Sovjet-mi
nister. is het proces van emigra
tie het resultaat van de demo
cratisering van de Sovjetunie.
..Emigranten uit ons land ver
trekken niet alleen in de rich
ting van Israël, maar naar alle
landen waar ze willen wonen. Ik
denk dat de Sovjet-burgers die
naar Israël gaan vrede verdie
nen en die vrede zal er komen
zodra er een alomvattende re
geling van de problemen in hel
Midden Oosten is bereikt."
Over de hervatting van de di
plomatieke betrekkingen tussen
zijn land en Israël sprak Bes
smertnych alleen in algemene
termen. Hij stelde vast dat dc
relaties zien gunstig ontwikke
len en dat de twee landen het
moment waarop ambassadeurs
kunnen worden uitgewisseld
„dicht zijn genaderd
loegoslavië heeft besloten
weer relaties aan te gaan met Is
raël. De banden werden bijna
24 jaar geleden, na de zesdaagse
oorlog van 1967. verbroken
loegoslavië wil ook betrekkin
gen aanknopen met Saudi Ara
Armeniërs doden Sovjet-soldaat
art7vasian ap
Gewapende Armeniërs hebben
gisteren in Azerbajdz)an veer
tien soldaten van het Sovjet-mi
nisterie van binnenlanose za
ken overvallen. Bij de overval is
een Sovjet-soldaat omgekomen
en ziin acht anderen gewond
geraakt.
Sovjet-troepen trokken enkele
uren later het Armeense grond
gebied binnen, omsingelden
het nabijgelegen Armeense
dorp Para vaker en eisten dat de
inwoners al hun wapens over
droegen. aldus het Armeense
ministerie van binnenlandse za
ken. Een functionaris van het
ministerie. Haratoen Chatsja
toerian. zei dat er berichten wa
ren over schoten met machine
minder dan 500 i
tellende dorp op 90 kilomeier
ten noordoosten van de Ar
nmnit hooÉkttd Jmnd 1t
werd geen melding gemaakt
van slachtoffers.
Aandachtig bestudeert deze Nepalese man de krant met nieuws over de parlementsverkiezingen
Elf miljoen Nepalezen mogen naar de stembus.
Weer zelfmoorden Zuid-Korea
In de /uidkorcaansc stad kwangju heeft gisteren een 20 jarige stu
dent zichzelf met verfverdunncT overgoten en in brand gestoken.
Het slachtoffer werd in kritieke toestand opgenomen in het univer
siteitsziekenhuis.
In de hoofdstad Seoul sprong later op de dag een 30 |ange vet
pleegster van een brug in de nvier de Han. ZIJ werd door omstan
tiers uit het water gehaald en zal mogrlijk vanaf haar middel ver
lamd blijven I >e zelfmoordpogingen waren dr fongste in ren sent-
van zes die plaatsvonden in twee weken van protesten naar aanlei
ding van de dood van de student Kang
lYesitient Roh wenst geen gehoor te geven aan de studentenpro-
n morgen '«ten. Hij wil de regering niet ontslaan Dit weekeinde wordt rf
Tin,' UPO Miw opnieuw (idemonMccrtt
ACHTERGROND
CORRESPONDENT SINGAPORE BOB MANT1RI
BERICHTEN
Paus Johannes Paulus II kreeg bij aankomst In Lissabon van twee kinde
ren bloemen aangeboden. Rechts de Portugese president Soares. foro
AP DOMIWOUf MOL LARD
re bescherming" van Onze Lie
ve Vrouwe van Fatima hem het
leven heeft gered bij de aanslag
die in 1981 op het Sint ffieters-
plein in Rome op hem werd ge
pleegd.
Nepalezen gaan onzekere toekomst tegemoet
Het begon allemaal vijftien maanden gele
den, toen een reeks van gewelddadige de
monstraties in enkele grote steden het vre
dige koninkrijkje in het Himalaya-gebcrgte
op zijn grondvesten deed schudden. Dui
zenden mensen trokken de straat op en eis
ten herstel van een meerpartijen-democra
tie, respect voor de mensenrechten en fun
damentele vrijheid.
In april kwam het tot een bloedig incident.
Driehonderdduizend mensen marcheerden
naar het paleis met de bedoeling dit te be
stormen. Onderweg werd het standbeeld
van koning Mahendra. de vader van Biren-
dra. van zijn voetstuk gehaaid. Het leger
schoot vijfhonderd mensen dood. De ge
schrokken koning beloofde democratiche
hervormingen, maar die werden uitgesteld
onder invloed van zijn vrouw, koningin
Aishworya. In juni werd de koningin door
het volk met stenen bekogeld, toen zij van
de tempel naar het paleis terugkeerde Dit
incident is ongekend in de koninklijke ge
schiedenis van Nepal.
