7^
O
Cees van Ede ziet voor derde
keer programma verdwijnen
Spaanse televisie meldt
'moord' op Gorbatsjov
Filmprogramma 'Cinema 3' van scherm
Herhaling experiment Orson Welles in 1938
Kokanje
MAANDAG 8 APRIL 1991
Van onze correspondent
Karin Bos
AMSTERDAM Hij gelooft
niet dat het waar is. Bovendien
wil hij beslist niet als een zie-
lepiet overkomen, ook al is het
nu al de derde keer dat zijn te
levisie-programma door sane
ringen verdwijnt. Mensen hou
den immers niet van verliezers.
En hij wil het publick juist mo
biliseren om zijn programma te
redden. 43.000 handtekeningen
hebben er toch ook voor kun
nen zorgen dat 'Het Klokhuis'
blijft? Dat moet hem ook luk
ken. Wat hij maakt is immers
het enige kritische filmpro
gramma.
Cees van Ede lijkt rustig als hij
praat over het besluit van het
NOS-bestuur zijn filmprogram
ma 'Cinema 3' vanaf oktober te
laten verdwijnen, maar hij is
woedend. De NOS heeft 'Cinema
3' samen met 'Lopend Vuur' ge
schrapt omdat het, zoals NOS-
woordvoerder Fred de Vries
zegt, 'niet in de nieuwe indeling
past'. "De opzet van 'Cinema 3'
is: aandacht schenken aan films
die in Nederland deze week voor
het eerst in de bioscopen zijn te
zien", aldus De Vries. "De mees
te premières vinden plaats op
donderdag en vrijdag. Vanaf ok
tober, als de NOS Nederland 3
deelt met VPRO en de VARA,
heeft de NOS vrijwel geen zend
tijd meer op deze dagen. De
woensdag is gereserveerd voor
sport, en de maandag en dinsdag
liggen te ver voor of na de pre-
Zwak
Van Ede vindt dit een zwak argu
ment. "De premières zijn altijd
op vrijdag. De Bioscoopbond wil
terug naar de donderdag, omdat
is gebleken dat in de grote steden
juist minder mensen kwamen op
de vrijdag: hoe dat precies zit is
onduidelijk. Als de premières
weer op donderdag zijn, is het
geen enkel probleem om een
filmprogramma op de dinsdag
uit te zenden. Het vereist wel een
andere aanpak omdat je meer
moet voorproduceren, maar het
is wel te doen. In een uitzending
van twee dagen voor de premiè
res kun je bovendien meer be
schouwingen stoppen"
Van Ede hoopt dat hij bestuur
en publiek alsnog kan overtui
gen van de noodzaak om 'Cine
ma 3' hoe dan ook te handhaven.
Niet alleen omdat het program
ma zijn lust en zijn leven is: "Wat
moet ik anders doen, ik hou me
al bijna vijfentwintig jaar bezig
met fijm"! Ook niet alleen omdat
hij persoonlijk nu al voor de der
de keer de dupe is van sanerin
gen. eerder al verdwenen zijn
ar de vreselijkste films die
1 voren zijn geschoven". (foto
Kippa)
filmprogramma's 'Cinevisie'
("Informeel heb ik gehoord dat
dat programma weg moest om
dat de andere omroepen zich er
tegen verzetten: het werd te po
pulair, en zoiets wilden ze liever
zelf maken") en 'Cinemagazine'.
Het belangrijkst vindt hij toch de
functie van zijn programma: het
publiek éérlijk informeren over
films afkomstig uit allerlei lan
den en van allerlei distributeurs.
Dus óók over films van bij voor
beeld kleine maatschappijen als
Meteor, Koppies en het feminis
tische Cinemien.
De andere omroepen met film
programma's zijn volgens Van
Ede niet zo streng voor zichzelf:
"Die hobbelen trouw en kri
tiekloos achter de grote filmdis
tributeurs aan. Terwijl ik heb ge
merkt dat ze ook bij de grote
maatschappijen juist respect
hebben voor kritiek", aldus de
filmprogrammamaker van de
NOS.
