Extra
m
Bezuinigingsdrift zet
reclassering onder druk
Nieuw dubbel-mobilofoonnet
Algemene Verkeers Dienst
Redactie: 023-150299
26
'Wij werken voorde vuilnisbak van de samenleving'
Nog is de reclassering ontsnapt aan de kaasschaaf-methode, die de bezuini
gingsoperaties van het kabinet zo kenmerken. Voorlopig is een duidelijke,
maar omstreden, keuze gemaakt door het rode potlood uitsluitend te hante
ren voor het maatschappelijk werk binnen de gevangenismuren. Maar hoe
lang nog blijven meer ingrijpende maatregelen uit?
DEN HAAG GER DIJKSTRA GPD
Het onvermogen van de reclasseringsinstel-
lingon om hun werk te verdedigen is groot.
De beeldvorming is slecht. Maar zegt mr.L-
Witvliet, voorzitter van de Nederlandse
Federatie van Reclasseringsinstellingen:
,,Wat heb ik aan vijf positieve verhalen in
de krant. Op het moment dat een gek toe
slaat en twee vrouwen ombrengt zijn we
weer terug bij af". En de politicus onder
scheidt zich in zijn oordeel niet van de bur
ger. Ook zij reageren emotioneel op crimi
naliteit. „Wij werken voor een groep men
sen met wie de maatschappij weinig affini
teit heeft"
De reclassering is de laatste jaren wel wat
gewend als het gaat om reorganisaties en
bezuinigingen Na de grote fusiegolf van
1973 volgde vijf jaar geleden een grondige
wijziging van de organisatie. Voor het eerst
deden termen als „normbudgetten" en
„produktiedoelstellingen" hun intrede.
Zwaard van Damocles
Staatssecretaris Kosto van justitie wil 20
milioen bezuinigen op reclassering, voogdij
en kinderbescherming. De klap valt wat de
reclassering betreft in het Penitentiair Re-
clas8eringswerk, de hulpverlening binnen
de gevangenismuren Een omstreden maat
regel Maar daarmee is de reclassering er
nog niet. Als het zwaard van Damocles
hangt de „subsidiebijl" van vice-premier
Kok boven de diverse instellingen en stich
tingen, die samen 1355 formatieplaatsen
hebben.
De nieuwe trend is dat alles „verantwoord"
moet worden. Maar. zo ontdekten de finan
ciële specialisten, Justitie doet daar niet
aan mee. Een „scorelijstje" ontbreekt.
Kortom, of het reclasseringswerk ook zo
den aan de dijk zet is onduidelijk. Rappor
ten worden voldoende geproduceerd. Zo'n
dikke 21.000 per jaar zelfs. Maar of het ook
wat helpt? Tal van klanten van de reclasse
ring gaan, ondanks intensieve begeleiding,
opnieuw in de fout. Vooral bij criminele
drugsverslaafden is het aantal recidivisten
groot. Gesproken wordt zelfs van een verlo
ren zaak.
Het opmaken van de balans, zoals financië
le specialisten dat doen, krijgt weinig
waardering van drs. M.J. Hoekstra van de
NVC, de vereniging van samenwerkende
Consultatiebureaus voor Alcohol en Drugs,
die een kwart van alle reclasseringszaken
voor hun rekening nemen. „Een typische
boekhoudkundige benadering".
Uitgekotst
Directeur mr. L. Witvliet, van de Neder
landse Federatie voor Reclasseringsinstel
lingen wil wel het boetekleed aantrekken.
Een gedetineerde In gesprek met redasseringsmedewerkster Annelies Kleve in de gevangenis Es-
serheem. •fotopiet van olst
„Het verwijt is terecht. Het is de taak van
iedere organisatie om zijn effectiviteit te
meten".
„Maar", zo pareert Witvliet de rekenmees
ters van Kok, „men moet zich wel realise
ren dat de reclassering een eindstation is.
Wij krijgen cliënten die vaak alle RIAGG's
al hebben afgewerkt, uitgekotst zijn door
de sociale diensten en alle gevangenissen
van binnen hebben gezien. Wij werken voor
de vuilnisbak van de samenleving. Het kan
toch niet zo zijn, dat we verworden tot een
organisatie die alleen cliënten neemt die
succesvol te reclasseren zijn?".
