Dylan gerehabiliteerd
Bob
Onze taal
SCHOP
eu.
h-
1J-
oe.
LU
Liegen is de
beste boodschap
ENKWIJZER
ZATERDAG 6 APRIL 1991
-fee;---. j.
PAGINA 27
Bob Dylan: vorig jaar geridderd in Frankrijk, nu muzikaal gerehabili
teerd.
UI.
DOOR JOOP VAN DER HORST
SUSKE EN WISKE komen uit Belgió Dat
is gelukkig nog steeds te horen In de
veertig jaar van hun bestaan zijn ze altijd
even jong gebleven, maar gaandeweg
spreken ze wel steeds meer Nederlands
Net als alle Vlaamse Belgen Toen Wilfy
Vandersteen hun eerste avonturen
schreef meestal avonturen met tante
Sidonia. Lambik en Jerommeke wa
ren de Vlaamse woorden en uitdrukkin
gen op elke bladzijde te vinden. Dat is te
genwoordig niet meer zo. Nu moet je er
naar op zoek gaan, al zijn ze nog steeds
in ieder album te vinden.
In Het Delta Duel (album nr. 197) bij
voorbeeld spreekt Wiske over lookboter,
wat wij kruidenboter zouden noemen. De
borrel van Jerom en Lambik komt uit een
stoopke, in Nederland een kruik ge
naamd En als het stoopke bijna leeg is
en de beide heren in het holst van de
nacht luidruchtig zingen, komt tante
Sidonia haar bed uit en roept: 'Dit is geen
uur meer om zo te kelen'. Verder komt er
een zeemeermin in voor. die uitgemaakt
wordt voor pladijs (een schol dus)
Meestal is in die situatie wel duidelijk
wat zo'n Vlaamse uitdrukking betekent,
zoals bij 'de ezel uithangen' (zich van de
domme houden). Als Wiske erg boos is
op Lambik, zegt ze tegen hem 'Snert
vent. Jou bezie ik nooit meer'
In een ander album. De Duistere Dia
mant (121), spreekt Wiske al meer alge
meen beschaafd Nederlands: 'Als ik haar
kwijt ben, kijk ik je nooit meer aan!'. Toch
bevat ook De Duistere Diamant nog een
paar typische Vlaamse uitspraken On
opvallend maar zeer zeker Vlaams is bij
voorbeeld de volgorde van de woorden in
'Ik zou me kunnen moe maken', waar
men in Nederland zegt 'Ik zou me moe
kunnen maken' Even onopvallend, maar
toch echt zuidelijk Nederlands is 'Ha.
een herberg! Ze is al gesloten, maar
want bij ons is een hert>erg een hij.
De mate waarin Vlaams gesproken
wordt is in ieder album anders In De Zin
gende Zwammen (110) vond ik niets wat
mij kon herinneren aan de Belgische af
komst van Suske en Wiske In De Wind
brekers (179) daarentegen is juist heel
veel te vinden. De volgende dag heet er
steevast 's anderendaags. Jerom reist er
doorheen tijd en ruimte. Lambik vloekt
met Miljaar!. een harde klap is van de
eerste keer raak (wij zeggen bij de eer
ste keer), iemand wordt er langs achter
beslopen (in plaats van van achter of
achterlangs) en Sidonia heeft vanop een
rots een goed uitzicht. Lambik horen we
zeggen Trek je plan met die kat! Stoof
ze op!' en tante Sidonia zegt als er logós
zijn: 'Ik zal wel op de zetel slapen'.
Een uitspraak als Het ziet er een stevig
vlot uit kunnen we makkelijk begrijpen,
ook al zouden wij zeggen als een stevig
vlot. Ook Wiske is moeiteloos te begnj
pen als ze weer eens boos is en zegt
'Hou je grootje voor de gek, Lambik! Ik
trek eruit!' Toch zou men het in Neder
land net even anders zeggen, namelijk
'Ik hou ermee op' of 'Ik doe niet meer
Eerlijk gezegd vind ik die vernederland
sing van Suske en Wiske geen vooruit
gang Waarom zou uitgeverij De Stan
daard zoiets doen'' Om meer m Neder
land te kunnen verkopen? Maar Suske
en Wiske zijn juist beroemd geworden,
ook in Nederland, toen ze nog volop
Vlaams spraken! Kinderen lezen er zon
der problemen overheen.