Het keerpunt kwam pas dVie maanden la
ter. toen koning Birendra Bir Bikram Shah
besloot een groot gedeelte van zijn absolute
macht af te staan en hij tevens een einde
maakte aan het 30-jarige partijloos autocra
tisch Panchayat-systeem. dat het land had
In Nepal worden voor het eerst in 32 jaar
verkiezingen gehouden. Tot vorig jaar
augustus leek het erop dat koning Biren
dra zijn absolute macht nooit zou prijs
geven. Ondanks de demonstraties en
stakingen, die werden georganiseerd
door de ondergrondse en links georiën
teerde politieke partijen.
uitgemolken door de nationale bodemrijk
dommen leeg te plunderen. Bijna dertig
jaar na even te hebben geproefd van de
parlementaire democratie, sloot Nepal zich
aan bij de club van democratische landen.
Koning Birendra nam genoegen met een rol
als constitutioneel monarch. Hij hief het
verbod op politieke partijen op. Er werd een
interim-regering gevormd, waarvan de
Nepalese Congrespartij en het Verenigd
Linkse Front, een groep van zeven commu
nistische partijen, deel uitmaakten. Het wa
ren deze partiien geweest, die de demon
straties en stakingen hadden georganiseerd.
Een jaar later zijn het opnieuw deze twee
partijen die elkaar de macht betwisten
Van de twintig partijen die aan de verkie
zingen meedoen, is de Congrespartij de be
langrijkste Maar het is de vraag of zi| in
staat is een absolute of zelfs «-en tweederde
meerderheid te behalen. Hoewel de linkse
partijen ook deel uitmaken van dc interim-
regering, wordt de Congrespartij toch het
meest geassocieerd met het beleid van de
regering. Daarom wordt deze partij ook ver
antwoordelijk gesteld voor het slechte 1st
stuur en verslechtering van recht en orde,
prijsverhogingen en voedseltekorten.
De eenheid binnen het linkse Front is in
tussen ver te zoeken. De marxistisch-leni
nistische partij heeft zich afgesplitst en gaat
onder eigen vlag de verkiezingen in. Dr af
splitsing van het front in vele partijtjes heeft
oe communisten zo verzwakt dal zjj ren
ov erwinning niet hoeven te verwachten
Nepal behoort tot een van de 25 armste
landen in de wereld en heeft maar weinig
bronnen van inkomsten. Voor de buiten
land se deviezen is het land afhankelijk van
toensme. van de in India weTkende Nepale
se arbeiders en van dc Gurkha's, die in net
Britse en Indische leger dienen.
De economische vooruitzichten zijn dus
niet bepaald zonnig voor Nepal. Het ander
half )aar durende handelsconflict met India,
dat tot juni 1990 had geduurd, had catastro
fale gevolgen voor de economie Het vct
oorzaakte ernstige voedselschaarste en
prijs verhogingen. Het toerisme ligt zn goed
als stil, als gc\ olg van de Golfoorlog.
DE RECHTER IN het proces te
gen de van ontvoering en mis
handeling beschuldigde Winnie
Mandela heeft gisteren in dc
rechtszaal in Johannesburg ge
zegd dat hij wellicht maandag
het vonnis kan uitspreken Gis
teren werden in het proces de
siotpleidooien gehouden.
HEI HOOGGERECHTSHOF
van Roemenië heeft een voor
malige chef van de geheime
dienst, lulian Mad. tot vIct jaar
gevangenisstraf veroordeeld
wegens onwettige massa arres
taties Tijdens de opstand van
december 1989 liet hij 1200 an
ti - communistische betogers ar
resteren.
WAI T DISNEY GAAT zes mil
lard gulden investrrrn in dc
bouw van een nieuw pretpark
in (.alifomië Het park moei een
moderne kopie worden van het
futuristische F.pcot Centra bij
Disney World in llonda De
nieuwe vestiging gaat „Westcot
Centre helen en zal verrij/rn
op dc huidige parkeerplaats van
Disneyland dat met de nieuw
komcr in grootte gaat verdub
belen
MQU DUIZENDEN Rocmr
nrn zijn gisteren in Mn»
straat opgegaan om 10 mei te
vieren, de dim van het konink
rijk en ren \Toegrre nationale
feestdag in Roemenië ..leve
koning Michael en Weg met
de communisten en lliescu
scandeerden de betogprs op het
plein van de Revolutie in het
centrum, waar het voormalig
koninklijk paleis staat.
7WTTSERIAND Wil. ZIC H op
lange termijn hij de Europese
rcmccnschap aansluiten als de
langzaam vorderrndr bespre
kingpn tussen tie F.G en de Eu
ronese rijhan<)eisassodatie
A gr< n IxsTrdigrnd rrsul
laat opleveren Dat heeft de re
gering gisteren gr/egt)
DE VERENIGDE NATIES zjjn
gisteren begonnen met het in
stellen van een grdemilitari
veerde zone In bet grensgebied
mm Romyi in 1 li
veer 300 nngrwaprndr VN mi
litairen hebben in de 15 km brr
dr en 190 km langr grensstrook
observatieposten ingrnomen en
zullen er op toezien dat daar het
staakt het vuren niet wordt gr
schonden
