Stedelijk sluit trilogie
af met 'huiscollectie'
Gloedvolle combinatie Olof-
Ruijsenaars in Oudshoomse kerk
KIJK UIT
Theaters
Concerten
Exposities
Fragmentarisch overzicht negentiende eeuw
Tentoonstelling over
bergvolk in Pakistan
Boeiende objecten Oltheten
VRIJDAG 12 APRIL 1991
Concert m de Oudshoomse kerk te Alphen
aan den Rijn door Theo Olof. viool, Harro
Ruijsenaars, cello. Gerard van Bier*, piano
Gehoord op 11 apnl en georganiseerd door
de Culturele Stichting Comelis de Vlaming.
ALPHEN - Zoals men Beethoven
in zijn laatste periode een roman
tische classicus zou kunnen noe
men zo zou men Schubert als een
klassieke romanticus kunnen be
schouwen. Een musicus pur
sang, vóór alles lyricus en groot
meester van het lied. de by uit
stek romantische kunstvorm.
Van deze kunstvorm is ook Schu
berts instrumentale muziek
doortrokken. En hoor je dan uit
voerende musici zoals gister
avond in de Oudshoomse kerk,
die daarbij hun instrumenten bij
na letterlijk laten zingen dan blijft
er niets meer over dan puur ge
nieten van deze gloedvolle com
binatie.
Wat Harro Ruijsenaars uit zijn
cello tovert, grenst aan het won
derbaarlijke. De klankkast is ner
gens anders mee te vergelijken
dan met de menselijke borstkas
die op de ademhaling en het ge
bruik van de stembanden de
meest persoonlijke resonantie
ruimte is die je je maar kunt voor
stellen. Zoals een stem vol dyna
miek en warmte zingt met de
meest geraffineerde en veelzeg
gende stembuigingen, zó zong
Ruijsenaars' instrument onder
zijn handen en strijkstok. Werke
lijk schitterend weerklonk de Ar
peggio Sonate nr. 1 in Bes groot
op de cello en niet op de arpeggio-
ne zoals de naam van dit stuk sug
gereert (de arpeggione is maar
een zeer kort leven beschoren ge
weest). Ruijsenaars' spel is één en
al kracht en overgave aan de com
positie. Deze overgave en kracht
bezat Theo Olof voor de pauze
nog niet in de Sonate voor viool
en piano in A groot. Kennelijk
had Olof meer tijd nodig om zich
weer als grootmeester te manifes
teren. De klank van zijn viool
klonk in dit jeugdwerk van Schu
bert nog wat pover en voorzich
tig. Na de pauze in het pianotrio
nr. 1 in Bes dat tot een van de
mooiste trio's van de gehele lite
ratuur behoort, liet Olof zich van
de zelfde imposante en sterke
kant horen als Ruijsenaars. Twee
rasartiesten, totaal op elkaar inge
speeld afwisselend in fortissimo
Dichtersmiddag
in Burchtsociëteit
LEIDEN - In Sociëteit De Burcht
vindt op zondag 14 april de twintig
ste aflevering plaats van de maan
delijkse dichtersmiddag Verbaal
Signaal. De toegang is gratis en de
middag begint om 14.30 uur.
De optredende dichters zijn Jozef
van Rossum, Marten Vijn, Agnes
Toirkens en Wim van Til.
Jozef van Rossum brengt zowel
poëzie als proza, waarbij hij ingaat
op zijn alledaagse belevenissen als
beeldhouwer. Zijn werk heeft een
humoristische, soms zelfs cynische
ondertoon.
De Leidse dichter Marten Vijn de
buteert op deze middag. Zijn ge
dichten zijn over het algemeen wei
nig optimistisch.
Agnes Toirkens bracht haar poë
zie onlangs uit in de bundel "De
goede moeder". Zij was reeds eer
der bij Verbaal Signaal te gast.
Wim van Til, die mederwerker is
van de uitgeverij Opwenteling,
draait al vele jaren mee in het literai
re wereldje.
tot zeer fijnzinnig en subtiel uit
gesponnen spel in lange melodie
lijnen gevangen.
Daarbij was Gerard van Blerk
als pianist of dienend op de ach
tergrond tijdens solistische pas
sages van de strijkers óf als abso
lute tegenspeler die muzikaal en
zelfbewust in het geheel opging
aanwezig. Een zeer inspannende
taak, temeer omdat Van Blerk in
alle stukken participeerde.
