Albanezen biddend naar de stembus
Surinaamse politiek jaagt
op stemmen in Nederland
Mijnenjagers hebben geen tijd om te oefenen
'Respecteer rechten
Kurden, Palestijnen'
TIRANA "Op het hoogfeest van
Christus' Verrijzenis vragen wij de
Almachtige ons land in deze moei
lijke periode bij te staan. God zege-
ne Albanië!" Dom Gjergi's woorden
weerkaatsen van de kale muren in
Tirana's Heilig Hart-kerk. Op de
dag dat bijna twee miljoen Albane
zen in relatieve vrijheid een electo
raal oordeel vellen over het al dan
niet voortbestaan van de commu
nistische hegemonie in het land,
wonen honderden katholieken in
het pas heropende kerkgebouw de
Paasviering bij. Bijna een kwart
eeuw geleden werd de kerk op be
vel van de toenmalige stalinistische
leider Enver Hoxha gesloten.
Cameraploegen van de Japanse
en Franse televisie wringen zich
tussen de mensenmenigte door. Fel
licht uit schijnwerpers accentueert
de unieke gebeurtenis. Opvallend is
het grote aantal jongeren onder de
kerkgangers. Jongens en meisjes
zijn een en al aandacht. Welhaast
onbegrijpelijk omdat het toch gaat
om een generatie die als het ware
van kindsbeen af te maken heeft ge
had met een ideologische hersen
spoeling volgens marxistisch-leni-
nistisch recept.
In de kerk branden kaarsen,
palmtakken gaan van hand tot
hand, mensen wensen elkaar hard
op gelukkig Pasen. Voor Albanese
begrippen is dit een volstrekt no
vum. Het land heeft immers nog
maar kort geleden een lange perio
de van meedogenloos atheïsme af
gesloten. Wie zich niet aan het ver
bod op de godsdienstige beleving
hield, riskeerde een forse gevange
nisstraf plus aanvullende verban
ning.
Albanese priesters zijn onvind
baar. Zij bestaan nog niet. Een jon
ge lichting wordt in het Vaticaan
opgeleid. De dienstdoende priester.
Dom Gjergi, komt uit Kosovo. Hij
heeft zich tijdelijk in Tirana geves
tigd. Jonge vrouwelijke religieuzen
uit de orde van de vermaarde
weldoenster annex Nobelprijswin
naar Moeder Theresa in fris marine
blauw en wit staan rond het altaar
gegroepeerd en verzorgen de Gre
goriaanse gezangen.
Animo
Eén hoogtijdag, twee mijlpalen.
Terwijl Dom Gjergi in de Heilig
Hart-kerk over de noodzaak tot ver
zoening predikt, maakt de Albanese
televisie omstreeks het middaguur
in een extra uitzending melding van
een hoge opkomst bij de eerste vrije
parlementsverkiezingen sinds meer
Albanezen betogen voor het hoofdkwartier van de Democratische Partij
gen in 46 jaar in Albanië een verrassende nederlaag.
gers. De communisten houden zich
gedeisd. Tirana lijkt een zekere buit
voor de Democraten.
i Albanië (DPA). Deze oppositiepartij leed tijdens de eerste verkiezin-
(foto AP)
dan zestig jaar. In sommige plaat
sen zijn op dat tijdstip alle kiesge
rechtigden reeds de stembus gepas
seerd. Het leven begint vroeg in Al
banië. De stemming in de gelederen
De ontnuchtering komt op maan
dagmorgen. Wat velen vreesden,
van de Democratische Partij, de maar niet hardop durfden te zeg-
enige serieuze opponent van de Al- gen, is waarheid geworden. De com-
banese Arbeiderspartij - de officiële munisten hebben op het platteland
communistische partij - is nog goed. hun slag geslagen. Hun propagan-
Bij de stemlokalen en op straat in da-apparaat heeft doeltreffend ge-
Tirana is het de hele dag een drukte
van jewelste. Massaal en met en
thousiasme brengen de Albanezen
hun stem uit. Overal stuit men op
het V-teken van de DPA. Het prijkt
op honderden affiches tegen de vale
gevels van uitgeleefde flatgebou
wen. Wildvreemden begroeten el
kaar met de twee opgestoken vin-
functioneerd. Bijna alle zetels zijn
hier voor de regeringspartij.
