VERPLEGING
Een nieuwe
aanpak van
verplegen
Aktieboek
in de
aanslag
-r j DE DAG VAN DE
Hoofdverpleegkundige Rob Sloos: „We hebben een duidelijke afspraak: alleen zakelijke berichten mogen
worden verspreid".
voorbeeld: de interne post gaat nu
belangrijk deel via het beeld
scherm. Bloeddruk, polsslag en tem
peratuur worden aan bed in de computer inge
voerd. De voordelen zijn duidelijk De getallen
hoeven niet meer te worden opgeschreven, fou
ten bij het overschrijven in de rapportage blijven
achterwege. De gegevens zijn altijd beschikbaar
voor verpleging en artsen op de afdeling. In een
latere fase zullen patiënten zelf in hun dossier
kunnen kijken naar welke onderzoeken hun te
wachten staan. Het uiteindelijke doel is dat alle
Nederlandse ziekenhuizen dit informatiesys
teem zullen invoeren.
Verpleegkundigen, zo heeft onderzoek aange
toond. besteden ruim eenderde van hun tijd aan
administratieve handelingen: het noteren van
meetgegevens, het overdragen van patiënten,
rapporteren, medicijnen en eten bestellen. De
computer kan de werkdruk in de verpleging ver
lichten. Om dat te bereiken werd het initiatief
genomen tot het oprichten van het Verpleeg
kundig Informatie Systeem (VISY).
Niet onpersoonlijk
Rob Sloos. hoofdverpleegkundige van de afde
ling in het AZL, is nauw betrokken bij de ontwik
keling van de 'computer aan bed'. Hij zegt dat
het project nu al veel tijdwinst heeft opgeleverd.
Het programma 'Postbus' (brieven schrijven via
het beeldscherm) voorkomt niet alleen het ple
gen van talloze telefoontjes, maar ook commu
nicatiestoornissen.
Sloos vertelt het systeem ook te gebruiken om
het personeel van veranderingen in de dagelijk
se gang van zaken op de hoogte te brengen. On
persoonlijk? „Nee", zegt hij. „dat hoeft niet. Ie
geeft puur zakelijk informatie door en er je
waakt er vooral voor dat je niet aan het discus
siëren slaat via het beeldscherm. Het is niet de
bedoeling dat irritaties over en weer ovor de
computer worden uitgewisseld. We hebben een
duidelijke afspraak: alleen zakelijke berichten
mogen worden verspreid".
VISY kan alleen maar slagen als de samenwer
king tussen de verpleegkundigen en de compu
terdeskundigen optimaal is. Daarom zijn er ge
regeld leden van het VISY-team in het AZL te
fotoloekzuyderduin vinden. Praten met elkaar is het sleutelwoord.
Computer-aan-bed verlicht de werkdruk
Het Acade
misch Zieken
huis Leiden (af
deling infectie
ziekten en alge
mene interne
geneeskunde)
staat model
voor een nieuwe
aanpak van ver
plegen. De ver
pleging werkt
intensief samen
met computer
deskundigen om
programma's te
ontwikkelen die
het ziekenhuis
personeel on
dersteunen.
Hel team trok enkele dagen witte kleding aan om
kennis te maken met de afdeling in het ziekenhuis
en maakte de verpleegkundigen wegwijs in het we
reldje van de computer.
Sloos vertelt dat je op die manier eikaars proble
men leen kennen. Aan het bed van de patiënt
wordt de informatie verkregen en daar dient ze te
worden verwerkt. Privacy blijft gewaarborgd. De
diëtiste kan bij voorbeeld alleen maar in haar werk
gebied (het voedsel) komen: de ans uitsluitend bij
de medische gegevens. In eikaars keuken kijken is
er niet bij. Informatie opvragen van een patiënt die
op een andere afdeling ligt is uitgesloten
Startpakket
Op de afdeling infectieziekten en algemene interne
geneeskunde staan in totaal 43 computers. Elk bed
is er van een voorzien. In de kamers van de arts-as
sistenten, bij de specialisten zelf en in de spoelkeu
ken staan beeldschermen.
