Feiten
De wereld bekijkt ons alleen
maar als een prullebak-geval
Politiek gekrakeel Georgië staat hulp in de weg
Meteorologen volgen weer
Bangladesh op de voet
Verenigde Naties
Dinsdag 7 mei 1991
Redacttr 023-150225 JANINE BOS MA AITAN ERDOGAN RONALD FRJSART (chefj ONNO HA VERMANS PATRJCK VAN DEN HURK HANS JACOBS
Vormgeving: MfTZJE
N PREENEN SJAAK SMAKAAAN
EN MENINGEN
INWONERS VAN Zuid-Ossetië voe
len zich door de aardbeving in Geor
gië vorige week dubbel getroffen
Eerst kwam 'president' Gamsachoer
dia, en dan nu de aardbeving", gromt
een van de bewoners
'Zonder honderdduizenden doden geen aandacht voor Bangladesh
Meer dan twee miljoen
slachtoffers van de wervel
storm in Bangladesh zitten
een week na de ramp nog
steeds zonder water en
voedsel. Volgens een
woordvoerder van de hulp
organisatie van de Verenig
de Naties, Undro, zijn
slechts driehonderddui
zend overlevenden bereikt
van de ramp, die nu al één
van de grootste in de ge
schiedenis van het geteis
terde Bangladesh is.
De hulpverlening wordt ernstig
bemoeilijkt door gebrek aan
communicatie- en transport
middelen en het aanhoudend
slechte weer. Internationale
hulporganisaties zeggen dat er
grote behoefte is aan voedsel,
onderdak en medicijnen voor
de miljoenen daklozen. De red
dingsoperaties worden echter
ernstig bemoeilijkt vanwege de
onbereikbaarheid van de getrof
fen gebieden.
langzaam kunnen we uit
berichten die ons uit de ramp
gebieden bereiken, opmaken
dat deze storm misschien wel
de ergste is in de geschiedenis
van Bangladesh", zegt Jan
Sthollacr, coördinator voor de
hulporganisatie Care. „De scha
lie die door de storm is aange
richt, is onvoorstelbaar, de Tn-
fraftructuur la compleet ver
woest en alle communicatie is
uitgeschakeld. Daardoor kun
nen de organisaties nog steeds
geen optimale hulp geven."
Volgens de organisatie zijn
tussen de vijf en tien miljoen
mensen door de storm getrof-
fon Ongeveer twee miljoen
mensen zitten vast in de gebie
den die volledig onbereikbaar
zijn en de Undro heeft bere
kend dat ongeveer zeshonderd-
vijftigduizend mensen het moe
ten stellen zonder voedsel en
drinkwater. „Het belangrijkste
is dat we die mensen voorzien
van water en jerrycans om dat
water in te bewaren", zegt een
woordvoerder in Dhaka, „maar
op het moment zijn er niet ge
noeg helikopters en boten be
schikbaar om het te brengen
waar het nodig is."
De luchtmacht van Bangla
desh heeft na de storm nog
maar acht helikopters. De rest is
zwaar beschadigd. „Zes daarvan
zijn voortdurend in gebruik
voor het rondvliegen van jour
nalisten, diplomaten, staats-
Bewoners van het Bengalese eiland Urir in de Golf van Bengalen haasten zich door het water en de modder
op weg naar een helikopter die hen voedsel komt brengen. foto AP
hoofden en andere officiële
missies", klaagt een hulpverle
ner. India, Pakistan. Duitsland
en Groot-Brittannië hebben ge
zamenlijk elf helikopters toege
zegd, waarvan drie uit India al
in Bangladesh zijn aangeko-
„Maar het probleem met heli
kopters is dat voedsel dat vanuit
de lucht wordt gedropt in gebie
den waar het landen onmogelijk
is, meestEÜ kapot valt of zoek
raakt", zegt een Care-medewer
ker. Talloze watertanks zijn op
deze manier al onbruikbaar ge
raakt.
Samen met het leger en de re
gering de hulpverlening in grote
lijnen vastleggen stuit volgens
sommige organisaties op grote
problemen, al kan de kersverse
burgerregering van premier
Khaleda Zia nog rekenen op
veel sympathie. „Er is zeker
geen gebrek aan goede wil,
maar men weet duidelijk niet
goed raad met een ramp van
een dergelijke afmeting", zegt
een Westerse diplomaat in Dha
ka.
Dat de interne organisatie
nogal te wensen overlaat, wordt
vooral toegeschreven aan de te
rughoudendheid van de burger
regering om het leger op grote
schaal in te schakelen. „De troe
pen zijn loyaal aan de regering,
maar Khaleda Zia waakt er toch
voor de militairen de vrije hand
te geven", aldus de diplomaat.
