Kunst
Laten gelóven
in poppen-illusie'
Tiny Broersen is alles-eter
Dansers maken zoektocht
door verstilde droomwereld
Collegium Musicum speelt in Den Haag
Merkwaardige carrière Don Siegei
nieuwslijnMarionettenman Feike Boschma:
Woensdag 24apnl1991
FEIKE BOSCHMA Te vinden
in de Nieuwmarktbuurt, te
midden van zijn poppen Te
gen de muur een grote spie
gel, onmisbaar voor een pop
penspeler
TINY BROERSEN exposeert
Ze schildert ongegeneerd
dikke bakkers-dochters op
een tweezitsbank)e en
schaatsers in de kou
'Mystery guest' zou de voorstelling eerst gaan heten. Maar het bleek toch vooral over
vervoermiddelen te gaan en zo werd het 'On the road*. Theatermaker Rob van Houten
en poppenspeler Feike Boschma kennen elkaar al bijna 25 jaar en zo nu en dan vinden
ze elkaar in een voorstelling. Hun nieuweling 'On the road' is op zaterdag 27 april te
zien in De Muzenhof in Leiderdorp.
theater
amsterdam dirk willem rosie cpd
Feike Boschma (69) is al meer
dan 40 jaar werkzaam als maker
en bespeler van poppen en ma
rionetten. Hij woont in een oud
grachtenpand in de Nieuw
marktbuurt. Beneden heeft
Boschma zijn werkplaats. Over
dag leeft hij daar zo n beetje te
midden van zijn lappen, pop
pen, maskers. Tegen de muur
een grote spiegel, onmisbaar
voor een poppenspeler. Cen
traal staat een oeroude Pfaff,
een erfstuk van moeder Bosch
ma, en al even onmisbaar.
Boschma wil graag over de
nieuwe voorstelling vertellen,
maar niet zonder duidelijk te
hebben gemaakt, dat hij zich in
On the road' dienstbaar opstelt.
"Door de grote inbreng van Rob
van Houten is dit een heel an
dere opvoering dan wat men
misschien van mij gewend is.
Mensen die mijn jubileumvoor
stelling hebben gezien moeten
niet weer zoiets poëtisch en
schilderachtigs verwachten".
"Ik ken Rob al uit de tijd dat
hij onder de naam Funhouse
begon met zijn revue-achtige,
parodistische werk. Hij had ab
surde effecten nodig en stelde
mij voor om tot samenwerking
te komen. Bij een scène in een
huiskamer wilde hij bijvoor
beeld de theekopjes op tafel la
ten dansen, dat soort absurdi
teiten. De samenwerking tussen
Rob en mij berust enerzijds op
het grootst mogelijke contrast
en anderzijds op een zekere
overeenkomst. Rob speelt altijd
keiharde scènes met kracht,
agressie en tempo. Terwijl ik ly
risch ben en romantisch. Rob
zegt altijd: jij bouwt de poëzie
op en dan breek ik er door
heen".
"Maar de humor van het ab
surde is onze gemeenschappe
lijke
basis.
Het zijn
de din
gen van
de
straat
en het
café die
vooral
Rob
heel
scherp
waarneemt. Ik put meestal niet
uit de directe werkelijkheid
maar uit de fantasie over de
werkelijkheid. Mijn romantiek
is meer literair georiënteerd. We
zitten dus allebei op een poë
tisch spoor maar we werken het
totaal verschillend uit. fk ben de
zachte kant, hij de harde. En als
dat goed in balans is kunnen we
dingen maken die erg gelukkig
in elkaar zitten".
"Je hebt zoiets als ontmoetin
gen en Rob was er daar één van.
Hij gaf een enorme impuls, die
van het absurde realisme. Het
gruwelijke beelden we niet uit
door een rat een broodje te la
ten verslinden, maar door de
rollen om te draaien. Het ma
ken van die poppen was niet
zo'n probleem, maar om het
dan zo te brengen dat het gru
welijke eruit blijkt. En dan moe
ten de mensen er óók nog om
kunnen lachen. Want dat is een
tweede gemeenschappelijke
grondtoon: we
willen het pu
bliek een aan
gename avond
bezorgen. Kan
het méér zijn
dan amuse
ment, dan is
dat meegeno
men".
