Flexibel pensioen kan de vut niet vervangen 'Angsthazen hangen in Kuwayt de held uit Praagse bisschop was glazenwasser Bij ons Is een Keukenadvies geen Opgeklopt verhaal. Kerken voor behoud van zondagsrust REPORTAGE I DONDERDAG 28 MAART 191 DC Van onze correspondent Taco Slagter KUWAYT-STAD - Kuwayt is al drie weken bevrijd, maar nog elke avond vieren de Kuwayters dat on vergetelijke moment. In hun auto's, bumper aan bumper, kruipen ze over de boulevard van Kuwayt- Stad. Vanwege de vastenmaand ra madan pas na zonsondergang. Ze schreeuwen, lachen, zwaaien met vlaggetjes en delen cadeautjes uit aan hun bevrijders. Iedereen met een westers uiterlijk krijgt keer op keer de met trots uitgesproken zin te horen: "Ik was hier tijdens de be zetting". Soms wordt dat gevolgd door een uitnodiging een whisky te komen drinken. De Golfoorlog heeft iets wezen lijks veranderd in het emiraat. Zelfs tijdens ramadan is sterke drank voor een aantal Kuwayters blijk baar geen taboe meer. Maar nog an ders is het als het verschil ter sprake komt tussen de 'blijvers' en de 'weg lopers'. De 'blyvers', van wie een aantal zich bij verzetsgroepen aan sloot, hekelen in Kuwayt-Stad openlijk het laffe gedrag van de 'weglopers'. "Waar waren deze angsthazen", zegt Nasser, een 24-ja- rige ingenieur die net zoals veel Ku wayters liever niet zijn achternaam noemt. "Degenen die zijn terugge keerd, hangen de held uit. Ze pre tenderen dat zij het land hebben be vrijd en denken weer als vroeger de dienst kunnen uitmaken". Emir Zonder het expliciet te zeggen, doelt Nasser ook op de Al Sabah's, de koninklijke heersers van het emiraat die als eersten in de nacht van 2 op 3 augustus vorig jaar de be nen namen. Gevolgd door zo'n 400.000 landgenoten tweederde van de autochtone bevolking die zich op kosten van de staatskas ze ven maanden lieten fêteren in vijf sterrenhotels of luxe appartemen ten in Caïro, Riyad, Parijs of Lon den. "Het kostte de emir slechts twee minuten bedenktijd om te vluch ten, maar hij nam weken de tijd om naar zijn land terug te keren", zegt Jaffer, een verbitterde Kuwayter die maandenlang ondergedoken zat omdat de Irakezen hem voor ver zetsdaden zochten. Nu staat hij elke dag in de rij voor voedsel en loopt met jerrycans water te zeulen om dat na drie weken de water- en elek triciteitsvoorziening nog niet is ge repareerd. "Onder de Irakezen had den we tenminste voldoende te eten", zegt hij cynisch. Twee zaken hierbij grieven Nas ser, Jaffer en al die andere achterge bleven Kuwayters aangeduid als 'Murabitun' (onverzettelijken, lot genoten) op dit moment het meest. Dat zijn de incompetentie van de emir en zijn (inmiddels afge treden) kabinet om het land snel weer op te bouwen en de veel te va ge beloften over herstel van de par lementaire democratie. Wat hen echter het meest krenkt, is de doofpot waarin de ernstige na latigheden van de ministers van binnenlandse zaken en defensie zijn verdwenen. Deze nazaten van de al Sabah-clan verkwanselden in de visie van de verzetsgroepen het land door de waarschuwingen voor een Iraakse invasie hooghartig te negeren. Volgens Nasser had het emiraat beter verdedigd kunnen worden als het leger op tijd was ge mobiliseerd en de bevolking door de minister van binnenlandse za ken was voor voorgelicht over de voorbereidingen op een oorlog. "Maar deze sheiks maakten ruzie over centen en over hun gezagsposi tie binnen de koninklijke familie", zegt Nasser schamper. Verzet De Golfoorlog heeft zijn polarise rende uitwerking op de Kuwayters niet gemist. Dat maakt ook het poli tieke landschap gecompliceerder. Voor de invasie bestond in Kuwayt