Artur Demollari, een jonge inge
nieur is resoluut in zijn oordeel. Hij
zegt: "Als we de verkiezingen inder
daad hebben verloren, hou ik het
echt voor gezien. Dan verlaat ik Al
banië. Gevreesd moet worden dat
massa's gefrustreerde jongeren die
zelfde desperate stap zullen zetten.
"Wat bezielt die boeren in de ber
gen om op dat failliete bewind van
Ramiz Alia te stemmen?" vraagt de
bouwkundige Viktor Buda zich be
droefd af. Anderen vallen hem bij.
"Zij bezitten niets, zijn generaties
lang dom en kort gehouden en vlak
voor de verkiezingen gepaaid met
een paar geiten, schapen en wat los
geld"
Ook Frok Cupi, hoofdredacteur
van het oppositieblad Relindja
Demokratika zit het niet mee. Hij is
bezweken voor de aandrang van
aanhangers zich kandidaat te stel
len in Mamuras, een dorp ten noor
den van Tirana. Frok stemde toe en
werd door zijn communistische te
genstander verslagen. Het is de di
recteur van de plaatselijke staats
boerderij. Een man met daadwerke
lijke invloed ter plekke. Zoiets boe
zemt zeker ook in een land als Alba
nië ontzag in.
Nog voordat de einduitslag be
kend werd, kondigde DPA-leider
Sali Berisha een nauwkeurige be
studering van de resultaten aan.
Terwijl de cardioloog zijn verkla
ring aflegt, begint de politie met
harde hand op te treden tegen hon
derden DPA-aanhangers die hun
leider toejuichen en onverholen af
geven op de honkvaste communis
tische leiders. Zij beschuldigen hun
van fraude op grote schaal.
Van onze correspondent
Fred van Essen
AMSTERDAM Twee maanden
voor de Surinaamse parlementsver
kiezingen ligt het zwaartepunt van
de campagne van de Surinaamse
Volkspartij in Nederland. De afge
lopen twee weken is partijsecretaris
Stuart Menckeberg onderweg ge
weest in Amsterdam, Rotterdam en
Den Haag om onder voormalige
landgenoten contacten te leggen en
steun te winnen. "Surinamers in
Nederland zijn een heel belangrijke
factor voor de politieke keuze van
Surinamers in Suriname".
Stemmen mogen de naar Neder
land uitgeweken Surinamers niet,
op 25 mei. Dat recht is voorbehou
den aan Surinamers die in Surina
me wonen. Toch valt er in Neder
land stemmenwinst weg te halen,
zegt Menckeberg. "Surinamers in
Nederland hebben veel invloed op
het leven in Suriname. Door het
geld en de goederen die ze sturen en
ook door het contact dat ze met hun
familie via de telefoon hebben. In
Suriname doen ze vaak wat familie
leden in Nederland zeggen dat ze
moeten doen, hebben wij gemerkt.
Dat geldt ook voor stemmen".
Waar gevestigde partijen als NPS
en VHP zich kunnen beroepen op
vaste vertegenwoordigers in Neder
land, stuurde de Volkspartij zijn se
cretaris op pad.
Menckeberg, ingenieur in de
elektronica en in het dagelijks leven
eigenaar van een installatiebureau,
combineerde zijn missie met fami
liebezoek en onderdelen-inkoop
voor zijn bedrijf. "Het is niet mak
kelijk iedereen te vinden. Het adres
senbestand klopt niet meer, want
veel zijn er inmiddels al weer ver
huisd. Ik moet overal vragen waar is
die en die gebleven; het valt niet
mee". De goedgeefsheid van de
sympathisanten houdt vooralsnog
ook niet over. De secretaris heeft
nog geen enkele toezegging voor
een donatie. Maar hij -verwacht veel
van een oproep die deze week in de
in Nederland verschijnende Week
krant Suriname verschijnt.