LIDY VAN DER SPEK
Taalunie vindt
afzien Buchmesse
'onaanvaardbaar
DEN HAAG (ANP) - Het is onaan
vaardbaar als Nederland en Vlaan
deren de kans om het zwaartepunt
te worden op de Frankfurter
Buchmesse van 1993 laten lopen.
Dat vindt de Raad voor de Neder
landse Taal en Letteren, het advies
orgaan van de Nederlandse Taal
unie.
Bij niet doorgaan van het Neder
lands/Vlaamse 'Schwerpunkt' geeft
de Nederlandse regering blijk van
geringe waardering voor de eigen
cultuur. "Ons imago in het buiten
land zou daarmee worden ge
schaad".
De Nederlandse en Belgische mi
nisters van cultuur en onderwijs,
die het Comité van Ministers van de
Taalunie vormen, worden opgeroe
pen om 'voortvarend' naar financië
le middelen te zoeken.
Het Algemeen Nederlands Ver
bond vindt het afzeggen van de
Buchmesse een te belangrijke be
slissing om alleen door minister
d'Ancona (cultuur) te laten nemen.
Het is meer een aangelegenheid
voor Buitenlandse Zaken, aldus het
Verbond in een brief aan premier
Lubbers en de ministeries van cul
tuur, buitenlandse zaken en econo
mische zaken.
De organisatie vindt overigens
dat Nederland absoluut niet verstek
mag laten gaan. Afzeggen is in grote
mate schadelijk voor de positie van
Nederland in de wereld. Ons land
kan zich dat niet veroorloven, stelt
het Verbond.
Minister Hirsch Ballin van Antil
liaanse Zaken speelt met de gedach
te om aan het Nederlandse 'Schwer
punkt' bij te dragen door een pre
sentatie van de literatuur van de An
tillen. Van besluitvorming is echter
nog geen sprake. De eventuele be
reidheid van Hirsch Ballin levert
dan ook een financiële bijdrage op,
die door het Kabinet van de Antil
len zou moeten worden opgebracht.
Inschrijving voor
Leidse Uitdag
LEIDEN - Dit jaar wordt op 7 sep
tember de Leidse Uitdag gehouden.
Verenigingen, die zich bezig hou
den met kunst en cultuur, krijgen
op die dag de gelegenheid zich om
zich te manifesteren aan de bevol
king in de Leidse regio.
Verenigingen hebben nog tot 21
april om zich voor deze manifestatie
in te schrijven! Formulieren hier
voor kunnen worden aangevraagd
bij de Werkgroep Leidse Uitdag,
Kloksteeg 16, 2311 SL in Leiden.
Wie meer wil weten, kan bellen:
Ruud van Ris (tel. 14 44 19) of Karin
van Leeuwen tel. 12 40 46).
Leiden
Leidse Schouwburg
wo 17. 20.15 uur; Paul Haenen: 'Een helde
re avond'.
do 10. 20.15 uur; theaterconcert door Pim
Jacobs en Louis van Dijk.
LAK-Theater
za 13. 20.30 uur; De Nieuwe Dansgroep:
'Shifts' en 'Slips and Streams' van Jacque
line Knoops, 'Jazz dogs also', van Donald
Byrd.
zo 14.15.00 uur; kindervoorstelling (vanaf 0
jaar) 'Dagdromen', door Dansgroep Arena,
wo 17. do 10, 20.30 uur; De Voorziening:
'Een donker uitzicht' van Karst Woudstra.
Micro-theater
za 13. do 10. 20.30 uur; 'Dans van de rei
ger', van Hugo Claus.
LVC
wo 17. 21.00 uur; try-out: len van Duinho
ven: 'De Heldin'.
Alphen aan den Rijn
Parktheater
za 13.20.30 uur; Djazzex Dance Company:
'Jazz Special'.
Leiderdorp
Muzenhof
za 13.20.15 uur; Dolf de Vries: 'De wereld in
een rugzak'.
Noordwijk
De Kuip
za 13. 20.00 uur; Toneelvereniging Louis
Bouwmeester: 'Voor engelen geen automa-
Wassenaar
Theater Warenar
zo 14. 14.00 uur; kindervoorstelling: 'Jaap
Den Haag
Appeltheater
za 13. wo 17. do 10.20.15 uur; Toneelgroep
De Appel: 'Moeder Courage'.
