'Onheuse aanval op bollenvak'
Tuinen stemmen collecties op elkaar af
Bedrijfsleven wijst beschuldigingen milieufederatie van de hand
AZL is veel duurder
dan gewoon ziekenhuis'
Meer geld voor subsidies
op besparing van energie
0uöi9iputos
PAGINA 18
DONDERDAG 28 MAART 19S|
Ziekenfonds zou miljoenen kunnen besparen
Van onze GPD-corrcspondent
Alfred van Dijk
LEIDEN - De Nederlandse tuin
bouw heeft vorig jaar alle records
gebroken door een bruto-produk-
tiewaarde van 11,6 miljard gulden
te boeken. De tuinbouw zou ech
ter nooit zo ver zijn gekomen als
er in het verleden geen mannen
waren geweest als Charles de l'E-
cluse die als jongeling te Atrecht
misschien wel Karei van der Sluis
werd genoemd, maar wereldroem
verwierf als Carolus Clusius? Het
was een hooggeleerd man, die
van de Leidse academietuin een
schatkamer van plantaardig ma
teriaal maakte. Hij introduceerde
de tulp en maakte haar in ruime
kring bekend. Ongewild werd hij
aldus de vader van een nieuw eco
nomisch verschijnsel, de wereld
wijde handel in tulpen, dat overi
gens niet verhinderde dat hier te
lande een bedrijfstak is ontstaan
die jaarlijks voor een miljard kei
harde Hollandse guldens aan bol-
en knolgewassen exporteert.
De Nederlanders en in het bij
zonder de Friezen, hebben nog
meer aan Clusius te danken. De
Berenburg namelijk. Clusius
haalde uit India via Wenen kal
moes naar ons land. Dat is een wa-
terminnend gewas en vanuit de
Hortus verspreidde het zich langs
sloten en kanalen door het hele
land. Zo bereikte het Friesland
waar het een van de voornaamste
kruiden werd voor het bereiden
van het nationale vuurwater.
Zonder Clusius zou het leven van
vele Friezen en Hollanders er op
dit moment dan ook anders heb
ben uitgezien.
Hortus is het Latijnse woord
voor tuin. Op een universiteit
waar tot nog niet zo heel lang ge
leden Latijn de voertaal was,
werd de tuin bij een universiteit
dus hortus genoemd. Of er nu iets
bijzonders groeide of niet. Maar
tegenwoordig kun je er zeker van
zijn dat een hortus geen gewone
tuin bij het gebouw van een on
derwijsinstelling op niveau is.
Het is een goed onderhouden en
goed geadministreerde verzame
ling gewassen met vaak een hoge
zeldzaamheidswaarde. De men
sen die aan de horti zijn verbon
den, hebben wereldomspannen
de contacten met hun collega's.
Via hen komt nieuwe kennis over
planten tot ons. Ze hebben ook
verbindingen met de universitei
ten waar onderzoek wordt ver
richt op het gebied van de plan
tenveredeling.
Boskoop
Het bevorderen van die schar
nierfunctie is een van de taken
van de Stichting Nederlandse
Plantentuinen (SNP), die in Bos-
der aarde' en elk van de vijftien
tuinen die bij de SNP zijn aange
sloten levert zijn eigen bijdrage.
San van der Molen werkt ook
aan een folder voor alle tuinen ge
zamenlijk. Daarin zullen de na
men en adressen van alle tuinen
worden opgenomen, de ope
ningstijden en een beknopt over
zicht van de collectie die er is sa
mengebracht. De folder sluit aan
bij een poster die onlangs is uitge
bracht. 'Schatbewaarders' staat
er met grote letters op. En zo voe
len ze zich wel een beetje bij de
Stichting Nederlandse Planten
tuinen.
Leidse hortus
doet mee aan
Nationale
Hortusdag
LEIDEN De Leidse Hortus
Botanicus richt op de Nationa
le Hortusdag op 1 juni een ei
gen tentoonstelling in rond het
thema 'De jas van moeder aar
de'. De oudste plantentuin van
Nederland zal het accent leg
gen op zijn collectie van Azia
tische tropische planten en or
chideeën.