geen coherente oppositie. Het spec trum omvatte liberale democraten, nasseristen, moslimbroeders en is lamitische fundamentalisten. Maar gedurende de bezetting smolten deze uiteenlopende politieke en re ligieuze stromingen samen tot een verzetshaard die slechts voor ogen had de Irakezen het leven zo zuur mogelijk te maken. Waarbij het meest opviel dat recalcitrante shi- 'iten (veertig procent van de Ku- waytse bevolking) het ineens uitste kend konden vinden met de domi nerende sunnieten. Maar hoe moet het nu verder? In Kuwayt-Stad kan niemand daarop een goed antwoord geven. Opposi tieleiders als Abdullah Nubari bij voorbeeld hebben geen enkel ver trouwen meer in de Al Sabah's en eisen een grondwetswijziging waar binnen de emir nog slechts als con stitutioneel staatshoofd kan func tioneren. "De oorlog heeft ons één ding geleerd, namelijk dat er in Ku wayt geen plaats meer is voor auto cratische bestuurders", zegt Nubari vastberaden. "De oppositie wil al ja ren een einde aan de oligarchie van de zichzelf bevoordelende familie. Kuwayt kan niet langer meer als een privé-onderneming worden ge rund. Ik denk dat het verzet ons daarin gaat steunen". Met dat toekomstbeeld voor ogen is het begrijpelijk dat de emir en zijn raadgevers binnen de clan er van alles aan doen de macht alsnog te behouden. Dat is echter een im mense opgave. Want enerzijds moe ten de Al Sabah's de politieke, soci ale maar vooral de psychologische tweedeling tussen de blijvers en weglopers opheffen en anderzijds kunnen ze niet zorgeloos voorbij gaan aan de democratische verlan gens van een groot deel van de be volking. Nog afgezien van al die an dere problemen, zoals de oliebran- den en de wederopbouw die om een doordacht beleid schreeuwen. Behalve de oppositie eisen ook de 'blijvers' meer politieke zeggen schap. Ze vinden dat ze recht heb ben op een vertegenwoordiging in het nieuw te vormen kabinet, ter compensatie voor hun lijden onder de Irakezen, maar bovenal voor hun standvastigheid en loyaliteit aan hun vaderland. Op één politiek punt zijn de opposi tie en de huidige heersers het eens. Het aantal buitenlandse gastarbei ders moet met een half miljoen wor den verminderd, zodat de Kuway ters weer een meerderheid vormen in eigen land. Maar wat de sheik en de oppositie zich daarbij vermoede lijk nog niet voldoende hebben ge realiseerd, is dat de Kuwayters weer écht aan het werk moeten. Jaren lang hadden ze goed betaalde part time-baantjes op uitdijende minis teries en andere overbezette over heidsbedrijven. De grote vraag of de Kuwayters wel willen aanpak ken, de mentaliteit hebben om het land zelf op te bouwen in plaats van de Palestijnen, de Egyptenaren en de Aziaten voor hen te laten ploete- Hierin zit vermoedelijk toch een onoverbrugbare tegenstelling tus sen de aloude oppositie en de 'Mu rabitun', de nieuwlichters die welis waar van aanpakken wisten tegen de Iraakse roofmoordenaars, maar van wie een groot aantal hoogst- waarschijnljk een natte rug krijgt bij de gedachte dat in het zweet des aanschijns het brood moet worden verdiend (overigens spreekt de Ko ran de Bijbel daarin niet tegen). Voor de emir is dat echter een po litiek breekijzer om de nieuwe loya liteit van de afgelopen zeven maan den uit elkaar te trekken. Als voor proefje op dat eventuele resultaat heeft Jaber al Sabah al een slimmig heidje uitgehaald. Bij de introduc tie van het nieuwe geld heeft hij op de bankrekening van iedere 'blij ver' een douceurtje van 500 nieuwe Kuwaytse dinars (bijna 6000 gul den) laten bijschrijven. De nabije toekomst zal leren of de emir zijn volk kan blijven omkopen. ADVERTENTIE