AT&T Danstheater
za 13. 20.15 uur; Het Nationale Ballet 'Ro
meo en Julia'. Prokofiev/Van Schaik, mmv
Nederlands Balletorkest olv Roelof van
Driesten.
Circustheater
za 13, 20.30 uur, zo 14, 15.00 uur; 'A
Chorus Line'.
wo 17. 20.15 uur; Henny Huismans Sound
mix Show.
Diligentia
za 13. do 10.20.15 uur; Hans Liberg: 'Kadet
4711'.
zo 14. 20.15 uur; Sexteto Canyengue
Tango Cuatro: Tango Original',
wo 17, 20.15 uur; concert Pieter Wislepwey
(cello) en Paul Komen (piano): 5 sonates
voor cello en piano.
Dr. Anton Philipszaal
za 13. 19.30 uur; Residentie Orkest olv
Hans Werner Henze/Marcus Stenz en di
verse solisten, componistenportret Hans
Werner Henze.
zo 14, 14.15 uur; Amsterdams Promenade
Orkest olv Ernst van Tiel. mmv Daniël
Wayenberg (piano), werken van Haydn,
Mozart, Stravinsky en Gershwin,
wo 17, 20.15 uur; Amsterdams Baroque Or
chestra olv Ton Koopman, werken van Mo-
do 10,20.15 uur; Residentie Orkest olv Aldo
Ceccato, mmv Heinrich Schiff (cello), wer
ken van Rimski-Korsakov, Saint Saens,
Respighi en Ravel.
Koninklijke Schouwburg
za 13, 20.15 uur; Poetry: dichtersontmoe-
ting Nederland-Vlaanderen.
zo 14. 20.14 uur; Atahualpa Yupanqui (Ar
gentinië) chansons uit Latijns Amerika,
di 16, wo 17. 20.15 uur; Toneelgroep Am
sterdam: 'Bekende Gezichten, Gemengde
Gevoelens'.
do 10. 20.15 uur; RO-Theater 'Zes perso
nages op zoek naar een Schrijver'.
Amsterdam
Concertgebouw
za 13. 15.00 uur; Radio Philharmonisch Or
kest en Koor van de Nederlandse Opera olv
Valery Gergiev. werk van Sjostakowitsj en
Korndorf.
zo 14. 20.15 uur; Sacrea-Koor. UvA-Symfo-
me Orkest olv Pierre Schuitemaker, mmv
solisten, uitgevoerd wordt het Requiem van
Verdi.
ma 15. 20.15 uur; Koninkli|k Filharmonisch
Orkest van Vlaanderen olv Jan Krenz, mmv
Dmitri Alexeev (piano), werk van Berlioz.
Rachmanmow en Tsjaikowsky.
di 16. 20.15 uur; Staatskapeile Dresden olv
Bernard Haitink, werken van Mozart en
Bruckner.
wo 17, do 10.20.15 uur; Koninklijk Concert
gebouw Orkest olv Riccardo Chailly, mmv
Jard van Nes (mezzo-sopraan) en Siegfried
Jerusalem (tenor), werken van Haydn en
Mahler.
C.C. Amstelveen
di 16,20.15 uur; RO-Theater: 'Zes persona
ges op zoek naar een schrijver',
wo 17, 20.15 uur; Opera Slaska: 'Rigoletto',
van Verdi.
do 10, 20.15 uur; cabaretfestival met o.a.
Hester Macander, De Types, Verreck en
Pleijsier, Bart Stultiens en Andre Manuel.
Muziektheater
za 13 (première), di 16, 20.15 uur, zo 14,
14.00 uur; Nina Wiener Dance Company:
'Harmonie landscape',
ma 15, wo 17, 20.00 uur; De Nederlandse
Opera: 'Die Fledermaus' van Johan
Strauss, mmv Nederlands Philharmonisch
Orkest olv Hartmut Haenchen.
do 10, 20.15 uur; Nederlands Dans Theater:
'Falling angels', 'Soldatenmis' van Jiri Kylian
en nieuw ballet van Naharin.
Nieuwe de la Martheater
dag. (beh. z'a/ma), 20.15 uur; Martine Bijl:
'Mevrouw Bijl'.
