7k houd me bezig met de ontsluiering van de geest' Geen stad zo veilig als Belfast sana REPORTAGE Kmimm^sbBasaBsm Egyptische schrijfster zet zich in voor onderdrukte wouwen Automobilist ziet aardgas niet zitten HOTELLETJE ZATERDAG 30 MAART 19 1 1 i ii een land dat onvrii is?" publiceren. Dat was toen nog ee JL Ingeborg van Gcldermalscn AMSTERDAM De Egyptische schrijfster en arts Nadal el Saadawi (59) reist de hele wereld rond voor Women for Peace, een internationale vrouwenorganisatie die zich beijvert voor vrede in het Golfgebied. Pleitbezorgster voor vrede en harmo nie is Saadawi ook in talloze boeken waarin ze het opneemt voor vrouwen die het slachtoffer zijn van onderdrukking en ge weld. Onlangs was ze in Nederland. Tijdens een Aletta Jacobs-lezing in Groningen sprak Saadawi over po litiek. economie, de Golfoorlog, lite ratuur. geneeskunde, psychiatrie, gezinsplanning, ontwikkeling, ko lonialisme, vrij ding van vrouwen, het feminis me: "Alles heeft met elkaar te ma ken. Dat is ook de visie van Arab Women Solidarity Association (AW- SA), de organisatie inzet". De AWSA is een non-gouverne mentele organisatie met le status bij de Verenigde Naties. Wij hebben ongeveer tweeduizend leden in de Arabische landen en wij houden ons bezig met het ontsluie ren van de geest. Zo bewustmaking van een vrouw hoofd en haar wil verber gen onder een sjaal of sluier, mij best. Maar ik wil niet dat haar geest man, geen studie. Onderdrukking van vrouwen, geweld tegen vrou wen is iets universeels. Dat komt niet alleen voor in islamitische lan- - den. Ik kom net uit de Verenigde S SLU e" Staten en ik ben geschrokken van de hoeveelheid verkrachtingen daar, ook binnen het huwelijk". Steniging "In werkelijkheid komt steniging officie- uiterst zelden voor. Waar het mij om gaat, is de hypocrisie waarvan vrou wen het slachtoffer worden. Maar die is niet per definitie islamitisch. De filosofie van elke patriarchale vvij de klassenmaatschappij, kapitalis- vrouwen. Als tisch of feodaal, is gebaseerd op een dubbele moraal waarbij de vrouw slachtoffer is en overal de schuld ■an krijgt. Dat is universeel, niet is- veel on- ven dan de islam. Dat heb ik al aangetoond in mijn boek De gesluierde Eva. Vergelijk de bijbel, de thora en de koran en je ziet dat de islam juist het minst beperkend voor vrouwen is", sluier. Nergens in de koran staat dat de vrouw die aanmoet. Dat ze hem toch draagt, komt door de sociale druk. De sluier is een sociaal feno meen, dat verwant is aan slavernij. Het is ook een religieus fenomeen, maar niet islamitisch. Het-sluieren gesluierd is. Arabische vrouwen lamitisch. Het judaïsme moeten leren dat het niet gewoon is derdrukkender dat een man hen onderdrukt. Wij proberen dat duidelijk te maken door lezingen, cursussen, workshops en boeken. En we pro beren te leren van de geschiedenis, waaraan we kunnen zien dat onder drukking plaatsheeft onder invloed van sociale factoren, niet door god delijke wetten". In haar boeken wekt Saadawi echter juist de indruk dat de islami tische wetten, de sharia's, zeer on derdrukkend voor vrouwen zijn. In 'De val van de imam' wordt een vrouw gestenigd na te zijn ver kracht door de imam, de geestelijk leider van de islamieten. De schul dige gaat vrijuit en het slachtoffer wordt gestraft. "Die steniging is een metafoor voor de onderdrukking van vrou wen. 