Binnenland
Subsidie voor gehandicapten
bezwijkt 'onder eigen succes'
'Zo'n dag is echt een verzoeking'
Moderne mens steeds dover
Dinsdag 7 mei 1991
Mtfr 023-150225 JANINÉ BOS MA ALTAN ERDOGAN RONALD FRiSART (chef) PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER MARGOT KLOMPMAKER Vormgeving: JAKEUEN PAULUS
4
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Inter Press Service (IPS).
MINISTER VAN DEN BROEK (bui-
tenlandse zaken) kreeg gisteren in Je
ruzalem een onderscheiding van het
Joods Wereldcongres. Daarmee werd
Nederland bedankt voor de beharti
ging van Israels belangen in de Sov
jetunie in de afgelopen 23 jaar
Ook commercie pikt graantje mee van regeling woningaanpassing
Het gerucht deed de ronde dat er nogal wat huismeesters
in bejaardentehuizen bij 'hun' bewoners langs de deur
gaan. Met de vraag of er in de douche geen grijpstang
nodig is? Of anders misschien een verhoogd toilet? De
huismeester regelt het wel, gratis en voor niks. En hij
strijkt de subsidie van maximaal 2000 gulden voor kleine
aanpassingen op.
DIN HAAG MARGRIET VERMEULEN
Dat gerucht Idopt. zo blijkt uit
een onderzoeksrapport dat
staatssecretaris Heerma (volks
huisvesting) gisteren naar de
Tweede Kamer heeft gestuurd.
Heerma breekt met het aloude
principe dat een gehandicapte
aan huisvestingskosten geen ex
tra onkosten hoeft te maken.
Met Ingang van 1993 moeten
gehandicapten een eigen bij
drage betalen als ze speciale
voorzieningen in hun woning
willen laten aanbrengen.
Volgèns de staatssecretaris Is
de subsidieregeling voor wo
ningaanpassing het slachtoffer
geworden van zijn eigen succes.
De regeling kostte Heerma vorig
jaar 325 miljoen gulden. Dat
was bijna tweemaal zoveel als
waaroj) de bewindsman had ge-
De explosieve groei van het
gebruik van de regeling wordt
voor 50 procent veroorzaakt
door wat het ministerie van
VROM de 'complexgewijze'
aanpak noemt. Daar valt de
rommelende huismeester on
der, maar meestal gaat het om
bejaardenoorden waarvan de
exploitant min of meer stan
daard allerhande kleinere wo
ningaanpassingen tot stand
brengt. Dat moet Heerma een
gruwel zijn, want het gaat in de
ze regeling juist niet om stan
daard-, maar om persoonsge
bonden subsidies.
De onderzoekers signaleren
dat het aanbrengen van de
voorzieningen in woningcom
plexen soms wordt gecombi
neerd met een renovatie. Daar
mee laden woningbouwvereni
gingen de verdenking op zich
dat ze de eerste 2000 gulden
aan renovatiewerkzaamheden
gesubsidieerd en wel in de
wacht slepen. Kleine wo
ningaanpassingen tot 2000
gulden worden immers bijna
automatisch gesubsidieerd.
Staatssecretaris Heerma wil ook
voor deze goedkope aanpassin
gen de medische keuring in ere
herstellen. Die werd in 1986 af
geschaft.
Maar niet alleen woning
bouwverenigingen lijken een
graantje te hebben meegepikt
van de subsidieregeling voor ge
handicapten Ook commerciële
ondernemingen hadden belang
bij een gestage afzet van hun
produkten. Circa 10 procent
van de groei van de subsidiere
geling wordt door de onderzoe
kers verklaard uit bemiddeling
door commerciële ondernemin
gen en producenten.