De jas van moeder aarde
heeft het moeilijk: er vallen
gaten in. Stans van der Veen
van de Leidse hortus: "De
leefomgeving van de mens
wordt door zijn eigen gedrag
in het nauw gebracht. Om die
leefomgeving en de verschei
denheid ervan onder de aan
dacht te brengen, staat op 1 ju
ni het verschijnsel biotoop
ccHtraal. Biotopen zijn gebie
den in de natuur waar planten
en dieren voorkomen die al
leen onder die bepaalde om
standigheden in dat gebied
kunnen leven. Een voorbeeld
daarvan is een moeras, een du
inlandschap of een woestijn".
In de botanische tuinen zijn
collecties planten aanwezig
die deel uitmaken van derge
lijke biotopen. "Het is van be
lang dat die kleine stukjes
worden bewaard in de hortus.
Omdat elke plantentuin een
heel eigen karakter heeft, zal
het accent van de tentoonstel
ling ook voor elke tuin anders
zijn. Wij zullen1 bij voorbeeld
iets doen met onze tropische
kassen en de collectie orchi
deeën. Maar het definitieve
programma is nog niet be
kend", aldus Van der Veen.
Boskoopse stichting coördineert unieke flora in Nederlandse plantentuinen
De hortus in Leiden.
koop is gevestigd, het rijk van de
boomkwekers. De SNP is in 1989
opgericht toen de taak van de tui
nen voor het universitaire onder
wijs niet meer zo duidelijk bleek
te zijn. De universiteiten vroegen
zich af of het wel zo vanzelfspre
kend was er een plantencollectie
op na te houden. Misschien zou
een nationale plantentuin een
mooier bezit zijn dan een handvol
grote en twee handenvol kleine
tuinen.
Die gedachte leidde ertoe dat
weliswaar niet een gezamenlijke
tuin is aangelegd, maar dat wel
een structuur is tot stand ge
bracht die leidt tot een nationale
collectie. Een collectie die gede
centraliseerd wordt gehouden.
De tuinen die aan de SNP deel
nemen, hebben elk een stukje van
die collectie voor hun rekening
genomen. Wageningen heeft on
der andere Rosaceae, Utrecht de
Zuidamerikaanse orchideeën,
Leiden de Aziatische orchideeën
en Groningen de inheemse plan
ten. Het zijn maar een paar voor
beelden. Met elkaar wisselen ze
kennis uit over hun specialismen.
De SNP coördineert de onderlin
ge samenwerking.
Meer structuur
"Het is een groeiend samenwer-
kingsnetwerk", aldus dr.ir. Jan
de Koning, directeur van de SNP.
"Ook internationaal heeft het al
bekendheid verworven en het
buitenland kijkt belangstellend
toe. Daar is het nieuw dat tuinen
hun collecties zo goed op elkaar
afstemmen".
De stichting heeft veel contac
ten met het bedrijfsleven. Een
kweker komt eens langs om wat
stekjes te vergaren. Kwekers die
in het buitenland materiaal heb
ben verzameld brengen ook wat
mee voor de tuin.
In deze relaties zou Jan de Ko
ning wat meer structuur willen
aanbrengen. "We zijn bezig sa
menwerkingsverbanden met het
bedrijfsleven uit te werken. Dat is
niet alleen in het voordeel van de
tuinen, maar ook in dat van het
bedrijfsleven".
De botanische tuinen zijn ook een
toevluchtsoord voor planten, een
refugium, zoals latinisten plegen
(archieffoto Wim Dijkman)
te zeggen. Ze hebben een interna
tionaal netwerk gevormd om el-
kaars inheemse planten te behoe
den. De Algemene Inspectie
dienst van het ministerie van
landbouw houdt oog op de inter
nationale handel in planten. Valt
dat oog op beschermde planten,
dan wordt ingegrepen. Ze wor
den in beslag genomen en in af
wachting van de juridische proce
dures die volgen, neemt men con
tact op met de SNP. Die zorgt er
voor dat de planten worden toe
vertrouwd aan een tuin waar men
beschikt over het specialisme dat
de juiste behandeling garandeert.