'De val van de imam' is een ro- land dat onvrij "Feministen leren van elkaar. Mijn ervaring als Egyptische is an ders dan die van een Hollandse vrouw. Maar wij kunnen altijd iets van elkaar opsteken. Solidariteit tussen vrouwen is van levensbe lang. Wij moeten elkaar steunen en helpen en niet met elkaar wedijve ren. Onderdrukking van vrouwen kan alleen tot staan worden ge bracht als wij onze krachten bunde len". Solidair Saadawi studeerde geneeskunde aan de universiteit van Cairo en werkte jarenlang als arts, op het eer ste gezicht een opvallend beroep voor een vrouw op een door man nen beheerst terrein. V-fVr Saadawi was het echter niet moeilijk te kun nen studeren. "Mijn grootouders waren boeren. Mijn grootvader stierf al jong aan de ziekte bilharzia. Hierdoor besloot mijn grootmoeder dat haar zoon, mijn vader dus, geen arme boer zou worden. Haar zoon zou studeren en een gerespecteerd man worden. Moet u nagaan, het be sluit van een analfabete vrouw. Dus ging mijn vader naar school en daar na naar de universiteit, waarna hij een baan kreeg op het ministerie van onderwijs en met mijn moeder trouwde. Zij kregen negen kinde ren en die stuurden ze allemaal naar de universiteit". Saadawi heeft haar hele leven als arts gewerkt, zowel op het platte land als in de stad. "Met het werken in privé-klinieken had ik veel moei te. De meeste patiënten hebben weinig geld. Dokters in Egypte ver rijken zich ten koste van hun pa.- tiënten. Dat vind ik verschrikkelijk. Gezondheid is een basisbehoefte waar iedereen recht op heeft. In Egypte is de kloof tussen rijk Nadal el Saadawi: "Wat de VS in Irak hebben gedaan, is volkerenmoord". publiceren. Dat was toen nog ee relatief vrij centrum voor kunst e cultuur. In Egypte werden al mij boeken gecensureerd. In 1981 b» landde ik zelfs in de gevangenii omdat ik Sadat openlijk bekrit seerde". Ironie Ze spreekt het woord 'democrat» uit met de nodige ironie. "De Gol| oorlog was een grote leugen. Geo' nr ge Bush deed alsof het een reeh vaardige oorlog was, bedoeld or ^an Kuwayt te bevrijden en de demt te J cratie en de mensenrechten te b« schermen. Allemaal schijnheilig g« doe. De Verenigde Staten hebbe het altijd opgenomen voor dictator. zaa in het Golfgebied. En de grootsti dictators zijn de emir van Kuway De en de koninklijke familie in Saud ken Arabië. Zij moorden hun oppositii Rje uit. En dan praat Bush over demo ges' cratie. Hoe haalt hij het in zijn hooft alsr om Saddam Hussein te bekritise Sen ren? Is Saddam Hussein erger daj kos koning Fahd van Saoedi-Arabië1 heii Nee. Saoedi-Arabie is de meest fur. bet damentalistische dictatuur in he njei hele Midden-Oosten. En dat is dai e de bondgenoot van de Verenigdi ten Staten". iani "De Golfoorlog ging niet om de zjjr mocratie en mensenrechten. He! ger ging om olie en macht. Bush wj nis- goedkope olie. En hij vond Irak t» Zal machtig geworden. Hij wil dat Is 0ve raël het machtigst blijft in de regio ger Israël is het kind van het imperialis me. Het is gecreëerd door het Brits» imperialisme en nu wordt het be schermd door het Amerikaanse im T perialisme". _L "De Palestijnse kwestie kan al leen worden opgelost, als de Israé liërs de bezette gebieden in Palesti V na, Libanon en Syrië verlaten. Ei ..j.» zijn ontelbare VN-resoluties teger Maar medische zorg is Israël uitgebracht. Maar er gebeur tisch geloof "Die onderdrukking is er wel, maar sociaal verschijnsel. niet. Saawadi spreekt vrouwenbevrijding. Voor haar buitenlandse inmenging. Niemand anders. Noch mijn echt- "Mijn opvatting van feminisme genoot, noch iemand anders. Even- heeft te maken met de onderdruk- zo bezit een land zichzelf. Andere Neem de chador, de z andere Arabische vrouwen bete- king van de vrouw in het gezin, landen mogen voor iedereen even duur. Dat i: keerd. Ik vind dat gezondheidszorg, net als onderwijs, gratis moet zijn. Helaas is het nog niet zover". "Onder Sadat had ik het moeilijk. juist ingebed i christelijke en joodse geloof. Denk maar aan het nonnenhabijt". donkere kent dat: vrij zijn in elk opzicht, i voelt, hoe je je ook met de onderdrukking