Trouwens, wat is een positief resultaat?
Witvliet noemt het voorbeeld van de stich
ting Hulp voor Onbehuisden, de kleinste
contractpartner van de Federatie. „Met vijf
maatschappelijk werkers vangen ze in Am
sterdam twee- tot driehonderd mensen op.
Daklozen, zware verslaafden en psychisch
gestoorden. Maar de score van hun werk is
nul komma nul. Nooit zal een van hun
cliënten volwaardig deelnemen aan de
maatschappij. Maar ik durf te beweren dat
door hun werk Amsterdam veel overlast
blijft bespaard".
Record
Ondanks de reorganisatie vijf jaar geleden
namen de uitgaven voor het reclasserings
werk toe. Bedroegen die in 1986 nog 94 mil
joen, vier jaar later werd de grens van 100
miljoen gulden overschreden. Dit jaar
wordt 115 miljoen uitgegeven. En dat zal
voorlopig wel het record blijven, nu het
snoeimes wordt gehanteerd. „Het lijkt veel
geld, maar het zijn 'peanuts' op het gehele
budget van Justitie", meent Witvliet.
De bezuinigingsoperatie van Kosto op het
Penitentiair Reclasseringswerk (PRW)
wordt in vakkringei» „slecht gemotiveerd"
genoemd. Juist door de uitbreiding van de
cellencapaciteit nam het werk toe. Maar nu
moet een derde deel van de 255 formatie
plaatsen worden ingeleverd.
Een aankondiging die tot woedende reac
ties van de bajesklanten zelf heeft geleid.
Frans Berendse, voorzitter van de gedeti
neerden-commissie binnen de gevangenis
Esserheem in Veenhuizen, is zelfs met een
landelijke handtekeningenactie begonnen.
„Het zijn de brandweermannen van de ge
vangenis", zegt Berendse over de maat
schappelijk werkers binnen de gevangenis
sen. Als de gedetineerden hun hart niet
meer kunnen luchten, dan, zo is de ver
wachting, zal dat leiden tot veel spanning
en onrust.
Maar veel indruk zal het protest vanachter
de getraliede ramen niet maken. Publiek en
politiek hebben weinig op met criminelen.
Te weinig aandacht voor persoonlijke pro
blemen? Kom nou, het is toch zeker eigen
schuld, dikke bult!
Over de problemen van gedetineerden
maakt de maatschappij zich niet druk. Dat
ontwikkelingen als het opzetten van drugs
vrije afdelingen binnen de gevangenissen
stil komen te liggen wordt schouderopha-
De reclassering in Nederland staal onder druk. Het mes
wordt gezet in het werk binnen de gevangenismuren,
maar dat lijkt slechts een begin. Ambtenaren hebben
uitgevonden dat de reclassering niet effectief genoeg
werkt. De meeste klanten vervallen in herhaling. In
spanningen die niets opleveren kun je ook wel nalaten,
zo is kennelijk de boodschap van Koks rekenmeesters.
Het bezuinigingsspook hangt daarom dreigend boven
de reclassering. En die kan niet rekenen op een brede
sympathie. Maar, zo waarschuwde de Nederlandse Fe
deratie van Reclasseringsinstellingen (NFR) eerder in
een paginagrote advertentie tegen de bezuinigingen: de
maatschappij krijgt de rekening gepresenteerd in de
vorm van meer criminaliteit
lend afgedaan. Maar feit is wel dat 40 pro
cent van de gedetineerden harddruggebrui
ker is! Hoekstra: „Enerzijds wil het kabinet
meer aandacht voor specifieke doelgroe
pen, anderzijds schrapt men banen. Onze
vraag is: overheid zeg nu eens welke kant
wil je op in de verslavingszorg".
Hoekstra wordt zo langzamerhand gek van
de overheid, die de ene proefballon na de
andere oplaat, de ene overhaaste beslissing
laat volgen door de andere. Want het CAD
heeft niet alleen te maken met Justitie,
maar ook met Volksgezondheid en de ge
meenten, die als uitvloeisel van de decen
tralisatie een flinke vinger in de pap heb
ben. „De managers van de CAD's hebben er
zo langzamerhand een dagtaak aan om alle
financiers af te lopen. Je moet op het ogen
blik meer koopman zijn dan hulpverlener".