Militairen
Van de Volkspartij een kleine,
links georiënteerde partij is sinds
1980 weinig meer vernomen. Bij de
verkiezingen van '77 kwamen ze te
kort voor een zetel en na de decem
bermoorden van de kliek van Bou--
terse verdween de partij van het to
neel. Menckeberg had een maand
eerder besloten het tijdschrift Pipel
waarvan hij hoofdredacteur was op
te doeken. "De dreiging hing toen al
in de lucht".
Met enige schaamte stelt hij vast
dat 'veel van ons toen hebben beslo
ten dat het makkelijker was zaken
te doen met de militairen'. De be
stuursleden die zich daaraan schul
dig maakten zijn eruit gezet. De rest
van het bestuur van tien- jaar gele
den is na de staatsgreep van 25 de
cember vorig jaar weer bij elkaar
aan tafel geschoven. Menckeberg:
"Onder de militairen was het moei
lijk om in het openbaar op te treden,
maar de harde kern is elkaar infor
meel blijven ontmoeten".
Inmiddels telt de Volkspartij in
Suriname weer '2500 tot 3000' leden
en werd vorige week een lijst met
3500 handtekeningen ingediend die
deelname aan de verkiezingen mo
gelijk maakt. Dat van de voorzitter
en beoogd lijsttrekker de arts Ru
ben Lie Pauw Sam in Suriname tot
nog toe weinig is vernomen, zegt
niets, vindt Menckeberg. Dat er nog
geen verkiezingsprogramma is ook
niet. "De andere partijen zijn er ook
nog mee bezig. Donderdag ga ik
weer terug en gaan we er aan wer
ken. Het is nog vroeg genoeg".
Op hoofdlijnen zal het draaien om
de wederopbouw van het economi
sche geruïneerde land, sanering van
de begroting en uitdunning van de
bureaucratie. Eigenlijk hetzelfde
als de andere partijen willen, knikt
de secretaris. "Ja, daarover is ieder
een het wel eens".
Menckeberg: "Eigenlijk is het
een geluk dat we ons in '80 hebben
teruggetrokken van de verkiezin
gen. Het propagandamateriaal ligt
er nog en het geld staat nog op de
bank. De t-shirts, vaandels en span
doeken kunnen we zo gebruiken".
Van onze correspondent
Taco Slagtcr
JEDDAH Een bloedhete wind
spant de groene vlag aan de mast
van de mijnervjager 'Haarlem' alsof
er latjes langs zijn gelegd. Daardoor
is de tekst boven de twee gekruisde
zwaarden op het doek goed te
lezen, tenminste voor wie het
Arabisch geen abacadabra is.
Verbindingsmatroos Birgitte
Koopman (21) uit Den Helder die
de Saudische vlag moest hijsen
toen het Nederlandse marineschip
de haven van Jeddah binnen gleed,
heeft er echter geen idee van.
Wanneer haar is uitgelegd dat het
hier om een tekst uit de koran gaat
('er is geen God dan God en
Mohammed is zijn profeet') roept
ze verbaasd en lachend uit: "Dan
gaat ie onmiddellijk weer naar
beneden".
Na drie weken varen in een hoog
tempo zijn zondagmorgen behalve
de 'Haarlem' ook de 'Zierikzee' en
de 'Harlingen' de Saudische haven
stad aan de Rode Zee binnengelo
pen. De schepen zijn op weg naar de
Perzische Golf om de tienduizen
den mijnen van Saddam Hussein op
te ruimen. Maar zonder die vlag in
top mag in Jeddah niet worden ge
bunkerd. Voor de zeevaart bestaat
in Saudi-Arabië namelijk een ver
plichting die uniek is in de wereld.
