Cultuur
'Het eenvoudige is
mij aangeboren'
'Glimmend wand zal 'n
vrouw niet snel maken'
Nieuwe voorstelling
experimentele groep
'Concert om Vrede'
in Hooglandse Kerk
Donderdag 2 mei 1991
Redactor 071-161400 CSS VAN HOORT ANNIMIBt RUYGROK JAN RUSDAM SASMA STOfiJNCA Emdiedacbr RAUL D€ TOMBE Vom\gevK»g^ RALZH KLBNMOUT
CONCERTEN
Het leugdkamerorkest Leiden en het Vocaal ensemble Voces Lugdunenses geven
een uitvoering m de Lok horst kerk. Een toegift in de sene Mozart plus' olv Henk
Bnér. 20.15 uur.
WAALSE KERK
5 mei
Orgelconcert door Erik van Bruggen. 19.00 uur.
LVC
MAM. 21.00 uur.
KATWIJK
TRIUMFATORKERK
Charles de Wolff op orgel met werken van S. Karg-Elert en J. Reubke. 20.15 uur.
ARCHITECTUUR
FRANCOISE LEDEBOER
AMSTERDAM
In de Amsterdamse Zuiderkerk
hebben Marga Kuperus en
Harkolien Meinsma een exposi
tie ingericht over projecten die
negen ook elders in het land
werkzame vrouwelijke architec
ten in de hoofdstad hebben ge
realiseerd. In de begeleidende
publikatie wagen de samenstel
sters zich niet aan een uitspraak
over de kwaliteit van door vrou
wen beoefende architectuur.
Dat wekt nieuwsgierigheid. On
derscheidt hun werk zich echt
in niets van dat van hun man
nelijke collega's? Zo nee, is een
dergelijke expositie dan eigen
lijk niet overbodig?
Kuperus en Meinsma kunnen
zich de nieuwsgierigheid goed
voorstellen, maar wijzen er op
dat daarvoor een omvangrijk
vergelijkend onderzoek naar het
werk van mannelijke en vrou
welijke architecten nodig zou
zijn.
Stellige uitspraken over de
speciale kwaliteiten van vrou
welijke architectuur kunnen we
dus niet verwachten, maar Ku
perus en Meinsma wijzen er wel
op dat de behoefte aan docu
mentatie over het werk van
vrouwelijke architecten de
laatste jaren sterk is toegeno
men. Kuperus: "De ontwikke
lingen in de architectuur lopen
in dit opzicht denk ik parallel
aan andere maatschappelijke
sectoren, waarin het inschake
len van vrouwen steeds gewo
ner wordt gevonden".
Toen de gemeente Zwolle
enige jaren geleden het initiatief
nam om een deel van een bui
tenwijk geheel door vrouwen te
laten ontwerpen werd het ont
breken van gegevens over vrou
welijke architecten dan ook als
een gemis ervaren. De Stuur
groep Experimenten Volkshuis
vesting, namens het ministerie
van volkshuisvesting betrokken
bij het Zwolse experiment,
meende dat de tijd rijp was voor
een landelijke inventarisatie. Zo
kwam het naslagwerk van Ku
perus en Meinsma tot stand,
zij 47 namen selec
teerden uit
200
Hun werk past in een ontwik
keling waaruit in 1983 ook de
Stichting Vrouwen, Bouwen en
Wonen voortkwam. Deze stich
ting houdt zich bezig met alle
beleidsterreinen waarop een
specifiek vrouwelijke inbreng
nuttig wordt geacht. Kuperus
geeft een voorbeeld: "In de ste-
debouw is het aspect van de so
ciale veiligheid steeds belangrij
ker geworden. Of vrouwen on
gestoord op straat kunnen lo
pen, wordt voor een deel be
paald door goed te letten op de
inrichting van straten, pleinen
en groenvoorzieningen. De vei
ligheid wordt bij voorbeeld be
vorderd door ook woningen bo
ven winkels te bouwen".
Meinsma: "In de ideale
woonwijk wordt verder in de
huizen de mogelijkheid gescha
pen de woon- en werkfunctie te
combineren, zorgen gemeen
schapsvoorzieningen voor leven
in de brouwerij en is er voor
kinderopvang gezorgd. Het leef
baar maken van een wijk is voor
vrouwen die daar het grootste
deel van de dag doorbengen.
natuurlijk van het grootste be
lang".