Ik ben bang dat Suske en Wiske Ne
derlands moeten spreken omdat hun uit
gever, als hi| eens in Nederland is. zich
geneert voor zijn eigen Vlaams Ik kan
dat begrijpen, maar er is geen reden
voor En voor Suske en Wiske vind ik het
lammer dat ze steeds meer Nederlands
leren, want ik vond hun moedertaal
prachtig.
Een reclamespot op de Amerikaanse tele
visie. Het beeld toont een uitgelaten echt
paar van middelbare leeftijd hij groot
en stoer, zij rond en moederlijk zittend
op het terras van hun hotel aan een schit
terend gedekte tafel. Op het bord voor
zich hebben ze ieder een kingsize kreeft.
De man is aan de telefoon in gesprek met
zijn baas en zijn vrouw kraakt intussen
met een kreefteschaar een kreeftepoot
Terwijl hij zijn lachen nauwelijks kan
bedwingen zegt de man door de hoorn:
"U zult het niet geloven chef, maar mijn
vrouw heeft zo net een been gebroken".
Op dat moment komt er een commentaar
stem door het beeld, die zegt: "Dus pak
uw koffers en knutsel een goeie smoes in
elkaar want van Miami als vakantie
oord kun je nooit genoeg krijgen".
De spot sluit af met het beeld van de
echtgenoot met arm om zijn vrouw heen,
terwijl zij straalt van genoegen over het
feit dat haar man met een handige leu
gen hun vakantie toch maar mooi een
paar dagen heeft weten te rekken.
We zijn inmiddels wel gewend geraakt
aan tv-reclame waarin allerlei overdre
ven uitspraken over produkt zus of dienst
zo gedaan worden. Maarspots waarin de
leugen als een soort goeie grap wordt ge
presenteerd met als verborgen boodschap
dat het helemaal zo gek nog niet is met de
waarheid een loopje te nemen om zo je zin
te krijgen, dat is natuurlijk wel nieuw.
Hoewel, we zijn de laatste tijd behoor
lijk gewend geraakt aan het opzettelijk
vals voorstellen van zaken, aan liegen
dus, via en door de media. Niemand min
der dan de Amerikaanse bevelhebber in
de Golf generaal Norman Schwarzkopf
bedankte op 15 maart de verzamelde pers
uitvoerig voor het verspreiden van on
juiste berichten over de troepensterkte en
troepenbewegingen. Veel berichten daar
over waren, zo gaf hij tussen de regels
door toe, opzettelijk vervalst. Maar het
was goed geweest dat veel journalisten,
ook al wisten ze dat ze onwaarheid ver
spreidden, toch aan het spelletje hadden
meegedaan. Het doel heiligde immers de
middelen, namelijk de vijand zand in de
ogen strooien.
Epidemisch
De meest eenvoudige en algemene defi
nitie van liegen is: opzettelijk iets anders
vertellen dan je weet of gelooft. Als we
deze definitie toepassen op wat de media
ons dagelijks bieden, dan is maar een
conclusie mogelijk: liegen is een epide
misch verschijnsel.
Zo loopt er inmiddels een respectabel
aantal mensen rond zowel beroemdhe
den als onbekenden die via tv- en an
dere reclame dingen zeggen waarin ze
zelf absoluut niet geloven of waarvan ze
wetendat die gewoon niet waar zijn. Een
schatrijke actrice die beweert dat ze zich
iedere dag met een bepaald soort zeep
wast, liegt natuurlijk. Net zoals de beken
de acteur die beweert dat hij nooit meer
iets anders zal gaan gebruiken dan dit
type waspoeder. Heiligt het doel ook hier
de middelen?