Stadsschouwburg
za 13, 20.15 uur, zo 14, 14.00 uur; Operak
las Sweelinck Conservatorium: 'L'heure
Espagnole', van Ravel, mmv Symfonie Or
kest Sweelinck Conservatorium en solisten,
ma 15, 20.15 uur; Het Zuidelijk Toneel:
'Eindspel', van Samuel Beckett,
di 16, 20.15 uur; Scapino Ballet Rotterdam:
'Next' van Dekker, 'Paris' van Wubbe en 'P3
norbotlen' van Ek en nieuw ballet van Niels
Christie.
do 10. 20.15 uur; Toneelgroep Amsterdam:
'Bekende Gezichten, Gemengde Gevoe-
Leiden
Kapetzaal K&O
do 10. 12.45-13.30 uur; Lunchconcert door
Maud Nielsen (piano) werken van Bach en
Ravel.
LVC - Breestraat
za 13. 23.00 uur; 'Oscar Benton Blues
Band'.
do 10, 22.00 uur; Nederlandse band 'De
Dijk'.
Rijksmuseum voor Volkenkunde
za 14,15.00 uu#; Dans en Muziekensemble
The North Sumatran Performance Ensem
ble', van de universiteit van Noord-Sumatra,
met muziek op authentieke instrumenten.
Stadsgehoorzaal
za 13, 20.15 uur; Amsterdams Promenade
Orkest olv Ernst van Tiel. mmv Daniël
Wayenberg.
zo 14.11.30 uur; Koffieconcert door het Fo-
dor Kwintet Ronald Brautigam. werken
van Danzi, Nielsen, Zemlmsky en Van
Beethoven.
De Waag
zo 14,14.15 uur; 'De schok van het expres
sionisme', mmv het Raphaël Kwartet en
Kees Wieringa (piano), werken van We-
bern, Janacek, Sjostakowitsj, Honegger en
Bartok.
Alphen
Oudshoomse Kerk
za 13,20.15 uur; orgelconcert door Herman
van Vliet.
Parktheater
za 14, 20.30 uur; Folkmuziek door Keith
Hannock en Lee Collinson.
Streekmuziekschoot
zo -14, 14.30 uur; Luistermuseum van de
Stichting Alphen Muziek: 'In de ban van de
jaren twintig', met werk van o.a. Satie, Pou-
lenc, Milhaud e.a.
Lisse
Agathaklooster
zo 14,12.15 uur; koffieconcert mmv het bar-
ber-kwarlet 'After Shave" en hel dubbel-
kwartet 'Close Enough'.
Oegstgeest
Groene Kerkje
zo 14. 20.15 uur, Orlando Kwartet', mmv
George Pieterson (klarinet), werken van
Mozart.
Voorhout
K.T.S.
za 13, 20.00 uur; Muziekvereniging St. Ce
cilia met o.a. 'Life on Mars' van Bowie en
een selectie uit 'Les Miserables'.
Leiden
Rijksmuseum voor Volkenkunde - Steen
straat 1. 'Koerden van Oost-Turkije. Men
sen in een maalstroom', sociale fotografie
van Adrienne M. Noorman, t/m 12/5. 'Idylle
en idealen'. Koreaanse schilderkunst, t/m
9/6; 'Batak - Indonesië', t/m 2/6; di t/m za 10-
17 uur, zo 13-17 uur.
Museum Boerhaave Lange St. Agmeten-
straat 10. Vijf eeuwen wetenschap en ge
neeskunde m Nederland met speciale 'doe -
tentoonstelling, Anatomisch Theater met
opstelling van menselijke en dierlijke ge
raamten; di t/m za 10-17 uur. zon- en feest
dagen 12-17 uur.
1 Huys Benee - Nieuwe Rijn 3. permanente
tentoonstelling van werk Leny Noyen, vr 14-
16 uur en za. en zo. van 12-16 uur.
Signaal, Studio voor Vormgeving Groene-
steeg 10. ontwerpers en vormgevers tonen
diverse ontwerpen, do 12-21 uur, vr 12-10
uur, za 12-17 uur.
Stichting Beeld en Grafiek - Stationsweg
243, werk van Feng. Erik-Jan Kuiper en
Cees van den Oever, nadere informatie tel
146024.
LAK-Galerie Cleveringaplaats 1grafieken
van Joke van Bilsen, t/m 26/4; 'Immagini
Scoperta', foto's van Jo Brunenberg, t/m
20/4, ma t/m vr 10-22 uur, za vanal 10 uur,
zo 14-17 uur.