Van de miljoenen guldens in
ternationale hulp die Bangla
desh inmiddels is toegezegd,
heeft nog nauwelijks iets de be
stemming bereikt. „De tenten
en dekens liggen waarschijnlijk
nog steeds op het vliegveld te
wachten", zegt een geïrriteerde
medewerker van een van de or-
De wervelstorm van vorige
week heeft de reputatie van het
overbevolkte Bangladesh als
ram penland nog verder verste
vigd. Het in een delta gelegen
overbevolkte land wordt ten
minste drie keer per jaar getrof
fen door natuurrampen die
honger, ziekte en chronische ar
moede brengen.
„Wij worden voortdurend be
keken als een journalistiek prul
lebak-geval. Als er geen hon
derdduizenden slachtoffers zijn,
is er niet eens aandacht voor de
WIM STEVENHAGEN
gevolgen van de rampen die dit
land teisteren", zegt een mede
werker van het onderzoekscen
trum van de Universiteit
Dhaka.
Ondanks de voorspelbaarheid
van de grote rampen lijkt
Bangladesh iedere keer weer
slecht voorbereid. Toch helpen
de voorzorgsmaatregelen, zoals
schuilplaatsen en verhogingen,
die de regering sinds de laatste
grote cycloon in 1970 heeft ge
bouwd tegen overstromingen.
„Als je de recente ramp verge
lijkt met die in 1970, die in ver
houding minder vernietigend
was, valt het aantal slachtoffers
relatief gezien mee. Twintig jaar
geleden kwamen zeker een half
miljoen mensen om. Daaruit
zou je kunnen concluderen dat
een hele hoop mensen zich
toch hebben weten te redden",
zegt een waarnemer in Dhaka.
Volgens Care-coördinator
Schollaer zijn er ook deze keer
toch veel mensen omgekomen
omdat ze hun land en bezit niet
wilden verlaten. „Er waren tal
loze waarschuwingen gegeven
voordat de storm kwam. Maar
omdat de mensen, door de
enorme bevolkingsdruk, zo aan
hun akkers en stukje land han
gen, is het zo goed als onmoge
lijk ze ertoe te bewegen naar
veiliger gebieden te gaan."
Bangladesh ontvangt per jaar
2 miljard dollar aan ontwikke
lingsgelden van rijke landen.
Maar meer dan 80 procent van
de bevolking leeft onder de ar
moedegrens. Van elk gezin
sterft tenminste één kind voor
het vijfde levensjaar. Ondanks
de uitgebreide ontwikkelings
hulp gaat de levensstandaard in
Bangladesh voor de allerarm
sten steeds verder omlaag. Vol
gens een rapport van de We
reldbank zijn er miljoenen
mensen in Bangladesh die niet
vaker dan één keer per dag
eten. In sommige gebieden zit
ten mensen dagenlang zonder
voedsel.
Vooral in de laaggelegen stre
ken, die nu het meest getroffen
zijn, wonen de allerarmsten.
Voor hen die de ramp hebben
overleefd, begint de overle-
vingsstrijd pas als het water is
gezakt. Volgens voorlopige cij
fers van het hulpcoördinatieco
mité in Chittagong is 60 tot 80
procent van de landbouwgron
den verzilt en daardoor on
bruikbaar geworden. Visvijvers
zijn vernietigd, waterpompen
dichtgeslibt met modder, vee en
pluimvee verloren. Een VN-
functionaris: „Deze ramp heeft
vijftien jaar van minimale voor
uitgang voor de allerarmsten in
één klap verwoest."
FteE,ptri$
WfM FFM0P- V0U-AK
Waarschuwing als depressie sterker wordt
DEN HAAG PIET ARP
Het aantal orkanen in de Golf
van Bengalen neemt niet toe.
Wel worden de cyclonen steeds
krachtiger en dus gevaarlijker
dan vroeger, zegt Baltus Zwart,
hoofdmeteoroloog bij de cen
trale weerdienst van het KNMI.
De meteorologen zoeken de
oorzaak van de krachtiger cy
clonen in de hoge temperatuur
van het zeewater in de Golf van
Bengalen.
Tropische orkanen in gebie
den tussen de keerkringen bij
de evenaar ontstaan alleen
wanneer de temperatuur van
het zeewater 26 tot 27 graden
Celsius is. Bovendien moet de
algemene windrichting landin
waarts zijn. In de Golf van Ben
galen ontwikkelen de gewone
stormen zich zo ongeveer op de
stoep van Bangladesh tot een
orkaan. Er blijft nauwelijks tijd
over voor een waarschuwing.