Historie
De reclassering in Nederland heeft een lan
ge traditie. In 1823 richtten H.W. Suringar,
J.L. Nierstrasz jr. en W.H. Warnsinck het
„Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke
Verbetering der Gevangenen" op. Dat was
in een tijd dat openbare dronkenschap nog
werd bestraft met eenzame opsluiting in
het plaatselijke cachot.
Het duurde relatief lang voordat de katho
lieken (1916) en de protestanten (1928) ei-
De eerste bezuini-
gingsklap valt wat de
red as sering betreft in
de hulpverlening bin
nen de gevangenis
muren. Een aankon
diging die tot woe
dende reacties van de
bajesklanten zelf
heeft geleid. Frans
Berendse, voorzitter
van de gedetineer
den-commissie bin
nen de gevangenis
Esserheem in Veen-
huizen, is zelfs met
een landelijke hand
tekeningenactie be-
gonnen. „Het zijn de
brandweermannen
van de gevangenis",
zegt Berendse over
de maatschappelijk
werkers binnen de
gevangenissen. ar
chieffoto
gen organisaties kregen. Later volgden ook
Humanitas, het Leger des Heils en $e Dr.
Meyersvereniging, speciaal voor psychisch
gestoorde delinquenten. Terwijl de voorlo
pers van de Consultatiebureaus voor Alco
hol en Drugs zich ook al lang bezig houden
met het maatschappelijk begeleiden van
criminele alcoholisten.
In 1973 gingen alle reclasseringsverenigin-
gen samen, zij het dat het CAD en het Leger
als contractpartners bleven bestaan naast
de algemene reclasseringsverenigingen. Le
ger en CAD overleefden ook de reorganisa
tie in 1986. Het heeft met name het Leger
heel wat lobbyen gekost om als zelfstandige
organisatie te mogen voortbestaan. Maar
reclassering vanuit een evangelisch per
spectief heeft veel aanhang in de Kamer,
dus het voortbestaan is weer gerekt. Er
over praten wil men bij het Leger niet. Dat
is kennelijk de goden verzoeken.
Consultatiebureaus
De consultatiebureaus voor alcohol en
drugs nemen zo'n kwart van de reclasse
ringszaken in Nederland voor hun reke
ning. Geen gemakkelijKe klus, want de ma
te van recidive is bij criminele (drugsver
slaafden dermate groot, dat de term „een
verloren zaak" al snel wordt geslaakt.
De adviseurs van Kok vragen zich af of de
aandacht van de CAD's zich niet meer zou
moeten richten op de opvang en begelei
ding in het kader van de volksgezondheid.
Geen sprake van, meent men in de versla
vingszorg. Want juist de combinatie kan
heilzaam werken.
„De relatie alcohol en criminaliteit heeft
altijd bestaan", zegt directeur Hoekstra
van de NVC. En die relatie tussen alcohol
(en drugs) en criminaliteit bestaat nog
steeds. Tenminste bij 40 procent van alle
strafzaken in Nederland is alcohol- of
drugsgebruik aan de orde.
Misverstanden
De minister van Justitie was lang geleden
de eerste subsidieverstrekker aan de voor
lopers van de'CAD's. Tot 1979 was dit mi
nisterie nog steeds de belangrijkste finan
cier, maar momenteel is het aandeel van
het ministerie van Welzijn (gezondheids
zorg) met ruim 70 procent een stuk groter.
De dubbelfunctie leidt tot misverstanden.
Ook al omdat bij de meeste CAD's de ver
schillende werkzaamheden door elkaar lo
pen. Alleen Amsterdam en Utrecht maken
onderscheid tussen gespecialiseerde reclas-
seringswerkers en andere hulpverleners.
„Maar ons werk is erg moeilijk in een ko
lommetje te passen", vindt Hoekstra. Toen
in 1986 de reclassering in Nederland werd
gereorganiseerd is gekozen voor voortzet
ting van een deel van het werk via de
CAD's. „Toen zag men het belang van de
aanpak op beide fronten in, dat is nu niet
minder".