Zij bevestigen beiden dat ook
een andere indruk klopt: de
vrouwelijke architecten beste
den veel aandacht aan de leef
baarheid van een huis. Creatief
kleur- en materiaalgebruik, ver
plaatsbare wanden en het naar
'binnen halen" van zoveel mo
gelijk licht, zijn daarvoor essen
tiële en veel gebruikte ingredi
ënten. Marga Kuperus durft uit
eindelijk wel de stelling te pone
ren dat de architectes de
leefomgeving zo belangrijk vin
den dat zij daarvoor met 'meer
vasthoudenheid' op de bres
staan dan zij bij hun mannelijke
collega's signaleert Pure 'bui
tenkant-architectuur' met glim
mende wanden, zul je vrouwen
niet gauw zien maken.
De expositie in de Zuider
kerk aan het Zuiderkerkhof
duurt tot 29 mei. De openings
tijden zijn van maandag tot en
met vrijdag van 1230 tot 1630
uur en donderdag ook van
18.00 tot 21.00 uur.
boudewun büch
fS SCHREEF
1 j I f een vuistdik boek over
m m- rock 'n roll Een miskleun?
Hbh. X Vandaag op de boeken-
Vllck Jagger en Boudewljn Budi pagina
Andries Copier: het gezicht van Leerdam
Dit jaar is het 90 jaar geleden dat Andries Dirk
Copier, de 'grand-old-man' van de Nederland
se glaskunst, werd geboren. De naam Copier is een be
grip in de wereld van het glas en glasverzamelaars. Zijn
unica (een term die wordt gebruikt voor vazen of schalen
waarvan maar één of enkele stuks zijn vervaardigd) zijn
geliefde verzamelobjecten geworden en het werk van Co-
pier maakt deel uit van museumcollecties in de hele we
reld.
WASSENAAR JAN MJSDAM
Als ontwerper bepaalde Copier
een halve eeuw lang het gezicht
van de glasfabriek Leerdam. In
die jaren maakte hij, naast zijn
vele unica, ook ontwerpen voor
industrieel te vervaardigen glas
werk, zoals die voor de gildegla-
zen. Van deze wereldberoemd
geworden serie glazen zijn er
vele miljoenen verkocht.
Tot op de dag van vandaag
gaat Copier door met het ma
ken van unica. Zijn niet aflaten
de nieuwsgierigheid naar de
mogelijkheden van het glas en
zijn enorme lust tot experimen
teren lijken zelfs groter dan ooit
De meester onder de glasma
kers laat er geen twijfel over be
staan met het glas in de hand
afscheid te willen nemen van
het leven. En daaruit mogen we
geen verkeerde conclusies trek
ken. "Ik ben geheelonthouder",
verklaart de 90-jarige in Wasse
naar woonachtige kunstenaar.
Andries Copier maakte in
1913, als leerjongen, zijn entree
bij de glasfabriek Leerdam en
vertrok er in 1971 als directeur.
Zijn vader was, toen hij als 13-
jarige in dienst trad, hoofd van
de etsafdeling. In die tijd was
het een heel normale zaak dat
een Leerdamse jongen meteen
na zijn schooltijd, net als zijn
vader, in de fabriek ging wer
ken. Copier "Mijn vader zat
dringend om hulp verlegen en
koos voor die hulp het manne
tje uit dat het dichtst bij hem
stond. Dat was ik".
De jonge Andries Copier on
derscheidde zich al snel door
zijn ontwerp- en tekentalent
"Ik kon aan de hand van een
schets precies zeggen hoe een
stuk gemaakt moest worden:
het hele produktieproces en de
opbouw van de stukken, dat lag
mij erg goed. Ja, ik noem het al
tijd stukken", glimlacht de 90-
jarige.
