Binnenland
'Geknoei met mest
en chemisch afval'
Vrouwen in de schoonmaak zijn slecht af
Woensdag 24 april 1991
Redactie. 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER MARGOT KLOMPMAKER Vormgev,ng. JAN KUNGE
4
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD),
Inter Press Service (IPS).
Justitie doet invallen bij boerenbedrijven op Veluwe
ZWOLLE-
p-gpd
Justitie heeft begin deze week bij ten minste dertien be
drijven in onder meer Harderwijk, Nunspeelt en Bun
schoten een inval gedaan op verdenking van het mengen
van drijfmest met chemisch afval. De mest zou vervol
gens zijn afgezet in akkerbouwgebieden in Nederland.
In het netwerk de grootste
schuld heeft. Hij verwacht dat
het nog enige maanden duurt
voor het gerechtelijk vooronder
zoek is afgerond en er tot straf
vervolging kan worden overge
gaan.
Het is waarschijnlijk dat het
slib dat is vermengd met de kal-
vermest te veel zware metalen
bevatte. Het afzetten van slib af
komstig van afvalzuiveringsin-
stallaties is normaal gesproken
niet verboden. Het slib moet
echter wel voldoen aan de nor
men die zijn gesteld door de
Unie van Waterschappen.
Daarbij wordt met name ge
keken naar de concentratie
zware metalen, maar ook naar
bij voorbeeld de aanwezigheid
van pesticiden. Monsteranalyse
door onafhankelijke laboratoria
moet altijd uitwijzen of het slib
Gisteren maakte persofficier
Veurink In Zwolle bekend dat
bij de mestfraude in ieder geval
een aantal kalverhouders is be
trokken. Volgens Veurink werd
mest van kalveren vermengd
met afvalstoffen, waaronder
zuiveringsslib. De persofficier
sluit niet uit dat ook ander che
misch afval met de mest is ver
mengd en vervolgens is afgezet
in akkerbouwgebieden.
lusititie verdenkt behalve de
kalverhouders ook een aantal
loonwerkers, mesthandelaren
en hun financiële adviseurs van
betrokkenheid bij de fraude.
Ook een rioolwaterzuiveringsin
stallatie speelt mogelijk een rol
in het geneel. Volgens Veurink
moet nog blijken welke schakel
schoon genoeg is om het uit te
rijden over landbouwgrond.
De vermeende mestfraude is
voor directeur Salverda van de
regionale Mestbank-Noord in
Drachten geen verrassing. Hij
speurt al meer dan een jaar in
tensief naar dit soort overtre
dingen. Dat is niet eenvoudig:
technisch is het vrijwel onmo
gelijk om aan te tonen dat mest
is vermengd met andere stoffen.
De samenstelling van zuive
ringsslib verschilt bijna niet van
mest. Alleen de concentraties
aan mineralen, zoals stikstof,
fosfaat en kali, zijn veelal hoger.
Volgens Salverda is eigenlijk
alleen langs administratieve
weg aan te tonen dat een mest-
transporteur zich niet aan de
regels houdt. Door bijvoorbeeld
de tachograaf bij vrachtwagens
te controleren kunnen de laad-
en losplaatsen worden achter
haald. Op die manier kan justi
tie bewijzen dat een vrachtwa
gen ergens is gestopt om de la
ding mest aan te vullen met
slib. In het verleden zijn zo twee
transporteurs betrapt.
ROTTUMEROOG en Rottumerplaat
blijven voorlopig behouden. Dat heb
ben GS van Groningen gisteren be
sloten. Het Rijk moet in het najaar
een definitieve beslissing nemen over
de toekomst van de afkalvende ei
landjes in de Waddenzee.
AUTOHANDELAREN van de we
gens overlast gesloten Utrechtse au
tomarkt hebben een belangenvereni
ging opgericht. Die wil dat de markt
in 'fatsoenlijke vorm' terugkomt. De
vereniging zal actie gaan voeren als
de markt gesloten blijft
EEN HUWELUKSAMBTENAAR in
Brederwiede heeft jarenlang extra
geld gevraagd aan aanstaande
bruidsparen en dat in zijn eigen zak
gestoken. De Zwolse officier van jus
titie etste daarvoor gisteren een voor
waardelijke celstraf en een boete.
