Buitenland
EG heft sancties
tegen Pretoria op
'Geweldloze
oplossing in
Joegoslavië'
EG wil berechting
van Saddam Hussein
x
Gijzelaars gebruikt in
strijd presidentschap
Scheuren in omhulsel
reactor in Tsjernobyl
Dinsdag 16 april 1991
T (CHEF) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN
Vormgeving CLARA KEMPER
Algemeen NerierU/xfc Penbomeu (ANP). CemeemduppHi|ke Ptndwmt (GPD). Reuter (Rtr).
International Prest Service (IPS)Assodeted Press (AP). Deutsche Preste Agentur (DPA).
IN BRAZIUE ZUN nu ook de eeiste
gevallen van cholera geconstateerd
Volgens een woordvoerder van het
ministene zijn twee Brazilianen met
cholera opgenomen in een ziekenhuis
in de Colombiaanse plaats Lebcia
DE TERUGGAVE VAN de door de
Sovjetunie geannexeerde Koenllen-
eilanden staat centraal bij de bespre
kingen die Gorbatsjov voert met de
Japanse regering
NIEUWSLIJN
Rust beschuldigd
Mathias Rust, de 23-jarige Duitser die bekend werd om zijn lan
ding op het Rode Plein, neeft gisteren voor de rechtbank in
Hamburg gezegd dat hij zich niet kan herinneren in november
1989 de leerling-verpleegster Stefanie Walura te hebben neerge
stoken. Het drama speelde zich destijds af in een ziekenhuis in
Hamburg, waar Rust vervangende militaire dienst vervulde. Rust
vertelde hij een paar minuten niet besefte waar hij was.
Veroordelingen Roemenië
Een rechtbank in Bukarest heeft gisteren achttien personen ver
oordeeld die vorig jaar juni tijdens betogingen tegen de Roe
meense regering waren opgepakt. Vijf beklaagden kregen gevan
genisstraffen tot 37 maanden opgelegd, 13 anderen kregen een
jaar voorwaardelijk. Elf betogers werden vrijgesproken, zo heb
ben enkele beklaagden meegedeeld.
Verkrachting geëist
In Parijs zijn drie leden van de Black Criminal Force gearres
teerd, die van nieuwe leden van hun bende de verkrachting van
een blanke vrouw eisen. De Parijse politie maakte gisteren be
kend dat de drie zwarten in het weekeinde een 21-jarige Parisie-
ne hebben ontvoerd en verkracht.
Dode bij rellen
De landen van de Europese Ge
meenschap willen dat de Vere
nigde Naties onderzoeken of en
hoe de Iraakse leider Saddam
Hussein kan worden berecht
wegens misdaden tegen de
mensheid en oorlogsmisdaden.
De twaalf staan ook achter een
Frans plan om onder VN-be
scherming in Noord-Irak
vluchtroutes te creëren waar
langs de Kurdische vluchtelin
gen naar huis kunnen terugke
ren. Hoe zo'n proces in zijn
werk zou kunnen gaan, moet
door deskundigen van de VN
worden uitgezocht.
Iraakse troepen hebben giste
ren Kurdische vluchtelingen
aan de Iraaks-lraanse grens be
schoten en een vluchtroute af
gesloten. Dat heeft Radio Tehe
ran bericht. Bij de aanvallen zijn
enkele vluchtelingen gedood.
„Iraakse troepen gesteund door
15 tanks hebben de doorgang
afgesloten en schoten op vrou
wen en kinderen en doodden
een aantal van hen", aldus het
BELGRADO »AP
De leiders van de twee grootste
deelrepublieken van Joegosla
vië, Servië en Kroatië, hebben
gisteren afgesproken dat zij zich
van geweld zullen onthouden
bij de pogingen hun problemen
op te lossen. De Servische presi
dent Slobodan Milosevic en de
Kroatische president Franjo
Tudjman ontmoetten elkaar op
een niet nader genoemde plaats
aan de grens tussen de twee re
publieken.
Een overeenkomst tussen de
twee wordt cruciaal geacht voor
een oplossing van de crisis
waarin Joegoslavië verkeert. Tij
dens twee voorgaande ontmoe
tingen, op 25 januari en op 25
maart, slaagden zij er niet in
een akkoord te bereiken.