Komt de rechter tot de slotsom
dat de importeur legaal handelde,
dan krijgt hij zijn planten terug.
Als het vonnis in zijn nadeel uit
valt, vervallen ze aan de staat en
blijven ze gewoonlijk in de tuin.
Jan de Koning noemt als voor
beeld koffers vol zeldzame
Zuidamerikaanse cactussen die
in het wild waren verzameld in
een vallei, de enige plaats waar
nog exemplaren van bepaalde
soorten aanwezig waren. De ver
zamelaar is ze kwijt en een van
onze botanische tuinen koestert
deze zeldzaamheden, voor zover
bij zulke stekelige plantjes van
koesteren sprake kan zijn.
Tuinpubliek
De Nederlandse plantentuinen
richten zich met hun SNP ook op
het publiek. Daar leeft nog wel
het beeld van plantentuinen als
kleine, wat vervallen tuintjes,
waar je op een mooie dag wat
doorheen kon schuifelen. Jan de
Koning geeft toe: "Het was hier
en daar ook wel enigszins zo.
Maar de tuinen zijn al opgeknapt
en het beeld dat de mensen ervan
hebben zal ook verbeteren. Tuin
publiek weet dat het 'verstilde-
vervallen-tuintjes-beeld' achter
haald raakt, zo blijkt uit ons eer
ste bezoekersonderzoek.
De SNP vindt dat de overheid
een taak heeft bij de instandhou
ding van de plantentuinen. Je
kunt de tuinen beschouwen als
een soort musea van levende din
gen.
Intussen hebben de tuinen acti
viteiten ontplooid op het terrein
van de educatie. Drs. San van der
Molen, die bij de SNP belast is
met educatie en voorlichting, is
bezig met het organiseren van een
internationaal congres in mei'
over educatie in plantentuinen.
"Het wordt heel praktisch van op
zet. We willen leren van eikaars
ervaringen", zegt ze. "En we gaan
de basis leggen voor een Euro
pees netwerk van educatief me
dewerkers van tuinen".
Nationale Hortusdag
San van der Molen brengt op alle
mogelijke plaatsen de botanische
tuinen onder de aandacht van de
mensen. Op tentoonstellingen en
beurzen richt ze stands in. De
SNP begeleidt dit jaar voor het
eerst de Nationale Hortusdag die
op 1 juni wordt gehouden. "Een
kleurrijk moment in het seizoen".
Het thema is 'De jas van moe
LISSE/REGIO Een onheuse aanval op het bollenvak. De
milieufederatie is blijkbaar absoluut niet goed geïnfor
meerd. Ook de bollentelers zijn zich de laatste jaren bewust
geworden van de gevaren van chemische middelen en ge
bruiken deze al veel en veel minder. Het is een flagrante leu
gen te zeggen dat het milieu de bollentelers niet interes
seert.
Dat is de reactie van voorzitter J.
Veldhuyzen Van Zanten van de Ko
ninklijke Algemeene Vereeniging
voor Bloembollencultuur op de
aantijgingen van de milieufedera
tie. "Ik ontken niet dat er chemi
sche middelen worden gebruikt. Zo
zijn we opgevoed. Toen echter en
kele jaren geleden bekend werd
Controledienst
van
PTT
voor
vijfde keer langs
bij Sassenheimer
SASSENHEIM - De controle
dienst van de PTT heeft gisteren
voor de vijfde keer de woning van
de Sassenheimer J.C.M. van Santen
bezocht. Twee ambtenaren consta
teerden. dat de verzegelde oude ra
dio en kapotte zwart-wit tv op zol
der inderdaad nog waren verzegeld.
Van Santen weigert om principië
le redenen het 'omroeptientje' te be
talen. Iedere inwoner van Zuid-Hol
land moet, of hij wil of niet, een tien
tje bijdragen aan de Financiering
van de regionale omroepen West en
Rijnmond. Van Santen wil niet naar
Omroep West luisteren en er dus
ook niet voor betalen.
