Regio
Toekomst Leids bedrijf
Gene Pharming onzeker
Het Parool bracht
regering op ideeën
EEN EN AL PLUS
EN TOCH
MIN 2000 GULDEN.
Donderdag 2 mei 1991
Redactie; 071-161400 WILLEM SRIERDUK WIM SCHRIJVER MBNOERT VAN DO KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTWLAKEN MONICA WESSBJNC BnWwtocfte HANS SONOERS Vonwgertwy RUTGERJ HOOGBtOUK
21
DE GEZONDHEID VAN
mens en dier staat bij Ge
ne Pharming op de eerste
plaats en lang met alle op
drachten worden aange
nomen.
HET PAROOL stuurde
ti|dens de oorlog aan de
regenng in ballingschap
nota's over politieke ver
nieuwing. die volledig se-
neus werden genomen
LEIDEN - De toekomst van het Leidse bedrijf Gene Phar
ming wordt volgende week op het Haagse Binnenhof be
paald. Als een Kamermeerderheid een motie steunt die
de 'Leidse' experimenten met genetische manipulatie
verbiedt, kunnen de 28 medewerkers binnen afzienbare
tijd een andere baan zoeken.
LEIPEN/DEN HAAG
ke genen genoemd. De dieren
bescherming vindt van niet en
een groeiend aantal Kamerle
den is het daarmee eens. Het ef
fect van dergelijke genen zou
wel eens gelijk kunnen zijn aan
die van menselijke genen en het
De pogingen om kalfjes extra ei
witten te laten aanmaken via
het inbrengen van aangepast
erfelijk materiaal (DNA), is na
melijk de kernactiviteit van het
bedrijf aan de N. Bohrweg. Op
korte termijn moeten die eiwit
ten er voor zorgen dat de run
deren beter bestand zijn tegen
bacteriën die mastitis veroorza
ken, een uierziekte die de melk-
produktie aantast. Later kunnen
de onderzoeksresultaten wor
den gebruikt om medicijnen
voor mensen te maken, zoals
een middel factor VIII dat
bloedstolling regelt. Dat eiwit
kan ook uit menselijk bloed
worden gewonnen, maar daar
aan kleven volgens zakelijk di
recteur O.H. Postma veel nade
len: "Menselijk bloed is in veel
landen schaars en duur. Boven
dien weet je nooit helemaal ze
ker of het niet besmet is".
Menselijke genen
Dergelijke toepassingen zijn de
eerste zeven jaar echter nog niet
aan de orde, terwijl er op dit
moment veel te doen is om de
strijd tegen de uierziekte. Grote
vraag is of bij koeien DNA-pak-
ketjes ingebracht mogen wor
den met nagemaakte menselij
ke genen, ook wel mensidentie-
bedrijf had vooraf beloofd daar
geen gebruik van te zullen ma
ken. Ook van andere dieren
moest men de genen links laten
Wanneer je dergelijke experi
menten toestaat zou het hek
van de dam zijn, terwijl er nog
steeds gewerkt wordt aan het
afbakenen van wettelijke gren
zen. Net toen de minister van
landbouw Kamerleden probeer
de te sussen met een referaat
over de beperkte rol van mensi-
dentieke genen, lekte een rap
port van datzelfde ministerie
waarin ronduit wordt gesproken
Dierenbescherming boos over
'gehannes' Gene Pharming
LEIDEN/C
De Dierenbescherming is verontwaardigd over het plan van
het Leidse bedrijf Gene Pharming om drachtige koeien, waarbij
de genetische manipulatie is mislukt, te laten aborteren. Met
dit gehannes' wordt weer eens aangetoond dat dieren door
voorstanders van genetische manipulatie als 'wegwerpartike
len' worden beschouwd, aldus een woordvoerster van de Die
renbescherming.