"Rob van Hou-
mand die je
midden in de nacht opbelt met
een idee. Zo belde hij me een
paar jaar geleden met de mede
deling. ik heb iets voor ons
tweeën: de snelweg. Want dat is
nogal cru, daar ligt een platge-
reden kat, maar tegelijkertijd
heeft de snelweg iets heel fan
tastisch: hij brengt je naar
prachtige verre streken. Zo is
het niet geworden, maar je gaat
wel aan de slag. Eerst heette het
'Mystery guest maar later kwa
'Mijn romantiek
is meer
literair
georiënteerd
Feike Boschma en Rob van Houten 'On the road De snelweg heeft iets fantastisch'
K>TO T|T LAGE MAAT
men we al zoekend en improvi
serend bij de vervoermiddelen
terecht en werd het "On the
road'. Rob zit in een auto. een
vliegtuig, een trein en wat kan
daar allemaal wel niet aan
merkwaardigs gebeuren
Kermistheater
"Ik ben een lyrisch persoon.
Maar tegelijkertijd houd ik erg
van de zelfkant van het theater,
zoals je die vroeger op de voor
oorlogse kermis zag. De melo
drama's waarin de hele familie
omkwam, waama de directeur
van het theatertje, netjes in jac
quet. opkwam en met gezwol
len stem zei: 'Maar het hoogge
ëerde publiek is hier niet geko
men om te huilen, het is geko
men om te lachen'. En dan
stonden alle lijken op en speel
den ze hetzelfde stukje als paro
die. Dat shabby-achtige van de
dingen had een sterke aantrek
kingskracht op mij. Ik hield van
het variété. De man met de wit
te poedeltjes, de act met de dui
ven, de kunstwielrijder, dat is
nu zo goed als uitgestorven. De
revue is er nog wel, maar die is
tegenwoordig zo glad geworden
dat de menselijke kant er hele
maal af geraakt is' 'Wat tk in
die kermistheatert|es leuk vond
het bewoog zo. de coulissen zag
je heen en weer gaan. Het bos
coulisje was heel echt geschil
derd, maar er zat een winkel
haak in het doek. dus was het
ook weer niet echt. Dat echte en
tegelijkertijd niet-echte had
voor mij een enorme charme Ik
stond eens achter het toneel en
zag een goochelaar de verdwijn
truc doen. Die is natuurlijk
enorm versleten, maar ik zag
hoe dat zo'n beetje ging Fasci
nerend vond ik het Dat ik de
truc nu doorzag hinderde ei
genlijk helemaal niet"
"Ik herinner mij dat ik op de
kermis eens twee Duitse mario
nettenspelers zag. Niet zozeer
wat zij speelden fascineerde
mij. maar het feit dat ik die
draadjes zag. Terwijl zij juist
hun best deden om dat zo min
mogelijk op te laten vallen".
"Mijn poppen zijn altijd
schetsmatige figuren. Ze hen
ben meestal geen neus. geen
handjes of oogjes. Het is meer
zoals een tekenaar met een paar
lijnen een hollend paard neet
zet. Het publiek moet kunnen
zien wat het is. Ik houd ervan
MBDM hal puMtafc MO hol
lend paard ziet en tegelijkerii|d
tot het besef komt ja. maar dat
is helemaal geen hollend paard
het is een lange lap met rafels.
Dat is de sensatie van het dub
bele. van het emotionele en het
verstandelijke
"Poppen zijn allemaal specia
listen. archetypen, het zijn bijna
karikaturen. Ze hebben een hele
korte levensduur, want ze heb
ben hooguit dne karakteristieke
bewegingen. Ik weet nog gr»ed
dat Wim Sonneveld een keer
zei Ik denk dat jij elke minuut
een nieuwe figuur of een nieuw
effect nodig hebt'. Ik wilde Ix st
naar 'm luisteren maar dacht
stiekem ach dat valt wel mee
Het viel niet mee. want als ik
het nu uitreken klopt bet inder
daad in mijn voorstellingen zit
ten vijftien poppen, figuren en
efïe< ten per kwartier"
"Ik kan de mensen laten gelo
ven in de poppen-illusie I n
dan houd ik erv an om de draad
jes te laten zakken, om die lap
neer te leggen en de mensen te
laten zien: dit is helemaal niks
Die overgang van leven naar
dood en weer tenig is het groot
ste en waarschijnlijk ook enige
echte drama dat ik met mijn
marionetten kan spelen".
Weglopers bij Tvanov'
Afscheid directeur Mauritshuis
Het Mauritshuis in Den Haag is zaterdag 27 april gesloten voor
publiek vanwege het afscheid van directeur H. Hoetink (62). Zijn
afscheid wordt onder meer herdacht met de uitgave van een al
bum over de 20 jaar waarin hij directeur was.