Met deze twee factoren is het
enorme beroep op het subsidie
potje gehandicaptenhuisvesting
voor meer dan de helft ver
klaard, maar tot zover lijkt de
regeling nu niet bepaald het
slachtoffer van haar eigen suc
ces. zoals Heerma het graag
noemt. Wel bljkt de subsidie
een belangrijk hulpmiddel voor
ouderen om langer dan vroeger
zelfstandig te blijven wonen. In
1980 was minder dan 40 pro
cent van de aanvragers 60 jaar
of ouder, in 1990 is dat percen
tage opgelopen naar 70 procent
De vergrijzing van de bevol-
kine zal ook in de toekomst de
druk op de regeling vergroten,
vooral ook omdat VROM ver
wacht dat de vraag naar vooral
ingrijpende en dus kostbare wo
ningaanpassingen zal stijgen.
De onderzoekers noteren in
hun rapport alvast een schrik
barende stijging van het aantal
medische keuringen voor de
duurdere woningaanpassingen.
Het eerste kwartaal van 1991
laat een stijeing zien van 80
procent van het aantal keurin
gen ten opzichte van het eerste
kwartaal van 1990.
Met de introductie van een
eigen bijdrage breekt Heerma
met een belangrijk principe. Tot
nu toe had ieaere gehandicapte
recht op een volledig gesubsidi
eerde woningaanpassing, of hij
nu miljonair was of van de bij
stand leefde. Dat eaat verande
ren. Als de eigen bijdrage pro
blemen oplevert, kan de gehan
dicapte een beroep doen op de
bijstand.
Bovendien zal voortaan voor
iedere gesubsidieerde wo
ningaanpassing hoe klein
dan ook een medische keu
ring vereist zijn van de GMD.
De kosten daarvan (gemiddeld
580 gulden) worden gedekt
door de eigen bijdrage van de
gehandicapte. Het is wel sneu
dat de aanvrager in alle gevallen
opdraait voor de kosten van de
medische keuring, ook als de
GMD de aanvraag als onterecht
beoordeelt.
Voor eigenaar-bewoners en
eigenaar-verhuurders geldt dat
maximaal 75 procent van de
kosten van aanpassingen tot
45.000 gulden wordt gesubsidi
eerd. Het restant mag via huur
verhogingen op de huurder
worden verhaald. Om de huur
ders met een smalle beurs te
ontzien, wordt hiervoor de rege
ling individuele huursubsidie
aangepast.
Tot slot schaft Heerma alle
subsidies af op het afbreken van
voorzieningen voor gehandi
capten. Gesubsidieerd en wel
een traplift afbreken om de wo
ning weer geschikt te maken
voor een valide huurder, dat
vindt Heerma onzin. „In zo n
geval moeten we met beide be
nen op de grond blijven staan",
grapte de bewindsman gisteren
tijdens een persconferentie.
Niemand lachte.
Gezapige viering koninginnedag staat ter discussie
UTRECHT BERT V.D. HOtP-JOS GOOS
- Holland vierde vorige week ko
ninginnedag. De burgemeesters
van Culemborg en Buren ver
klaarden daags na het bezoek
van koningin Beatrix trots en te
vreden te zijn. 'Een uniek en
eenmalig feest', noemde de
Culemborgse burgemeester
mevrouw Bloemendaal de vie
ring in haar gemeente. Maar
hoe uniek was dat geklompen-
dans eigenlijk? En geniet konin
gin Beatrix werkelijk van een
Betuwse bruiloft uit Zoelmond?
Het bezoek van de koningin
aan Culemborg werd verslagen
door ervaren reporters, in op
perste staat van paraatheid. Te
gen acht uur kwam het eerste
bericht binnen dat representa
tief zou zijn voor de aard van de
verslaggeving van de rest van de
dag.
Een verslaggever meldde licht
ontsteld dat de Afrikaanties, de
zelfde morgen nog geplant op
het Weeshuisterrein te Buren.
rptdS voor aankomst van dr
Oranjes waren vermorzeld door
de grote voeten van een fanfare
en aanstormend journalisten-
volk. Ziedaar het nieuws van
koninginnedag 1991.