Volgens zegslieden In de om
geving van de Kroatische presi
dent concentreerden Milosevic
en Tudjman zich gisteren op
het verminderen van de span
ningen die tie afgelopen weken
hebben geleid tot een reeks
confrontaties tussen Kroatische
veiligheidstroepen en leden van
de Servische minderheid in
Kroatië. De Serviërs zeggen dat
zij door de regering in Zagreb
worden gediscrimineerd. De
Kroatische autoriteiten ontken
nen dat en zeggen dat de rege
ring van Servië de gemoederen
opstookt, om de jonge demo
cratie in Kroatië om zeep te
brengen.
In Servië zijn vandaag 700.000
arbeiders van metaal- en tex
tielarbeiders in staking gegaan
omdat zij al twee maanden
worden onderbetaald.
ANC teleurgesteld. De Klerk tevreden
Uit protest tegen de hoge voedselprijzen hebben duizenden de
monstranten gisteren in de havenstad Cap-Haitien in het noor
den van Haiti winkels, rijstpakhuizen en een hotel geplunderd.
Een man werd daarbij in een gevecht met het leger gedood.
bericht.
Vorige week waarschuwde
Washington Baghdad geen mili
taire acties te ondernemen bo
ven de 36ste graad noorder
breedte. De plaats van de aan
val zou buiten deze zone vallen.
De meeste van de 900.000 Kur
dische vluchtelingen die Iran
zijn binnengekomen zijn via de
noordelijke bergroutcs geko
men.
Onze correspondent in Was
hington. Henk Dam. meldt dat
de Amerikaanse minister Baker
(buitenlandse Zaken) deze week
opnieuw aan een rondreis be
gint. Baker wil gang houden in
de vredesbesprekingen. Van
daag spreekt hij in Luxemburg
met de EG-ministers van bui
tenlandse zaken. Die willen dat
de EG wordt betrokken bij een
eventuele vresdesconferentie
over het Midden-Oosten. Israël
heeft zich daar inmiddels al een
fel tegenstander getoond. Baker
reist morgen door naar Israël,
en vervolgens naar Egypte,
Saudi-Arabië, Syrië en mogelijk
ook Jordanië.
De ministers van buitenlandse zaken van de twaalf lan
den van de Europese Gemeenschap hebben gisteren be
sloten ook de laatste economische sancties tegen Zuid-
Afrika op te heffen. De EG beloont het bewind van presi
dent De Klerk daarmee voor het plan de laatste apart-
heidswetten in te trekken. De anti-apartheidsbeweging is
y?leurgesteld over het EG-besluit.
Luxemburg haml de b.uuu 8e" jn Zuid-Afrika Ie schrappen.
Alleen de sancties van de Ver
enigde Naties tegen Zuid-Afrika
blijven nog over: de internatio
nale sportboycot, het olie-em
bargo en het wapenembargo. Of
de sportboycot gehandhaafd
blijft, wordt beslist na overleg
met de Afrikaanse Olympische
sportorganisaties. Het wape
nembargo zal zeker nog gerui
me tijd blijven bestaan.
De opheffing van de sancties
is het gevolg van de aankondi
ging van de Zuidafrikaanse re
gering dat de wetten op de
groepsgebieden en de landwet
ten spoedig worden ingetrok-
CORRESPONDENT
De EG-ministers voerden in
Luxemburg het besluit uit dat
hun regeringsleiders in decem
ber vorig jaar op hun top in Ro
me al in het vooruitzicht stel
den. Volgens minister Van den
Broek heeft Pretoria woord ge
houden en is er nu dus reden de
sancties in te trekken.
Het gaat om het verbod op de
invoer van Zuidafrikaanse gou
den munten, staal en ijzer. Al
eerder besloten de regeringslei
ders als aanmoediging voor De
Klerk het verbod op investerin-
ken. Van den Broek zei dat nu
nog alle politieke gevangenen
moeten worden vrijgelaten en
dat alle ballingen vrij moeten
kunnen terugkeren.