De rechterlijke macht heeft de laatste jaren
nieuwe taken bedacht voor de reclassering,
zoals het uitvoeren van alternatieve straf
fen, waardoor de inhoud van het werk de
afgelopen 20 jaar is veranderd. Het wordt
tijd dat Justitie eens keuzes maakt, vinden
de adviseurs van Kok.
Schaderegelingen
Naast begeleiding en controle van alterna
tieve straffen heeft de reclassering een gro
te rol gekregen in de bemiddeling van scha
deregelingen tussen slachtoffer en verdach
te. Daardoor wordt, met toestemming van
Justitie, een groot aantal misdrijven buiten
het gerechtsgebouw afgewerkt.
De reclassering is zeer succesvol bij de uit
voering van die alternatieve straffen, voor
al als het gaat om verkeersdelicten. Zozeer
zelfs, dat staatssecretaris Kosto extra geld
(op te brengen door bezuinigingen elders)
beschikbaar wil stellen. Het aantal alterna
tieve straffen is sinds 1983 verviervoudigd
tot bijna 8.000 per jaar.
Alex 90: ruim 200 zender-ontvangers in de 450 MHz-band
III IC,O VAN DF.R HEEM GPD
Als er ooit een politiedienst tot de verbeel
ding van het publiek heeft gesproken dan is
het wel de Algemene Verkeers Dienst
(AVD) in Driebergen. De dienst, die de
lijke geïsoleerde kamers, voor deeltaken,
met eveneens zicht op de centrale wand
kaart. waarop met lichtjes allerlei gegevens
kunnen worden getoond. Men noemt het
amfitheater 'het berichtencentrum'.
ligheid van het verkeer op de autosnelwe- Het centrum verzorgt behal
r de AVD
kan dan
•n Peter-
in de 80
gen en daarbuiten moet garanderen,
spreekt tot de verbeelding.
De Algemene Verkeersdienst doet veel meer
dan de surveillance op de snelwegen en ze
ker niet alleen in Porches, een nogal duur
autotype. Daarom heeft men i
catie-centrale nodig, die veel meei
een gewone mobilofoon. De Alex-
centrale, twee landelijke kanalen
MHz-band, bekend bij scanner-
luisteraars en stammend uit de
jaren '70, werden onlangs dan
ook definitief vervangen door
een nieuw mobilofoonnet
Ervoor in de plaats kwam een
landelijk net Alex 90. opgezet
in de 450 MHz-band. dat
woensdag 17 juni door de mi
nister van justitie in gebruik
werd genomen. Het is opgezet
volgens de 'nieuwste conventionele' tech
nieken Het heeft twee gesprekswegen die
werken vanuf de driemijlszone zee-in-
waarts tot in de grensstreken. Het
ook de berichtenstroom van de Rijkspolitie
te water, Veiligheidsdienst Koninklijk huis.
Centrale Recherche Inlichtingendienst
(CRI), dienst personen-beveiliging en daar
naast heeft het centrum nog enkele andere
taken.
De opbouw van het berichtencentrum is
vooruitstrevend te noemen. Centraal in de
meldkamer doen één tot vier operators
Ieder voertuig is voorzien van
een computergestuurde mobilofoon
dienst onder leiding van een coördinator.
Om de meldkamer heen zijn een aantal af
zonderlijke "operation rooms' gebouwd, dat
r, uitziet op de meldkamer en het daarin ern-
nicatienet heeft talrijke voorzieningen traal geplaatste grote overzichtssche
zoals automatische kanaalkeuzc c
oproepsigna leringen
Amfitheater
Alex 90 wordt bediend vanuit de nieuw
bouw van de AVD in Driebergen In een
groot amfitheater staan daar diverse lesse
naars voor een grote, elektronische wand
kaart van Nederland. Ook zijn er afzonder-
divèrse kaart van Nederland met de hoofdwegen.
De operation rooms op twee verdiepingen
boven de meldkamer kunnen tijdelijk of
permanent worden toegewezen aan gebrui
kers van het berichtencentrum
nieuw- acties af te wikkelen.
Zowel de activiteiten van de meldkamer als
van 'operation rooms' worden ondersteund
door diverse geavanceerde communicatie-
en informatie-middelen. Zo heeft men via.
netwerken toegang tot diverse databanken
en kan men met aanraakschermen in- en
extern telefoneren.