ven wat wij moeten doen. Die twee Amerikaans. Dat land door het andere. Ik dingen hangen nauw samen. Mijn zondheidszorg de niets. Geen economische ties, geen oorlog. En als Irak precies DE hetzelfde doet als Israël, wordt ge Vai weid gebruikt en wordt Irak ver twi woest. Wat de VS in Irak hebben ge nei Sadat was kapitalistisch en pro- daan, is volkerenmoord". bn gratis ge- In juni verschijnt by uitgeverij hu Furie/In de Knipscheer van Nawal ke n, vond hij ./at je denkt kleedt, met wie je omgaat, waar je bezit mijn eigen lichaam. Ik bepaal feminisme is een politiek feminis- dacht. Ik moest in de jaren zeventig el Saadawi De andere kant naartoe gaat, maar ook vrij zijn van zelf wat ik met mijn lichaam doe. me. Hoe kan ik als vrouw vry zijn in mijn boeken en artikelen in Bayrut wereld, i de Van onze correspondent Jules Hezemans Garagehouder Jan Boerhoop zag in 1982 op vakantie in Italië veel auto's 'CNG' tanken, dat bij navraag Compressed Natural Gas bleek te zijn. Aardgas dus, dat in samengeperste vorm zo de auto in kan. Gas ook, waarmee Nederland bijzonder gunstig bedeeld is. En iedereen heeft wel een gasaansluiting, dus thuis tanken zou moeten kunnen. Kortom, de ondernemende Boerhoop zag vanuit zijn warme vakantieland een gat'in de vaderlandse automarkt en stichtte de bv Eurogas, gespecialiseerd in CNG. De Utrechtse aardgaspionier kan nu pas, negen jaar na de inventie ve vakantie, voor het eerst een (bescheiden) winst noteren. Echt aangeslagen is CNG namelijk niet, ook al heeft Boerhoop "er al tijd in geloofd". Particulieren en bedrijven blijven trouw aan de conventionele brandstoffen ben zine, LPG en diesel. Volgens Boerhoop komt dat door 'het probleem van de kip en het ei': "Er zijn nog maar weinig aardgasauto's, waardoor geen pomphouder eraan denkt CNG te verkopen. Daardoor gaan men sen niet op aardgas rijden, zodat er geen tankstations komen". Verwend Maar al stond op elke straathoek een CNG-pomp, dan nog is het de vraag of de zuinige, verwende en altijd haastige autobezitter de na delen voor lief wil nemen. Zo is rijden op aardgas duur, omdat CNG in hetzelfde hoge wegenbe lastingtarief valt als LPG. Dat be tekent dat jaarlijks 1200 gulden moet worden betaald. Boerhoop denkt echter dat de regering het lage wegenbelastingtarief van 500 gulden wel zal moeten laten gel den, al is het maar uit milieu-over wegingen: "De overheid krijgt toch al tachtig procent van de op brengsten van de Nederlandse aardgasverkoop". Naast de financiële problemen zijn er ook enkele technische na- delen. De CNG-auto trekt langza mer op en heeft een iets lagere topsnelheid dan eenzelfde auto met benzinemotor. Ook moet de chauffeur voor een volle tank liefst acht minuten lang aan de pomp staan. De 'home-fill unit', een compressortje waarmee thuis getankt kan worden, doet er zelfs Daarnaast moet de automobi list zowat zijn hele kofferbak op offeren aan de grote 60 liter gastank, waarmee bovendien maar een kleine 150 kilometer ge reden kan worden. Ter vergelij king: met eenzelfde hoeveelheid LPG, benzine of diesel kan een af stand van respectievelijk 480, 600 en 900 kilometer worden afge legd. Thuistank Een massale overstap op aardgas lijkt nog ver weg door alle nade len van CNG. Boerhoop is het echter niet eens met de kritiek: "Een jachtige vertegenwoordiger die jaarlijks 50-duizend kilome ters maakt, hoeft inderdaad niet aan aardgas te denken. Maar de meeste mensen rijden per dag niet meer dan die 150 kilometer. Zij kunnen de auto 's nachts aan de thuistank zetten. Die vult de gasfles, terwijl de mensen sla pen". Mocht het gas tijdens de rit toch voortijdig op raken, dan kan via een handeltje overgeschakeld worden op benzine; hetzelfde sys teem dus