Televisie-verslaggevers van de
NOS doen drie uur (I) lang ver
slag van een perfect uitgevoerd
draaiboek. Kroonprins Willem
Alexander en zijn jarige oom
Pieter van Vollenhoven sleuren
leden van de volksdansgroep
Oriënt over een podium.
Spontane ontmoetingen met
sigaren- en meubelmakers. En
thousiast interviewt NOS-ver
slaggever Michiel Berssenbrug-
ge een meisje dat bloemen mag
aanbieden aan de koningin.
Berssenbruoge: „Zit je op
school?", Meisje: „Ja." Berssen
bruoge: „In Culemborg?" Meis
je: ,da." Einde Interview.
Konden de verslaggevers iets
anders? Niet erg veelTwant een
heel medialcgcr werd losgelaten
op een ballonnen oplatend en
hoepelend volk. dat spontaan
wordt toegesproken en spon
taan wordt toegezwaaid door de
familie van Oranje. Is dit mo
dem koningschap tijdens een
uniek en eenmalig feest?
Gljs van de Wiel is oud-
hoofddirecteur van de Rijks
voorlichtingsdienst: „Ik moet fer
niet aan denken dat deze verto
ning zich nog tientallen jaren
voortsleept", bromt hij. „Het
achterliggende idee is goed,
maar de uitvoering wordt een
eindeloze herhaling van zetten:
klompendansen, mattenvlech-
ten. volksdansje*, en als het érg
uitbundig wordt vallen ze in het
water. Ik meen zelfs gezien te
hebben, en dat kan iedereen
trouwens, dat het de koninklijke
gasten ook langzamerhand de
Beatrix in Culemborg. „Ik meen gezien te hebben dat het de koninklijke gasten ook de r
de RVD.
s uitkomt", zegt de oud-hoofddirecteur Van de Wiel van
FOTO NtfUW ANfFO ROB BOGAERTS
neus uitkomt."
„De koningin doet het zeker
zeer professioneel", vindt me
vrouw M Spiering, een per
soonlijke kennis van de vorstin
en hoofdredacteur van het
maandblad Vorsten. „Maar wat
de koningin er echt van vindt?
Laat ik het zo zeggen: voor leder
normaal mens is zo'n dag een
verzoeking. En aangezien de ko
ningin een normaal mens is,
geldt dat ook voor haar."
Spiering vindt de huidige ma
nier waaron koninginnedag
wordt eevierd in elk geval totaal
ongeschikt om op de televisie te
vertonen. „Slechts één keer per
Jaar presenteert de koninklijke
familie zich aan het volk. En wat
zie je: niet één ceremonie. De
camera is vooral gericht op een
wandelende Hare Majesteit en
incidenteel andere leden die
dan een dansje maken. Ie ziet
alleen een wirwar van mensen."
„Vroeger, met het défilé op
Soestdijk. stond de familie an
derhalf uur op het bordes en al
die tijd waren ze goed te be
zichtigen. Dèt was de functie
van koninginnedag, waar bo
vendien verenigingen uit het
hele land bij waren betrokken.
De mensen missen het defllé."
Maar waren de kijkcijfers toen
wel zo hoog? De afdeling Kijk
en Luisteronderzoek van de
NOS meldde afgelopen dinsdag
een gemiddelde kijkdichtheid
van vijftien procent: ongeveer 2
miljoen mensen. Waardering:
7,2. Ter vergelijking: het laatste
défilé op Paleis Soestdijk in
1979 had een kijkdichtheid van
41 procent met een waardering
van 7.6. In 1978 keek 33 pro
cent, nog altijd ruim tweemaal
zoveel als op 30 april 1991.