Stroom van klachten over bedrijven op landelijke dag van FNV
amsterdam thea van beek
„Je hebt maar twee handen en
je doet wat je doen kunt. afgelo
pen uit! Vaak maak je dus maar
voor het oog schoon. Zou je
datgene doen wat op papier
staat, dan kom je tijd te kort.
Het is nu eenmaal zo dat je je in
het schoonmaakbedrijf anders
moet opstellen dan in de huis
houding thuis."
De nuchtere constatering
komt van een medewerkster bij
een Limburgs schoonmaakbe
drijf en wordt ondersteund door
een hartelijk applaus. Zo n 160
vrouwen waren dinsdag in Am
sterdam bijeen op de landelijke
dag voor vrouwen in de schoon
maak, georganiseerd door de
Industriebond FNV. Het ge
sprek gaat over hun vak, dat
door de buitenwereld nog
steeds sterk wordt onderge
waardeerd. Over de ongelijk
heid tussen part-timers en full
timers, het niet naleven van de
cao en over de werkdruk.
„Hoeveel mensen gaan met
plezier naar hun werk?", wordt
de aanwezige vrouwen ge
vraagd. Ruim de helft steekt de
vinger op. Bij navraag blijkt dat
vooral de onderlinge gezellig
heid daarbij een belangrijke rol
speelt.
De schoonmaakbranche in
Nederland telt 125 000 geregi
streerde werknemers. Ruim
driekwart bestaat uit vrouwen.
Omdat veel vrouwen hun werk
combineren met huishoudelijke
taken, werkt bijna 90 procent
part-time. de meesten zelfs
minder dat dertien uur per
week. Slechts vijfduizend werk
nemers zijn georganiseerd bij
de FNV. Hoewel dit ledenbe
stand maar 2 procent vormt van
de Industriebond, komt 14 pro
cent van alle geschillen bi) de
bond uit deze ledengroep.
FNVer Paul van Grinsven
constateert dat veel werkgevers
het niet al te nauw nemen met
de arbeidsvoorwaarden. Hij
geeft het voorbeeld van een
vrouw die bij een schoonmaak
bedrijf in dienst treedt voor
twintig uur per week. De werk
gever laat net arbeidscontract
ondertekenen en houdt dit on
der eigen beheer. Helaas las de
werkneemster dat contract niet
zorgvuldig door. Achteraf bleek
zij te hebben getekend voor
dertien uur. Het dienstverband
bleek later niet voor onbepaalde
tiid te zijn aaneegaan, maar
slecht voor een bepaalde tijd.
Na enkele maanden kon zij
haar biezen pakken.
Het voorval lijkt geen incident
te zijn. Verschillende van de
aanwezige vrouwen zeggen nog
nooit een kopie van nun ar-
Mien Dobbelsteen, Nederlands bekendste interieurverzorgster, leidde de zaaldiscussie o
werden vastgelegd. Ondanks de ernst van de dag viel er daarbij ook nog te lachen.
r de verbeterde werktijden, die onlangs in de nieuwe c
beidscontract ontvangen te
hebben. Anderen vertellen over
het gegoochel met uren. „De
praktijk is dat opdrachtgevers
vaak het aantal schoonmaaku-
ren inperken. Dan kun je kiezen
bij je baas: vijftien uur werken
in je oude pandje en nog eens
yijf uur ergens anders. In plaats
van één, sta je dan twee panden
schoon te maken in aezelfde
tijd".
Hoewel in de cao gelijke rech-
geregeld zijn, werkt de praktijk
anders uit. Iemand met een full
time baan, bijna altijd een man,
heeft recht op een toeslag voor
overwerk. Part-timers daarente
gen niet. En het zijn juist de
vrouwen die dit werk part-time
verrichten.