De Dierenbescherming ziet echter de poging om 'gezonde
dieren te aborteren, juist omdat ze gezond - dat wil zeggen:
niet genetisch gemanipuleerd - zijn' als het zoveelste bewijs
dat genetische experimenten met dieren niet door de beugel
kunnen. Dat blijft zeker het geval zo lang 'de grenzen van wat
wel en niet kan" nog niet zijn vastgelegd, zo stelt de organisa
tie. Ze plaatst verder vraagtekens bij de bewering van Gene
Pharming dat al tijdens de dracht van de koeien kan worden
vastgesteld dat de genetische proeven zijn mislukt.
Minister Bukman van landbouw is overigens niet van plan
de overheidsbemoeienis met genetische proeven te stoppen,
zo heeft hij vorige week aan de Tweede Kamer laten weten.
D66, Groen Links en SGP hadden om die stopzetting gevraagd.
over het gebruik van 'menselijk
eiwit' bij Gene Pharming.
Emotioneel
Ook bleek het Leidse bedrijf,
zonder dat de Kamer dat wist.
een extra proef begonnen te zijn
en vToeg het zich af of het
drachtige koeien kan aborteren
of verkopen zodra duidelijk is
dat de proef niet aanslaat.
Groen Links wil opheldering
over dergelijke ontwikkelingen
en denkt dat ze extra steun zul
len opleveren voor haar motie
om de experimenten te stop
pen. De zakelijk directeur van
Gene Pharming heeft zich giste
ren per brief in het strijdgewoel
gemengd met een brief aan de
vaste Kamercommissie voor
landbouw en legt uit waarom.
"Als we twee jaar stilzitten, ra
ken we door ons geld heen om
dat we afhankelijk zijn van geld
van buiten". Postma vindt dat
de discussie veel te emotioneel
wordt gevoerd en betreurt het
dat Groen Links 'zich nooit eni
ge moeite heeft getroost naar
ons te luisteren'.
"Wat nu gebeurt is dat men
een spookbeeld probeert op te
roepen, een spookbeeld van een
kruising tussen mens en dier
zoals je dat ook op sommige
posters ziet. Welnu, dat is on
zinnig en onmogelijk". Graag
onderstreept hij dat menselijk
DNA niet uniek is ("ook het
DNA van een aardappel lijkt op
het onze") en dat je dieren ook
menselijk eiwit kan laten pro
duceren zonder te werken met
menselijke of mensidentieke
genen. "Eiwitten van sommige
Directeur Postma van gene Pharming vindt dat de discussie veel te emotioneel wordt gevoerd.
koeien komen voor 85 procent
overeen met die van een mens
en de barrières waar de politiek
het over heeft zijn dan ook ui
terst betrekkelijk. DNA is uni
verseel".
Zo produceerden De muizen in
het eigen laboratorium al in
1989 eiwit dat 'nagenoeg gelijk
is aan menselijk eiwit'. In maan
1990 begon het bedrijf dergelij
ke pakketjes toe te voegen aan
een vers bevruchte eicel van
een koe. Na zes dagen 'kweken'
werden de gemanipuleerde ei
cellen vervolgens in de baar
moeder gebracht en was de
veelbesproken proef begonnen.
Het ministerie van economi
sche zaken zegde een subsidie
van drie miljoen gulden toe, de
voorlopige commissie geneti
sche modificatie onderzocht of
welzijn van mens en milieu ge
waarborgd was en voor wat de
ethische kant betreft waren er
ook toen geen vaste regels. "Als
we ergens op een gewone boer
derij aan de slag waren gegaan,
had er vervolgens geen haan
naar kunnen kraaien verzucht
Postma.
Zijn bedrijf koos echter voor
samenwerking met het Instituut
voor Veeteellkundig Onderzoek
en dat overheidsinstituut valt
onder verantwoordelijkheid van
het ministerie van landbouw.