"Robert Zimmerman, waar ben je nu?",
zong Frank Boeijen met vertwijfeld
stemgeluid op zijn twee jaar geleden ver
schenen cd, 'Een zomer aan het einde
van de 20ste eeuw'.
"En de Kennedy's werden vermoord.
En Maarten Luther King. En elke avond
de hel van Vietnam. En Johnson was een
moordenaar. En Nixon en Watergate. En
love en peace en LSD. Twintig jaar later.
Zimmerman, waar ben je nu?"
Het antwoord komt in 1991, het jaar
waarin Robert Zimmerman alias Bob
Dylan vijftig wordt en dertig jaar zanger
is. Een verpletterend antwoord. Niet al
leen Boeijen maar ook de internationale
muziekpers is genoodzaakt het oordeel
over de volledig afgeschreven zanger/gi
tarist bij te stellen nu de cd-box 'The
bootleg series - volumes 1-3' van Dylan is
verschenen. In muziektijdschriften en in
kranten in binnen- en buitenland wemelt
het van de beschouwingen die welhaast
met het schaamrood op de kaken moeten
zijn opgeschreven.
Deze wel heel onverwachte rehabilita
tie, waarvoor Dylan zelf overigens niets
heeft gedaan, volgt kort op de vernieti
gende kritieken die de bijna 50-jarige
Amerikaanse bard ten deel vielen na zijn
optreden in het Utrechtse Vredenburg,
vorige maand. Ook van zijn vorige cd,
'Under the blood red sky', die ook dit jaar
is uitgebracht, werd niets heel gelaten.
In al die negatieve kritieken werd
meteen ook maar achteloos afgerekend
met alle platen die Dylan heeft gemaakt
sinds het uit 1975 stammende Desire.
Voor de zoveelste keer werd het verhaal
opgerakeld dat Dylan toen Het Licht
heeft gezien en sindsdien louter lamlen
dige eo-rock voortbrengt.
Al zijn werk vóór zijn religieuze perio
de, die trouwens maar twee gospelplaten
lang heeft geduurd, telde ineens niet
meer mee. De bekering van Dylan, de
grootste protestzanger aller tijden, werd
als een onvergeeflijke zonde gezien. Zijn
lidmaatschap van een soort sekte van
herboren christenen werd gelijkgesteld
met de verloochening van een tijdperk
waarin de wereld werd verbeterd.
En dat terwijl iedereen in die roerige
jaren zestig al had kunnen zien aanko
men dat Dylan niet altijd dezelfde zou
blijven. In zijn profetische lied 'The ti
mes they are-a-changin' bijvoorbeeld.
Bovendien wemelt het in zijn vroege
werk al van de religieuze elementen. Met
als bekendste voorbeeld 'All along the
watchtower'. Een nummer dat ruim
twintig jaar nadat het was gemaakt de er
kenning van de jongeren van nu kreeg,
doordat U2 het op zijn live-plaat zette.
Feiten worden al meer dan 15 jaar niet
meer ingebracht in het debat over Dylan.
De vaststelling dat het troetelkindje van
de muziekpers, datzelfde U2, het katholi
cisme uitdraagt alsof het door het Vati-
caan op de hielen wordt gezeten, vermag
de discussie evenmin een andere wen
ding te geven. Dylan heet een ouwe zak
en zijn gedoodverfde opvolger Bruce
Springsteen moet trouwens ook oppas
sen nu hij vader is geworden.
Wat heeft de cd-box, die is gevuld met
drie schijfjes met een kleine zestig num
mers met een totale speelduur van bijna
vier uur, wat alle albums van Dylan uit
de periode 1980-nu ontberen? Voor het
antwoord op die vraag is die urenlange
zit niet eens nodig. Bestudering van het
overzicht van alle nummers is genoeg.
De voornaamste bestanddelen van de in
derdaad fantastische verzameling zijn
namelijk zogeheten 'outtakes'. Dat zijn
nummers die om wat voor reden dan ook
de plaat niet hebben gehaald.