Het VISY-team heeft een pakket samengesteld
waarmee iedere verpleegkundige uit de voeten
kan. De jongeren lijken er wat gemakkelijker mee
om te gaan dan de wat oudere verpleegkundige,
vertelt Sloos. Toch leren zij er na verloop van tijd
mee te werken. Het 'startpakket aldus Wtm
Roelofs van VISY. maakt de gebruikers vertrouwd
met wat er is. Met zijn collega's heeft hij een hand
leiding geschreven waardoor het verpleegkundig
personeel gemakkelijker begrijpt hoe er met de
computer moet worden gewerkt. In het 'startpak-
I ket' zitten programma's voor onderwijs, het kie
zen van maaltijden en informatievoorziening
Up dit moment wordt er een verpleogplan uit -
gewerkt waarin handelingen worden opgeno
men die de patiënt zelf niet kan doen /aken die
tot voor kort niet werden opgeschreven, omdat
1 /c veel te veel tijd in beslag namen als dat met
i de hand moest worden gedaan Met de compu
ter gaat dat allemaal een stuk grmakkeli)ker en
heel wat sneller Rob Sloos verwacht dat aan het
einde van dit jaar het vcrpleegplan kan gaan
draaien.
\anpassen
Hoofdverpleegkundige Sloos geeft eerli|k toe dat
met de komst van het beeldscherm de verpleeg-
kiindige zich behoorlijk heeft moeten aanpas
sen. Zo heeft iedereen op de afdeling infectie
ziekten en algemene interne geneeskunde een
driedaagse introductiecursus gevolgd ..IX* afde
ling staal er ais ëën man achter Ze hebben geen
angst meer voor het toetsenbord. Ik denk dat de
mensen het aardig in hun vingers hebben, ze
zijn enthousiast. Eerlijk gezegd zie ik vooralsnog
geen belemmeringen om in de toekomst op de
ze manier te gaan werken"
kortom, hi) is een tevreden mens. Net als ie
dereen trouwens. Het vcrpleegplan dat er nu
aankomt ziet er heel aantrekkelijk uit Hi| ver
wacht dat er met dit plan een stuk efficiënter
wordt gewerkt. Voor hem staat het vast: het zal
de kwaliteit van de zorg verbeteren De ver
pleegkundigen krijgen meer ti)d voor de patiënt.
Tijd die ze nu nauwelijks hebben, omdat er een
tekort aan personeel is.
Het enthousiasme waarmee de afdeling infec
tieziekten en algemene interne geneeskunde
met de computer omgaat heeft een positieve in
vloed op de automatisenng in het nele zieken
huis. Het al bestaande informatiesysteem in het
AZL wordt door andere afdelingen meer en
meer gebruikt. Sloos: .Je ziet dat steeds meer
mensen er nu gebruik van maken. Ik heb bij
voorbeeld alle papieren informatie weggedaan
om het gebruik van de computer te stimuleren.
Alles wat vroeger op de klapper stond kun ie nu
op het beeldscherm oproepen Andere afdelin
gen zien dat en willen ook op die manier wer-
Teuni van Andel, oproepkracht
'Al word ik
's nachts uit
bed gebeld'
Ze is 59 jaar, en ruim zes jaar geleden waagde ze
de sprong. Terug in de verzorging. Teuni van
Andel is oproeptoacht in bejaardenhuis Eijken-
hove in Hoofddorp. Aangenomen voor de
nachtdienst, maar niet-zelden wordt ze 's mid
dags om tien voor zes gebeld of ze een uurtje
kan helpen de bewoners eten te geven.
In de jaren vijftig begon Teuni met de oplei
ding voor verpleegkundige in het Amsterdamse
Burgerziekenhuis. Ook in die tijd was de werk
druk groot. „Ik had als tweedejaars de verant
woording voor negen patiënten op de operatie-
afdeling. Daar hoort normaal nog een gediplo
meerde bij. maar ja. niet genoeg personeel.
Daarbij kreeg ik maar 43 gulden per maand
schoon in het handje. Na twee jaar hield ik het
voorgezien."