Elk schip - oorlogsbodems niet uit
gesloten - moet de religieuze propa
ganda van het fundamentalistisch-
islamitisch koninkrijk in top laten
wapperen zodra de territoriale wa
teren worden aangedaan.
Commandant van de groep Ne
derlandse mijnenjagers. luitenant
ter zee eerste klas H. Van Eijsden,
vindt dat allemaal niet zo belang
rijk. Wat hem betreft kan er niet
snel genoeg in de richting van Ku-
wayt kan worden opgestoomd. "Er
is daar heel veel werk te doen en ie
dereen heeft er zin in", zegt de mari
neman.- Niet zonder trots meldt Van
Eijsden dat de reis zeer spoedig is
verlopen. "Normaal doet een mij-
nenjager er zes weken om de Golf te
bereiken, maar we hopen al op 11
april, precies een maand na het ver
trek uit Den Helder, de Straat van
Hormuz (de zee-engte tussen Oman
en Iran) te passeren".
Door de hoge snelheid is er onder
weg geen gelegenheid geweest om
het mijnenjagen te oefenen. "Met
onze akoestische en sonar appara
tuur kan je alleen maar mijnen op
sporen als je heel langzaam navi
geert", legt de commandant uit.
Maar om politieke redenen moeten
we de vaart er in blijven houden.
Nederland heeft toegezegd dat de
schepen eind april in de Golf be
schikbaar zijn".
Niettemin is aan boord wel op an
dere terreinen veel getraind. Zater
dagmiddag bijvoorbeeld zaten de
bemanningen van de drie schepen
(in totaal 129 mannen en zes vrou
wen) uren lang met het gasmasker
op. Een wat overbodige oefening te
gen een eventuele gifgasaanval, zo
leek het, want Irak is verslagen. Van
Eijsden geeft toe dat de kans op een
confrontatie met chemische wa
pens 'zeer gering' is.
Er zijn echter wel realistischer ge
varen. Ook een jager kan op een
mijn lopen. Zinken is dan niet on
denkbaar, evenals een brand of
slachtoffers tengevolge van verstik
kende rook. Op dit soort calamitei
ten is volgens de commandant de
afgelopen weken met oefeningen
dan ook sterker de nadruk op ge
legd.
Snurken
Mijnen jagen is teamwerk. Boven
dien vereist de geavanceerde appe-
ratuur - sonar, video, akoestische
technologie - en de uiterst nauw
keurige navigatie een hoge concen
tratie. "Wanneer iemand zit te snur
ken, kun je zo op een mijn stoten",
zegt bootsman en duiker op de 'Zie
rikzee', Rauke de Hoop (44). De
Hoop is net weer boven water. Sa
men met een andere duikers ge
bruikte hij het acht uur durend op
onthoud in Jeddah om de scheeps
wanden onder de waterlijn en de
bodem te inspecteren op algen-
groei. "In dit klimaat groeit die
troep als onkruid", zegt de zeeman.
Tenslotte stikt het er van de mij
nen. "Voor duikers zijn op de zeebo
dem verankerde contactmijnen lin
ke soep. Normaal gesproken kan
zo'n ding niet meer ontploffen als
het naar het wateroppervlakte is ge
stegen. Maar Saddam Hussein heeft
aan die mijnen laten prutsen, zodat
de ontsteking van zo'n drijvende
contactmijn ook intact blijft".
Om vier uur zondagmiddag varen
de drie mijnenjagers weer uit. Op
weg naar Djibouti waar de com
mandanten later deze week worden
bijgepraat over de situatie ter plaat
se door hun collega's van de fregat
ten 'Heemskerk' en 'Philips van Al-
monde' die samen met de 'Zuider
kruis' op Den Helder aanvaren. In
de tussentijd krijgen de koks van de
mijnenjagers de gelegenheid het
bevoorradingschip te 'plunderen',
op zoek naar overgebleven kaas, ha
gelslag en pindakaas. Want voor de
gemiddelde Nederlander in het bui
tenland telt de tijd dubbel als hij
iets anders op z'n brood moet sme
ren dat dit oerhollandse beleg.
