Feiten
'Amerikanen moeten blijven, anders
komt Saddam terug om te moorden'
Oostduitse hoeren willen 'eigen bordeel'
Kwartiermakers struikelen
voorwaarts langs grens Irak
Aartsbisschop houdt niet van
'benzine-station christenen'
Dinsdag 23 april 1991
Redarte 023-150225 JANINE BOSMA ALT AN ERDOCAN RONALD FRISART (chfi) ONNO HA VERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS MAAGOT KLOMPMAKER JAN PRE EN EN SJAAK
FRANS VISSER Vormgeving: JAN KUNCE
EN MENINGEN
DAGEIUKS STERVEN in
het grensgebied tussen
Turkije en Irak ongeveer
510 Kurdische vluchtelin
gen van honger en ontbe
ring. Eerdere schattingen
waren veel lager.
BENZINE-STATION
christendom - de zondag
gebruiken om de geeste
lijke tank voor de rest van
de week te vullen - heeft
geen toekomst."
Inwoners van Zakho zijn blij met journalisten
Aj
MAURICE WILBRINK
In de moskee van het Noordiraakse dorpje Tel Kaber
wordt al weken niet meer gebeden. In het eenvoudige ge
bouw is de klok op kwart voor zeven blijven staan; de tijd
dat de elektriciteit uitviel. Tel Kaber is een spookdorp. Er
scharrelen wat oude mensen rond, die de vlucht naar de
Turkse bergen niet meer konden maken.
gen en overal liggen kleding,
serviesgoed en enkele boeken.
.Saddam, Saddam!" roep hij.
Twee kilometer verder ligt Zak
ho, dat ooit een bedrijvig stadje
was met enkele duizenden in
woners, maar nu nog maar de
helft van het oorspronkelijke
aantal inwoners telt. Op weg
naar Zakho, lopend langs een
verlaten militair terrein, begint
een Kurdische journalist een
lied te zingen van de Peshmer-
ga's, de Kurdische verzetsstrij
ders. Aan de rand van Zakho
staat een grote graansilo die
nog helemaal intact is, maar de
huizen in de buurt ziin flink be
schadigd. Alsof ze al langer gele
den zijn onttakeld.
In de hoofdstraat zijn de huizen
nog intact en een aantal winkels
is weer open. Er wordt kleding
verkocht, toiletartikelen, een
kleermaker is aan het werk. In
een kapperszaakje wordt een
man geschoren. Er is wat groen
te te koop die in de buurt is ver
bouwd: uien, witte kool, een
soort spinazie, tuinbonen. Kin
deren verkopen sigaretten langs
de straat. In een van de zij
straatjes spelen jongens een
soort biljart in een half open
ruimte, waar ook tafelvoetbal-
spelen staan. Een man in een
militair uniform staat erbij te
VERSLAGGEVER
In Tel Kaber is geen water meer,
geen stroom, geen voedsel. De
overgebleven mensen halen
hun eten op bij de Amerikanen,
die een kilometer verderop be
zig zijn met de opbouw van een
vluchtelingenkamp.
Tussen de lege huizen lopen
enkele geiten en er staat een
Iraakse legertruck met ingesla
gen ruiten. Een man toont ga
ten in de deuren van zijn huis.
Hij vertelt HOE Iraakse soldaten
op de deuren beukten tijdens
hun moord- en rooftocht door
het gebied. De man vluchtte
met zijn familie naar Turkije,
met de grote Kurdische exodus
mee. Vijf dagen geleden keer
den ze In Tel Kaber terug, toen
ze zagen dat de Amerikanen de
Turks-Iraakse grens waren over
gestoken.