Vervolgens werkte ze in een kliniek voor epi
lepsie en nog aantal jaren bij een zenuwarts.
„Daarna trouwde ik, kreeg kinderen en was het
uit met de pret."
Teuni miste het contact met mensen en colle
ga's en pakte in 1985 de draad weer op. Met be
zieling praat zij over haar werk. „Al word ik
's nachts uit becj gebeld om te komen helpen, ik
vind het best."
Ook in de bejaardenzorg is de werkdruk erg
groot. „Die meisjes werken zich 's morgens echt
te barsten. Vóór tien uur moet iedereen gewas
sen en aangekleed zijn, want dan moeten de
mensen in de grote zaal koffie drinken met el
kaar. Nou. dat lukt dus niet altijd. Wat zegt de
directie: laat de mensen dan maar op hun ka
mer koffie drinken. Daar word ik kwaad om. Dat
sociale contact onderling is belangrijk. Daar
moeten directie en staf oog voor hebben."
Ze maakt zich ook zorgen over het feit dat het
personeel steeds minder tijd heeft om zich met
de mensen bezig te houden. Een praatje maken
tussendoor is er haast niet meer bij. „Soms is er
niet eens tijd om mensen naar de soos te bren
gen. De staf zou zich dat meer moeten realise
ren. Het is niet alleen een kwestie van bezuini
gen. Het moet efficiënter en daar moet de direc
tie een beleid voor uitstippelen."
Een ander punt van kritiek is het contract van
de oproepkracht. Volgens Teuni moet er meer
duidelijkheid komen over de rechten en plich
ten van een oproep
kracht. Als je ziek wordt
moet dat ninnen acht
dagen worden gemeld
bij de werkgever. Nie
mand van ons weet dat.
Ik ben nu ziek. maar heb
dat te laat gemeld. Ik heb ff
de situatie uitgelegd aan
de bedrijfsvereniging. ,=0
maar die nam daar geen
genoegen mee. Ik krijg
nu dus geen cent uitbe
taald."
Ondanks deze sombe
re geluiden geniet Teuni j
van haar werk. „Lol met j
collega's en lachend uit
een kamer van een be
woner komen. Dat houdt Teuni van Andel.
je op de been.FOTO United Photo-, de
Boer POPPE DE BOER
Lisette de Graaf, uitvalster
'Ik zal er altijd
een zwak voor
blijven houden
UPS INEKE VAN PER MEER
i 3* Jfcfl
Lisette de Graaf.
FOTO United Photos de
Boer» ROB HENDRIKS
Verpleegster, dat leek
haar het meest ideale
beroep. Wat is er immers
prettiger dan mensen
helpen beter te worden.
Lisette de Graaf (23) ver
telt als ex-leerlingver-
pleegkundige over een
droom die wreed werd
verstoord.
In 1987 begon zij de
opleiding voor verpleeg
kundige bij De Brink in
Ijmuiden. Na zeven
maanden mocht ze de
theorie in praktijk gaan
brengen op de long-af
deling. Lisette werd ge
confronteerd met ernstig
zieke mensen. „Patiënten met longkanker. Voor
iemand die net begint is een dergelijke afdeling
erg zwaar. De ellende die je meemaakt. Het is
een fout van de opleiding om een leerling op die
afdeling te laten beginnen."
Na negen maanden verhuisde ze naar de af
deling chirurgie. „Ik was toen tweedejaars, en al
mag je dan al veel handelingen verrichten, als
leerling heb je weinig te vertellen. Ik zit anders
in elkaar. Als ik iets zie dat volgens mij niet
deugt, zeg ik dat."
Frustrerend vond Lisette dan ook de manier
waarop sommige gediplomeerde verpleegsters
de leerlingen behandelen. „Ben ik bijvoorbeeld
een patiënt aan het wassen. Die ligt daar bloot.
Komt er een gediplomeerde binnen en vraagt:
heb jij dat of dat voor mij. Dat kan ik niet uit
staan. Ie kunt dan toch zeggen: 'Sorry, mag ik
even storen'? Wat denk je dat ze zegt: 'Als jij
daar prijs op stelt zal ik dat in het vervolg bij jou
doen'. Zo gaat het soms ook met artsen. De één
legt alles geduldig uit, de ander behandelt je als
een stuk vuil."