Dat politici zich daardoor ver
antwoordelijk voelen voor de
proefboerderij in LHyMad, kan
Postma goed begrijpen. Hij
heeft echter moeite met de sug
gestie als zou zijn bedrijf geen
ethische grenzen hebben. De
gezondheid van mens en dier
staat op de eerste plaats en lang
niet alle opdrachten worden
fOTO JAN HOi VAST
in koeien t
gen dat ze tot dikbilkoeien
transformeert met lekker veel
vlees. "Het zou betekenen dat je
een genetisch defect moet in
brengen dat de gezondheid be
ïnvloedt. alleen maar om de
kostprijs van vlees te verlagen
Daar lenen we ons niet voor
Voor de Peugeot 309 Plus
vragen we u even met ons mee te
rekenen. Er valt nameiijk nogal wat
op te tellen bij deze auto.
Allemaal plussen die u straks op
de weg, maar ook daarnaast, heel wat
plezier zullen bezorgen.
De grootste plus zit 'm in het
totaal. Want u krijgt 2000 gulden
voordeel op een nogal complete
reeks aan accessoires.
309 XL 1.4 (3-clrs)
cat.prijs 24.995*-
lardc
2.280*-
Cat .prijs -+- extra's 27.275*-
309 Plus (3-clrs)
tijdelijk
'crklapbarc
2 plafonnicrs
visser/sproeier achter
F uitklapbare
achtcrzijruiten (3-drs)
-valschakcling op
elektronische tocrenteller
digitaal klokje
Uw voordoe
25.275*-
2.000*-
plafondconsole
verlichting dashboardkastje
r handgrepen achter met
klcdinghaak
f opbergvakken
achterpanelen 3-drs)
f complete bedrading naar li
sprekersinhouwnnmte ach
verlichting bagageruimte
rtoti n mi i di wkDraakntoi
beklede bagageruimte
f hm i hm turf bekfa dl
portierpanelen
M hterapolli i (dh x Ivi rak
Mi-rvtnp m bumprr*
sportieve wiclplaten
Dc Peugeot 309 Plus (3- of 5-
deurs) is voorzien van een pittige
1.4 injectiemotor met 3-weg kata
lysator en lambda-sonde of een
1.9 dieselmotor.
Beide uiterst zuinig en stil.
Bovendien kunt u rekenen op 'n 5-
vcrsncllingsbak, gelaagde voorruit,
diagonaal gescheiden remsysteem
en een kooiconstructie.
Een fantastische aanbieding
dus, waarbij haast is geboden. Want
het voordeel is groot, maar dc voor
raad is beperkt. Kom dus snel bij ons
langs in dc showroom voor een
proefrit U bent van harte welkom.
PEUGEOT 309
(ngchoon) goed.
HILLEGOM. 3 V SCH00N0ERBEEK. OLMER VAN NOORDSTRAAT a TEL 02520-18253 KATWIJK AAN ZEE. AUT0BEDUJF DEN HOLLANDER F V KON, JUUANALAAN TEL 0J718-285W LEDEN.
AUTO LLITH0N0EGSTGEESTERWEG175. TEL: 071*12911 NOOROWUKERHOUT.BV SCHOONOtRBEDLICRENWEG: 30 TEL 0,5. - SASSENHEM.
IX,i AUTOMOBIELBEDRIJF J. FAAS B,V. 0U0E HAVEN 7. TEL: 0252242922.
Proefschrift over 'Verzetsblad in Oorlogstijd'
LBPEN/AMSTERDAM
MONICA WfSStUNG
Het dagblad Het Parool heeft in
de oorlogsjaren grote invloed
gehad op een aantal besluiten
die de Nederlandse regering in
ballingschap heeft genomen
Met name ten aanzien van de
toekomstige zuivering van de
pers en het militair gezag na de
oorlog is een deel van de ideeën
van de onafhankelijk socialisti
sche krant overgenomen. Ook
op andere'terreinen is Het Pa
rool als verzetskrant van grote
invloed geweest voor Neder
land.
Dat concludeert i
de Keizer in haar boek/proef
schrift 'Het Parool 1940-1945,
Verzetsblad in Oorlogstijd
schrijft De Keizer promoveert
vandaag aan de faculteit letter
en van de Leidse universiteit Zij
was al eerder gevraagd om een
inleiding te schrijven bij een
facsimile van Het Parool in oor
logstijd en later werd dit ver
zoek omgezet in een weten
schappelijke opdracht van her
RIOD en de Stichting 'Het Pa
rool'.