Twee andere, oudere mannen
laten een grote loods zien waar
nog een aantal landbouwma
chines staan. Daar hebben ze
zich schuilgehouden toen Sad
dams troepen in het dorp huis
hielden. Een van hen loopt naar
zijn huis, dat uit één kleine ka
mer bestaat. Iraakse soldaten
hebben er alles overhoop ge
haald. De kasten zijn stukgesla-
SILOPIMAURICE WILBRINK
VERSLAGGEVER
Veertien kwartiermakers van
het Nederlandse leger zijn giste
ren in de buurt van de Turkse
plaats Silopi, enkele kilometers
de Iraakse grens, begonnen
met het inrichten van een logis
tiek kamp. Hier zullen alle voor
raden en materiaal terechtko-
|men die de duizend Nederland
se militairen nodig hebben voor
hun aandeel in de opvang van
de Kurden in Noord-Irak.
Tien Nederlandse militairen be
vinden zich sinds zondag in
Noord-Irak om daar voorberei
dingen te treffen voor de komst
van de 400 mariniers en 600 sol
daten van de landmacht. De
opzet van het logistieke kamp
bij Silopi gebeurt in nauwe sa
menwerking met de Derde
Commando-brigade van de
Britse i
Deze samenwerking komt voort
uit de ervaring die men heeft
opgedaan tijdens Navo-oefe-
ningen met het Britse korps.
Volgens majoor J. Strengholt, de
commandant van de kwartier-
makersgroep, zal de preciese
taak voor de Nederlanders van
daag of morgen bekend zijn.
Het Nederlandse leger zal wor
den ingezet voor de beveiliging
van het gebied waar de onge
veer 500.000 Kurden de komen
de weken terechtkomen. De
kans bestaat dat de militairen
worden ingeschakeld bij het
transport van vluchtelingen die
niet te voet naar Noord-Irak
kunnen. Daarvoor zullen rups
voertuigen vanuit Nederland
moeten worden overgevlogen.
Majoor Strengholt wil morgen
zo ver zijn dat een eerste con
tingent mariniers bij Silopi aan
het werk kan. Volgens Streng
holt is er grote haast geboden
bij deze operatie. „De omstan
digheden hier zijn niet gemak
kelijk. Het is chaotisch, en we
struikelen voorwaarts".
Intussen hebben vijf Kurdische
leiders een bezoek gebracht
Noordiraakse plaats Zakho. Vol
gens een Amerikaanse officier
waren de Kurden, die uit Tur
kije waren aangevoerd, „zeer te
vreden" over hetgeen ze zagen.
De Amerikanen hopen dat de
Kurdische stamleiders hun
mensen kunnen overtuigen te
rug te keren naar Irak.
Het Amerikaanse leger gaat er
vanuit dat in totaal ongeveer
30.000 Kurden met helikopters
of vrachtwagens moeten wor
den overgebracht naar Irak,
omdat ze te zwak zijn om de
tocht te voet te ondernemen.
Twee broers sjouwen met hun zieke vader
Turks-Iraakse grens
kijken.
De inwoners van Zakho zijn blij
journalisten te zien. Enkelen
van hen zijn Kurden, maar de
meesten van de achterblijvers
zijn Arabieren, die wat minder
te vrezen hadden van de troe
pen van Saddam.
In de hoofdstraat lopen grote
aantallen Iraakse politieman
nen. Ze kunnen zich vrij bewe
gen, omdat de Amerikaanse
troepen zich niet in de stad la
ten zien, ook al hebben Ameri
kaanse officieren verklaard dat
ze bezwaar hebben tegen de
aanwezigheid van de politie
macht. Tweehonderd politie
mannen kwamen zondag aan
en de mensen vertellen dat er
gisteren nieuwe agenten zijn
bijgekomen. De meesten zijn
bewapend met pistolen en Rus
sische Kalasjnikovs. Ze zijn ner
veus over de aanwezigheid van
journalisten en ze worden
agressief als een fotograaf een
foto van hen probeert te maken.
Als journalisten mensen aan
spreken, komen de politieman
nen meteen naderbij om te ho
ren waar het gesprek over gaat.