Smaakvervuiling
De achterliggende motivatie
voor zijn kritische houding is dat
er volgens Van Ede bij het pu
bliek sprake is van smaakvervui
ling. "De mensen kijken nog
steeds voornamelijk naar de vre
selijkste films die louter zijn ge
maakt om veel winst te maken en
die door schreeuwerige reclames
naar voren zijn geschoven. Ze
missen zo veel goeds", aldus de
programmamaker. "Als filmlief
hebber vind ik het heus veel
zwaarder om iets af te kraken
dan aan te prijzen. Maar ik zal
nooit nalaten te sneren als ik
vind dat kijkers worden bedro
gen".
Van Ede is van mening dat een
kritisch filmprogramma bij de
NOS hoort en bij Nederland 3
past. "Een van de opties was dat
programma's van het derde net
kritisch en spraakmakend moes
ten zijn. 'Cinema 3' heeft maar
200.000 kijkers en spraakma
kend kun je het programma dus
nog niet noemen. Maar het is wèl
kritisch. NOS-directeur Van
Westerloo heeft gezegd dat de se
rieuze informatie van Nederland
3 mdfest worden ingeruild voor
Nederlandstalig drama en come
dies, maar ik denk dat het derde
net alleen kan worden gered als
ze goede dingen blijven bren
gen".
Volgens de programmamaker
komt het bestuur er nog wel ach
ter dat het besluit 'Cinema 3' te
schrappen een vergissing was.
En het publiek moet helpen de
ogen van de NOS-bestuurders te
openen. "Zet desnoods als citaat
in de krant dat mensen hun brief
kaart kunnen sturen naar Cine
ma 3, Postbus 444,1200 IJ Hilver-
MADRID (GPD) "Wij onder
breken dit programma met een
extra nieuwsuitzending. In de
Sovjetunie is een militaire
staatsgreep gepleegd. Michail
Gorbatsjov is vermoord. Tanks
en troepen patrouilleren door
de straten van de Russische
hoofdstad en ook in andere ste
den heeft het leger de macht
overgenomen. Wij zullen u ge
durende de rest van het pro
gamma van alle ontwikkelin
gen op de hoogte houden".
Zo begon vrijdagavond om
half negen een nieuw program
ma op het Catalaanse televisie
station van de nationale zender
TVE. De makers van dit progam
ma, 'Camaleo' geheten, hadden
HILVERSUM (ANP) - De om
roepen hebben onderling over
eenstemming bereikt over de
plaats van de journaaluitzen
dingen in het vernieuwde tele-
visiebestel. Het is de bedoeling
dat de NOS het eerste bulletin
om vier uur 's middags uit
zendt, gevolgd door bulletins
om zes, acht, tien en twaalf uur
*'s avonds. De journaalbulletins
NOS-journaals van vier uur 's middags tot middernacht
dwijnen daarmee van het
scherm.
De plaats van het journaal
vormde lange tijd een twistpunt
tussen de omroepen. Vooral de
bespelers van het tweede net
(TROS en Veronica) maakten be
zwaar tegen een journaaluitzen
ding om acht uur. Het
voorstel voorziet voor het tweede
net uitzendingen om zes en
twaalf uur. Volgens een woord
voerder van Veronica ontstaat
daarmee ruimte voor een pro
grammering die kan concurre
ren met RTL 4.
Het acht-uur-bulletin i
als de middaguitzending wel
kom op het eerste net, zo heeft de
AVRO desgevraagd verklaard.
Voorwaarde daarbij is wel dat de
bespelers van Nederland 1 om
tien uur een actualiteitenpro
gramma kunnen brengen. De on
derlinge afstemming van de zen
ders is nog punt van overleg.
TROS en Veronica hebben al
eerder laten weten hetzelfde tijd
stip op het oog te hebben voor
een actualiteitenprogramma.