"De eerste keren werden de PTT-
ambtenaren vergezeld van politie
mensen. maar de politie van Sas-
senheim ziet het gênante van de
PTT-controles wel in en doet meer
mee", aldus Van Santen. Van San
ten heeft de hoofdofficier van justi
tie gevraagd de situatie te 'gedo-
gen', maar op het verzoek is nog niet Hollen 61611
gereageerd.
"De PTT probeert iemands leven
te slachten", vindt de Sassenheimer
van de situatie. "Door mijn verster
ker mee te nemen, hebben ze het
hart uit mijn lijf gehaald. Maar ik
adem nog. Nu proberen ze ook nog
m'n longen uit m'n lijf te rukken
met deze pesterijen". Van Santen
geeft toe dat zijn opmerkingen mis
schien wat zijn gechargeerd, "maar
waarom begrijpt de PTT nou ge
woon niet dat ik dat tientje niet wil
betalen?"
welke neveneffecten optreden,
het bollenvak de eerste hierin ver
andering te brengen. We zijn ons be
wust van de gevaren en hebben
meer dan tien miljoen guldens geïn
vesteerd in onderzoek r
dering van het gebruik van chemi
sche middelen. Het is bijzonder
jammer dat de federatie ons nu op
nieuw aanvalt in plaats van het
overleg aan te gaan", aldus Veld
huyzen Van Zanten.
Veldhuyzen Van Zanten merkt
op dat het bollenvak zelf het initia
tief heeft genomen tot oprichting
van. het Milieu Platform Bollensec-
tor. Deze organisatie bestaat uit ver
tegenwoordigers van het bollenvak
en zoekt naar meer milieuvriende
lijke teeltmethoden. Het platform
in zich is al een bewijs dat de bollen-
sector het milieu serieus neemt.
LEIDEN Directeur Hendriks van
het ziekenfonds Zorg en Zekerheid
vindt dat een 'eenvoudige' blinde
darmoperatie in een academische
ziekenhuis niet meer hoeft te kos
ten dan in een algemeen ziekenhuis.
"Verzekeraars zullen anders im
mers proberen patiëntenstromen te
verschuiven".
Hendriks vindt dat het de taak is
zorgverzekeraar om mee te
praten over de inhoud en de kwali
teit van de zorg. "In het toekomstige
stelsel met marktwerking zou het
toch al te dol zijn, als wij produkten
moeten kopen zonder iets te zeggen
te hebben over de inhoud en de
kwaliteit van het produkt".
Hendriks meent dat het voor een
verzekeraar - zoals AZL directeur
Peters heeft voorgesteld - niet aan
trekkelijk is om de academische zie-
kenhuismarkt te betreden. "De kos
ten per patiënt waren in 1989 in het
academische ziekenhuis 27,5 pro
cent hoger dan in een ander zieken
huis. Alleen als gevolg van het feit
dat er in of aan de rand van ons
werkgebied drie academische zie
kenhuizen staan, hebben wij 20 mil
joen gulden, 48 gulden per verze
kerde meer uitgegeven dan
strikt noodzakelijk zou zijn ge
weest Zorg en Zekerheid heeft
410.000 patiënten ingeschreven.
Door patiënten met een bonus te
stimuleren naar een ander zieken
huis te gaan, kan de verzekeraar vol
gens Hendriks miljoenen in de zak
houden. "Waarom zouden wij im
mers in vergelijking met andere
verzekeraars een onevenredig deel
van de academische functie en op
leidingen moeten betalen?"
Ook voorzitter Martin Zandwijk
van het Milieu Platform Bloembol
lensector vindt de actie teleurstel
lend en ook onbegrijpelijk. "Er zijn
heel wat minder schadelijke en de
sastreuze manieren om de bollen-
kwekers bewust te maken. Het is
onbegrijpelijk dat een sector die
zich zo voor een schoner milieu in
spant, op een dergelijk onverant
woorde manier door de milieufede
ratie wordt aangepakt", aldus
Zandwijk
Kinderachtig
'Ongenuanceerd'. Zo noemt A. van
Zeist van het bollenbemiddelings-
huis Hobaho in Lisse de actie van
de milieufederatie. "Er wordt al drie
jaar lang heel hard gewerkt aan ver
mindering van de milieubelasting.