Onder Hoetink had een restauratie plaats waardoor het Mau
ritshuis er oogverblindend uit kwam te zien. Verder verwezen
lijkte hij succesvolle tentoonstellingen, zoals de recente 'Hol
landse meesters uit Amerika'. Hoetink wist aan de eigen collec
tie 25 werken toe te voegen. Deze stukken krijgen van 28 april
tot en met 12 mei extra aandacht in het museum.
Behalve directeur van het Mauritshuis was Hoetink ook direc
teur van het Mesdag-museum. Dit museum leidde echtereen
zieltogend bestaan. Het beheer is inmiddels overgenomen door
het Van Goghmuseum in Amsterdam. De collectie blijft wel in
Den Haag. Hoetink wordt opgevolgd door F. Duparc (42), tot
voor kort hoofdconservator van het Museum of Fine Arts in
Montreal. Hij begon zijn loopbaan in het Mauritshuis.
Bij de voorstelling 'Ivanov' van Het Nationale Toneel zijn dc af
gelopen drie weken naar schatting 50 mensen weggelopen. Af
gelopen zaterdag vertrokken er zelfs 17 van de 400 kijkers.
De weglopers zijn vooral boos over de moppen over Turken
en Marokkanen in het stuk. In de oorspronkelijke versie van An
ton Tsjechov komen moppen over joden voor. Tsjechov wilde
daarmee het anti semitisme aantonen en veroordelen. Regis
seur Luk Perceval wil in de versie van Het Nationale Toneel de
houding jegens Turken en Marokkanen aan de kaak stellen.
Mensen die boos weglopen krijgen een brief waarin Perceval uit
legt wat hij bedoelt. Ook het gezelschap geeft een verklaring:
"Het Nationale Toneel meent dat een bezoek aan het theater in
onze dagen niet slechts de vrijblijvende gebeurtenis kan zijn die
het in 'veiliger tijden' was. De teksten die de grote schrijvers ons
achtergelaten hebben, interpreteren wij voor het spannende nu.
In deze overtuiging past ook de regie-opvatting van 'Ivanov'".
De voorstelling is op 30 mei te zien in de Leidse Schouwburg.
Nel Oosterhout overleden
De voordrachtskunstenares
Nel Oosterhout is in haar
woonplaats Den haag overle
den. Oosterhout werd tot over
onze landsgrenzen beroemd
met onder meer haar voor
dracht van St. Joan van George
Bernard Shaw en Phaedra van
Racine. De voordrachtskunste
nares is 89 jaar oud gewor-
den.7
Barokvioliste Huggett speelt in Taffehzaal
leiden
In de Taffehzaal van het Rijlcsmuseum van Oudheden zal op
woensdag 24 april de internationaal bekende barokvioliste Monica
Huggett viool-solowerken van J.S. Bach uitvoeren. Huggett was ge
ruime tijd de eerste violiste van Ton Koopmans 'Amsterdam Baro
que Orchestra'.
Op het programma van de avond, die wordt georganiseerd door
de Stichting Oude Muziek en Theater, staan de Sonate nr. 1 in g, de
Partita nr. 3 in E en de Sonate nr. 2 in a.
Kaarten voor het concert zijn te verkrijgen bij K&O aan de Oude
Vest 45 en op de avond van het concert aan de zaal.
dans
recensie maarten baanders
Voorstelling 'Matnx' door Shusaku
Dormu Dance Theatre Choreografie
Shusaku Takeuchi Muziek Kees van
Zeist
Gezien 23 april, Leidse Schouwburg
Een 86-jarige dame zei op haar
sterfbed, omringd door keurige
familieleden: "Ik zou nog wel
eens lekker willen neuken". Dit
Japanse familieschandaal inspi
reerde een familielid van de da
me, Shusaku Takeuchi, een in
Nederland werkende danser en
choreograaf In de voorstelling
'Matrix' is het voorval met de
stervende dame niet concreet
verwerkt Shusaku heeft een
diepere betekenis van het
schandaal gezocht en in een
spectaculair bewegingsdrama
verwerkt. De conventies waren
geschokt, maar wat voor Shusa
ku zwaarder woog, was de ui
ting van een intens verlangen,
dat in de laatste minuut van een
mensenleven naar buiten
kwam.
Het decor bestaat uit drie bed
den. Vier dansers en vier danse
ressen onderzoeken hun harts-
tochten Hel is een eenzame
zoektocht door een verstilde
droomwereld. Ze betasten hun
eigen lichaam, met hun wang
strelen ze het laken op het bed.
ze liggen, zitten, valien, staan
op, kortom, ze doen alles wat je
op een bed kunt doen. tenmin
ste zolang je nog alleen bent.