Gediplomeerden die al lang in het vak zitten
staan ook niet erg open voor opmerkingen van
leerlingen, vindt Lisette. Op een gegeven mo
ment werd besloten de patiënten tijdens de
nachtdienst zo rond vijf uur te wassen. „Ik zei
toen: wordt de dag dan niet erg lang voor de pa-
tiefit en wil hii dan niet om acht uur weer even
worden opgefrist? Het leek mij erg inefficiënt.
Maar ja, je komt pas kijken dus moet je je mond
houden. Twee weken werd er tijdens de nacht
dienst gewassen. Toen was het over."
Voor Lisette waren dat nare ervaringen. Daar
bij kwam ook nog dat ze haar werk mee naar
huis nam. „Niet bewust hoor, maar 's nachts
droomde ik er van. Dat er bij voorbeeld iemand
dood naast me in bed lag of dat ik riep: die drain
moet eruit. Mijn vriend maakte mij dan wakker
en vroeg waar ik het in godsnaam over had."
Na twee jaar besloot lisette met de opleiding
te stoppen. Met pijn in het hart. „Want de ver
pleging is één van de mooiste beroepen die er is.
Ik zal er altijd een zwak voor blijven nouden."
Nu werkt ze op de afdeling personeelszaken
van een verpleeghuis, maar binnenkort begint
voor haar de opleiding Pedagogische Academie
Basis Onderwijs. „Het is iets volstrekt anders,
maar het belangrijkste is dat je met
werkt. Dat vind ik leuk.
Ruud van de Heuvel
in Afrika."
Twee weken geleden werd een principe-ak
koord bereikt tussen de werkgevers en de bon
den. Een salarisverhoging van 3,5 procent.
„Niet slecht, maar er is nog een gat van 40 mil
joen gulden. De werkgevers vinden dat dit be
drag door het Rijk moet worden opgehoest."
Dekker en Van de Heuvel verwachten niet
dat staatssecretaris Simons van Volksgezond
heid daar veel voor zal voelen. „Het zal er wel
op uitdraaien dat we het zelf moeten bijpassen
uit onze pensioengelden. Dat Is toch geen ma
nier van doen. Als dat gebeurt zullen we juridi
sche stappen ondernemen. Kr is al veel te wei
nig personeel in de gezondheidszorg. Met dit
soort grappen haal je heleméél geen mensen
meer binnen."
Het tekort aan personeel in ziekenhuizen en
verpleeghuizen is genoegzaam bekend. Via uit
zendbureaus en oproepkrachten wordt gepro
beerd de nood te lenigen. „Wij kregen notabene
laatst een loodgieter via een uitzendbureau. Hij
werd al bleek toen ik hem de medicijnkast liet
zien. en zo iemand draait dan ook nog nacht
dienst. Het principe 'nood breekt wet' wordt dan
gehuldigd", schetst Van de Heuvel de sombere
situatie.
Afrika
Volgens dé beide heren, in het dagelijks leven
verpleegkundigen, heeft het vak geen toekomst
meer als het imago en de beloning met verbeic
ren. „Echt. als het zo doorgaat is in het jaar 2000
de gezondheidszorg hier vergelijkbaar met die in
Afrika."
Om het niet zo ver te laten komen heeft de
WIO de afgelopen twee jaar stevig aktie ge
voerd. Protestdemonstraties, bezetting van
kruispunten, tunnels, het draaien van zondag
diensten in het ziekenhuis op een doordeweekse
dag, en in een aantal instellingen moesten de
patiënten het overdag doen met een nacht
dienstbezetting van een of twee man.