De 30-jarige econoom Samih
Saleh zegt dat de inwoners van
Zakho erg bang zijn voor de po
litie. Ze vertrouwen de in nieu
we. groene uniformen gestoken
politiemannen niet. „Het kun
nen ook troepen zijn van Sad
dam." Saleh neeft vijf jaar in het
Iraakse leger gezeten. Aan het
eind van de oorlog om Kuwayt
stond hij in de Noordiraakse
stad Sulaymaniah tegenover de
Kurdische guerrillastrijders. „Ik
wilde niet tegen hen vechten,
want ze horen tot mijn volk. Ik
heb me overgegeven en ze lie
ten me gaan
Achter de hoofdstraat is een
overdekt winkelstraatje, waar
bijna alles is gesloten. Helemaal
aan het eind hangt een homp
geitevlees in een grote zwerm
vliegen. De slager opent zijn
koelkast om te laten zien dat hij
niets lang kan bewaren, zolang
er geen elektriciteit is. Het vlees
kost tien Iraakse dinar per kilo,
ongeveer het dubbele van de
normale prijs. De angst voor de
politie zit er bij de slager diep
in. „De politie komt en richt zijn
wapen op me. Ik moet hun het
vlees voor vijf of zes dinar ver
kopen. Ik ben bang. De Ameri
kanen moeten blijven, anders
komt Saddam weer terug om te
moorden."
Gevecht om de straat tussen pooiers uit Oost en West in Leipzig
LEIPZIG HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
In het Leipziger rosse milieu
heerst oorlog. Souteneurs uit
het Westen willen de lucratieve
nieuwe Oostmarkt veroveren.
Daarbij lijken alle middelen te
zijn geoorloofd: schietpartijen,
brandstichting en chantage. De
Oostpooiers blijven niet achter.
Ook zij kopen wapens en vecht-
honden. De „wessies" op hun
beurt schrikken er niet voor te
rug skinhead-bendes te huren
om het net veroverde terrein te
behouden. Tussen de fronten
bange hoeren en machteloze
autoriteiten.
In de beursstad Leipzig werden
de gasten ook tijdens het com
munistische regime rijkelijk ver
zorgd met vrouwen. Als Honec-
ker zijn rondgang over de „Mes-
se" maakte, stonden voor de
poorten de hoeren, die uit de
hele DDR waar gekomen om de
200 plaatselijke dames van lich
te zeden bij te staan. Er waren
deviom ta venttenen m dus
bevolkten ze de nachtclubs, gin
gen de straat op of werkten in
ac bars van de valutahotels.
Na de ^al van de Muur versche
nen de Westduitse professio
nals. Maar ook enkele Oostduit
sers gingen aan de slag om dat
in handen te krijgen waarmee
zo makkelijk het grote geld ge
maakt kan worden: vrouwen. Ze
bedreigden beroepsprostituées
en lijfden beginners in. Het so
cialistische bewakeningsmecha-
nisme functioneerde niet meer,
nieuwe wetten waren er niet.
Wel een gat in de markt. Maar
waar de wetten van de vrije
markt heersen, wint hij die de
regels het beste beheerst. Onder
souteneurs betekent dat: wie
het eerst toeslaat, steekt, dreigt
of chanteert, wint terrein en:
vrouwen. Een jonge prostituée
in een interview: „Direct na de
Wende doken hier veel West
duitse pooiers op. Die wilden
het terrein bezetten om hun
meiden te laten verdienen. Dat
beviel onze eigen souteneurs
uiteraard niet. Maar de „wes
sies" waren sterker, hadden
meer wapens, spieren. Het wa
ren de echte harde types".
De Westduitsers, vooral uit
Frankfurt. Hamburg en
Mannheim, hadden hun invasie
als een militaire veldtocht voor
bereid. Met dikke portefeuilles
in de zak regelden ze hun
claims met wankelmoedige be
stuurders en corrupte politie
mannen. Via advertenties in de
plaatselijke pers huurden ze
tientallen caravans, die ze als
liefdesnestjes in de buurt van de
dierentuin, vlak bij Hotel Mer-
kur, parkeerden. Een plaatselij
ke amateur-souteneur „Ze na
men skinheads als lijfwachten
en betaalden die 200 mark per
nacht".