Dat is een groot verschil met de meeste
andere cd-boxen waarop reeds eerder
uitgebracht materiaal is gehergroepeerd
en in het meest gunstige geval in de mu-
ziekstudio een digitale opknapbeurt
heeft ondergaan. Volgens dat principe is
de Led Zeppelin-box tot stand gekomen,
volgestopt met 'gerecycled' spul en twee
keer zo duur als de Dylan-box.
Toch zorgde ook deze box voor een re-
habilitatie van de uitvinders van de hard-
rock. De publieke herwaardering van
Led Zeppelin was echter lang niet zo
massaal als die van Dylan. Ook speelt in
het geval van de loden zeppelin, die al ja
ren geleden is neergestort, nostalgie een
belangrijkere rol. De muziek klinkt af en
toe behoorlijk gedateerd maar dat wordt
'goedgemaakt' door de enorm opgekrik
te geluidskwaliteit. Die is soms zelfs te
goed want je hoort zo nu en dan dat de
drummer zijn hihat (deksel) is vergeten
te smeren. Ook in de Dylan-box zitten
zulke onbedoeld komische momenten.
Zo is door de digitale mix van een nooit
eerder uitgebrachte versie van 'Tangled
up in blue' heel goed te horen dat hij tel
kens per ongeluk met zijn manchet
knoop tegen zijn gitaarkast tikt.
Maar dat is natuurlijk slechts een de
tail bij deze nu al legendarische Dylan-
uitgave. Hoofdzaak is dat deze box aan
toont dat er geen sprake is van het een of
andere keerpunt in de 30-jarige loopbaan
van deze grootheid. Dylan heeft tot op de
dag van vandaag grote hoeveelheden ge
weldige songs gemaakt. Het in 1983 op
genomen 'Blind Willie McTell' en het
twee jaar geleden gefabriceerde slot
nummer 'Series of Dreams', zijn de
sterkste bewijzen van deze stelling.
Punt is alleen dat nu blijkt dat bij de
samenstelling van zijn platen voor ande
re, vaak zwakkere stukken, is gekozen.
In veel gevallen is dat zijn eigen beoorde
lingsfout geweest, in andere gevallen
was de keuze niet alleen aan hem. En om
het allemaal nog verbijsterender te ma-
ken: dit verschijnsel doet zich al voor
sinds 1961, het jaar waarin Dylan platen
begon te maken. De box toont zelfs aan
dat op zijn alom geprezen albums, zoals
'Blonde on Blonde' en 'Highway 61 Revi
sited' niet de beste nummers staan waar
over hij in die tijd beschikte. Vele nu pas
aan de openbaarheid prijsgegeven out
takes overtreffen de uitverkoren songs.
Zeker met het oog op de vervolgbox
(volume 4-6?) die wellicht nog dit jaar
verschijnt, lijkt het wenselijk een onder
zoek te beginnen naar het waarom van
die verkeerde keuzes. Dylan zelf geeft in
het boekje dat bij de box wordt geleverd
een uiterst vaag voorzetje. Op de vraag
waarom hij bijvoorbeeld het
prijsnummer 'Blind Willie McTell' niet
aan het 'Infidels'-album heeft toege
voegd antwoordt hij: "Ik vind dat het
nummer nooit goed is opgenomen, het
heeft zich nooit in de richting ontwik
keld die ik wilde".