Zodra de confrontatie met an
deren plaatsvindt, begint er een
onzeker spel: duwen, lachen, el
kaar strelen en dan weer venij
nig afstoten. De erotiek heeft
niets vertrouwds. De bevreem
ding wordt suggestief weergege
ven in trage bewegingen, waar
uit felle impulsen opwellen.
Het tweede deel opent met een
verhaal dat het verband tussen
dood en erotiek indringend Iaat
uitkomen. Onderwijl sleept de
verteller een dode vrouw het to
neel op, maakt haar open en
plukt stro uit haar lichaam, als
uit een opgezet dier. Vervolgens
bewegen de danseressen in hun
bedden als kinderen ten prooi
aan een zwoele verveling. Maar
als de dansers komen, breekt er
een dynamische, soms acroba
tische dans aan, soepel en vaar
dig uitgevoerd. Uiteindelijk
loopt ook dit uit op een uitput
tende worsteling. Het thema is
zwaar, maar komische momen
ten zijn er volop: onwennige
confrontaties en wilde achter
volgingen. Niet altijd worden
vondsten genoeg uitgebuit,
zoals de bruid die net haar man
heeft weggestuurd, een andere
man als een hondje van zich af
bijt: de man druipt af en daar
mee loopt dit zeer komische
moment wat flauw af.
De afstand tussen publiek en
dansers is groot. Dat lijkt een
keuze van de choreograaf: het
isolement van de dansers wordt
des te duidelijker Aan het slot
wordt een vrouw bij haar wee
moedige dans begeleid door
naakte dansers die met de rug
naar het publiek een grote een
zaamheid
uitstralen.
Er worden
bloemen
neergelegd.
Op het lege
toneel lij
ken ze bij
een graf te
liggen
Shusaku heeft een
diepere betekenis
van het schandaal
gezocht en in een
spectaculair bewe
gingsdrama ver
werkt. De conven
ties waren ge
schokt. maar wat-
voor Shusaku
zwaarder woog.
was de uiting van
een intens verlan
gen.
den haag
Het orkest van het Leids Studentenkoor en Orkest
'Collegium Musicum' zal op 24 april om 20.15
uur samen met de pianiste Daphne Gerrrits een
concert geven in de Schönbergzaal van het Ko
ninklijk Museum in Den Haag.
Het orkest van 'Collegium Musicum', dat 55 le
den telt, staat onder leiding van René Gulikers.
Daphne Gerrits heeft al verschillende prijzen ge
wonnen: twee maal de eerste prijs van het Edith
Stein-concours (1985 en 1987) en een prijs van
het Residentieorkest.
Het orkest zal de volgende werken ten gehore
brengen: Ouverture 'De Hebriden' van F. Men-
delssohn-Bartholdy en de Vierde Symfonie van G.
Mahler. Orkest en soliste samen zullen het Twee
de Pianoconcert van S. Rachmaninov uitvoeren.
Zalmforellen en een zompig moeraslandschap
RECENSIE E FELSER
Grafiek en vctnlderwefk van Tiny Broersen
Te zien bij de galene van Zóne,
Nieuwstraat 17b. te le»den
Tot 1 mei Rfopend van dinsdag tot en
met vnjdag van 1000 tot 18 00
uur. Taterdag van 1000 tot 17 00
uur. donderdagavond van 19 00 tot
21 00 uur
Uitgaande van traditionele ge
gevens als Hollandse winter
landschappen of huiselijke situ
aties en geïnspireerd door een
oude Hollandse meester als
Rembrandt van Rijn. die met
minimale middelen een ruimte
lijke sfeer wist neer te zetten,
probeert Tiny Broersen op ei
gentijdse wijze vorm te geven
aan wat ze om zich heen ziet.
Ze schildert ongegeneerd dó
ke bakkers dochters op een
tweezitsbankje en schaatsers in
de kou, maar ook 'organische
vormen die door het landschap
ploeteren zoals ze zelf plastisch
uitlegt bij een werk getiteld
'Smeltwater', dat je zou kunnen
z.ien als zalmforellen die tegen
de stroom in worstelen.
De zeventien werken van
haar hand die jnomenleel ten
toongesteld hangen in de nieu
we galerie van Zóne. overigen#
een winkel/vereniging voor tor
gepaste kunst, zijn over het til
gemeen vrij klein, heel verschil
lend, en deels nog in een onder
zoekstadium. Ze werkt volgens
de methode van weglating, door
steeds minder details weer te
geven. Sentimentaliteit en gr
psychologiseer vermijdend,
zonder in persiflage te verval
len. probeen Broersen uit wat
er dan overblijft van de werkr
lijkheid
Dat zqn onder meer twee
fraaie winterlandschappen met
schaatsers, waarbij de voorover
gebogen donkcrr gestalten van
de schaatsers opdoemen uit het'
wit. Behalve de schaatsers In
staat het schilderij uit niets an
decs dan witte gelaagde banen,
ondersteund door pot loodst ri
pen Niettemin weet ze een
diepte te bereiken eti
i bijzonder lichteffed, terwijl
ook in al het wit nog een vage
honzon te onderst heiden is
Dc vorm wordt in haar werk
bepaald door dc beweging, zit
ten is bij haar maximaal zitten.