NCRVs Dick Pavschier. Jaren
lang verslaggever bii de défilés
op SoestdijkT heeft dinsdag zijn
ogen dan ook nauwelijks droog
kunnen houden. „Ik heb het
voor het eerst sinds jaren weer
gezien", zegt hij. „Verschrikke
lijk. In 1981 moest het défilé
maar eens ophouden. Dat ge-
dos iiH-i die krentenbroden,
daar moesten we van af. Konin
ginnedag moest zakelijker wor
den. Een werkbezoek waarvan
dan op een journalistieke wijze
verslag kon worden gedaan.
Daar kon ik vrede mee hebben.
Maar wat zie je nu? Gewoon ja
ren vijftig. Geschoolde journa
listen verslaan koekhappen en
zeskampen."
Van de Wiel: „Koninginnedag
heeft nu een gespleten karakter.
De grote massa van de mensen
trekt naar vrijmarkten, en dat
zijn vooral in steden als Amster
dam en Utrecht grote volksfees
ten. Die mensen bekommeren
zich nauwelijks om de verjaar
dag van de koningin. Daarnaast
gaat Beatrix naar een dorpje,
waar klaarblijkelijk nog steeds
mensen zin hebben om naar
haar te komen kijken en mee te
feesten. Daar wordt een ritueel
opgevoerd, dat nu al een sjab
loon is. en dat je na een paar
keer voor gezien houdt. Het is
mogelijk die twee uitersten in
een nieuwe formule te combi
neren, en het is hoog tijd dat
daar eens over wordt nage
dacht."
Hij wil wel een voorzetje ge
ven: „Ik kan me voorstellen dat
op de ochtend van koninginne
dag in grote plaatsen officiële
bijeenkomsten plaatsvinden, in
Amsterdam bij voorbeeld in het
Concertgebouw of op de Dam.
Niet plechtig, wel aantrekkelijk
voor het grote publiek. De ko
ningin zou bij zo'n manifestatie
kunnen zijn, telkens in een an
dere gemeente. De rest van de
dag kan dan opgaan aan echte
volksfeesten, zoals vrijmark
ten."
Voor H. Bax, hoofd van de af
deling pers en publiciteit van de
Rijksvoorlichtingsdienst, hoeft
het allemaal niet zo nodig an
ders. „Als het volk koninginne
dag wil vieren met koekhappen
en brandspuiten, dan is dèt ko
ninginnedag", vindt hij. „Dat is
een diepgewortelde traditie. Het
uitgangspunt van de koningin
was de vraag: hoe viert het volk
koninginnedag? Zo wil zij het
ook."
Toch is Bax wel gevoelig voor
de kritiek, vooral die van Van de
Wiel. „Er zijn op zich geen plan
nen de opzet te veranderen,
maar naar Van de Wiel wordt
wel geluisterd. Uw verhaal komt
mooi op tijd, want binnenkort
gaan wij deze laatste viering
evalueren. Misschien hebben
weer nog Iets aan."
En de koningin? Hoe heeft zij
het bezoek aan Buren en Culem
borg ervaren?
Bax ..Ze heeft het heel leuk
gevonden
- Echt waar?
Bax: „Ia. echt waar
- kunt natuurlijk ook niets
anders zeggen?
Bax: „Nee, uiteraard niet."
UTRECHT THEO HAERKENS
Het gehoor van de moderne
mens lijdt behoorlijk onder het
lawaai dat we met z'n allen pro
duceren. Alle geluid bij elkaar
zorgt ervoor dat mensen een
stuk dover zijn dan twintig, der
tig jaar geleden. Het gebruik
van de walkman draagt daaraan
het nodige bij. Dat zegt ir. J.
Kuiper, directeur van de Stich
ting Geluidhinder. Ook medici
menen dat de draagbare ge
luidsapparatuur het gehoor be
hoorlijk kan schaden.