Twee dingen zijn duidelijk. Een: de ar
tiest is zelf lang niet altijd de beste criti
cus van zijn werk. Twee: met cd-boxen
hebben uitgeverijen van geluisdragers
een geweldige troef in handen om afge
schreven artiesten weer omhoog te stu
wen. De cd-box als trucendoos. En daar
voor zijn een fikse hoeveelheid outtakes
geen vereiste. De boxen van vergane glo
rie-artiesten als Eric Clapton. Jethro
Tuil, The Allman Brothers Band. Frank
Zappa, Led Zeppelin, The Byrds en de
op stapel staande Yes-doos gaan ook als
broodjes over de toonbank en die zijn
lang niet zo verrassend als Dylan's tover-
doos.
ten, tal van andere dubieuze manieren
zijn waarop journalisten hun informatie
vergaren zoals: onder een valse naam of
valse voorwendselen in een bepaalde or
ganisatie of een priveleven binnendrin
gen om een ander ertoe te verleiden foute
dingen te doen of te zeggen. De smoes is
ook hier weer dat de leugen een slimme
manier kan zijn om je journalistieke zin
te krijgen, in dit geval in de vorm van een
primeur misstanden boven tafel halen.
Misschien is het daarom maar een ge
luk, dat veel mensen toch vaak niet 'zoals
bedoeld' overnemen wat de media hen
voorschotelen. De gemiddelde televisie
kijker of krantenlezer begrijpt of ont
houdt 30 tot 40 van de informatie niet
goed of gewoon verkeerd. Hoewel dat na
tuurlijk ook kan betekenen, dat wat so
wieso al een hele leugen was nu een dub
bele wordt en wat een halve leugen was
nu een hele wordt.
Truc
Ik heb het steeds merkwaardig gevon
den, dat meer en meer mensen politici
voorop vandaag de dag luid roepen
dat de normvervaging en de immorali
teit van de burger onderhand de spuiga
ten begint uit te lopen en dat dan doen
via media als televisie en krant die in dat
opzicht bepaald niet brandschoon zijn of
zelfs een meer dan behoorlijk handje mee
helpen. Als leugen of bedrog normaal of
slim wordt gevonden wanneer dat be
paalde groepen politiek, militair of eco
nomisch uitkomt, dan moet je natuurlijk
niet verontwaardigd gaan doen als an
dere groepen die truc ook gaan toepassen
als het hen uitkomt. Goed voorbeeld doet
goed volgen, zo eenvoudig is dat
Door de hele geschiedenis heen heeft er
een grote groep mensen bestaan, die ge
nezen', gelukkig, boos, consument of vol
geling gemaakt kon worden door prak
tisch alles waan^oor behoorlijk reclame
(zeg maar media-lawaaij gemaakt werd.
De machten en krachten in de samenle
ving die uan die groep voor hun eigen be
langen gebruik willen maken, hebben
ontdekt dat het niet al te handig is om de
waarheid en niets dan de waarheid te
spreken. In een wereld waarin we steeds
meer aan 'reclame' doen betekent dat het
steeds meer 'normaliseren' van de leugen.
Voor media-mensen die daar toch eni
ge gewetenstwijfel over hebben de vol
gende reclameboodschap van Mark
Tioam: "Als je twijfelt, spreek dan de
waarheid. Het zal je vijanden m de war
brengen en je vrienden verbaasd doen
staan".
Uh
Jk
Schwarzkopf: biriékttn opzettelijk
vervalst.
Met cd-boxen hebben uitgeverijen van geluidsdragers een ge
weldig middel in handen gekregen om de carrière van afge
schreven artiesten nieuw leven in te blazen. De cd-box van Bob
Dylan is er het verpletterende bewijs van. Uitgerangeerd was de
nu bijna 50-jarige Amerikaanse protestzanger, afgemaakt door
de kritieken sinds hij 'Het Licht' had gezien. Maar na het uitko
men van The bootleg series - volumes 1-3', met veel nummers
die vroeger de plaat niet haalden, is de herwaardering van Dylan
massaal. De cd-box als trucendoos.
door Wim Koevoet
Leger. Vrouwen zijn pas
belangrijk als ze nodig zijn.