In haar studies van bakkerdorh
ters werkt ze net zo lang door
tot ze niet meer uit de bank tr
krijgen /nn. en weel ze net uil
de j»ersiflagesfivr te houden
Jen ander schilderij in zwan
wit arryl is gewijd aan een werk
van Rembrandt zijn moeder
aan tafel 'Ze zit zo helemaal in
zie hzelf betrokken, ik kijk wat rt
gebeurt als ze eens uitbarst", al
dus Broersen
Behalve de schilderijen is ook
een aantal etsen te zien. waar
van een plaat van een zompig
moeraslandschap met rond
springende Insecten hel uit
gangpunt vormde voor een se
rie omvegingsludies zoals de
eerder genoemde titel Smelt
water Tiny Broersen lijkt een
vastbesloten zelfstandig ondrt
zoekrr. van wie door de grote
veelzijdigheid nog niet duidelijk
is welke kant haar werk verder
op zal gaan
RlETER VAN UEROF GRD
Een algemeen befaamd regisseur is de zaterdag
overleden Don Siegei nooit geworden, maar wel
een kampioen van het vakmanschap met de per
soonlijkc toets, iets waardoor met name de voor
gangers van de Franse Nouvelle Yaugue bcwe
ging een meester in hem herkenden Siegrf is een
specialist geweest van de genre film en werd wel
king of the B-movie' genoemd
De meest succesvolle periode van zijn camere
werd gevormd door de jaren zeventig toen hij
achtereen vijf films maaktr met (Tint Eastwood
de politiefilms (zxigan's Bluff* en 'Diriy Ham
de western The Beguiled' en Two Mules For Sis
ter Sarah en de gevangrnisfilm 'Escape F rom Al
ca tra/ Het rijtje films markeerde tevens de door
braak van Glint Eastwood (die tot dan toe enkel in
een tv sen e en in spaghetti westerns gespeeld
hadi naar de status van mega ster
Het merkwaardige aan Siegei s carrière is gr
weest dal in de lijd dal hij echt een brgnp gewor
den was als cineast, hij de zestig al niim was gr
passeerd. Daardoor leek het wel alsof hij eigenlijk
altijd een veteraan was geweest Hei is ook de rr
den waarom hij nogal wat films maakt»
grote acteurs hun eigen levende uitluidden, t
wijl ze speelden in een wilde westen' dal zijn
mantiscne charmes al kwijt was geraakt aan
nieuwe tijd en terwijl die films tol stand kwamen
in een Hofywood dat ook al niet meer echt het
goede. oude Hollywood was
Don Siegei werd in 1912 geboren in Chicago
Het filmv ak kwam hij binnen via de archief abb-
ling van Wamer Brothers Bij die studio ontwik
kelde hij het specialisme nm nieuw» films op tr
fleuren met achtergrond shot jet of rfTrt len uit «k
voorraad langs die weg raakte hij doortuiced in
de principes >.«n montage Zn heeft hij n»»g e»
belangrijke invkx-d gekregen op o m het rindrr
sulfaat van asahlanra
Na twee korir films in l'M5. debuteerde Siegi
een jaar latrr echt met The Verdict', een thnller
met Svdncy Grrrnstrrn en f'eter Ion»- Thrillers
en westerns en soms de combinatie van beu ie ge
nres Coogan's BlufT in lthfl). dal is waarmee
Sirgrl een Iv-gnp is geworden
/jjn eerste klassiek geworden film vrrv aardigde
hij in 1956 Invasion nf The Body Snatthers', rm
klem Amenkaans dorpje waarvan d<' inwonen
verdwijnen nm vervangen i» worden <k»of wezen
loze duplicaten Invasion of the Botfy Snatchers
kreeg in 1978 een remake van fhtlip Kaufman
die bij wijze van hommage Don Siegrl een
gastrol)rt|r als taxi chauffeur j liet spelen Want
net zijn n»»g liet meest »k* mensen van het vak zelf
geweest di»- tiet best doordmngni warrn van de
bijzondere klasse van filmregisseur f)on Sirgrl