Mobiel bordeel
Toen het klachten begon te re
genen greep het stadsbestuur
in: voor eind maart dienden de
mobiele bordeeltjes te verdwij
nen. Tot verbazing van de poli
tie gebeurde dat ook. De cara
vans doken alleen drie straten
verder weer op en daar staan ze
nu nog. Maar daarmee is de
strijd nog lang niet ten einde.
Oost- en Westduitsers voeren
sindsdien een verbitterde strijd
om de vrouwen. Geweld wordt
niet geschuwd. Knokpartijen en
brandstichtingen zijn aan de or
de van de dag. Een jonge Oost
prostituée die in een verkeerde
wijk tippelde, werd door twee
West souteneurs betrapt, aan
een boom gebonden en met
een zweep deerlijk toegetakeld.
Een 25-jarige werd door twee
Westduitsers, die zich voorde
den als klant, uit een rijdende
auto gegooid.
Ook anderen hebben op pijnlij
ke wijze aan de lijve ondervon
den hoe hard dit leven is. Sinds
dien durven veel meisje 's
avonds de straat niet meer op.
Een van hen: „Ik ga alleen nog
als mijn vriend Klaus met drie
herdershonden in de buurt is".
Beschermen
De politie in de beursstad is niet
in staat de vrouwen te bescher
men. Eén enkele razzia na een
binnengekomen tip over wa
pens. maar daarmee hield het
ook wel op. Politiewoordvoer
der Schwitzke: „Wij zitten mid
den in een herstructurerings
proces. We weten niet eens
exact wat onze bevoegdheden
zijn. We zullen eerst ons licht
eens in het Westen moeten op
steken. Vroeger was prostitutie
bij ons weliswaar verboden,
maar het werd stilzwijgend ge
duld. Toen werkten de vrouwen
ook alleen. Het grote probleem
vormen nu de souteneurs".
"Lou Lou", al jaren actief in het
rosse milieu en sinds kort ook
werkzaam als sekstherapeute,
eist nu dat het stadsbestuur
haar collega's beschermt. „Wij
willen een echt bordeel. Een
huis, dat de stad aan ons ver
huurt en waarin elke prostituée
een kamer kan krijgen voor
haar werk. Zonder souteneur".
Lou Lou, die met twee vriendin
nen een vereniging voor dit doel
heeft opgericht, wil samenwer
ken met de gemeentelijke ge
zondheidszorg en de politie,
pleit voor een sociaal nood
fonds en voor begeleiding van
die vrouwen die ermee op wil
len houden.
De drie vriendinnen zouden wel
eens succes kunnen hebben. In
het gemeentehuis is een buiten
gewoon bonte coalitie ontstaan
van politie, gezondheidszorg,
sociale zaken en de behartiger
van vrouwenbelangen om dit
bordeel-idee uit te voeren. Na
tuurlijk hebben ze andere be
langen dan de hoeren. Controle
van het milieu, de volksgezond
heid en beperking van de crimi
naliteit zijn de drijfveren. Maar
dat zal Lou Lou een zorg zijn.
Als zij maar veilig en zonder
souteneur haar geld kan verdie-
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Hij heeft geen bezwaar tegen
vrouwelijke priesters, maar ho
moseksualiteit is „schandelijk"
Hij staat evangelische popgroe
pen in zijn kerk toe,
maar omschrijft zich
zelf als een orthodoxe
christen. Wie is George
Carey.de mandie af
gelopen vrijdag de
103de aartsbisschop
van Canterbury werd?
Carey is de zoon van
een Oostlondense zie-
kenhuisportier die op
15-jarige leeftijd de
schooldeuren achter
zich dichtsloeg zonder
diploma, maar later
alsnog afstudeerde
aan de universiteit. Hij
is aanhanger van Ar
senal, en placht als
priester tussen de
diensten door naar de
wedstrijden te kijken.