Uit onderzoek blijkt dat me
dewerkers van discotheken,
vrachtwagenchauffeurs en
mensen die in lawaaierige fa
brieken werken, op den duur
gehoorschade oplopen. Hoe
meer geluid en hoe langer men
daaraan is blootgesteld, hoe
groter de kans op gehoorstoor-
nissen. Dat bevestigt dr. K.
Graamans, secretaris van de
Vereniging van Keel-, Neus- en
Oorartsen in Utrecht. „Zeker als
een walkman voortdurend op
120 tot 130 decibel wordt afge
speeld. gaat het hard ja."
Het is lastig precies aan te ge
ven hoeveel schade de walkman
aanricht. Maar volgens Graam
ans bestaan er niet voor niets
richtlijnen voor het geluid dat
bijvoorbeeld een telefoon mag
voortbrengen.
PTT-goedgekeurde toestellen
mogen niet meer geluid maken
dan 120 decibel. „Pieken en
harde knallen, worden automa
tisch afgedempt", bevestigt een
woordvoerder. „Het geluid dat
door de hoorn komt, mag iets
luider zijn dan een normaal ge
sprek. dat doorgaans gevoerd
wordt op 90 tot 100 decibel."
De draagbare geluidsappara
tuur bedreigt niet alleen het
welzijn van degene die ze ge
bruikt. Ook de mensen in de
omgeving, niet zelden mede
passagiers in bussen, treinen en
vliegtuigen, klagen steeds vaker
over het monotone en irritante
tsjinke-tjsinke- tsjinke-tsjing
waarop zij worden getracteerd.
In 1989 registreerde de NS
vijftien klachten, vorig jaar 46
en in de eerste maanden van dit
jaar twaalf. Voor de NS is dat
niet voldoende om in te grijpen
en de walkman in de trein te
verbieden, aldus een woord
voerster. Als mensen dat onder
elkaar niet kunnen oplossen,
kunnen ze altijd naar de con
ducteur stappen."
Kuiper krijgt meer klachten,
wel enkele keren per week. „En
dat is waarschijnlijk niet meer
dan het topje van de iisberg."
Maar ook voor hem is dat geen
reden bij de NS aan te dringen
op maatregelen. Overlast van de
walkman staat niet bovenaan
de prioriteitenlijst staat: buren
gerucht, wegverkeer, de lucht
vaart en de horeca staan voor
alsnog hoger genoteerd. „Bo
vendien kun je altijd nog ergens
anders gaan zitten."
KOKANJE
Pronkhaan
„Zij zijn kwaadaardig en heb
ben een ongure blik. Zij zijn
slecht, verdorven, trouweloos,
wulps, onbetrouwbaar, om
koopbaar, drankzuchtig, ge
welddadig, brutaal en onbe
schaamd. Zij bezitten in feite
geen enkele goede eigenschap
en zijn slechts bedreven in
kwaad en onrecht." Zo waar
schuwt een middeleeuws hand
boek voor pelgrims tegen de
Spanjaarden, ledereen die op
weg ging naar Santiago de
Compostela, wist dat hij nog ve
le beproevingen moest onder
gaan voor hij het bedevaartoord
had bereikt.
Het spreekt vanzelf dat men
deze vooroordelen niet meer te
rug zal vinden in het boekje
over Spaanse etiquette dat on
langs bij de Haagse uitgeverij
Bzztoh is verschenen. Ik heb op
deze plaats al vaker aandacht
geschonken aan deze aardige
serie, die ten doel heeft de reizi
ger in kort bestek op de hoogte
te brengen van de andere ge
woonten en omgangsvormen in
het te bezoeken land. Dat ge
beurt op een eerlijke en open
hartige wijze, waarbij man en
paard worden genoemd.