Het dagblad Het Parool is
ontstaan uit De nieuwsbrief
van Pieter t Hoen', uitgegeven
door de redacteur Frans Goed
hart. "Dat was een journalist,
niet verbonden aan een krant
en met heel duidelijk politieke
ideeën. Hij gaf in juli 1940 de
eerste nieuwsbrief uit omdat hij
mensen wilde laten weten wat
er echt gebeurde zet De Keizer
uiteen. Uit de nieuwsbrief ont
stond. omdat er steeds meer
journalisten en verspreiders van
het geschrift bijkwamen, na en
kcle maanden Het Parool De
redactie van het jonge dagblad
werd naast Frans Goedhart ge
vormd door onder anderen k
Vorrink. Wiardi Beekman, Lex
AlthofT, Hans Warendorf en an
dere politiek en maatschappe
lijk sterk geëngageerde jowma
listen.
Apart
De promovendus vertelt: "Er
ontstonden ook andere illegale
kranten, maar Het Parool nam
duidelijk een aparte plaats in.
Belangnjk verschil met de ande
re dagbladen was dat dc redae
tie direct al werd gevormd door
vak journalisten Dat was bij
zonder. De meeste journalisten
v na hét uitbreken
De Keizer Belangrijk verschil met de andere illegale Maden was. dat
de redactie van Het Parool werd gevormd door vMt-joumalKten
.'oroieiinfuvin
Overigens denkt De Keizer
I PEUGEOT. DYNAMISCH OP WEG.
van de oorlog bij dc legale kran
ten Mijven werken. Vertrekken
bi| de krant betekende het ge
vaar lopen door de Duitsers te
werk le worden gesteld
"luist omdat het uitsluitend
journalisten waren, die boven
dien stuk voor stuk ook in de
politiek en maatschappij hun
sporen hadden verdiend, was
Het Parool niet alleen kwalita
tief een goede krant, maar was
het bovendien een invlocdnjk
blad. Omdat dc auteurs in hun
artikelen een relatie legden tus
sen het gebeuren in de oorlogs
jaren en de politieke situatie
van die tijd. werd nchting gegr
ven aan dc politiek''
Goedhart, en met hem vele
andere journalisten die btj Het
Plrool MM betrokken warm
fel tegenstarxJer van de verzuil
de maatschappij Doordat Ne
dcrland zo versnipperd was,
had het land geen weerstand
kunnen bieden aan de Duitse
expansiedrift.
De Keizer "Koningin Wilhd
mina hing ook vernieuwing aan.
Nederland moest een mooie,
actieve weerbare democratie
worden. Daartoe was hei nodig
een eind te maken aan de ein
doloze versnippering en vrmii
ling Vanuit die grondgedachte
is Het Parool altijd onafhanke
lijk geweest
ook dat de politieke ideeën van
Wilhdmina er dc reden van wa
ren dat de regering in Ingeland
in ballingschap de nota's over
politieke vernieuwing die Het
Parool stuurde, veneus nam
De eerste twee (aar dat Het
Parool in de illegaliteit vet
scheen was het verzet volgens
dc promovendus nog niet zo
best geregeld (.mndleggrr
«oedhart en mannen van het
eerste uur als Beekman, werden
door de Duitsers opgepakt
Goedhart wist te ontsnappen en
pakte zijn werk bt| Het Parool
weer op. Beekman is In 1944 In
i i.i. hm om éta
Van deze prbeurtenissen en
van de twee zogeheten Parool
proerssrn doet De Keizer in
haar bock verslag "Van het
tweede proces bickm alle dos
sirrs nog te beslaan Niet alleen
uit juridisch oogpunt, ook ge
zirn in de oontnt van die ti|<l is
dat machtig interessant matrri-
aal".
Van bet proefschrift van De
Keizer U ren handelseditie ver
krijKlMar