Blijkbaar begrijpt de federatie niet
dat je niet in een paar maanden tijd
de hele bollenteelt kunt verande
ren", aldus Van Zeist.
De milieufederatie is vandaag een
anti-reclamecampagne gestart in de
vijf landen die voor de bollenexport
van het grootste belang zijn. De me
dia daar worden bestookt met arti
kelen over de milieubelasting van
de bollenteelt. Doel is de (buiten
landse) consument ertoe te bewe
gen alleen nog milieuvriendelijke
bollen te kopen. Door andere teelt
technieken toe te passen kan vol
gens de federatie het gebruik var
bestrijdingsmiddelen sterk worden
teruggedrongen. In elk geval, zo
voert de milieufederatie aan, moet
de hyacinth worden geboycot. Er
wordt op een hectare hyacinthen
jaarlijks meer dan vier keer zo veel
chemische middelen verspoten dan
op een hectare tulpen.
"Aan het eind van de Tweede We
reldoorlog aten hongerende Neder
landers bloembollen en overleefden
zo de hongerwinter. Moderne con
sumenten moet echter worden aan
geraden onder geen enkele omstan
digheid bloembollen op het menu
te zetten. Als de Nederlandse
bloembol in 1944/1945 al van dezelf
de samenstelling was geweest als
tegenwoordig waren er geen Neder
landers geweest om uit eigen erva
ring deze anekdote na te vertellen",
aldus de milieufederatie.
'Onkostenvergoeding statenleden niet te hoog'
De federatie reageert zijns i
volstrekt overtrokken en ondoor
dacht. "Ik begrijp het onbegrip van
de milieufederatie niet. Ze worden
uitgenodigd bij congressen van bol
lentelers en zouden du s kunnen we
ten dat wij als vak ook hard aan het
milieu werken". Van Zeist noemt
het kinderachtig om de tulp als
'boegbeeld van vadertje staat', op
zo'n voor de hand liggende manier
voor een dergelijke actie te misbrui
ken. De bollenteelt betekent werk
en een inkomen voor vele tiendui-
DEN HAAG - De onkostenvergoe
ding voor leden van gedeputeerde
staten is niet 'bovenmatig'. Dat ant
woordt commissaris van de konin
gin S. Patijn op schriftelijke vragen
van E.Th.M. Meijer van Groen
Links. Statenleden ontavengen
maandelijks een vaste vergoeding
van 599 gulden.
Naast dat bedrag ontvangen de le
den van gedeputeerde staten op de-
clarartiebasis een reiskostenver
goeding. Het gebruik van openbaar
vervoer wordt volledig vergoed, au
tomobilisten krijgen een kilometer
vergoeding.
Patijn vindt dat de telefoonver
goeding (50 gulden per maand) en
de vergoeding voor het bijwonen
van staten- en commissievergade
ringen moet vervallen. Die kosten
worden via de vaste vergoeding per
maand vergoed, stelt Patijn, als
voorzitter van gedeputeerde staten.
LEIDEN - Om het energieverbruik
te verminderen worden de subsi
diemogelijkheden op milieubespa-
rende maatregelen verruimd. De in
januari ingevoerde milieutoeslag op
elektriciteit gaat daarvoor met in
gang van 1 juli met 0,2 cent per kWh
omhoog. De Energie- en Watervoor
ziening Rijnland wil in het najaar
ook subsidies geven op de aanschaf
van zogenaamde 'spaarlampen' en
op energiezuinige verlichting in be
drijven en instellingen.
In totaal reserveert het energiebe
drijf een bedrag van ruim zes mil
joen gulden voor subsidies op
milieubesparende maatregelen. De
maatregelen zullen de komende ja
ren verder worden uitgebreid, wat
naar verwachting nieuwe prijsstij
gingen met zich mee zal brengen.