als bij LPG. Eén bedrijfstak waardeert de aardgasauto ten zeerste, en wel de gasbedrijven. Die hopen dat hun produkt als motorbrandstof aan zal slaan. Zij beheren het gros van de kleine zestig CNG-auto's. Daarnaast rijden vijftien proef- bussen rond in verschillende gro te steden. Ze werden bij hun in troductie, een kleine twee jaar ge leden, met enige scepcis begroet. Inmiddels zijn de betrokken bus maatschappijen vol vertrouwen in het systeem. Veiliger Ook zijn de bussen veiliger. Dat bleek vorig jaar juli in een onge wilde maar grondige proef, toen in Utrecht de garage van de regio nale busonderneming in vlam men opging. Door de hitte gingen de dieseltanks van 48 bussen die sel lekken, waardoor de vuurzee in rap tempo vergroot werd. De aardgasflessen van twee proef- bussen bleven echter onbescha digd. Het bescheiden clubje aardgas- fans breidde zich onlangs flink uit. Amsterdam besloot begin deze maand het gemeentelijk wa genpark te laten vervangen voor aardgaswagens. Rond de eeuw wisseling moeten alle 3200 perso nenauto's, bestelwagens en bus sen van de hoofdstad op aardgas rijden. Het hoofdstedelijke gemeente bestuur liet zich overhalen door het Energieonderzoek Centrum Nederland, dat becijferde dat aardgas niet alleen beter voor het milieu is, maar ook betaalbaar is. De begininvesteringen voor om bouw van de voertuigen en het plaatsen van tankstations zullen zichzelf op de lange duur terug verdienen. Het Amsterdamse initiatief kan bovendien voor een "uitstralings effect" zorgen, zo meent het ECN: "Particulieren en eigenaren van voertuigparken kunnen, gebruik makend van de beschikbare in frastructuur, het voorbeeld vol gen". Als er voldoende tankplaat sen komen, is één van de hinder palen inderdaad weggenomen. Of dat autorijdend Amsterdam mas saal aan aardgas zal krijgen, is nog maar de vraag. Zelfs Boer hoop geeft dat toe: "Ik denk dat aardgas vooral een concurrent voor LPG zal blijken. Want aard gas is milieuvriendelijker, goed koper en het is in ruime voorra den in ons land aanwezig". Van onze correspondent Cees van Zweeden BELFAST - "Belfast heeft de re putatie van Bayrut", zegt Ian Mc- Quiston van de Noordierse 'Natuur monumenten'. "Toeristen zien we nauwelijks. Ze denken dat hier burgeroorlog woedt. Maar het ver keer eist in Noord-Ierland twee maal zo veel levens als het terroris- Noord-Ierland heeft een slechte naam. De IRA voert er een perma nente guerrilla tegen de Britse 'zwij nen', terwijl de protestanten het he le jaar in slagorde door de straten marcheren om de katholieken te provoceren. Voor zover beide ge loofsgemeenschappen met elkaar communiceren, gebeurt dat door middel van stenen en andere pro jectielen. Maar hoe juist is dat beeld eigen lijk? Toen deze week de Britse mis daadcijfers bekend werden ge maakt, bleken de Noordieren eigen lijk een ordelievend volkje te zijn. De cijfers waren er lager dan waar ook in het Verenigd Koninkrijk. "Elke keer als ik naar Londen ga, voel ik me bedreigd", zegt Joanne McKenna van 'Slachtofferhulp' in Belfast. "Hier voel ik me betrekke lijk veilig. Katholieken mijden Oost-Belfast en protestanten An- dersonstown. Wie zich daar aan houdt, loopt weinig risico". Misdaad Noord-Ierland als paradijs waar de vos met de kippen speelt? Een on derzoek naar misdaad in Europa en Amerika bracht twee jaar geleden aan het licht dat Noord-Ierland de minste moordenaars, dieven, inbre kers, rovers en joy-riders kent van de gehele Westerse wereld. In het jaar 1988 werden bijna tweemaal zo veel Nederlanders slachtoffer van een misdaad als Noordieren. En met al zijn terroristen werden in Noord-Ierland slechts 6 op de 100.000 burgers vermoord, 53 (per 100.000) minder dan in Detroit. Parijs Rudolph