Vanaf half april bestaat in de
Golf van Bengalen gedurende
een half jaar de kans dat storin
gen orkaankracht krijgen. De
depressie, als gevolg van de
zuidwestmoesson, begint bij de
Indiase kust en waait richting
Bangladesh. De temperatuur
van het zeewater speelt vervol
gens een doorslaggevende rol,
evenals de onstabiele atmosfeer
die tot een hoogte van tien kilo
meter verzadigd moet zijn van
waterdamp. Ook mag er geen
droge lucht richting depressie
stromen. Alleen als deze ingre
diënten aanwezig zijn ontstaan
orkanen, zegt Zwart.
Bangladesh kampt met enige
extra nadelen bij een storm. Zo
is de zee ondiep en het land erg
vlak. Het opgestuwde water zit
klem in de Golf, waardoor het
peil gedurende korte tijd stijgt.
De golven planten zich met een
bepaalde snelheid voort door
het water. Zodra die golven
grond voelen, remmen ze af. De
opgespaarde energie vertaalt
zich dan in aanzienlijk hogere
golven. Zo kan het gebeuren dat
de kust van Bangladesh door
een vloedgolf van zeven of meer
meter hoog wordt overspoeld.
De meteorologen blijven de
zogenoemde cumuluswolken
bij de kust van India in de gaten
houden. Zwart: „Dat kan uitste
kend, met onze weersatellie-
ten." Zodra een depressie aan
kracht wint, gaat er een waar
schuwing uit. De Bengalezen
hebben dan nog even tijd, vaak
niet meer dan een dag, om zich
in veiligheid te stellen.
Bij gebrek aan transportmid
delen en schuilplaatsen heeft
zo'n waarschuwing lang niet al
tijd het beoogde resultaat. „Het
enige wat je kunt doen om
Bangladesh voor verdere ram
pen te behoeden", meent Bal
tus Zwart, „is het bedijken van
de hele delta. Maar dat zou zelfs
voor een land als het onze on
betaalbaar zijn."
COMMENTAAR
'Dit is de tweede catastrofe die ons treft
TBILISI» HANSCILHJNSE
Ka/.bck F'liejev kijkt mistroostig
om zich heen. Het achteraf-
straatje in Dzjawa in zuid-Oss-
etië. ooit zo gezellig met al die
kleine bakstenen woninkjes, is
veranderd in een puinhoop.
Ook het huisje van worsteltrai-
ner Pliejev heeft er aan moeten
grioven
„Dit is de tweede catastrofe
die ons treft. Eerst kwam 'presi
dent' Gamsachoerdia, en dan
nu de aardbeving", gromt hij.
Pliejev is een van de 1500 inwo
ners van het dorp. Bij de aard
schokken op 29 april vielen er
elf doden en raakten dertig
mensen gewond.
ieorgië kent twee roerige ge
bieden: Abchazië en zuid-Oss-
etië. De nieuwe parlements
voorzitter Gamsachoerdia, met
de titel van president, is een na
tionalist die vindt dat Georgië er
voor de Georgiërs is. „De rest
zijn gasten".
BIJ wijze van straf voor het
uitroepen van de onafhankelijk
heid in zuid-Ossetië liet de pre
sident de toevoer van water en
elektriciteit stopzetten. Dat is
sinds tie aardbeving niet veran
derd.
Een moeder troost haar baby terwijl even verderop haar zoontje troosteloos voor zich uitstaart. Achter hen de
brokstukken van wat eens hun huis was. toto ap
In de Georgische hoofdstad ter van binnenlandse zaken het meest getroffen zijn door de
TbUisi roept Zviad Gamsachoer- Poego, omdat Ossetische ban- ramp.
dia de wereld op tot hulp aan de dieten hulp voor Georgische In hoofdstad Tschinvali zegt
Cieorgische slachtoffers. Er is dorpen zouden tegenhouden. Slava Kotsjieveen van de elf le-
een protestbrief geschreven aan Hij laat niet na te verklaren dat den van de Commissie ter Nor
president Gorbatsjov en minis- het Georgische dorpen zijn die malisatie van de Situatie in
Zuid-Ossetië: „Het is toch ver
schrikkelijk. Gamsachoerdia
vraagt de wereld om hulp, maar
s laat hij in het donker zit-
De aardbeving, kortom, heeft
de politieke mallemolen die Ge
orgië heet alleen maar harder
laten draaien. Dat blijkt ook uit
de verschillende cijfers over ver
woestingen en aantallen doden.
Zondagmiddag, kort voordat wij
uit Tbilisi vertrekken, zegt een
woord voerdster van Gamsa
choerdia, dat er tweehonderd
doden zijn.
Op z'n minst. Het Internatio
nale Rode Kruis houdt het op
114, het Sovjet-Rode Kruis op
26. Volgens de Georgische rege
ring zijn er honderdduizend
mensen dankloos en zijn er
meer dan duizend gewonden in
ziekenhuizen opgenomen.
Niemand kan instaan voor de
betrouwbaarheid van de cijfers.