„Vooral de bezetting van het Binnenhof heeft
voor nogal wat opschudding gezorgd Dat was
nog nooit gebeurd. We hadden de boel zó ge
blokkeerd dat er geen politicus meer in kon
Over die hele toestand zijn toen nog Kamervra
gen gesteld. De politici hadden stille hoop dat ze
de WIO gerechtelijk konden vervolgen, maar
die vlieger ging niet op
De akties hebben zoden aan de dijk gezet, al
werd vorig jaar de eis van 6 procent loonsverho
ging niet volledig ingewilligd. De bonden bereik
ten een loonsverhoging van 4.25 procent. Daar
bij zat wel een addertje onder het gras Een
groot gedeelte van de loonsverhoging werd door
het personeel zelf betaald omdat dit uit de pen
sioengelden kwam. Uiteindelijk werden z.ij er
maar 2,35 procent wijzer van. Het ziet er dus
nw mi dn daaeÉnaitoikhberiaah
Concurrentie
De WIO huldigt het principe wil je meer men
sen. dan moet je beter betalen. „Vooral in de
Randstad is oe ellende ongelooflijk groot
Schoolverlaters weten niet hoe snel ze naar het
bedrijfsleven moeten stappen Aan banen is in
deze regio geen gebrek. Denk maar aan Hoog
ovens, Fokker, de luchthaven Schiphol en ga zo
nog maar es-en door. Zij kunnen daar meet ver
dienen dan in de gezondheidszorg. Dat zijn dus
allemaal concurrenten voor ons waartegen we
moeten opboksen
Daarnaast vinden Dekker en Van de Heuvel
dat het imago van beroepen In de gezondheids
zorg moeten worden opgepoetst. Veel jongeren
hebben een negatief beeld in de zin van bedden
opmaken en een natte lap over het nachtkastje
halen. Anderen hebben weer overdreven ge
spannen verwachtingen la Medisch Centrum
Verpleegkundigen en
Verzorgenden in Opstand zijn
nog lang niet tevreden
Geen sombere gezichten, maar ook
niet echt vrolijk. Menno Dekker en
Ruud van de Heuvel van de Verpleeg
kundigen en Verzorgenden in Opstand
(WIO) vinden het resultaat dat on
langs is bereikt in de cao-onderhandc-
lingen niet slecht. Toch is er geen re
den tot juichen. De situatie in de ge
zondheidszorg is volgens hen bepaald
niet rooskleurig. Het draaiboek voor
het voeren van akties blijft binnen
handbereik liggen.
West. Beide zijn onjuist „Wij vinden dal de be
roepsgroep zelf naar huiten moet brvngrn wat
het werken in de gezondheidszorg inhoudt
En al zal het imago worden opgevijzeld, dan
nog blijft het hele hangijzer meer grid. Daar
voor maakt de WIO zich sterk, en in de toe
komst nóg sterker ..In juni dit laar gaan wr sa
men met de Nationale Maatschappij voor Ver
pleegkundigen NVM) I>oor die fusie knjgen \se
één grote organisatie die de belangen behartigt
van de hele beroepsgroep Een krachtige brlan
genorganisatie is ook belangrijk naar Den Haag
toe. want al hebben we enige resultaten ge
boekt, toch worden we nog steeds onderbetaald
Bij bet kniiswrrk is de achterstand nog veel gro
ter. is de werkdnik met verminderd en is er leeg
loop van personeel.
Aktie
Vandaal ook het aklletxa-k dal te allm li|de uil
dc la kan worden getrokken. Tal van mogHljkbo
den worden erin beschreven om aktie te voeren
onder meer het draaien van 'zondagdienstro
werkonderbrekingen, opnamestops, stakingen,
bel weigrren van taken Dit allemaal binnens
huis
Ook voor buiten staat er heel wat op het pro
gramma. zoals fietsen op de snelweg, demon
straties. blokkades van wegen en brzritingrn
Het 'hoe en wat' wordt uitvoerig tocgrikhf. Wie
om wat voor reden dan ook gren aktie kan voe
ren kan zich solidair verklaren door zwarte kle
ding te dragen
Moch het zo ver komen, dan sterkt Menno
Dekker in de inleiding van het aktieboek het
personeel nog een ban onder de riem. Taal
merken dat jc er oog bent en laat met over it lo
ri Wees solidair en voer de akties mei eikaar
Zijn honderd redenen om gren aktie Ie voe
ren denk aan de redenen om wri aktie te vor
ren Succes