Nederland 3 krijgt ten slotte
journaaluitzendingen om zes
uur, gelijk aan Nederland 2, en
om tien uur. Ook nu heeft Neder
land 3 op dat uur een journaal-
bulletin.
er alles aan gedaan om het schok
kende 'nieuws' uit Moskou rea
listisch te brengen. Er werd een
verbinding tot stand gebracht
met' een gefingeerde correspon
dent in Moskou, terwijl ook de
echte correspondent van TVE in
New York in beeld kwam. Ie
mand die sterk leek op Marlin
Fitzwater, woordvoerder van het
Witte Huis, 'bevestigde' dat Was
hington de betrekkingen met
Moskou zou verbreken als het ro
de leger inderdaad de macht had
overgenomen. Presentator Jo-
sep Abril meldde dat Boris Jelt-
sin zich in een 'dramatische op
roep' tot het leger had gericht om
zich terug te trekken in de kazer
nes, en noemde het internationa
le televisiestation CMN als
bron voor dat bericht.
Na een half uur verscheen er
een tekst op het scherm, waaruit
bleek dat de uitzending niet op
waarheid berustte. Het was een
Catalaans 'experiment', in de tra
ditie van Orson Welles, die in
1938, toen nog via de radio, met
de stemmen van de toenmalige
nieuwslezers het bericht lanceer
de dat de Marsbewoners waren
geland. Maar voordien was de
'primeur' al overgenomen door
het commerciële radiostation
COPE, dat ook CNN als bron
noemde. Het was COPE kenne
lijk ontgaan dat Camaleo ver
wees naar 'CMN'.
De telefoons naar de studio
van TVE-Catalonié stonden al tij
dens de uitzending roodgloei
end, evenals die van het Russi
sche consulaat in Barcelona. Het
duurde tot laat in de avond, voor
dat iedereen door had dat het
ging om een vals bericht.
Presentator Josep Abril: "Met
name tijdens de Golfoorlog heb
ben we ons gerealiseerd dat de
media een enorme invloed heb
ben op de kijkers en luisteraars.
Die, in onze ogen, gevaarlijke
spiraal van censuur, nieuws en
de manipulaties daarvan, heb
ben we wat duidelijker in beeld
proberen te brengen. Maar we
hebben ons niet gerealiseerd dat
radiostations onmiddelijk het
'nieuws' zouden overnemen
als een feit zouden brengen, z
der het na te trekken".
De Russische consul in Bar-
celona, Vladimir Tsjkikvadze,
sprak van "een smakeloze grap.
Dit soort berichten zijn niet be-
vordelijk voor de goede banden
tussen de USSR en Spanje", al
dus de consul.
Nog niet zo lang geleden was het
publiek niet of nauwelijks op de
hoogte van het persoonlijke le
ven van bekende vaderlanders.
Er was geen televisie en voor in
terviews, laat staan roddelru
brieken, was geen plaats in de
krant. Neem Jan Slauerhoff, de
schrijvende scheepsarts, met
wiens leven en werk ik mij her
haaldelijk heb beziggehouden.
Zou deze humeurige zwerver in
deze tijd geleefd hebben, hij zou
honderden keren zijn geinter-
viewd in kranten, weekbladen
en praatprogramma's op de
beeldbuis. Tijdens zijn leven
werd hij echter slechts drie keer
door een journalist aan de tand
gevoeld. Van dit drietal ver
scheen een gesprekje in een
Zuidafrikaans dagblad, het
tweede zag pas jaren na zijn
dood het licht en het derde werd
in een plaatselijke krant gepu
bliceerd.
In deze tijd spreekt het van
zelf dat succesvolle schrijvers
door de media paraderen en
dat hen het hemd van het lijf
wordt gevraagd. Dat gebeurt
niet meer door een onderdanige
persmuskiet, die zijn plaats
kent en met de hoed in de hand
op de stoep staat te wachten,
maar door brutale, zelfverze
kerde typen, die elk geheim vak
je in de geest van hun slachtof
fer willen opentrekken. Vaak
hebben zij nauwelijks iets van
het werk van hun gesprekspart
ner gelezen. Sommige intervie
wers willen dagenlang met de
schrijver op pad, met hem dine
ren, hem dronken voeren en in
bed stoppen.