Galerie Coup d'Art Nieuwe Rijn 27, aqua
rellen: Arien de Groot: pastel tekeningen en
gemengde technieken; Peter de Vis: ge
mengde technieken. Nelleke Adersma:
bronzen beelden, t/m 27/4. wo vr za 10-10
uur. do 10-21 uur.
Bleijenberg Lijsten - Breestraat 113, werk
van J.M. Oitheten. tot 25/4. di t/m za 9-16
uur, do 9-21 uur. eerste zondag van de
maand 12-17 uur.
Galene De Kleine Klup - Nieuwe Rijn 1. 'Elk
land heeft zijn eigen kleur', foto's van Yvon
ne van den Broek, t/m 10/4, ma t/m za 10-22
uur. zo 12-22 uur
Galerie Time is Art - Nieuwstraat 10. schil
derijen, tekeningen en objecten van Rob
Regeer, t/m 3/5.
De Waag Aalmarkt 21tekeningen van Me-
nna Beekman, t/m 28/4; wo t/m vr 12-17 uur.
za/zo 11-16 uur.
Galene Stelling - Burgsteeg 14. Bert Kienjet:
schilderijen en een sculptuur van John Ste
venson. t/m 27/4. woe t/m za 12-17 uur. zo 7
14-17 uur.
Art Acrylaat - Nieuwstraat 53a. Pieter Hoge-
woning acrylaat-ob|ecten, t/m 26/5: Studio
di t/m za 9-13 uur; Galene wo t/m za 12-17
uur. do 19-21 uur.
Galerie Femx - Botermarkt 26. Udia Bos
sen acryts en lino's, t/m 30/4. di t/m za 10-
10 uur, do 10-21 30 uur. zo 11-16 uur
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraal. expo
sitie "Duo's en andere combinaties'' kleu
renfoto's van Machiel Taal. tot 30/4; bezich
tiging tijdens openingsuren.
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 3, Lex Lo-
man moderne architectuur en expressio
nisten. tot 10/5; di t/m za 9-17.30 uur.
Alphen
Gebouw Rijnstaete - Prins Bernhardlaan 10.
figuratief werk Jan Simmerman, olieverf
schilderijen Evert Schellens, t/m 30/4; ge
opend tijdens kantooruren.
Openbare Bibliotheek - Thorbeckestraat.
werk van beeldhouwer Joost Bosman, t/m
30/4, bezichtigen tijdens openingsuren.
STAA-Galehe Prinses Irenelaan 68. Jan
van Zonneveld met schilderijen en zeef
drukken en Arte J Bouter met keramische
objecten, tot 25/4, wo t/m za 14-17 uur. vr
ook van 18-21 uur.
Expressie 70 (creatrvileitscentrum). Ange-
neiie Thijssen schilderijen en grafieken, tot
1/5. bezichtiging tijdens openingsuren.
Kunstuitleen - St Jorisstraat. Stichting Beel
dende Kunst Rijnstreek meuwe weken van
o.a. Jurjen Ravenhorst. Ardi Brouwen, Su-
zette van de Lande e a t/m 28/4do vr 9-15
uur en 19-21 uur. za 10-16 uur
Bodegraven
Evertshuis - Spoorstraat 15. grafieken van
Comeële. dag 9 30-12 uur. 13 30-17 uur.
19-22 uur.
Hazerswoude
Huize Dnehof - Dorpsstraat/Het Anker -
Chopmlaan. Frans Kokshoom beelden van
brons. hout. steen en polyester. Adnaan
Ph.iipazoon tekeningen en schikJenjen. tAn
15'4, dag. 10-17 uur (Huize Dnehof); ma t/m
za 20-23 uur (Het Anker)
Katwijk
Katwijks Museum - Voorstraat 46. werk van
11 leden kunstkripg KK 88. Dum- en Bollen
streek, t/m 4/5. do t/m za 10-12 uur en 14-17
uur.
Leiderdorp
Gemeentehuis - Statendaakler. Marie van
Delft aquarellen en etsen. Eis van Foeken
brons en speksteen, t/m 24/4. ma t/m vr 9-
17 uur. wo 18.30-20 uur.