In het boekje wordt vooral ge
waarschuwd tegen zigeuners,
gemotoriseerde dieven en
schoenpoetsers. Zodra u door
jonge zigeunerinnen wordt aan
gesproken, die u een gratis an
jer willen aanbieden, doet u er
goed aan om er met de hand
op de broekzak vandoor te
gaan. Loop in de stad nooit met
uw handtas aan de buitenkant
van het trottoir, want daar loert
het gevaar van de „tironero", de
tasjesdief, die vanuit een auto of
vanaf de duoplaats van een
brommer opereert. En hoedt u
voor sommige schoenpoetsers:
zij rukken, ongevraagd en voor
u er erg in hebt, de goede
schoenzolen onder uw schoe
nen vandaan en vervangen die
bliksemsnel door andere, waar
voor vervolgens een buitenspo
rig hoog bedrag betaald moet
worden.
Voorts moet u er rekening
mee houden dat een Spanjaard
nooit ergens op tijd verschijnt
en dat u een Spaanse gastvrouw
nimmer een bos chrysanten in
de hand moet drukken. Chry
santen zijn op het Iberisch
schiereiltmd namelijk voor de
doden bestemd: met Allerzielen
worden die in grote hoeveelhe
den naar de begraafplaatsen ge
bracht.
Volgens de schrijver heeft een
toeriste, ook al is ze jong en
blond, niets van de Spaanse
man te duchten. Hoe macho hij
zich ook voelt, hij zal zich niet
als een Italiaanse pronkhaan
gaan gedragen, die nu eenmaal
de slechte faam geniet om blon
de dames uit het Noorden het
leven zuur te maken.
Aangezien er tegelijkertijd bij
dezelfde uitgever een boekje
over Italiaanse etiquette uit
kwam. was ik nieuwsgierig wat
hierin over die slechte reputatie
te berde zou worden gebracht.
Welnu, de auteur van dit deeltje
dagbladcorrespondent Henri
van der Zee windt er geen
doekjes om: ..Menige Italiaan
beschouwt zichzelf nog steeds
als de 'redder' van eenzame,
blonde meisjes uit Noord-Euro
pa. die kennelijk hun hele leven
op hem hebben gewacht. Niet
alleen ontbreekt het hem aan
respect voor het meisje, ook
heeft hij geen zelfrespect."
Maar het blijft niet bij praatjes
en hanige pasjes: „Hoe verve
lend dergelijke avances ook zijn,
ze halen het niet bij de walgelij
ke gewoonte vrouwen op de bus
of in de metro te knijpen. Tallo
ze vrouwelijke kennissen getui
gen dat het nog steeds gebeurt
en 'vaak op de meest openlijke
en onbeschaamde manier. Een
klap met een zware tas kan
soms helpen, maar dat schrikt
hen niet altijd af."
Volgens Van der Zee gaat het
echter de goede kant op met de
seksuele frustraties van de Itali
aanse mannen: de jongere ge
neratie voelt zich een stuk vrij
er, veel meisjes gaan niet meer
als nonnen door net leven en de
jongens bouwen geen loopbaan
meer op als geduchte billenknij-
pers
Het aantal bladzijden dat in
het Italiaanse boekje aan verve
lende zaken wordt besteed, is
overigens aanzienlijk groter dan
in het Spaanse. De toerist wordt
eveneens gewaarschuwd voor
zigeuners en tasjesdieven, maar
ook voor geldwisselaars, nep-
eidsen en malafide taxichauf
feurs. Dan zijn er nog de auto
mobilisten, die iedereen naar
het leven staan: „De meest ga
lante Italiaan en de charmant
ste Italiaanse worden monsters
wanneer hij of zij achter het
stuur gaat zitten. Zij toeteren
fervent als u iets te langzaam
rijdt, zwaaien met de armen als
u bij het stoplicht niet onmid
dellijk optrekt en snijden u waar
ze maar kunnen."
Ik denk dat ik deze zomer
maar weer naar Vlieland ga.
Een badkamer vol aanpassir
voor voortaan een eigen biji
zoals grijpstangen i
betalen.
i een verhoogde toiletpot Gehandicapten moeten daar-
ARCHIEFFOTO