Bakker Ieder jaar vlak voor Pasen worden we in Parijs aangeklampt door wanhopige landgenqten. Ze hebben te elfder ure besloten met de feestdagen eens op hun gemak naar het Louvre of hel Musée d'Orsay te gaan en ze hebben gebeld met dat leuke kleine hotelletje waar ze ooit op doorreis een leuke nacht hadden doorgebracht. Dat hotelletje blijkt dan met Pasen volgeboekt, net als alle andere leuke, kleine hotelletjes in en om Parijs. Weten wij er dan niet een dat niemand kent en dat evengoed leuk is en klein Wat betekent: goedkoop, want geld mag het nooit kosten). Neen, zo'n hotelletje kennen wij niet. We kenden hét op onze standplaats in Rome al niet, in Londen niet en ook hier niet. Wie er met Pasen op uit wil, moet dat zelf maar weten en zijn kamers al met kerstmis bestellen. Bovendien is het met Pasen bijna altijd koud in Parijs en staan er nu al dat wil zeggen drie dagen voor de eerste Paasdag dat ik dit schrijf zoveel Louvre- en Musée d'Orsay-kandidaten in lange slingers (die soms de vorm aannemen van een krakeling, een spiraal of een parallellepipedum) op de stoep dat ze een halve dag verliezen met staan. Ze hadden die halve dag beter kunnen gebruiken door rustig op een terras te blijven zitten en daar het huiswerk te maken dat Koningin Beatrix tijdens haar recente staatsbezoek aan Parijs haar landgenoten opgegeven heeft. We moeten ons er van de koningin nu maar eens goed op bezinnen wat Nederlanders en Fransen bindt en niet wat hen scheidt. Een goede raad is hier evenwel op zijn plaats. Een Oranjeklant die tijdens de Parijse Paasdagen gehoorzaam zijn tanden in deze opgave zet, kan ik verzekeren dat hij voorlopig nog niet jarig is. En aan de andere kant: is iemand van ons ooit een Fransman tegengekomen die zich de haren uit het hoofd trok van vertwijfeling omdat hij er maar niet achter kwam wat Fransen en Nederlanders bindt? Met Pasen vinden de Nederlanders in Parijs elkaar meestal terug aan de kop van het eerste perron op het Gare du Nord. We wachten er op onze dierbaren die met de trein uit Amsterdam aankomen. Die trein is strijk en zet te laat. Tot overmaat van ramp komt de voorste helft uit Brussel, zodat je al half België gekromd onder de rugzakken aan je voorbij hebt zien sloffen voordat het hoofd waarop je wacht in de menigte opdoemt. Het Gare du Nord is het lelijkste station van Parijs. Hoewel het nu pas en vele jaren te laat een opknapbeurt krijgt, zal het het lelijkste station blijven. Dat komt omdat de Fr arisen met het Noorden geen banden hebben. Tijdens de Paasdagen zijn alle autowegen en alle treinen naar het zuiden volgepropt, maar wie gaat er naar Hazebrouck of naar Lille? Een ambtenaar die naar Hazebrouck oj Lille wordt overgeplaatst, gaat daar heen voor straf. Hij heeft een ernstige fout begaan. Parijs daarentegen is voor defrivolen. De kleine hotelletjes zijn er vrijwel altijd vol. En Nederland zo ver dat er 'van banden die ons binden gelukkig geen sprake is. Ondanks de bede van de koningin. Niet alleen is het aantal misdrij ven gering, de enkeling die zich op het verkeerde pad begeeft, loopt ook nog een goede kans gepakt te worden. Meer dan 40 procent van al le misdrijven werd opgelost, een cij fer dat naar Londense maatstaven onwaarschijnlijk hoog is. Afgaande op de statistieken is in de 'roerige provincie' veel ten goede gekeerd. Volgens een opgave van het ministerie voor Noord-Ierland (Northern Ireland Office) eiste de terreur in 1972 467 mensenlevens, een cijfer dat vorig jaar tot 76 ver schrompelde. Het aantal gewonden daalde van 4.800 tot ruim 900. "Ter rorisme houdt de mensen niet meer voortdurend bezig", meent het hoofd van de afdeling 'Veiligheid' van het ministerie. "En de straatge vechten tussen