Bijeenkomst nieuwe cao land-tuinbouw
LISSE De werkgevers in de land
en tuinbouw willen nieuwe werkne
mers minder gaan betalen. Boven
willen de bazen, dat de werknemers
zelf aan hun opleiding in het leerlin
genstelsel meebetalen. Verder zijn
ze tegen korter werken. Al met al za
ken, die de onderhandelingen voor
cao zwaar onder druk
zetten.
De Voedingsbond FNV houdt
vanavond om acht uur in De Voor
hof aan de Bondsstraat 1 in Lisse
een bijeenkomst voor werknemers
om mee te praten over de cao.
De watertarieven zullen in de pe
riode 1992-1996 naar verwachting
stijgen met minstens 30 procent.
Het drinkwater wordt duurder door
een verbetering van de waterwin
ning en nazuivering, de vervanging
van enkele wingebieden in de dui
nen en de aanleg van nieuwe water
leidingen. Het EWR gaat volgend
jaar nieuwe transportleidingen aan
leggen tussen Leiden en Alphen
aan den Rijn en tussen Katwijk-
/Noordwijk en Amsterdam/Noord-
wijk. De verbinding moet eind 1992
klaar zijn.
Een nieuwe waterleiding tussen
Leiden en Alphen is noodzakelijk
omdat minister Alders (milieu) het
Alphense pompstation De Hoorn
wil sluiten. Het EWR is nog in
onderhandeling met onder meer de
gemeente Amsterdam over de leve
ring van drinkwater aan Alphen.
Het Noordwijkse pompstation zal
vermoedelijk ook op termijn dicht
gaan. Om de bewoners van genoeg
water te voorzien zal ook hier de
hulp van Amsterdam worden inge
roepen.
De aandeelhouders van de EWR
moeten 22 april hun goedkeuring
geven aan de plannen van de direc
tie.
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Schoonmoeder en schoonzoon
konden niet best overweg en op
11 December a.p. kwam het ten
huize van den schoonzoon tot
eene botsing, waarbij C.P.C.A.
zijne schoonmoeder met een pol
lepel een slag op het hoofd zou
hebben toegebracht, welke hare
opneming in het ziekenhuis
noodzakelijk maakte. Vrouw en
kind van A. werden door den
schoonvader in huis genomen.
A. kocht eene revolver, laadde
die met 5 patronen - zoodat eene
van de kamers ongeladen bleef
ging 13 Dec. naar het huis van
zijn schoonvader, richtte het wa
pen op diens hoofd en eischte
vrouw en kind op, daarbij den
haan spannende boven de leege
kamer van het wapen. Bij de vol
gende wenteling van het rondsel
moest echter eene patroon onder
den haan komen en in dien toe
stand werd het wapen door de
politie in beslag genomen. Bekl.
ontkende de bedoeling gehad te
hebben zijn schoonvader opzet
telijk van het leven te berooven,
eveneens zijne schoonmoeder
met opzet een slag met een polle
pel te hebben toegebracht. Bij de
pertinente ontkentenis van be
klaagde liet het O.M. het eerste
gedeelte van de aanklacht - het
slaan van een pollepel vallen -
doch achtte het in de tweede
plaats ten gelaste gelegde - het
dreigen met eene revolver be
wezen, al werd daarbij door be
kl. niet tevens met woorden ge
dreigd. Bekl. erkende zijn
schoonvader te hebben willen
bang maken, zoodat de feitelij
kebedreiging in casu vast
staat. Z. Ed. Achtb. eischte 7
maanden gevangenisstraf.
Vijfentwintig jaar geleden:
- Het Gemeentelijk Energie- en
Vervoerbedrijf in Utrecht be
schikt sinds gisteren over een
nieuwe gashond. Zijn naam is
Gas-0-Bella. Gisteren heeft hij
met glans de meesterproef door
staan. Op de Lamerslaan ont
dekte hij een lek in de gaslei
ding. Door hard te blaffen
maakte hij zijne vondst bekend.