Lisse
1 Huys De ver - Heereweg 349a. "Perestroj-
Noordwijkerhout
Leeuwenhorst Congres Centrum Lange-
laan, Europese Kunst Unie. worken van 30
kunstenaars, tot 7/6. dag. 9-21 uur
Galene Hofstraat - Hofstraat 5. bloemen-
schiklenjen van de Deense schilder Poul
llsoe. t/m 30/4, vr 14-19 uur. za 11-17uur en
volgens afspraak tet: 01718-23517
Voorschoten
Ambachts- en Bai|uwhu>s Voorstraat 12.
'Kunstaankopen II'. van o a. Giel Langeveid
accryt op papier; Tiny van der Sar etsen en
Ina Versteeg aquarellen, tot 6/5. ma t/m zo
van 14-17 uur.
Warmond
Galene Het Oude Raadhuis - Dorpsstraat.
Mirjam Frantzen met raku-kerarmek. Made
leine Our am met gouache-pastel. Lm Zb. d<
19-21. woe t/m zo (beh vr) 14-16 uur
Wassenaar
Galene B>anca - Gravestraat 1beeldhouw
werk van Manan Gofrus. abatracte schikJe
njen van Daphne Kouwenaar. tekeningen
en otievert-schikJenjen van Gradua Verhaal,
lm 28/4. do. vr en zo 14-17 uur. za 12-17
uur, vr ook vanaf 21 uur.
Raadhuis De Pssuw' Raadhu-s aan 22.
Bas van der Poi tekeningen en scNkJenien
t/»n 5/5; di t/m vr 10-16 uur. za en zo 13-16
uur
Woubrugge
Bejaardencentrum Woudsoord - Wetenng-
ped. Ateker Pro Arte expositie vhjet»jda kun
stenaars.. t/m 30/4.
Van onze correspondent
Henk Meutgeert
AMSTERDAM - De trilogie
is af. Na het Van Goghmuse-
um en het Rijksmuseum
heeft het Amsterdamse Ste
delijk Museum de deuren
geopend voor zijn bijdrage
aan de serie tentoonstellin
gen over de kunst uit de ne
gentiende eeuw. 'Eeuw uit,
Eeuw in' noemt het museum
die tentoonstelling. Het is
een demonstratie geworden
van wat directeur Wim Bee-
ren bij de presentatie mee
deelde: hij gelooft niet in
duidelijke (kunsthistori
sche scheidslijnen.
Beeren en mede-samensteller con
servator Jan-Hein Sassen laten dui
delijk zien dat de twintigste-eeuwse
kunst niet kan worden gezien zon
der die uit de vorige eeuw. De direc
teur van het Stedelijk liet bij de pre
sentatie dan ook weten dat die ne-
gentiende-eeuwse kunst daarom
ook in zijn museum thuishoort. Wie
zei daar nog te geloven in een Muse
um voor de Negentiende Eeuw?
Het verzamelen van de kunst uit
de negentiende eeuw is voor het
Stedelijk in de beginjaren van haar
bestaan vooral een zaak van parti
culieren geweest. De museumvere
niging kocht, en verder is er nogal
wat door particulieren in bruikleen
gegeven. Kunstlievende burgers
die hun werken, als het hun Finan
cieel wat minder voor de wind ging,
overigens net zo gemakkelijk terug
haalden en verkochten. Zo is er
nogal wat werk van de familie Van
Eeghen binnengekomen en het mu
seum weer uitgegaan. En daarbij
kwam dan ook nog dat deze particu
lieren, maar ook de vereniging,
'nogal behoudend kochten', zoals
Sassen dat uitdrukt.
Het is jammer dat dit gegeven in
de expositie zelf en in het artikel
van Geurt Immanse in het museum
bulletin (een catalogus is niet ver
schenen) niet verder wordt verdui
delijkt. Zo blijft het in veel gevallen
zelfs raden wanneer een werk ge
kocht is, omdat de datum van over
dracht van vereniging naar muse
um (na de oorlog) wordt vermeld.
In één van de tentoonstellingszalen
hangt het portret dat Jan Toorop in
1904 van Hendrik Muller maakte. In
zijn tijd zeker niet één van de meest
gedurfde schilderijen, maar het
zorgde wel voor het eerste breek
punt tussen de vereniging en het
museum. Drie jaar later kwam het
er toch terecht, maar niet als aan
koop door de vereniging.