DEN HAAG Flexibel pensioen. De pleitbezorgers ervan zouden van een koude kermis thuis komen als het er ooit van zou komen. In pen- sioenland verschillen de meningen nauwelijks: flexibele pensionering is absoluut geen alternatief voor de vut. Als het al uitvoerbaar zou zijn, zou hooguit de pensioenleeftijd er door omlaag gaan. En goedkoper wordt het allerminst. Het begrip flexibel pensioen doet alweer een tijdje de ronde. Werkne mers zouden mogen kiezen of ze met hun 63e al met pensioen willen of pas met hun 67e, of ergens er tus senin. Hier en daar worden de gren zen nog verder verlegd en ligt de keus tussen 60 en 70 jaar. Conse quentie: een wat lager pensioen als je er wat vroeger uit wilt stappen, een wat hoger pensioen als je geble ven bent. En meer mensen die lan ger zouden blijven werken, vooral degenen die door hun kennis en er varing waardevol zijn op de plek die ze innemen. Het is vooral de politiek waar 'flexibel pensioen' opgeld is gaan doen. Minister van binnenlandse zaken Dales heeft het onderdeel ge maakt van de cao-onderhandelin gen met de ambtenarenorganisaties in de verwachting dat ze zo van het (dure) vut-systeem af zou kunnen komen. En volgens vakbondsbe stuurders kan dat ook niet anders dan de achtergrond zijn geweest van een pleidooi dat staatssecreta ris van sociale zaken Ter Veld er on langs voor hield. Weer een proefbal lon om de vut aan te pakken, alleen verpakt in een mooi ogend papier tje. Maar er spoelt een zee aan proble men tussen plan en uitvoering. Een zee zo groot dat Frans Vloemans, de secretaris van de Stichting voor On dernemingspensioenfondsen (de fondsen van de grote concerns), de ontstaanskansen van het flexibele pensioen op nul schat. "Verreweg de meeste mensen zullen ervoor kiezen om op het vroegste tijdstip dat hun als mogelijkheid wordt ge boden, eruit te stappen. In feite be tekent het dan een algemene verla ging van de pensioenleeftijd. "Kijk maar naar de vut. Hoe groot is daar de belangstelling niet voor". Ruim 100.000 mensen maken er inmid dels gebruik van. Wie nu met pensioen gaat, is door gaans 65 jaar. Voor ambtenaren ligt die leeftijd zelfs in de wet vast. In het bedrijfsleven is de 65 een gang baar begrip. Daar zijn de pensioen systemen ook grotendeels op geba seerd. Wie op zijn 25e jaar pensioen premie begint te betalen, mag op zijn 65e op een volledig pensioen re kenen. Wie later begint, krijgt aan het eind van de rit ook minder, ten zij er extra voor wordt betaald. Bij elkaar kan nu 95 procent van alle werknemers tussen de 25 en 65 jaar te zijner tijd rekenen op een (aan vullend) pensioen bovenop de aow. Want zo zit het in het algemeen in elkaar: de pensioenregelingen voor zien vanaf de 65e verjaardag in een maandelijkse uitkering die samen met de aow uitkomt op een (bruto) bedrag van 70 procent van het laatstverdiende loon. Voorwaarde is dat er 40 jaar lang premie is be taald; mankeert daar wat aan, dan is de uitkering lager. De aow betekent ondertussen een eerste probleem wanneer over flexi bele pensionering wordt gespro ken. De aow gaat pas in op de 65e verjaardag. En volgens mevrouw Ter Veld zou dat ook zo moeten blij ven. Wie eerder met pensioen zou gaan, zou het dus tot aan zijn 65e zonder aow-uitkering moeten stel len. Dat valt niet te doen en daarom zal het pensioenfonds erin moeten voorzien. Sommige pensioenfond sen kennen trouwens regelingen waarbij mensen met hun 60e wor den gepensioneerd. Uit oogpunt van personeelsbeleid is dat ooit zo bij die bedrijven geregeld. Maar daar wordt dan ook dik voor be taald. Niet alleen de aow-uitkering ont breekt dan trouwens als basispen