Paus Johannes Paulus II tijdens zijn toesprak Urbi et Orbi.
Paus Johannes Paulus II n paasrede:
VATICAAN STAD (AP) - Paus Johanns Paulus II heeft op
eerste Paasdag in zijn traditionele rede ppleit voor eerbiedi
ging van de rechten van Palestijnen eniCurden. Volgens de
rooms-katholieke primaat moeten de „lag genegeerde aspira
ties van onderdrukte volken als de Palesijnen, de Libanezen
en de Kurden" meer weerklank vinden.
Die volken „eisen het recht op om
een waardig, rechtvaardig en vrij
bestaan te krijgen, een legitieme
wens die al jaren tevergeefs wordt
herhaald," aldus de paus in zijn
toespraak Urbi et Orbi, waarvoor
meer dan 100.000 mensen naar
het St. Pietersplein waren geko
men.
De politieke leiders in de we
reld riep de paus op meer te on
dernemen om de tegenstelling
tussen arm en rijk te verkleinen.
„Luister naar de stem van de ar
men. Alleen op een internationale
orde, waarin recht en vrijheid
voor iedereen geldt, kan de sa
menleving worden gegrondvest
waarop wij allen hopen," aldus
Johannes Paulus.
Hij ruimde in zijn rede ook
weer plaats in voor de Baltische
Sovjet-republieken, waar „de
stem van de volkeren die uitzien
naar respect voor hun eigen iden
titeit en geschiedenis tevergeefs
werd verheven".
Over de Golfoorlog zei de paus
dat die een „schaduw heeft ge
worpen over de hele mensheid"
en dat de wereldlijke leiders er
nog steeds ten onrechte van uit
gaan dat „de spanningen tussen
de volkeren kunnen worden op
gelost door oorlog, de brenger
van de dood".
Aandacht besteedde de paus
ook aan Afrika, waar "een onver
biddelijke oorlogsnood dreigt".
De kerken in Israël leverden in
hun traditionele paasboodschap
scherpe kritiek op de Israëlische
politiek ten aanzien van de Pale
stijnen. Alleen een rechtvaardige
oplossing van het Israëlisch-Pa-
lestijns conflict kan een einde ma
ken aan de cirkel van geweld en
onrecht, aldus de boodschap, die
ondertekend was door de Grieks-
Orthodoxe, Latijnse en Armeen
se patriarch alsmede door de An-
gelicaanse en Lutherse bisschop.
Enige bnderdeen christenen
van versoillende denominaties
vierden zadag in de kathedraal
van de Heige Familie in Kuwayt
het paasfest. In het islamitische
Kuwayt zn christelijke eredien
sten toegetaan. Voor de Irakese
invasie in luwayt woonden er en
kele duizeden christenen in het
land. De leesten sloegen op de
vlucht, mar velen zijn intussen
teruggekecd.
Voor heterst sinds 24 jaar kon
den afgeloen weekeinde de Al
banese jodn Pesach en de Alba
nese christnen Pasen vieren. In
1967 had ibanië zich tot eerste
atheïstisch staat ter wereld ver
klaard. Sinsdien-waren alle reli
gieuze actiiteiten verboden. On
langs werdit verbod opgeheven.
In de Heig-Hart-kathedraal in
Tirana wei de eucharistievie
ring bijgewond door enkele hon
derden roois-katholieken, onder
wie opvabnd veel jongeren.
Twee maaden geleden was het
kerkgebou', sinds 1967 als bio
scoop in goruik, aan de kerk te-
ruggegever Tot de kerkgangers
behoorde ok moeder Teresa. Zij
bezoekt mevier zusters van haar
orde haar vderland.