De Franse Barbizonschilders (de
schilders die als eersten hun atelier
uitgingen om buiten te werken) als
Rousseau en Corot zijn in de eerste
zalen van de expositie te zien, naast
het werk van Nederlandse tijdgeno
ten als Bilders en Koekoek, die nog
veel dichter bij het in het atelier ge
componeerde landschap stonden.
Verderop volgt uiteraard De Haag
se School, goed verzameld door de
vereniging, waaruit het contrast
met die laat-romantici nog weer
eens duidelijk blijkt. En dan volgen
de 'Amsterdammers' als Breitner
en Jan Veth. Die eerste kreeg zelfs
een hele zaal, waar uiteraard zijn
'Dam bij Avond' en 'De rode Kimo
no' hangen.
Maar de echte revolutie in Neder
land vond, nadat we het symbolis
me ook nog hadden gehad, plaats in
het- begin van deze eeuw met de
werken van Gestel, de experimen
ten van Mondriaan en Jan Sluyters,
wiens uitbundige 'Bal Tabarin' uit
1907 te zien is op de expositie. Maar
het internationalisme had ook zijn
wat mindere uitwerkingen in ons
land. Wie het 'pointilistische' werk
van Hart Nibbrig ziet hangen naast
de Cézannes merkt hoezeer dat in
middels door de actualiteit achter
haald was en hoe gering de kwaliteit
is. Gestel en Sluyters waren veel
meer de link tussen de negentiende
en onze eeuw en zetten de weg in
die uiteindelijk leidde tot de ab
stractie in de kunst, op 'Eeuw uit,
Eeuw in' onder anderen vertegen
woordigd door Malewich en Mon
driaan.
De terughoudendheid bij de eerste
aankopen heeft er voor gezorgd dat
de kunst uit de eerste jaren van deze
eeuw, zeker de internationale, tot
aan de dag van vandaag wat slecht
vertegenwoordigd is in de collectie
van het Stedelijk. In feite hebben de
directeuren van na de oorlog een
grote inhaalmanoeuvre moeten ma
ken om toch nog iets uit die jaren in
Amsterdam te krijgen. Zo is de eer
ste fase van het kubisme zeer slecht
vertegenwoordigd in het Stedelijk
met één Braque. Het werk van Mon
driaan, Delauney, Severini,
Kandinsky en ga zo nog maar even
door; het is bijna allemaal na de oor
log aangekocht. Aanvulling van de
'dips' in de collectie is, gezien de
huidige kunstprijzen, dan ook een
illusie, zo geeft conservator Jan-
Hein Sassen toe.
'Eeuw uit, Eeuw in' geeft mede
door die lacunes geen echt verant
woord overzicht van de ontwikke
lingen van de negentiende-eeuwse
laat-romantiek tot de abstracte
kunst van rond 1915. Zeker omdat
de crux die toch vooral bij dat eer
dergenoemde kubisme lag, nage
noeg ontbreekt. De aanwezige Cé
zannes maken wel wat goed, maar
lang niet alles. De tentoonstelling is
er duidelijk een die vanuit deze
eeuw terugkijkt naar de vorige en
de draden in zekere zin terug volgt
naar de bron van de moderne kunst,
die in de huidige visie ligt bij het re
alisme en impressionisme.
Er is uiteraard niets tegen zo'n be
nadering. Maar om nu te zeggen dat
de expositie voor verrassingen
zorgt, ook al gaat het in een aantal
gevallen om werken die normaliter
in het depot hangen of staan, nou
nee. "We hebben onszelf gevraagd:
wat hebben we in huis", zei Sassen
bij de opening. Dat doet 'Eeuw uit,
Eeuw in', maar meer ook niet
Tentoonstelling 'Eeuw uit,
Eeuw in'. Tot 26 mei in het Stede
lijk museum Amsterdam. Open:
dagelijks van 11 tot 17 uur.
De Balti's leven onder extreem moeilijke omstandigheden. foto prj
Rijksmuseum voor Volkenkunde
LEIDEN - Het Rijksmuseum voor
Volkenkunde verzorgt vanaf mor
gen tot en met 25 augustus een ten
toonstelling over een volk, de Bal
ti's, dat onder extreem moeilijke
omstandigheden een bestaan heeft
Expositie: objecten en schilderijen van J.M. Ol
theten; te zien bij galerie Bleijenburg, Bree
straat 113, te Leiden. Tot 26 april geopend van
dinsdag tot en met zaterdag van 9.00 tot 18.00
uur, donderdag van 9.00 tot 21.00 uur.