Het is vooral de werkdruk
waarover veel wordt geklaagd.
Vermoeidheid en te weinig tijd
voor de toegemeten klus zijn de
belangrijkste klachten. Het ziek
teverzuim bedraagt gemiddeld
12 procent Veel werknemers
houden het al snel voor gezien.
Het personeelsverloop bedraagt
jaarlijks dan ook 63 procent.
Hoe groter het bedrijf, des te va
ker dergelijke problemen spe
len.
Het bureau voor arbeids
marktonderzoek 'Research voor
Beleid' onderzocht in opdracht
van de werkgevers- en werkne
mersorganisaties de problemen
in de schoonmaakbranche. Vrij
dag worden de resultaten daar
van gepresenteerd.
Onderzoeker Imro Simme-
link: „De werkdruk blijkt een
van de grootste problemen. Met
name de overheid heeft de
laatste jaren sterk bezuinigd op
het schoonmaakwerk. Vooral in
scholen speelt dat sterk. De toe
gemeten tijd is te krap om be
hoorlijk schoon te maken. De
schoonmakers raken daardoor
overbelast en de scholen zijn
niet schoon meer. Het gevolg is
dat veel leerlingen gezond
heidsklachten krijgen."
Maar niet alleen de overheid
ziet het schoonmaken als een
sluitpost. Ook instellingen en
het bedrijfsleven doen hun best
zo goedkoop mogelijk uit te
zijn. Het gevolg is een moor
dende concurrentie tussen de
schoonmaakbedrijven onder
ling. Niet zelden worden op
drachten ver onder de vereiste
prijs uitgevoerd. Volgens velen
met als gevolg dat de klus niet
goed kan worden geklaard. Ou
dere werknemers vliegen eruit
en zoveel mogelijk jonge, goed
kope en onervaren krachten
moeten het werk doen.
.Als alle schoonmaakbedrij
ven elkaar eens minder becon
curreren, dan zouden we al een
stuk verder zijn", merkt een van
de vrouwen op. „Het probleem
ligt bij de klant", vindt een an
der. „Als een klus niet geklaard
kan worden voor een bepaald
bedrag, zouden schoonmaakbe
drijven die moeten weigeren.
Nu kijkt rrien nog te veel naar
het aantal vierkante meters dat
moet worden schoongemaakt,
niet naar wat er op die opper
vlakte staat en ook niet of het
om een oud of nieuw gebouw
gaat".
Organiseer jezelf, luidt het ad
vies van de FNV. Menigeen die
tiaar inmiddels de gevolgen van
moest ondervinden. „Ik heb bij
mij in het bedrijf geprobeerd
een ondernemingsraad op te
zetten. Het gevolg was dat ik
werd bedreigd met ontslag",
vertelt een schoonmaakster.
Een ander „Als je te veel je
mond opendoet en naar de cij
fers vraagt, vlieg je eruit. Dan
zegt men: voor jou heb ik zo
een uitzendkracht."
ACHTERGROND
ZWOLLE RUUD KLUMPERS
Politie in Overijssel filmt wandaden van wegpiraten
De rijkspolitie in Overijssel filmt tegen
woordig wegpiraten met de videocamera.
Vervolgens worden de boosdoeners uitge
nodigd om hun wanprestaties op de moni
tor te bekijken.
„Het gaat eigenlijk om een klein deel van de
verkeersdeelnemers, maar het is wel een
hardleerse groep die het verkeer in groot
gevaar kan Brengen. Met de gewone con
trole bereik je hen nauwelijks. Zodra ze een
opvallende surveillance of radar-controle
opmerken, rijden ze beheerst. Maar na het
passeren ervan lappen ze de regels weer
aan hun laars. Voor een bekeuring zijn ze
vaak ook niet gevoelig", verzuchten Dirk
Knoll en Fred Ruiter. Zij zijn surveillanten
bij de Overijsselse verkeersgroep.