De benoeming van
Carey als opvolger van
Robert Runcie kwam
vorig jaar als een vol
slagen verrassing. Hij
had nog maar drieën-
eenhalfjaar het ambt
van priester vervuld.
en was nauwelijks ge- bury
kend. Algemeen werd
verwacht dat de baan
naar John Habgood zou gaan,
de bedaagde aartsbisschop van
York.
Maar Habgood, die bekend
stond om zijn liberale ideeën,
was waarschijnlijk onaanvaard
baar voor de toenmalige pre
mier Thatcher. Carey was stren
ger in de leer en had minder
uitgesproken politieke denk
beelden, hoewel hij geboek
staafd stond als tegenstander
van de poll tax, de omstreden
en inmiddels teruggedraaide
gemeentelijke belastingen.
Met Carey koos de Britse staats
kerk voor een tamelijk onbe
schreven blad. dat inmiddels
echter behoorlijk is volgeschre
ven. Carey bleek van zijn hart
geen moordkuil te maken in de
afgelopen vrijdag. gen en zijn hele verleden ge-
Zijn meest omstreden opmer- tuigt van grote daadkracht,
king kwam in een vraaggesprek Toen hij priester werd in Dur-
met het maandblad Reader's ham, deelde hij de parochianen
Digest. Gevraagd naar zijn opi- ongezouten mee dat ze zeven-
nie over vrouwen in het ambt dagen-per-week christenen
van priester zei hij: „De gedach- moesten worden. „Het benzine
station christendom -
de zondag gebruiken
om de geestelijke tank
voor de rest van de
week te vullen - heeft
geen toekomst", hoor
den de verbaasde gelo
vigen hun nieuwe
priester zeggen.
Het was ook in Dur
ham waar Carey van de
kerk een soort ontmoe
tingscentrum maakte,
waar koffie werd ge
schonken. In het gods
huis deed vervolgens
de synthesiser zijn in
trede en werden de
evangelische liederen
aangevuld met eigen
tijdse pop. Carey kon
het, tot grote schrik van
de deken van Canter
bury. niet nalaten om
afgelopen vrijdag ook
een popgroep uit te
nodigen. Maar het op
treden van de All Souls
bleef beperkt tot drie
nummers, en de groep
was veiligheidshalve
verdekt opgesteld in
een kapel.
te dat alleen een man Christus Na zijn wijding vertelde Carey
op het altaar kan vertegenwoor- de aanwezigen, onder wie alle
digen, is een hoogst ernstige politieke leiders, luchtig hij zich
ketterij". De storm die in de
kerkwereld opstak over deze
opmerking was zo hevig, dat
Carey haar moest afzwakken.
Hij verving het woord „ketterij"
door „theologische vergissing".
Ook het netelige probleem van
de homoseksuele priesters be
gon Carey wat omzichtiger te
benaderen. Aanvankelijlc rea
geerde hij kortweg: „Het is een
schandaal". Maar officiel heet
het nu dat Carey „zich verdiept
in de kwestie van de homo
seksuele priesters".
Carey lijkt er echter de figuur
niet naar om de moeilijkheden
te ontvluchten. Op persconfe-
aanloopperiode tot zijn wijding, renties ontwijkt hij nimmer v
niet afzijdig zal houden
politiek. Carey wil de regeerders
met name beoordelen op hun
milieubeleid, zo is uit eerdere
uitlatingen gebleken. „Is god
groen"? vroeg hij ooit tijdens
een dienst. „Het antwoord is
volmondig 'ja'; groener dan u of
ik". En op een vergadering van
Engelands Groene Partij werd
het volgende citaat uit zijn
mond opgetekend: „In de na
tuur zijn er altijd minder roorf-
dieren dan prooien. Maar de
menselijke soort is uniek door
dat zij een zo hoge dichtheid
bereikt dat haar omgeving
dreigt te bezwijken onder haar