sioen, er gaapt nog een gat: tot aan het 65e levensjaar betaalt een werk nemer naast belasting ook allerhan de premies. Dat blijft voor een be langrijk deel ook zo wanneer het (bedrijfs)pensioen al eerder ingaat. Hetzelfde systeem dat 65+'ers vrij stelt van betaling van die premies, leidt er na het bereiken van de 65 toe dat een pensioen van bruto 70 pro cent van het laatste (bruto) loon uit komt op een nettobedrag dat heel dicht in de buurt kan komen van het laatste nettoloon. Dat zal men toch ook zo willen bij pensionering voor het 65e. Er zijn al eens berekeningen ge maakt van de kosten als de pen sioenleeftijd tot 60 jaar zou worden verlaagd. Daarbij werd ervan uitge gaan dat er volledige pensioenen (70 procent van het laatste loon) uit zou den komen. "De kosten zouden dubbel zo hoog worden", aldus Vloemans. Overtollig Het vut-systeem is flexibel. Ook al door de andere financieringswijze kun je er gemakkelijker verande ring in brengen. Voor pensioen spaart iedereen in beginsel voor zichzelf (kapitaaldekking), een zaak van lange termijn met aan het eind van de rit juridisch afdwingbare aanspraken. Aan de vut moet ieder een, naar gelang van zijn of haar sa laris, zo veel betalen dat er net zo veel het vut-fonds inkomt als er aan de andere kant uitgaat aan uitkerin gen voor mensen die met vut zijn gegaan (omslagstelsel). Als arbeidsmarktmaatregel werkt de vut nog steeds. Werd ze in het begin vooral gebruikt om van overtollig personeel af te komen, al lengs blijken de openvallende plaatsen steeds meer door nieuwen te worden bezet. Op het ogenblik komen twee jongeren aan de bak waar drie ouderen met vut vertrek ken. De vakbonden willen de vut graag zo houden. Niet alleen omdat het leuk is voor de meeste mensen die in de buurt van de 60 komen, maar ook om werkloosheid te be perken. De ondernemers beginnen tegen de vut aan te hikken. Ze be ginnen tekorten aan vakkrachten te zien op de arbeidsmarkt; verhoging van de vut-leeftijd zou vakbekwa me krachten wat langer beschik baar houden (waar de vakbeweging trouwens een hoger ziekteverzuim van verwacht) en de kosten zouden beperkt worden. In de metaalindustrie vormt de kostenkant op het ogenblik zo'n kernpunt in de cao-onderhandelin gen. Afgezien van de knelpunten die er al in de arbeidsmarkt ont staan, zijn de werkgevers niet be reid om nog meer aan de vut te beta len. Dan zouden de werknemers ex tra moeten bijdragen. En daar duikt een ander ver schijnsel op dat een bedreiging zou kunnen gaan vormen: Er zijn nogal wat vut'ers die in hun baaierd van vrije tijd gaan (bij)klussen en bijver dienen. Een vakbondsman: "Dat ontgaat jongeren ook niet. Die zou den om die reden wel eens nee kun nen gaan zeggen tegen cao's waarin dat niet goed is geregeld". De vut ligt niet voor 40 jaar vast zoals in principe het pensioen.; Vloemans: "Je kunt ermee schui ven, afhankelijk van de omstandig heden de leeftijd verhogen of verla gen; je houdt er de vinger mee aan de pols. Pensioenbeleid is altijd een afgeleide van het hele personeels beleid in een onderneming, iets wat je voor de lange termijn vastlegt. Als aan mij de keus zou zijn: laat de vut nou maar en gebruik hem naar de stand van de ontwikkelingen. En vergeet het flexibele pensioen. Dat is geen alternatief'. Het gaat om uiv manter van koken, uw stijl van leven en uw ideeën over wat mooi en praktisch is. Op die basis ontwerpen wij uw SieMatic keuken. In 14 prijsklassen. Bezoek onze showroom j U krijgt het dikke SieMatic\ keukenideeënboek gratis mee naar huis. SieMatic 't Liefst een SieMatic. SieMatic Keukencenter Leiderdorp Meubelplein 9, Leiderdorp, tel. 