)p een kille voorjaarsochtend vertrekt het
duo om half acht voor een video-patrouille
in de regio Zwolle. Dirk Knoll zit achter het
stuur van de onopvallende politiewagen,
l-'red Ruiter houdt het verkeer in de gaten.
Ook kijkt hij regelmatig op de monitor met
beelden die worden geregistreerd door een
camera die aan de binnenkant van de voor
ruit is bevestigd.
Het is spitsuur en daarom bijzonder druk
op de tweebaans provinciale weg tussen
Zwolle en Kampen. De automoblisten ge
dragen zich vrij conect. De surveillanten
besluiten hun werkterrein te verleggen naar
de weg Z.wolle-Dedemsvaart.
Met zijn geoefende oog ziet Fred Ruiter in
de schier eindeloze stroom auto's ineens
een stationwagen die „wel eens gekke din
gen kan gaan doen". „Iet maar eens op de
rijstijl: hij houdt nauwelijks afstand. Kan elk
moment inhalen en er vol gas vandoor
gaan".
Zijn voorspelling komt uit. Dirk Knoll moet
het gaspedaal fors indrukken om de snel
heidsduivcl bij te kunnen houden. We zien
de bewuste automobilist met 120 km per
uur over een kruising rijden waar een inaxi-
Automobilisten in Overijssel die zich op
de weg misdragen lopen grote kans om
met hun eigen wanprestaties te worden
geconfronteerd
mumsnelhcid van 80 kilometer per uur
geldt. De snelheid gaat verder omhoog tot
130. 140 kilometer
Zodra het kenteken van de auto op de mo
nitor goed valt te zien. drukt Fred Ruiter ter
hoogte van een hectometerpaaltje de tijd
klok in. „Na een bepaalde afstand zet ik de
klok stil en kunnen we nagaan met welke
snelheid hij gemiddeld heeft gereden legt
hij uit.
Als gevolg van de grote drukte kost het hem
moeite de stationwagen op zo'n afstand te
volgen dat de video-camera de auto goed in
beeld kan houden. Als de autobestuurder
afslaat, zit de politiewagen vlak achter hem.
We rijden nu in de bebouwde kom van De-
demsvaart. Nog steeds is de snelheid veel te
hoog. Zodra de automobilist merkt dat hij
wordt gevolgd, mindert hij vaart.
Op dat moment haalt de politie hem in.
i hn Inn opklappen van een Ik htbak
op de hoedenplank wordt een stopteken
gegeven. Ruiter stapt uit en komt even later
terug met papieren van de autobestuurder.
Terwijl Knoll de bekeuring uitschrijft, on
derhoudt zijn collega de man over diens
wangedrag.
Omdat de automobilist weet dat hii over de
schreef is gegaan, heeft hij er geen behoefte
aan de video-beelden te bekijken. Te laat
voor een afspraak, verklaart hij zijn rijge
drag.
Het zijn vooral mannen tussen de dertigen
vijftig jaar die zich schuldig maken aan ex
cessen in het verkeer, stellen beide agenten.
„De jongere generaties gedragen zich te
genwoordig correcter dan een jaar of tien
geleden. Vrouwen leveren over het alge
meen evenmin problemen op".
Later begeeft de patrouille zich op de pro
vinciale weg Zwolle-Almelo. „Op autosnel
wegen komen we nauwelijks. Daar is de Al
gemene Verkeersdienst (AVD) actief. Bo
vendien zijn die wegen nu eenmaal veiliger
dan provinciale wegen en de bebouwde
kom. Inhalen en te hard rijden hebben hier
naar verhouding erotere risico's voor de
verkeersveiligheid. Bijna de helft van het
aantal verkeersdoden valt op dit soort we
gen waar een maximumsnelheid van 80 ki
lometer per uur geldt", leggen de twee poli
tiemensen uit.
Even buiten Zwolle, op zo'n honderd meter
voor de politiewagen, signaleert het duo
een automobilist die ver boven de 100 kilo
meter per uur rijdt. Hij haalt in zonder op
de rest van het verkeer te letten, geeft geen
lichtsignaal om de inhaalmanoeuvre aan te
kondigen, houdt geen afstand en draagt
geen vciligheidsgordel.