Theosofen
In 1921 maakte Copier zijn eer
ste glasontwerpen waarbij hij
zich liet inspireren door de
toenmalige leiding van Leer
dam. "Er leefde in het bedrijf
een sterk ontwikkeld idealisme
om een esthetisch verantwoord
en betaalbaar produkt te ma
ken". blikt Copier terug. "Er be
stond een kring van ontwerpers,
mensen als Cochius en De Ba
zel behoorden daartoe, dat wa-
Andries Copier "Steeds dat zoeken naar nieuwe dingen, dat blijft mij boeien".
ren theosofen die hed princi-
peel waren. Zij grepen in hun
vormgeving terug op vormen
uit de natuur".
Na zijn eerste servies, dat de
vorm had van de bloem van de
smeerwortel, werd het werk van
Copier eenvoudiger. Daarmee
sloot hij aan bij de stijl die op
dat moment internationaal tot
bloei kwam: de stijl van de
nieuwe zakelijkheid (Bauhaus),
gekenmerkt door een zuivere
elementaire vormgeving. Copier
maakte vazen in de vorm van
een bol. kegel of kubus. Zelf
noemt hij de 'Bauhausperiode'
een hoogtepunt. "Dat gevoel
van gemeenschappelijkheid dat
was heel typisch. Daar kijk ik
met plezier op terug".
Tot de beroemde ontwerpers
die in die tijd aan de fabriek
verbonden waren behoorde ook
de architect H.P Berlage. 'Tk
heb Berlage voor het eerst ont
moet toen hij in de keet zat bij
de bouw van het Gemeentemu
seum in Den Haag. Hij zat daar
aan een grote tekentafel, in een
grijze stofjas zoals bouwmees
ters vroeger altijd droegen. Voor
zich had hij een vel papier met
allemaal glaasjes er op gete
kend. Hij zei tegen mij: Copier
je zou mij een groot plezier als
je het glas er uitzocht dat het
beste gemaakt kan worden. Het
ontwerp dat ik koos is uiteinde
lijk vervaardigd en staat nu in
het glasmuseum in Leerdam".
Copier heeft zich niet zijn le
ven lang tot de rechte lijn van
de functionaliteit beperkt. On
der invloed van ontwikkelingen
in binnen- en buitenland veran
derde hij regelmatig van stijl.
"Maar, ik ben toch altijd weer
naar het strakke te
ruggekeerd, omdat
het uit mezelf
komt. Het eenvou
dige js mij aange
boren. Zelfs bij de
unica, daar zit wel
het een en ander
het blijven meestal
toch eenvoudige
vormen".
Invloed
"Er is mij vaak ge
vraagd wat ik nu
liever deed: het
maken van unica
of het ontwerpen
van industrieel te
vervaardigen glas
werk. Die vraag
kan ik eigenlijk niet
beantwoorden. Ik
denk dat er zot
fOTOHILLCOKUIPlRS duidelijk vnli.nnl
Zijn Wassenaars® woning getuigt van het beroep van de 90-jartge Copier glas. glas en nog eens glas
»fOTomttconm*i
is tussen het één en het ander
dat ik het niet uit elkaar kan
gooien. Het is in zekere zin een
eenheid. Het beïnvloedt elkaar.
Het maken van unica inspireert
en verhoogt de kwaliteit van het
andere werk. Zonder de vaar
digheid die ik heb opgedaan
met het maken van unica had ik
nooit zulk mooi seriewerk heb
ben kunnen maken".
De glasmeester is, bij het ma
ken van unica, ook regelmatig
geplaagd met de vraag: voor wie
doe je dit nu eigenlijk? Het zijn
toch alleen rijke mensen die dit
kunnen betalen?
"Dat is in zekere zin waar",
reageert hij. "Maar, iemand die
veel geld heeft geeft het niet al
tijd uit aan mooie dingen. Ik
weet uit ervaring dat er ook
mensen zijn die geen cent heb
ben en die er voor sparen om
zo n mooi ding te kunnen ko
pen. Ik ben er altijd op uit ge
weest om mooie dingen te ma
ken die voor iedereen bereik
baar waren. Mooi. maar ook be
taalbaar. Eigenlijk heb ik nooi
dingen gemaakt om te verko
pen. Alleen het gebruiksglas
tuurlijk, daar was een grote ver
koop voor nodig, anders kun je
niet aan lage prijzen komen.
Van nature had ik altijd meer
affiniteit met de industrieel ver
vaardigde stukken dan met de
unica. Dat heeft ook te maken
met <ie meer sociale kant van
het werk".