07M12615 0' etage Mijnders Meubelen) Openingslijden mo t30(H7 30.di »/mvnj 93OT730.KJ1 totl7 00uur.daovondlioopovond GEESTELIJK LEVEN Vlk volgt 91-jarige Tomasek op PRAAG/VATICAANSTAD (DPA/CIC) Paus Johannes Paulus II heeft gisteren bis schop Miloslav Vlk benoemd tot aartsbisschop van Praag. Vlk wordt de opvolger van de 91-jarige kardinaal Tomasek. Vlk (58) is sinds vorig jaar bis schop van Ceske Budejovice. Hij werd ten tijde van de Praagse Lente (1968) priester gewijd en werkte daarna in een parochie. Van 1978 tot 1986 mocht hij van de communistische overheid zijn ambt niet uitoefenen; in die tijd verdiende hij zijn geld als glazen wasser en medewerker van het staatsarchief. Frantisek Tomasek gaf sinds 1977 leiding aan het aartsbisdom. In die functie beleefde hij de scherpste vervolging door de overheid, was hij betrokken bij de moeizame onderhandelingen over de benoeming van bisschop pen en kon hij een vooraanstaan de rol spelen tijdens de vreedza me omwenteling eind 1989. Bij de viering van de 90e ver jaardag van Tomasek eisten dui zenden rooms-katholieken vrij heid van godsdienst in Tsjechos- lowakije. Nog geen jaar later kon Tomasek de paus in Praag wel kom heten. Mede aan Tomaseks onverzettelijk verzet is het te dan ken dat de situatie in Tsjechoslo- wakije in zo korte tijd is veran derd. Tomasek werd in 1949, een jaar na de machtsovername door de communisten, benoemd tot hulp bisschop van Olomouc in Mora- vië. In hetzelfde jaar nam het regi me de eerste maatregelen tegen de Rooms-Katholieke Kerk. De aartsbisschop van Praag, kardi- Aartsbisschop Vlk. (foto epa> AMERSFOORT - De Neder landse kerken vinden dat de zon dag een rustdag moet blijven. "Dit grote goed mogen we ons niet stukje bij beetje laten ontne men, voor welk motief van winst en gemak dan ook", zo staat te le zen in 'Werken op zondag, een brief over de zondagsarbeid' van de Raad van Kerken in Neder land. "De vrije zondag, een rustdag, is voor de hele samenleving een weldaad. De mens is er niet voor de produktie, maar de produktie is er voor de mens", aldus de brief naar aanleiding van vragen van werknemers over de toename van zondagsarbeid. "Rusten vraagt rust om je heen en dus het zoveel mogelijk terug dringen van de commercie. Re clame op radio en tv is daar een stukje van", aldus de brief. Door een gemeenschappelijke vrije dag "kunnen mensen van allerlei levensovertuigingen samen een teken stellen dat er grenzen zijn aan de overheersing door econo mie en techniek". Verwijzend naar de lange tradi tie die bepalend is geweest voor de Nederlandse cultuur, pleit de brief voor de zondag als rustdag. 'Waarom de zondag? Minstens kan men zeggen: waarom de zon dag niet?" De keus voor elke an dere dag zou "alleen maar kunst matig" zijn. Als kerken opkomen voor de zondagsrust dan is dat niet alleen omdat zij de mogelijkheden van kerkdienst en kerkbezoek veilig willen stellen, maar vooral omdat zij van mening zijn dat de vrije zondag voor de hele samenleving een weldaad is. De kerken realise ren zich echter dat de zondag niet voor iedereen die meerwaarde heeft die hij voor christenen heeft. Tegelijk vindt de Raad het van wezenlijk belang dat joden, mos lims, hindoes en anderen meer dan tot nu toe gelegenheid krij gen voor het vieren van hun reli gieuze feesten. Moslims zouden een of twee dagen betaald verlof moeten krijgen voor het offer feest Hindoes zouden voor het Holi- en Divali-feest een vrije dag moeten krijgen. Kardinaal Tomasek. (foto dpa> naai Joseph Beran, werd onder huisarrest geplaatst en de aposto lische nuntius moest het land ver laten. Tomasek zat van 1951 tot 1954 in