De video-installatie aan boord van de poli
tiewagen neemt het allemaal haarscherp
op. „Dat is een vette prooi voor ons," zegt
Ruiter als hij de tijdklok instelt.
De betrokken autobestuurder kan weinig
waardering opbrengen voor de reden om
hem te laten stoppen. Het viel volgens zijn
lezing allemaal best mee. Hij ontkent geen
veiligheidsgordel te hebben gedragen. Als
Fred Ruiter hem uitnodigt zijn gedrag op
het televisiescherm te bekijken, is het met
d« zelfverzekerdheid van de man gedaan.
Zijn er ook verkeerszondaars die de televi
sieopnamen van hun gedrag wél willen
zien? Dirk Knoll: „ja. dat zijn vooral mensen
die er van overtuigd zijn dat ze zich aan de
regels hebben gehouden. Ze schrikken vaak
Veel mensen
kampen met
darmklachten
Huisarten krijgen per jaar vier
tot vijf miljoen klachten te ho
ren over het spijsverteringsstel
sel. In 640.000 gevallen gaat het
om diarree en 370.000 contac
ten betreffen maagklachten. In
totaal hebben twee miljoen Ne
derlanders last van hun spijs
vertering. De invaliditeit en het
langdurig ziekteverzuim hier
door is de laatste twintig jaar
gestegen met 450 procent.
Dat blijkt uit een onderzoek
van de Landbouwuniversiteit
Wageningen, dat dinsdag in
Den Haag is gepresenteerd door
de Nederlandse Lever Darm
Stichting. De stichting pleit voor
meer onderzoek naar het vóór
komen van dergelijke klachten.
Er zijn bijvoorbeeld geen goede
poliklinische gegevens bekend.
Bij mannen is de zweer aan
maag of twaalfvingerige darm
de belangrijkste oorzaak van in
validiteit, bij vrouwen chroni
sche darmontsteking oftewel de
ziekte van Crohn Het aantal
maagzweeroperaties is overi
gens wel strek gedaald door de
introductie van maagzuurrem-
Spijsverteringsaandoeningen
veroorzaken 13 procent van de
sterftegevallen in Nederland, 12
procent van de ziekenhuisop
namen. 13 procent van het aan
tal verpleegdagen en 17 procent
van het aantal ziekenhuisopna
men. Deze aandoeningen ken
nen verder de hoogste omzet
van medicijnen: 441 miljoen
gulden in 1989.
KOKANJE
Al eerder besteedde
ik op deze plaats
aandacht aan het
boek 'Het Nederlandse onbeha
gen', waarin de neerlandicus
Herman Pleij het Nederlandse
volkskarakter in kaart probeert
te brengen. Alleen durft hij het
woord 'volkskarakter' nauwe
lijks in de mond te nemen, aan
gezien dit in het verleden zo'n
misbruikte term is geworden.
Volkskundigen en heemkundi
gen. die in de oorlog fout waren,
hadden immers een grote voor
liefde voor woorden en begrip
pen als volksaard, volkse waar
den en volkseigen cultuur. Een
medewerker van het Open
luchtmuseum in Arnhem maak
te mij auent op de geschriften
van de folklorist D.J. van der
Ven. die ook graag had gezien
dat dit museum zich destijds in
het culturele jasje van de NSB
had gestoken.
In zijn boek 'De heemliefde van
het Nederlandsche volk', dat in
oorlogstijd verscheen, besteedt
Van der Ven ook uitgebreid
aandacht aan het Openlucht
museum. Naar zijn idee zou dit
zich tot een waarvolksheem'
moeten ontwikkelen, waar de
bezoekers dagelijks worden ge
trakteerd op vendelzwaaien,
klootschieten, ringrijden. kaat
sen en andere volksvermaken.