De Zuidafiikaanse president
De Klerk noemde het EG-be
sluit gisteren „positief en „be
moedigend". De ANC daarente
gen betreurt de opheffing van
de sancties. Het ANC waar
schuwde de EG afgelopen
weekeinde al dat apartheid blijft
bestaan zolang de voornemens
van De Klerk nog niet zijn uitge
voerd. Het Komitee Zuidelijk
Afrika in Amsterdam noemde
het EG-besluit gisteravond „on
begrijpelijk".
Het ANC begon gisteren in
Zimbabwe besprekingen met
het Pan-Afrikaanse Congres
(PAC) over de vorming van een
gezamelijk front tegen apart
heid. ANC en PAC waren dertig
jaar eikaars rivalen.
Regelmatig breken in de Kurdische vluchtelingenkampen gevechten wanneer de voedsel transporten aankomen.
ACHTERGROND
IPS-CORRESPONDENT TOKYO SUVENDRINI KAKUCHI
Gorbatsjov Is de eerste Sovjet
leider die een bezoek brengt
aan Japan. De Sovjetunie en Ja
pan zijn formeel nog in staat
oorlog. Volgens de Japan-
normale betrekkingen v
Moskou de Koerillen-eilanden
teruggeeft. Die werden aan het
einde van de Tweede Wereld
oorlog door de Sovjetunie inge
lijfd.
Geen van beide partijen acht
het echter aannemelijk dat het
bezoek leidt tot een doorbraak
in het geschil, dat draait om de
aanspraken op de Koe'
;n, de drie eilanden Etorofu,
Kumashiri en Shikotan. alsme
de de eilandengroep Habomai.
Veel op spel bij bezoek Gorbatsjov aan Japan
Soviet-president Gorbatsjov heeft van
middag de eerste besprekingen gevoerd
met Japanse regeringsleiders. Die staan
onder groeiende publieke druk om be
langrijke concessies af te dwingen van
Gorbatsjov. De Koerillen-eilanden staan
daarbij centraal.
e de eilandengroep H
Volgens Japanse bro
men de Sovjets aan het einde
van de Tweede Wereldoorlog
zeker 600.000 japanners gevan
gen, hoewel Moskou pas drie
dagen na het vallen van de
atoombom op Hiroshima 6
augustus 1945 Japan formeel
de oorlog verklaarde. Naar
schatting 60.000 Japanse gevan
genen overleefden hun verblijf
in Siberië niet. De laatste over
levenden kwamen pas elf jaar
na de oorlog op vrije voeten. Als
gebaar van verzoening heeft
Gorbatsjov gisteren In het Sibe
rische Chabarovsk een krans
gelegd bij graven van Japanse
krijgsgevangen.
Japan wil evenwel meer dan
een verontschuldiging voor de
behandeling van de Japanse
krijgsgevangenen. Het eist de
teruggave van de Koerillen. die
na de oorlog door de Sovjetunie
werden bezet op grond van het
akkoord van Jalta. Japan betwist
de rechtmatigheid van de be
zetting van wat in Tokyo wor
den genoemd de „Noordelijke
Gebieden".
Terwijl minister Taro Nakaya-
mo (buitenlandse zaken) wei
gert af te wijken van het officiële
regeringsstandpunt dat alle vier
de eilanden moeten worden te
ruggegeven, wordt er informeel
steeds meer gepraat over een
compromis. Dat compromis
houdt in dat de twee fdeinste ei
landen worden teruggegeven en
dat alle vier de eilanden tech
nisch gesproken onder Japans
bestuur komen.
Gorbatsjovs handen worden
wat betreft de Koerillen-kwestie
echter gebonden door de bin
nenlandse oppositie tegen het
weggeven van wat in nationalis
tische kringen in de Sovjetunie
wordt beschouwd als een stuk
van het moederland. De oppo
sitie komt niet alleen uit conser
vatieve, orthodox-communisti
sche hoek. maar is evenzeer
krachtig onder hervormers in de
Russische Federatie, de repu
bliek waaronder de Koerilfen
bestuurlijk vallen.