een werkkamp en daarna stond hij zes jaar onder huisarrest. In 1965 benoemde paus Paulus VI hem tot apostolische administra tor van Praag. Elf jaar later be noemde dezelfde paus hem tot kardinaal. Dat gebeurde in pec- tore, dat wil zeggen dat zijn naam niet werd bekendgemaakt hem voor maatregelen van de overheid te behoeden. Nadat de troepen van het War schaupact in 1968 een einde had den gemaakt aan de Praagse Len te, werd Tomasek een van de lei ders in het verzet tegen de vervol ging van de kerk in Tsjechoslowa- kije. Aanvankelijk volgde hij, net als het Vaticaan, de weg van de di plomatie. Sommigen zagen hem als een "voorzichtig tacticus", maar anderen beschuldigden hem van lafheid. Onder invloed van paus Johan nes Paulus II, die van confronta tie met de communistische rege ringen in Oost-Europa meer heil verwachtte dan van de diploma tie, verhardde Tomasek zijn hou ding. Keer op keer riep hij de ge lovigen op zich tegen het gebrek aan godsdienstvrijheid en de ver volging van de christenen in zijn land te verzetten. "Echte christe nen zouden geen lafheid en angst moeten kennen", zei hij eens. De meeste aandacht trok zijn oproep aan de gelovigen om een petitie aan de regering voor vrij heid van godsdienst te tekenen. Ruim 600.000 katholieken teken den dit verzoekschrift. De rege ring verweet de kardinaal steun te geven aan "mensen die het rooms-katholieke geloof willen misbruiken voor politieke doel einden tegen de staat". Nog voor het einde van 1989 kwamen er nieuwe bisschoppen in Tsjechoslowakije. De commu nistische regering had jaren ver hinderd dat er nieuwe bisschop pen werden benoemd, wat ertoe leidde dat in november 1989 ze ven van de dertien bisdommen onbezet waren. Tomasek kreeg pas in 1988 na langdurig overleg tussen de regering en het Vati caan assistentie van twee hulp bisschoppen. Nu alle bisdommen weer bezet zijn, achtte hij de tijd gekomen zijn functie neer te leg gen. Rk onderwijs. Rk scholen voor voortgezet onderwijs moeten in de komende driejarige basisvor ming de positie van het vak gods dienst/levensbeschouwing ver sterken. Dit 'zwaarwegende ad vies' geeft het college van bis schoppelijke gedelegeerden voor het onderwijs. De gedelegeerden schrijven in een brochure zeer bezorgd te zijn over de positie van het vak. Sinds de invoering van de Mammoet wet is het aantal uren godsdienst onderwijs op rk scholen voortdu rend afgenomen. De katholieke scholen zetten volgens de gedele geerden zo hun eigen reden van bestaan op het spel. Vox Homana. Het Rijnlands Chr. Mannenkoor Vox Humana verleent vanavond medewerking aan een eucharistieviering in het Academisch Ziekenhuis Leiden. Pater C. A M. van Haasteren zal voorgaan in de dienst, die om half acht begint en gehouden wordt op het 'Leidse Plein' (gebouw 1). Hooglandse kerk. In de Leidse Hooglandse kerk wordt van avond, in bijzondere dienst Witte Donderdag gevierd. De dienst, waarin het avondmaal wordt ge vierd, zal worden bijgewoond door de 'discipelen*... Voorganger is ds. A Ablas, Joop Brons speelt orgel en het kwintet Quintadena zingt. Aanvang half acht. Beroepingswerk Hervormde Kerk: beroepen te Eer beek L. de Ronde Kockange. Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe pen te Kantens H. Offereins kand. As sen. te Smilde i.c.m Dieverij, vanDü- ken kand. Groningen. Gereformeerde Gemeenten: aange nomen naar Urk J. Koster Dirksland. De Kuwayters die tijdens de oorlog in hun land bleven, maken zich steeds kwader slagen de drinkwater- en voedelvoorziening op gang te brengen. incompetentie van hun machthebbers, die

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 2