katholieken en pro testanten, die in het begin van de ja ren '70 een bijna dagelijks ritueel waren, zijn nagenoeg helemaal op gehouden". Tijdbom De katholieke en protestantse get to's, de troosteloze rijen verpauper de arbeidershuisjes die het beeld van de stad altijd bepaalden, zijn er nog steeds. Maar op veel plaatsen zijn tussen deze blokken moderne industrieën verrezen die de geloofs gemeenschappen gescheiden hou den. Elders heeft het stadsbestuur metershoge ijzeren hekken opge richt om de kampen te scheiden. De getto's zijn nog steeds een tijd bom die elk moment kan afgaan. In de katholieke wijk Shankill is de werkloosheid 87 procent, een van de hoogste percentages in heel Eu ropa. Maar een toenemend aantal katholieken slaagt erin om zich aan de misère te onttrekken. De weerkerende rust in de pro vincie heeft zelfs tot een opbloei van de economie geleid. "In de jaren '70 was Belfast een spookstad", herin nert Andrew Bready zich, die als ge meente-ambtenaar de stad moet 'verkopen' aan de buitenwereld. "Maar inmiddels hebben alle grote winkelketens zich in Belfast geves tigd: Marks and Spencer, Dixons, Next, Mothercare. Gouden mijl Met de grootwinkelbedrijven keer de ook het publiek naar het stads- centum terug, eerst het winkelend publiek, daarna het uitgaanspu bliek. Binnen luttele jaren schoten honderden restaurants en pubs als paddestoelen uit de grond aan de boulevard die nu als de 'Gouden Mijl' bekend staat. "Deze zomer ko men Cliff Richard, Bob Dylan, Elton John, Tom Jones en Shirley Bassey naar Belfast", weet Bready. "Dat zou tien jaar geleden ondenk baar zijn geweest". De Britse regering meent dat de wederopstanding van Belfast voor een belangrijk deel op haar conto geschreven kan worden. "In 1972 hebben we de Noordieren hun par lement en regering ontnomen", zegt het hoofd van de politieke afdeling van het ministerie. "De Stormont- regering werd gedomineerd door protestanten. Ik denk dat veel ka tholieken liever door ons bestuurd worden dan door een Noordierse re gering van uitsluitend protestan ten". Vanuit Londen is bijna twintig jaar lang getracht de oorzaken te be strijden die destijds tot de sociale explosie leidden. Ruim 30.000 krot ten werden afgebroken, 90.000 an dere gemeentewoninkjes gereno veerd. In in 1972 waren er nog bijna 5.000 huizen zonder toilet in Belfast, inmiddels zijn alle woningen met modern sanitair uitgerust. Scholen De kloof tussen de geloofsgroepen is nog altijd diep, maar in 1987 werd een succesvolle poging gedaan een brug te slaan. Een regeringsplan voor samenwerking tussen katho lieke en protestante scholen sloeg aan bij ruim 400 scholen in het land, als gevolg waarvan 40.000 kinderen van beiderlei geloof nu 'gemengde' schoolreisjes hebben. Oogmerk: de wederzijdse vooroordelen wegne- Meer katholieken kregen banen bij de overheid en particuliere be drijven werd bij wet verboden om bij sollicitatieprocedures te discri mineren. Vorig jaar vorig jaar werd de 'Fair Employment Act' van kracht die werkgevers verplicht om een evenredig aantal katholieken en protestanten in dienst te hebben. Maar terwijl de stad als een phoe nix uit de as van de jaren '70 verrijst, gaat de voorspoed aan een aanzien lijke minderheid van katholieken voorbij. "Het risico bestaat dat de verschillen tussen de mensen in de verpauperde wijken van West- Belfast en de rest juist groter wor den", meent Jane Craven die aan het hoofd staat van een bijscho lingscentrum in een van die buur ten. "Waar ik werk, zijn negen op de tien mensen werkloos. Het is na tuurlijk leuk dat de werkgevers de vrijkomende banen evenredig moe ten verdelen, maar dan moeten er wel banen zijn".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 2