Het conflict over de eilanden
mag nogal triviaal lijken, verge
leken met belangrijker aspecten
van de bilaterale betrekkingen,
maar volgens politieke waarne
mers zal een oplossing van het
conflict de weg vrijmaken voor
een ..exponentiële"ontwikke
ling van de betrekkingen tussen
beide landen. De eilandjes, die
samen nog geen vijfduizend
vierkante kilometer beslaan,
zijn voor Japan eerder van stra
tegische dan van economische
waarde. Bovendien wil 70 pro
cent van de eilandbewoners lie
ver onder Sovjet-bestuur blij
ven. Dat bleek uit een stem
ming die vorige maand op de
eilanden werd gehouden.
„In plaats van ons te concen
treren op die eilanden, moeten
we sterke banden aanknopen
met de Sovjetunie, zoals we dat
met Zuid-Korea hebben ge
daan". meent politicoloog Mi-
noruTada. „Ontwapeningen
economische samenwerking in
de regio is veel belangrijker dan
dat gedoe over teruggave van de
Koerillen". aldus Tada.
Deafedopen jaren zijn de be
trekkingen langzaam verbeterd,
als een gevolg van de ontspan
ning tussen de Verenigde Staten
en de Sovjetunie. Japan heeft
sinds de Tweede Wereldoorlog
nog steeds geen officieel vredes
verdrag met de Sovjetunie ge
sloten en veel politieke waame-
Boris Jeltsin laat de wilde haren In
zijn werkbrauwen op hun plaats
borstelen, voordat hij verschijnt
voor de tv-camera's van het Euro
pees Parlement in Straatsburg.
•FOTO AP
Jeltsin in
Europarlement
afgeblaft
STRAATSBURG GPD-A
Boris Jeltsin wist niet goed wat
hem overkwam, toen hij giste
ren in het Europees Parlement
werd toegesproken door de so
cialistische fractieleider Jean-
Pierre Cot. „U wordt gezien als
een provocateur", aldus Cot. „U
voert oppositie tegen Gor
batsjov, die het IJzeren Gordijn
heeft laten verdwijnen en de
wereldkaart ten gunste van de
vrede heeft gewijzigd".
Een verbouwereerde Jeltsin
mompelde slechts dat Cot „niet
moet moraliseren". De Russi
sche president, die een twee
daags informeel bezoek brengt
aan Frankrijk, was door de Eu
ropese socialisten uitgenodigd
om van gedachten te wisselen
over de situatie in de Sovjetu
nie. Cot verklaarde later dat hij
zijn gast alleen maar had willen
prikkelen.
Bekomen van de schrik deed
Jeltsin zijn best vooral een goe
de indruk te maken. Hij liet zich
opvallend vriendelijk uit over
Gorbatsjov en beloofde met
hem te gaan samenwerken, zo
dra de ,-,conservatieve krachten
wat zijn ingetoomd".
Intussen riep de nieuwbakken
president van Georgië, Gamsa-
choerdia, zijn volk op tot acties
van burgerlijke ongehoorzaam
heid om Sovjet-belangen in Ge
orgië te schaden. Georgië ver
klaarde zich vorige week onaf
hankelijk van de Sovjetunie.
WASHINGTON *EPWARP LUCAS
THE INDEPENDENT
Precies vijf minuten nadat Ro
nald Reagan de presidentiële
ambtseed had afgelegd, begon
Iran met de vrijlating van de
Amerikaanse gijzelaars. De gij-
zelaffaire hing als een zwarte
wolk boven het presidentschap
van Reagans voorganger en ri
vaal in de presidentsverkiezin
gen, Jimmy Carter. Een twee
jaar durend onderzoek door
Amerika's meest vooraanstaan
de Midden-Oostendeskundige
Gary Sick heeft uitgewezen dat
dit geen toeval was, maar het
gevolg van cynische machina
ties achter de schermen.
Bij de transactie waren drie
grote belangen betrokken. De
oorlog tussen Iran en Irak kwam
dreigend naderbij en Teheran
had wapens nodig. Israël wilde
graag wapens verkopen, maar
werd hiervan weerhouden door
het wapenembargo van Carter.
En in Amerika waren de leiders
van Reagans verkiezingscam
pagne bevreesd voor een vroege
vrijlating van de gijzelaars door
Iran, wat de kansen op herver
kiezing van Carter aanzienlijk
zou vergroten.
Er werd een deal gesloten.