Sinds vrouwen ook keukens
mogen maken en er niet alleen
in hoeven te staan, worden ze
voor de vorm wat vaker seri
eus genomen. Daarmee zijn ze
echter nog niet gelijkwaardig
Het is net als met zwart en wit. Zwarten
worden in Zuid-Afrika op papier geac
cepteerd, maar zullen in de praktijk al
tijd met en in de pas moeten lopen. Ten
zij hun aanwezigheid dringend is ge
wenst, zoals in het leger. Zwarten heb
ben dan het idee dat ze erbij horen. Die
indruk wordt nog eens bevestigd als ze
worden ingezet tegen andere zwarten.
Zwarten en vrouwen hebben derhal
ve veel met elkaar gemeen. Dat bleek
deze week wel weer in Nederland. Ja
renlang kwamen vrouwen bij het ver
dedigen van het land niet verder dan
het steunen van 'hun' mannen. Tegen
over die wel erg defensieve taak staat
weliswaar het voordeel dat vrouwen
geen dienstplicht hebben, maar het na
deel daarvan is weer dat zij ook geen
dienst kunnen weigeren.
Het Nederlandse ministerie van de
fensie heeft die vrouwen plotseling
echter als nationale reserve ontdekt en
wil hen nu prompt in rang bevorderen.
Vrouwen die voor twee jaar bij de
krijgsmacht tekenen, krijgen maande
lijks 100 a 200 gulden bruto per maand
meer dan hun mannelijke collega's.
Met dat lokkertje wil het ministerie het
aantal vrouwen in het leger vergroten.
Welke taken voor hen zijn wegge
legd, is nog niet bekend. Ook wordt nog
gekeken naar geschikte tegenstanders
en naar de mogelijkheden van een ge
mengde competitie. Bij wijze van oefe
ning wordt gedacht aan het heroveren
van Rottumeroog op het echtpaar
Toxopeus.
JAN PREENEN
Rottumeroog Het is mooi dat
Hendrik Toxopeus en zijn vrouw naar
Rottumeroog zijn getrokken uit protest
tegen het feit dat Rijkswaterstaat het ei
land ten prooi wil laten vallen aan de
zee. Rottumeroog 'wandelt' al jaren en
volgens lieden van Rijkswaterstaat
■kalft het straks wel af en groeit het niet
Zo lang als er Nederlanders bestaan,
hebben zij gestreden tegen het water en
dus word je wat kriegelig als op basis
van een rapport met veel 'misschiens'
land aan dat water wordt prijsgegeven.
Hendrik Toxopeus, kleinzoon van
een beroemde, met Rottumeroog ver
groeide grootvader, zal het niet redden.
Daar is geen kijk op. Het is zo'n beetje
het gevecht van de kleine kruidenier op
de hoek tegen de supermarkt. Maar het
doet goed te zien dat in elk geval een
Toxopeus het zwaard ervoor uit het
foudraal wil halen. Figuurlijk gespro
ken dan.
Rijswaterstaat in Groningen is niet te
spreken over de toch brave actie van de
Toxopeussen. "Ze zijn op verboden ter
rein en hebben een woning gekraakt
die niet van hen is", aldus een dorkno-
per van Rijkswaterstaat.
Nou breekt echt m'n klomp. Moet je
nagaan. Rijkswaterstaat wil dat hele ei
land in het water laten zakken en em
mert vervolgens over verboden terrein
en een gekraakt huis.
Als straks over 1991 de L. Rozewater-
prijs wordt toegekend voor het knullig-
ste commentaar van het jaar dan gooien
de apparatsjiks van Rijkswaterstaat ze
ker hoge ogen.
RUUD PAAUW
Rollenpatroon In sommige
takken van sport lijkt de tijd te hebben
stilgestaan. Wie in het weekeinde een
bestuurskamer van een voetbalvereni
ging betreedt, stapt vrijwel overal een
mannenwereld binnen. Vrouwen vind
je er wel, maar die schenken steevast
koffie en borrels in.