"Als ik een tentoonstelling
van mijn stukken zie denk tk
wek tk streef een ander doel na
dan de'pderiehouder Hij zet
het neer om te verkopen. Voor
mij is het glasmaken een ple
zier. zoals een ander voetbalt of
tennis speelt
De afgelopen jaren is de be
langstelling voor het vroege
werk van Copier sterk gegroeid
Was het tot voor enkele jaren
terug nog mogelijk om voor een
habbekrats unica uit de jaren
twintig op de kop te tikken, te
genwoordig pan die stukken
voor veel geld van de hand. De
90-iariee glasmaker heeft het
zelf ook ondervonden. "Ik heb
een vineerkommetje staan. Die
waren dertig, veertig jaar gele
den. toen ze gemaakt werden,
een gulden twintig per stuk. Nu
heb ik er een aantal gekocht.
Die kostten 100 gulden per stuk.
Da s wel een beetje gek. Dat ik
mijn eigen spullen voor zoveel
geld terug moet kopen Maar
die man heeft me een korting
gegeven. Hij zei: omdat u het
bent".
In een reeks exposities wordt
dit jaar aandacht besteed aan
het werk van Copier lot 4 mei
is bi) Rob van den Doel. in Den
Haag. recent werk te zien. Mu
scurn Boymans van Bcuningrn
besteedt Later dit jaar in ren
grote ovrfrichtsirntoonstallinp
aandacht aan Copier. Hel
grootste geschenk voor de 90
jarige is evenwei het boek, met
een overzicht van zijn omvang
rijke oeuvre, dal dezer dagen i*
verschenen.
Het fraaie prentenboek maakt
duidelijk dat Copier vandaag d<
dag geenzins in de archieven
van de gjasgeschiedenis may
worden opgeborgen. Onver
moei baar blijft hij in de weer
met hernieuwde insniratii
nieuwe vormen en mogrlijkhe
den van het glas onderzoeken
Ik experimenteer bijzonder
graag, steeds dat zoeken naar
nieuwe dingen, naar iets an
der*. Dat blijft mij boeien. Er t»
nooit een eindstreep".
Documentatie: Trilogie Ir
glas', uitgever De Hef. Prijs
149,50.
PODIUMBLIK
TIMDELERCLUB
'Een moordenaar in de groep' - zo
heet de voorstelling waarmee de
Christelijke Toneelgroep 'De Timde-
lerclub' morgenavond op de planken
staat m de Leidse Schouwburg. Het
gaat hier om een spannende thriller
van Philip King en John Boland.
REYNAERT DE VOS
Stichting Kameropera Nederland
komt op dinsdagavond m de Leidse
Schouwburg met de voorstelling
'Reynaert de Vos'. Dit middeleeuwse
epos is van een hedendaagse tekst
voorzien door Ernst van Altena. Ruud
Bos componeerde de muziek erbij.
De opera gaat over de vos Reynaert
die met zijn sluwe streken alle dieren
te slim af Is.
KINDEROPERA
in samenwerking met Dick Bruna is
door Ad Wammes de kinderopera
'Nijntjegaat logeren" gemaakt De
voorstelling is te zien op woensdag
middag om 14 30 uur m de Leidse
Schouwburg. Hoofdrolspelers zijn
twee van Bruna's bekendste figuren:
Nijntje en Betje Big De voorstelling
is geschikt voor kinderen vanaf 41aar.
NEOPTOLEMOS
De toneelgroep F Act speelt op vrij
dag- en zaterdagavond m het LAK-
theater de voorstelling 'Neoptoie-
mos" De regie is in handen van Koos
Terpstra Neoptoiemos is de zoon van
Achilles. De godin Artemis draagt
hem op een vrouw die hem haat in
huis te nemen. Waarom in vredes
naam? Willen de goden hem een
kunst ie flikken' D>t verhaal heeft in
de regie van Koos Terpstra een zeer
eigentijdse aankiedmg en teneur ge
kregen.