Reagans campagneleiders ver
zekerden zich van de vernede
ring van de Carter-campagne
door de vrijlating van de gijze
laars te vertragen. De prijs hier
voor was een omvangrijke zen
ding Israëlische wapens, waar
voor Reagan in de eerste dagen
van zijn presidentschap goed
keuring verleende.
De meest sensationele ont
hulling van Sicks onderzoek was
dat George Bush, die toen kan
didaat was voor het vice-presi-
dentschap onder Reagan, per
soonlijk aanwezig was op één
van de bijeenkomsten waarop
de deal werd gesloten. Drie
bronnen zeggen hem daar te
hebben gezien.
PARliS-SOflA AFP-DPA
mers zien Gorbatsjovs bezoek
als een uitstekende gelegenheid
om definitief een einde te ma
ken aan de Koude Oorlog tus
sen beide landen.
Volgens politieke waarnemers
is de regerende Liberale Demo
cratische Partij (LDP) van plan
Moskou economische steun
aan te bieden ter waarde van 28
miljard dollar, inclusief lenin
gen en steun aan projecten voor
industriële ontwikkeling. Dit Ja
panse pakket aan hulp is om
vangrijker dan de steun die
Duitsland Moskou heeft toege
zegd in ruil voor de steun aan
vereniging van de beide Duits-
landen.
Het betonnen omhulsel dat om
de kernreactor in Tsjernobyl is
aangebracht om te voorkomen
dat radioactiviteit vrijkomt, ver
toont scheurtjes. Dit heeft een
wetenschapsman uit de Sov
jetunie gisteren gezegd op een
internationale conferentie in
Parijs over kernongelukken.
Aleksandre Borovoi van het
Koertsjatov -Instituut voor nu
cleaire veiligheid, verklaarde dat
de „sarcofaag risico's zou kun
nen opleveren binnen zeven
jaar" en dat terwijl er bij de
bouw van was uitgegaan dat hij
20 jaar zou meekunnen.
In de sarcofaag bevindt zich
182 ton reactief brandbaar ma
teriaal, een lava-achtige sub
stantie. en 15 ton uiterst gevaar
lijk radioactief stof. Bij de kern
ramp van vijf jaar Beleden
kwam 3.5 tot 4 procent daarvan
vrij. aldus Borovoi.
De vice-voorzitter van de aca
demie van Wetenschappen Iljin
sprak tegen dat de ramp het le
ven heeft gekost aan tussen de
7000 en 10.000 mensen. Het af
gelopen weekeinde had een an
dere Sovjetwetenschappper de
ze aantallen genoemd. Volgens
officiële cijfers heeft de ramp
met de kerncentrale, vijf jaar ge
leden, 31 mensen het leven ge
kost.
OnZe correspondent Runa
Hellinga meldt dat in Bulgarije
gisteren een proces is begonnen
tegen twee ministers van het
voormalige communistische re
gime. Zij waren vijf jaar gelden
verantwoordelijk voor de voor
lichting over Tsjernobyl. De
Bulgaarse bevolking maanden
is maanden onwetendheid ge
bleven over de gevolgen van de
explosie.
Bulgarije behoorde volgens
westerse experts tot de landen
die zeer zwaar besmet zijn ge
raakt met radioactiviteit. Maar
de Bulgaarse regering stelde de
bevolking gerust met de mede
deling dat het niveau van de ra
dioactiviteit geen gevaar voor
de gezondheid betekende.
BERICHTEN
Een autobom in de Baskische
stad San Sebastian heeft giste
ren het leven gekost van een 17
jarig meisje. Haar vader, een
agent van de nationale politie,
en drie andere kinderen uit het
gezin raakten ernstig gewond.
De bom ontplofte toen de vader
de auto startte, waarmee hij zijn
vier kinderen naar school wilde
brengen. De tereurbeweging
ETA wordt verantwoordelijk ge
houden voor de aanslag.
Bij aardverschuivingen als
gevolg van zware regenval in de
bergen in het noorden van de
Indiase deelstaat Jammu-
Kashmir zijn gisteren minstens
acht mensen om het leven ge
komen, aldus de autoriteiten.
De enige verbindingsweg tussen
de winter- en zomerhoofdste-
den Snnagar en Jammu werd
geblokkeerd.