Kardinaal keert
na 52 jaar terug
naar Oekraine
LVOV (KATHPRESS-REUTER-
AFP) - Duizenden oekraïens-ka-
tholieke gelovigen hebben zon
dag in Lvov de eerste dienst bij
gewoond van kardinaal Myroslav
Loebatsjivsky, die zaterdag na 52
jaar ballingschap in de Oekraïne
was teruggekeerd. Het was de
eerste eucharistieviering in de
Sint George-kathedraal nadat
Stalin in 1946 de Oekraïense Kerk
had gedwongen in de Russisch-
Orthodoxe Kerk op te gaan.
„De Oekraïens-Katholieke
Kerk zal voor altijd leven," zo zei
de kardinaal vanaf het balcon van
zijn residentie tot zo'n 70.000
landgenoten. „Als burgers van
een souverein Oekraïne zullen we
voor de zaak van Christus strij
den." Eerst wilde hij tijdens rond
reizen „de hartslag van ons volk"
voelen, voordat hij een actiepro
gramma zou formuleren.
Het westen van de Oekraïne,
waar het nationalisme het sterkst
is, werd pas in 1939 door de Sov
jetunie ingelijfd. De inwoners
stemden vorige maand in grote
meerderheid voor een onafhan
kelijke republiek. Veel gelovigen
twijfelen er niet aan dat de terug
keer van Loebatsjivsky, die lange
tijd in de V.S. heeft gewoond en
in 1980 in het Vaticaan tot hoofd
van de Oekrainse Katholieke
Kerk werd benoemd, dit ideaal
naderbij zal brengen.
DodeZeerollen
zijn aithentiek
JERUZALM (Reuter) Een
wetenschapelijk onderzoek
heeft aangtoond dat de Dode-
Zeerollen uthentiek zijn. Vol
gens de bolstof-methode kon
worden vaigesteld dat de rollen
tussen de tweede eeuw voor
Christus e de eerste eeuw na
Christus zij geschreven.
Dit heeftlagen Brosh, de cura
tor van de lode-Zeerollen, giste
ren in Jaizalem bekend ge
maakt. Hetmderzoek was uitge-
vberd dod het Instituut voor
technologiiin Zürich.
„Tot dusïr baseerden we ons
op de uitkoist van paleografisch
onderzoek,'aldus Brosh. „Maar
keer op keewaren er mensen die
ons voorhiden dat die methode
niet nauwkurig genoeg was. Nu
weten we cfinitief wat we altijd
al gedacht adden."
Eind jari '40 vonden herders
ongeveer 8) rollen in een grot bij
Qumran aade Dode Zee. De rol
len van sctepsvel, geschreven in
het Hebrejws en Aramees, be
vatten dek van het Oude Testa
ment en aiiere teksten.
De Euroese kerken houden
vermoedelk in 1996 in een Oost
europees lid een tweede confe
rentie ovegerechtigheid, vrede
en behoud an de schepping. Dat
heeft een oordvoerder van de
Conferentiivan Europese Ker
ken in GeiVe meegedeeld.
De eerst conferentie had in
mei 1989 iiöasel plaats. De ker
ken spraketoen uit dat het drin
gend noodikelijk is „het insti
tuut van deorlog" af te schaffen.
Ook werd gpleit voor een drasti
sche herzidng van de economi
sche werelorde.
Het Koinklijk Instituut voor
de Tropen A de Hervormd-Gere-
formeerde Muider-Funenge-
meente heben in beginsel over
eenstemmig bereikt over een ge-
meenschapebjk gebouw op de
plaats van afgebrande Muider-
kerk in Arrterdam-Oost. De uit
1892 dateretfe Muiderkerk, gele
gen tegenoer het Tropeninsti
tuut, werd 0 31 oktober 1989 on-
herstelbaarerwoest.