JOODSE WESTERN
Auteur George Tabori schreef met zijn
stuk 'Weisman Roodgezicht' een
joodse western. In dit stuk, dat op
woensdag- en donderdagavond (8 en
9 mei) is te zien in het LAK-theater.
wordt een indiaan tegenover een jood
geplaatst. De indiaan is ontheemd
omdat hij zijn achtergrond heeft ver
loochend. De jood heeft afstand ge
daan van zijn geloof omdat hij pro
beert mee te gaan in de vaart der vol
keren. De teksten in 'Weisman
Roodgezicht'. dat wordt geregisseerd
door Rik Launspach, zijn humoris
tisch en zeer scherp en hebben tij
dens eerdere voorstellingen voor
nogal wat beroering gezorgd. Spelers:
Anneke Blok. Lukas Dijkema en Bert
Geurkink.
KINDERVOORSTELLING
De toneelgroep K.T.C. Pats brengt op
zondagmiddag om 15.00 uur de kin
dervoorstelling 'Zolder m last'. Korte
inhoud: kinderen komen elkaar tegen
op de zolder van een oud huis. Ze
krijgen ruzie. Want van wie is het
huis nu eigenlijk. En is er ergens een
schat verborgen op zolder? En be
staan spoken eigenlijk wel?
Dit stuk. geregisseerd door Judith
Porceli|n en Ankie Hendriks, wordt
gespeeld door 4 jongens en 5 meisjes
m de leeftijd van 8 tot en met 12
jaar. Het decor is gemaakt door leer
lingen van de Mondriaan Scholenge
meenschap m Leiden. Het ensemble
'Pions' is ook aanwezig met speciaal
voor deze voorstelling gecomponeer
de muziek.
THE McCALMANS
The McCalmans zijn oude bekenden
in het Alphense Parktheater Het
drietal, dat bestaat uit lan McCal-
man. Oerrek Moffat en Nick Keir.
brengt daar zondagavond wederom
traditionele Schotse muziek, dat wil
zeggen: liederen en instrumentale
nummers, soms van eigen hand.
soms van andere folk songschnivers
Aanvang van de voorstelling 20.30
Gitaam kv r^siaanpe u<t Remco de Oda Spelbos en Philippe Ceuiemans In Neoptoiemos, willen de goden
Enk westerhof Aanvang Achilles een kunstje flikken'
POfDOTVVMWOUN
IBPfN WWtovd Wnow
De Leidse experimentele thea
tergroep 'Eccentric Steady
Stand verraste begin april
vriend en vijand met de theater
voorstelling Aktie Deze voor
stelling was gebaseerd op de
nastelkrijttekeningen van de
leidse kunstschilder Frank Ber
bée. Momenteel werkt de groep
aan een tweede serie voorstel
lingen, gebaseerd op schilderij-
LBOeW. ws
De Stichting Concerten Sc hola
(-aniorum. een knor van 120
mensen, geeft op 4 mei in de
Hooglandse kerk een 'Concert
om Vrede' Uitgrvorrd worden
het Requiem van Andrew
Lloyd Weober en bet Dona No
bis Pacem' van Ralph Vaughan
Williams
Het Requiem van Andrrw
IJoyd Webber is een dynamisch
werk met liefrlijke momenten,
zoals bei Pie Jesu Voor l)ona
Nobis Pacem' schreef Vaughan
William* niet alleen de muziek.
en van de leidse beeldend kun
stenarrs Astrtd Vlasman Het
werk van Vlasman is van vrtjda»
3 tot en met zondag S mei tr
zien in de Kaasmarktachool (in
gang Koppenhinksteeg) var
13 00 tot 18 00 uur Vanavond
worden de eerste voorst eillngrr
in de galeriemimte grgrw-n
Ook morgenavond en /at er da»
kunnen zij worden grzirn
steeds om 2010 uur en 2I.4S
uur. De toegang U gratis.
maar ook de tekst. In bet werk
maakt hij ren verstandelijke et
emotionele balans op van ck
Ferslr Wereldoorlog, net resul
taal heeft beftigr momenten
maar Is ook berustend en ver
zoenend.
De Instrumentale onderstru
ning wordt verzorgd door het
Randstedelijk Regeievdingsor
krst onder leiding van Wlm di
Ru. De solisten zijn 11 set te E*n
mink (sopraan). Peter Dijkstra
(iongrnsaopraan). Marien Smr
ding (tenor) rn Huub (Jarw
(bas). Aanvang 2030 uur