In Leiderdorp denken ze dat het ook
anders kan. Gemeenteraadslid Mieke
Holierhoek ziet op termijn zelfs moge
lijkheden voor vrouwen om de kader-
arme vereniging RCL er bovenop te
helpen. De rol die de vrouw in het gezin
speelt, stelt het raadslid, maakt haar bij
uitstek geschikt om de onmogelijkste
klussen op te knappen. Uit onderzoek
is namelijk gebleken dat als de huis
houdportemonnee schaars gevuld is,
moeder de vrouw daaruit de eindjes
aan elkaar mag knopen. De heer des
huizes gaat zich pas met de huishoud-
centen bemoeien, als de buidel beter
gevuld is.
Holierhoek vertaalt dit maatschap
pelijke gegeven naar de wegkwijnende
plaatselijke voetbaltrots. In het ook al
op de laatste benen lopende clubor
gaan van RCL, de Roodwitter, somt zij
een aantal voorwaarden op, waaraan
moet worden voldaan voor de tijd rijp
is voor vrouwelijke bestuurders. De si
tuatie zou dan niet nog beroerder, maar
juist op enkele punten sterk verbeterd
moeten zijn. Zo zou RCL zich meer
vrouwelijke leden moeten verwerven.
Ook zou de voetbalsport een vrouw
vriendelijker image moeten krijgen.
Bij RCL hopen ze dat ze bepaalde
stappen kunnen overslaan. Waarschijn
lijk spiegelen ze zich daarbij aan de
Leidse gymnastiekvereniging Excel
sior. Bij die noodlijdende mannenclub
sprongen vrouwen bij, toen het bestuur
bijna geen leden meer telde. Maar ja,
een handstand overslag spreekt bij de
meeste vrouwen nu eenmaal meer tot
de verbeelding dan een sliding. Ook in
bestuurlijk opzicht.
TIM BROUWER DE KONING
Of wat te zeggen van het feit dat in zo
genaamde familiebladen regelmatig in
terviews worden afgedrukt die nooit ge
houden zijn of dat verslag wordt gedaan
van gebeurtenissen die nooit hebben
plaatsgevonden? Welk doel wordt hier
door het middel gediend?
Veel media-mensen verdedigen dit
soort praktijken met het argument dat
mensen in het algemeen kritisch genoeg
zijn om uit te maken wat wel en niet
waar is of wel of niet serieus genomen
moet worden. Maar van dat argument
blijkt bij nader onderzoek niets te klop
pen. Uit tientallen studies blijkt, dat
mensen slechte 'leugendetectors' zijn.
Maar zelfs als ze het vermoeden hebben,
dat het verhaal over die bepaalde per
soon verzonnen is, heeft de inhoud ervan
toch invloed op hoe ze vervolgens die per
soon waarnemen of beoordelen.
door René Diekstra
hoogleraar psychologie le Leiden
Bovendien lezen of kijken de meeste
mensen allesbehalve kritisch. De reden
daarvan is weer, dat de natuur ons heel
wijs zo heeft geconstrueerd dat we in het
algemeen de weg van de minste weer
stand of inspanning kiezen. Dat geldt
ook voor ons denken. In veel situaties ne
men we maar al te graag de gedachten en
ideeën van anderen over, omdat we ons
daardoor de moeite besparen om alles
zelf te moeten uitzoeken en uitdenken.
Veel mensen hebben als het ware hun den
ken over allerlei zaken in de wereld aan
de media uitbesteed daar worden die
media tenslotte ook voor betaald. Als het
in de krant heeft gestaan of op de televi
sie is geweest dan 'nemen ze dat gewoon
In zekere zin is de journalistiek daar
om voor veel mensen het criterium voor
waarheid of werkelijheid geworden.
Zelfs zodanig, dat als je de bevolking van
een willekeurig land in West Europa
vraagt wie meer op woord (of beeldte
vertrouwen is, de politiek of de media, het
antwoord gegarandeerd luidt: de media.
Denkluiheid
Onze 'denkluiheid' maakt dat het ons
vaak worst zal wezen of de media zelf wel
op een fatsoenlijke manier aan hun be
richten gekomen zijn. We stellen ons die
vraag eenvoudig niet. Terwijl er toch,
naast het gewoon verzinnen van bench-