LEIDEN - Twee meerpalen staan
naast elkaar, beide stevig verankerd
door middel van staalconstructies,
ze worden verbonden door twee lij
nen van meerdere boven elkaar
hangende stroken geweven katoen.
Op de ene verbindingslijn ontstaat
door een rangschikking van boven
elkaar liggende bakstenen een der
de vorm; de installatie heet 'Conver
satie' en is gemaakt door Sjef Olthe
ten.
"De meerpalen kun je zien als
twee personen, de conversatie gaat
als een soort derde persoon een ei
gen leven leiden", aldus Oltheten.
Hij exposeert naast de installatie
ook objecten zoals een drietal werk-
tuigbouwapparaten, die je ook als
dierlijke gestalten kunt zien met
pootjes en een kop, getiteld 'Hond
jes'. Verder hangt van hem een uit
gebreide serie abstracte olieverf
schilderijen.
Al het werk werd gemaakt in de
afgelopen twee maanden en is deels
geïnspireerd op de gewelfde Goti
sche kelders van de galerie. Hoewel
de gotiek niet in veel werken terug
te vinden is, des te meer het massie
ve van deze omgeving. Oltheten
schildert veel hoekige vormen in
zwarte kleuren. Behalve de kelders
vormen menselijke omgangsnor
men en waarden zijn belangrijkste
bron van inspiratie. Ik zie tegenge
stelde bewegingen, overlappingen,
in elkaar grijpende vormen en in
één werk een menselijke gestalte.
Over het algemeen zijn de schilde
rijen vrij donker met hier en daar
een lichte of hel rode vorm. Vooral
de objecten en een aantal schilderij
en vind ik boeiend, een deel komt
op mij niet zo duidelijk over. Olthe
ten werkt vanuit de communicatie
met het materiaal, hij heeft dat in
huis en vindt al doende de vorm die
het moet krijgen. Zo verwerkte hij
meters katoenen kachellont in de
eerder genoemde installatie 'Con
versatie'.
Hij studeerde in 1989 af aan de
Koninklijke Academie van Beel- Meters kachellont in 'Conversatie'.
dende Kunsten in Den Haag en nam
sindsdien deel aan verschillende drukken' in de Waag en 'de Verlate
exposities waaronder Beeld '89 in Zomer' in de Haagse Kunstkring,
Den Haag, 'Verzamelde Invallen In- ook was hij actief lid van de coöpe-
(foto Mark Lamers)
ratieve vereniging de Klos in Lei
den.
EDWINE FELSER
weten op te bouwen in een gebied
dat wel 'het dak van de wereld'
wordt genoemd.
Het land van de Balti's ligt in
Noord-Pakistan en bestaat uit een
kaal en bergachtig gebied dat ligt
ingeklemd tussen de Himalaya in
het zuiden en de Karakorum-keten
in het noorden. Er zijn enkele rivier
valleien, waar landbouw mogelijk is
en er zijn een paar bergweiden,
waarop veeteelt wordt bedreven.
Onder deze moeilijke omstandighe
den zijn de Balti's nooit welvarend
geworden.
De Balti's spreken een archaïsche
Tibetaanse taal, maar zijn in tegen
stelling tot hun buren geen boed
dhisten, maar islamieten.
De laatste jaren is het woonge
bied van de Balti's enigszins ontslo
ten en is er op bescheiden schaal
toerisme ontstaan. Met toppen tot
boven de 8000 meter is het gebied
een paradijs voor bergbeklimmers.
Op de zondagen 21 en 28 april en
op dinsdag 23 april worden? steeds
om 14.00 uur, in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde rondleidingen
gegeven over de Balti's. Belangstel
lenden kunnen zich een kwartier
voor aanvang melden bij de portier.
LEEUW - De burgemeester van
Amsterdam E. van Thijn en zijn Ve-
netiaanse collega U. Bergamo bege
leiden zondag de Leeuw van Vene
tië bij de feestelijke intocht door het
Canal Grande van Venetië.
Het dier, bijna vijf meter lang en
drieduizend kilo zwaar, verlaat deze
week Amsterdam om zijn oude
plaats weer in te nemen op de 15
meter hoge zuil op het San Marco-
plein in Venetië.