Maarten 't Hart iszo'n leegge
plunderde schrijver, die zijn
ziel honderden keren aan de fel
BF^|
j e
Oerrit Jan Zwier
le gloed van de publiciteit heeft
blootgesteld. Omdat al die in
terviewers steeds maar nieuwe
dingen van hem wilden horen,
en hij alle vakjes al binnenste
buiten had gekeerd, begon hij in
arren moede dingen te verzin
nen. Zo "verklapte" hij bijvoor
beeld eens aan Bibeb van Vrij
Nederland dat op school, bij het
maken van wiskundesommen,
een hand wel eens stiekem naar
de parabolische bolling in zijn
broek verdween. In werkelijk
heid leverde hij de sommen ge
woon als eerste in en begon
daarna alvast aan de meetkun
de voor de volgende dag.
Onlangs las ik in de krant dat
't Hart ergens een lezing had ge
houden. Hij hield geen verhaal
over literatuur, biologie, domi
nees, Maassluis, Mozart, Zwit
serland of dameslingerie, maar
over het slijk der aarde, geld
dus. Omdat alles al over hem be
kend was, zo stond er in het ver
slag, wilde hij het eens hebben
over een onderwerp waar ieder
een altijd graag over sprak.
De schrijver vertelde zijn pu
bliek dat zijn vrouw -hem een
schriep en een afknijper vond.
Daar had ze volkomen gelijk in:
hij vindt het vreselijk om geld
uit te geven. Hoeveel geld hij nu
ook verdient, hij draait nog
steeds elk dubbeltje drie keer om
voor hij het uitgeeft. Maar hij
zit daar verder niet mee, want
hij vindt zuinigheid juist een
positieve eigenschap.
Maarten 't Hart mag dan van
het geloof zijn afgevallen, hij is
en blijft een door het calvinisme
gestempelde ziel. Soberheid en
eenvoud zijn de deugden die hij
prijst. Hij is wars van opschik
en sier, al lijkt zijn hang naar
travestie daarmee in tegen
spraak. Maar ook op het Boe
kenbal, waar hij als Martina 't
Hart door de gangen en zalen
schreed, droeg hij een eenvoudi
ge jurk, goedkoop schoeisel en
geen enkel juweel. Zelfs de
drankjes, die hij nuttigde, wer
den hem door anderen aange
reikt.
Ook in zijn autobiografie
gaat Maarten 't Hart er prat op
dat hij op de penning is. Kwam
er een medestudent bij hem op
bezoek, dan deed hij er alles aan
om de indringer zo gauw moge
lijk weer weg te krijgen: "Had
den ze enige tijd op de enige
stoel gezeten (ik nam plaats op
het bed) dan drong het tot hen
door dat de kamer onverwarmd
was. Vooral in de eerste maan
den van 1963, toen het van 2 ja
nuari tot half maart soms twin
tig graden vroor, kon het best
koud zijn in mijn kamer. Niet
dat ik daar ooit last van had.
Men kan altijd een extra trui
aantrekken. Maar ja, al die
door en door verwende studen
ten begonnen al na enkele ogen
blikken te rillen en te huiveren.
En dat ik hen ook nooit een con
sumptie aanbood was doorslag
gevend. De meesten waren al na
een half uur verdwenen en kwa
men nooit meer terug".
Gelukkig heeft hij zijn leven
sindsdien gebeterd. Toen ik eens
bij hem op bezoek was, schonk
hij me zowaar een kopje thee in.
"Zelf gezet", zei hij trots, "van
paardebloemen en water uit de
dakgoot".
DE REGERING VIL UITDRUKKING
GEVEN AAN HAAR SYMPATHIE VOOR
HET VRUHBDSSTREVEH
VAN DE BALTIXHE
VOLKEREN
...NIAAR DAN
WEL OP DUS
DANIGE HA
AI IER
DAT ZE NIET METEEN
ALLEMAAL HIERHEEN
22ERG HOOI?!/
A72 JE/&£ WZOUW
J£ N/E BEOKUP
SEEN WOUPERCATJE
VROUW JE MET BEER'JPT
AIS JE ZO ONJERSTAAN-