Hij jubelt ook over het succes
van de eerste Heemkunde-
week. die in 1940 in Oosterbeek
plaatsvond. Het programma
bood een variatie aan lezingen,
excursies, films van volksge
bruiken, passiespelen, volks
dansen, zang en blokfluitspel.
Een lid van de Drentse heem
kundekring trad op in boeren
kostuum en droeg enkele door
hem zelf geschreven schetsen
voor, waarin de liefde van de
oer-Drent voor zijn landstreek
en landaard werd uitgebeeld.
Het is een wonderlijk allegaar
tje, dit heemliefde-boek, dat is
verzadigd van woorden die met
volks- en heem- beginnen.
'Heem' is volgens Van der Ven
een woord van goed Nederland
se klank en oorsprong. Als zelf
standig naamwoord zou het al
leen in de 'gouwspraak' van en
kele gewesten voorkomen.
Maar in het ABN is het slechts
deel van een samenstelling,
zoals in heemhond, heemschut,
heemplant, heemschap en in
heems. Toch vermeldt Van Dale
'huis en heem' als een goed Ne
derlandse uitdrukking.
De heemliefde heeft zich ner
gens krachtiger kunnen ontwik
kelen dan onder het „beveili
gende machtige dak van de Ne-
dersaksische hallehoeve, moge
lijk in oorsprong zelfs de verga
derplaats van de sibbe. Deze
heeft als oorspronkelijk 'los
hoes' mensch, vee en den oogst
in een onverdeelde levensruim
te samengebracht, waar zich
rond het opflakkerende haard
vuur van de heilige haardstede
het geestelijk volksleven in den
eeuwigen jaarkringloop con
centreerde".
In dergelijke zinnen hoort men
het verlangen naar de oude
Germaanse boerencultuur rui
sen. toen de sibbe nog op hech
te wijze met de natuur en het
bovennatuurlijke was verbon
den. Van der Ven neemt ook
stelling tegen de stadse voor
oordelen jegens de boer. Het
geeft immers geen pas om de
plattelander als een kinkel of
een lomperik voor te stellen. Hij
noemt ook vreemde spreuken,
waar ik nog nooit van gehoord
heb. zoals: ..leder z'n meug, zei
d'n boer, en hij at vijgen met
stroop", en: „Een boer die vrijt,
die stoot en smijt".
Hij neemt ook aanstoot aan de
stadse gewoonte om een
melkslijter een melkboer te
noemen, en een koopman, die
tuinbouwprodukten verkoopt,
een groenteboer. Woorden als
visboer, kaasboer en kolenboer
zijn hem een doom in het oog,
aangezien een eenvoudige ven
ter of leverancier niet in de
schaduw kan staan van de erf
genamen van de meesters van
de hallehoeven.
Onlangs, zo vertelt hij zijn le
zers, hoorde hij hoe een een
voudige krantenbezorger zich
zelf als krantenboer afficheerde!
Het is maar goed dat Van der
Ven de opkomst van de seks-
boerderijen niet heeft hoeven
meemaken. De heemliefde
vindt haar uitdrukking in heem
lied, heemdans en heemdracht.
Van der Ven betreurt het na
tuurlijk dat al deze zaken in de
moderne tijd een kwijnend be
staan leiden.
Toch is op het platteland niet
alles rozegeur en maneschijn.
Bij sommige volksfeesten en
heemspelen wordt veel te veel
gedronken, en vaak ontaardt de
zucht om anderen bijnamen te
geven in plat en tactloos ge
schimp, waarvan mensen met
een opvallend uiterlijk of gebre
ken de dupe worden.
Wie een keer bekend staat als
schele Dirk, manke lan, malle
Eppie. dikke Boarendje of Stot-
terkeesie, komt zijn leven lang
niet meer van die bijnaam af.
Maar ja, wie met boer'n wil ver-
ker'n. moet ook de gierput
maor waarder'n. zeggen ze bij
ons in het dorp, en zo is het.
gerrit jan zwier
Justitie in Zwolle sluit niet uit dat mest, vermengd met chemisch afval, op akkerbouwgrond is beland. foto