Het hart van het systeem in de Alex 90-cen-
trale is eigenlijk een grote schakelcentrale,
die gesprekken uit het land, via 226
zendontvangers in Driebergen doorscha
kelt naar maximaal dertig mogelijke be-
dienplaatsen. De communicatie tussen alle
mobielen in het land (auto's, motoren, pa
trouille vaartuigen en speedboten) en de
operators in Driebergen wordt door de
Alex-centrale geregeld
De computers in de mobilofoons kunnen op
hun beurt soortgelijke berichten sturen
naar het netwerk met infor
matie over gespreksaanvraag,
alarmgesprekken en positie-
informatie. Deze informatie
wordt door het netwerk zowel
naar Driebergen gestuurd,
waar de berichten worden ver
werkt in de computers van de
operators (COT), als naar de
andere mobilofoons.
De COT bestaat uit drie delen,
een computer, beeldscherm en een uitzon
derlijk toetsenbord. Het toetsenbord is spe
ciaal ontwikkeld voor gebruik in een com-
munciatiesysteem en is dan ook voorzien
van speciale toetsen voor de bediening van
het mobilofoonnetwerk.
Ieder voertuig is i
Het amfitheater van de meldkamer in Driebergen. Centraal een geweldige kaart waar de voerui-
gen op worden 'geplot'. In de kamer werken één tot vier operators en een coordinator. Voor tij
delijke of permanente taken kunnen geïsoleerde operation rooms' op de eerste en tweede ver
dieping worden gebruikt.
een compu
tergestuurde mobilofoon (andere mobilo
foons kunnen niet op het net werken). Om-
speciale dat praktisch alle voertuigen al voorzien
waren van een bestaande Alex 70-mobilo-
foon. werd de nieuwe mobilofoon erbij ge
plaatst. Elk voertuig is dus voorzien van
twee mobilofoons. Beide zijn via een spe
ciale schakelkast te koppelen. Via de Alex
90-mobilofoon heeft men altijd verbinding
met de meldkamer. Via de oude (Alex-70),
mobilofoon kan men afhankelijk van de
omstandigheden - met de collega die uit het
voortuig gestapt is (via de ook aanwezige
portofoon), met de gemeentepolitie-meld-
kamers en bijbehorende auto's en met
vliegtuigen van de Dienst Luchtvaart pra
ten. Grootste voordeel is dat men door kop
pelen van beide mobilofoontypen, m staat
is ook buiten de auto in contact te blijven
met het landelijk Alex 90-net.
De nieuwe mobilofoons zijn computerge
stuurd en schakelen zelf steeds over naar
een volgende frekwenties bij het verlaten
van een bepaald gebied. Op grensgebieden
tussen twee frekwentie-ruiten zoekt de mo
bilofoon zelf de beste verbinding uit.
De mobilofoons beschikken over een spe
ciale statustoets voor het verzenden van de
juiste positie en status van het voertuig. De
invoer bestaat uit een cijferreeks met bijv.
wegnummer, baanvak, rijrichting en status
(bij ongeval aangekomen, gestopt voor
lunch, wij gaan erheen, boodschap ontvan
gen e.d.) te verzenden. Via het bassissta-
tions en de lokale schakelcentrales komt de
melding in de centrale terecht. Doordat de
statusmelding wordt voorafgegaan door
een specifieke tooncode van de mobilofoon,
weet de centrale welk voertuig het compu-
terbericht heeft verzonden.
Wandkaart-projectie
Met behulp van speciale programmatuur
wordt de status uit dat computerbericht op
de grote, centrale wandkaart (WANDA) ge
projecteerd. Daarmee kan men in een oog
opslag zien waar een voertuig zich bevindt
en waar zijn bemanning mee bezig is.
Ook kan op het wandscherm de status van
een groot aantal vaste objecten zoals ver
keersknooppunten, grensovergangen en
dergelijke worden weergegeven. Zo ont
staat bij calamiteiten direct een duidelijk
beeld van de situatie. Dit beeld kan nog
worden aangevuld door informatie die een
computergestuurde laser over het wand
scherm projecteert.