Over Dzjawa, het dorp dat wij
als enige westerse verslaggevers
bezochten, zei Gamsachoerdia
volgens de bewoners, dat er
hoogstens tien huizen licht be
schadigd waren. De waarheid is
anders: zeker tachtig procent
van het Ossetische dorp ligt in
puin.
Gamsachoerdia mijdt de Oss
etische regio (die hij door het
Georgische parlement inmid
dels al tot Georgische provincies
heeft laten 'herindelen') ook bij
zijn bezoek aan het aardbe-
vingsgebied afgelopen zaterdag.
Oni. Koetaidze, Georgische
stadjes, krijgen de publiciteit.
De Zuidossetische politici zijn
de strijd nu moe. In Tschinvali,
waar ik vrijdag als diner een
Duits hulpvoedselpakket krijg,
besluit de 'Normalisatiecom
missie' zaterdag om de Osseti
sche onafhankelijkheidsverkla
ring weer in te treldcen.
Dat moet de weg vrij maken
naar onderhandelingen met
Gamsachoerdia. Een vergelijk
tussen Georgiërs en Osseten
zou ook de hulpstromen naar
alle delen en mensen in het ge
troffen gebied op gang kunnen
brengen. Maar erg snel zal dat
niet gaan: de Zuid- Ossetiers er
kennen wel dat Georgië een on
afhankelijke republiek wil zijn,
los van de Sovjetunie, maar wil
len zelf in Unie-verband blijven
doorgaan.
Onze worsteltrainer en ande
re dorpelingen in Dzjawa, die in
de open lucht moeten kampe
ren, kunnen voorlopig nog naar
herstel van hun huizen fluiten.
Eerst moet de politieke strijd
zijn beslist.
Het gebrek aan eenheid in de
Verenigde Naties heeft de Vere
nigde Staten en andere gealli
eerden (waaronder Nederland)
in een merkwaardige positie ge
manoeuvreerd. De Amerikanen
die na de bevrijding van Kuwayt
de strijd tegen Saddam Hussein
staakten, dringen steeds dieper
door in Irak om „nieuwe veilig
heidszones" te creëren voor de
gevluchte Kurden. Op zich is
dat argument acceptabel, ware
het niet dat er een organisatie is
die zich daarmee zou moeten
belasten: de VN. In het zuiden
van Irak gebeurt dat wèl, in het
noorden (nog) niet.
(iesprekken daarover leiden
echter alleen maar tot irritatie
en verdeeldheid. Vooral de Sov
jetunie en China, twee landen
met vetorecht in de VN-Veilig
heidsraad, wijzen er constant
op dat niemand zich moet be
moeien met de interne aangele
genheden van andere naties. De
achterliggende gedachte is dat
het tweetal bang is dat de 'we
reld' zich ook op hinderlijke wij
ze met hen zal gaan bezighou
den.
Gemakshalve zien de Sovjetu
nie en China echter over het
hoofd dat Irak met het onder
drukken van de vluchtelingen
alle grenzen heeft overschre
den. Zowel letterlijk als figuur
lijk.
Na de inval van Irak in Ku
wayt op 2 augustus vorig jaar en
de daaruit voortvloeiende Golf
oorlog leek de VN eindelijk te
zijn veranderd in een hecht bol
werk dat een vuist kon maken.
Dat bleek allereerst uit de we
reldwijde overeenstemming
over de sancties tegen Irak en
vervolgens uit de steun die de
Amerikaanse president Bush
kreeg voor 'zijn' oorlog. De VN
was van een papieren tijger ver
anderd in een eensgezinde club,
ook al ging de solidariteit nog
niet zover dat de strijd onder de
VN-vlag kon worden gevoerd.
De 'nieuwe wereldorde' die
zich na het uitbreken van de
vrede in het Golfgebied leek aan
te dienen, is inmiddels echter
weer ver te zoeken. De VN lo
pen opnieuw achter de feiten
(lees: de Amerikanen en andere
geallieerden) aan, waardoor in
net noorden van Irak een zeer
gespannen situatie is ontstaan.
Van het gebrek aan eensge
zindheid dreigen vooral de Kur
den de dupe te worden. Welis
waar worden zij nu beschermd,
maar zij moeten wel zelf onder
handelen met hun moordenaar
Saddam Hussein over een auto
nome staat waarover al eerder
(waardeloos gebleken) toezeg
gingen zijn gedaan.
Het gebrek aan interesse voor
de Kurden van een groot deel
van de wereld blijkt ook uit de
geringe financiële steun die de
VN tot nu toe voor de hulp aan
dit volk hebben mogen ontvan
gen. Van de 400 miljoen dollar
waarom is gevraagd, is pas 185
miljoen toegezegd. Kennelijk
zijn de Kurden niet belangrijk
genoeg voor de nieuwe wereld
orde.
