Ve rB/Jsterend
Aanhangers Jeltsin
gaan demonstreren
Mensenrechten in Marokko op laag pitje
Italië op weg naar regeringscrisis
Afgezette Traoré regeerde
Mali 23 jaar met harde hand
WOENSDAG 27 MAART 1991
BUITENLAND
Communisten bamcaderen Rode Plein in Moskou
Van onze correspondent Hans Geleijnse
MOSKOU Morgen zullen conservatieve communistische afgevaardigden tijdens een
extra-zitting van het Russische Volkscongres proberen Jeltsins politieke carrière te torpe
deren. Nu de machtsstrijd Gorbatsjov-Jeltsin in een beslissende fase lijkt gekomen, zijn
alle strijdmiddelen geoorloofd. Het behoudende nationale parlement van de Russische
Federatie legde maandag en dinsdag vast een handig anti-oppositioneel mijnenveldje in
de vorm van stakings- en demonstratieverboden.
Bij de opening van het Russische kamp, vanerend van 'putschisten' pakken, sorteren binnen het oppo-
Volkscongres, had Democratisch tot 'buitenlandse agenten'. De de- sitionele kamp eindelijk effect
Eelco van der Linden
ROME Italië lijkt toch af te ste
venen op een regeringscrisis. De
socialistische PSI, na de christen
democratische DC de grootste re
geringspartij, liet gisteravond we
ten het 'vreedzaam' vernieuwen
van de huidige regeringsploeg,
zoals beoogd door premier An-
dreotti, niet te steunen. "Het land
heeft behoefte aan een nieuwe
sterke regering met een duidelijk
programma", aldus de PSI.
De uitspraken van de socialisti
sche vice-premier Martelli en de
vice-secretaris van de PSI, Ama-
to, vormen een ijskoude douche
voor premier Andreotti, die eer
der op de dag het langverwachte
gesprek met president Cossiga
had. Na afloop hiervan verklaar
den beide christendemocratische
kopstukken tot iedereens verbijs
tering dat er geen sprake was van
een verschil van mening en dat
Andreotti door zou gaan met zijn
'rimpasto' (het opnieuw kneden
van het deeg), de term voor het
vervangen van enkele ministers
en op de oude voet voortgaan.
Cossiga zei dat zijn uitspraken
van de afgelopen dagen ("Het
feest is over; beter een crisis dan
een zwak compromis".) moeten
worden gezien als uitingen van
bezorgheid over de problemen
van het land en over de aanvallen
op zijn persoon. Andreotti stond
absoluut niet ter discussie, aldus
de president.
Het is waarschijnlijk dat Cossi
ga van Andreotti de verzekering
had gekregen dat de 'zaak-Cossi-
ga' niet in het parlement zou wor
den besproken. Dat is de enige
verklaring waarop Andreotti zon
der bezwaren van de president
mocht doorgaan op de eerder (en
door Cossiga fel bekritiseerde) in
geslagen weg, ter voorkoming
van een crisis en vervroegde ver
kiezingen.
Maar dit was dus voor de socia
listen onaanvaardbaar, althans
tot afgelopen nacht. In Italië is zo
een verrassende tandem PSI-
Cossiga ontstaan. Maandag had
den alle socialistische kopstuk
ken, inclusief partijsecretaris
Craxi, de president bezocht en
Rusland, een bundeling van libera
le en nationalistische partijtjes, op
het Manegeplein voor het Kremlin
willen demonstreren. Ten gunste
van Jeltsin, wiens eis tot ontslag
van Gorbatsjov door conservatieve
communisten is aangegrepen voor
een motie van wantrouwen tegen de
Russische president.
Alles wat communistisch is, heeft
zich nu veiligheidshalve rond Gor
batsjov gegroepeerd. In de afgelo
pen dagen regende het ouderwetse
beschuldigingen aan het Jeltsin-
Crack met een
wrange lach
NEW YORK (Rtr) - Newyorkse
handelaren in crack, een cocai-
ne-derivaat, hebben een nieuwe
methode gevonden om afnemers
te straffen die hebben gepro
beerd verkopers een loer te
draaien. Ze krijgen met een
scheermesje of een vlijmscherp
mes en snee van mondhoek tot
Drie artsen uit New York ver
klaren deze week in een vaktijd
schrift in het laatste halfjaar al
zes gevallen onder ogen te heb
ben gehad.
Op straat worden de lidtekens
"lach" of "halve lach" genoemd,
afhankelijk van een snee op één
of beide wangen.
"De snedes zijn scherp en
recht", aldus de artsen. "Ze zijn
bewust toegebracht door de
crack-pushers opdat andere ver
kopers in één oogopslag zien dat
de afnemer in het verleden ge
probeerd heeft de zaak te fles
sen", aldus de artsen.
monstratie van Democratisch Rus- En dat mag wel ook. Op het
land wordt in partijdagblad Pravda Volkscongres is de machtsverhou-
beschouwd als het hoogtepunt van ding conservatieven-hervormers
een zorgvuldig voorbereide coup. onduidelijk. Ruwe schattingen
Premier Pavlov, zeer zwaar be- gaan ervan uit dat Jeltsin op 430 vol-
smet door het coup-virus, waar- gelingen kan rekenenen en op een
schuwde tv-kijkend Rusland giste- bijna even groot aantal tegenstan-
ren voor 'ontheiliging van het Rode ders. De beslissende factor vormt
Plein' door extremisten die 'het de nog besluiteloze rest van de bijna
volk bang maken met het spook van 1000 afgevaardigden,
een naderende dictatuur'. Hij wil Volgens de democratische oppo-
het 'tijdelijk' voor Moskou gelden- sitie is het doel van de conservatie-
de demonstratieverbod uitbreiden ve communisten de volledige uit-
tot het hele land. schakeling van Jeltsin en zijn aan-
De autoriteiten zijn gisteren be- hang in de Russische regering. Na
gonnen betonnen barricaden op te het referendum, dat volgens Gor-
richten rond het Rode Plein om een batsjov een volksuitspraak ten gun-
drie weken durend verbod op het ste van eenheid van de Sovjetunie
houden van bijeenkomsten in de bracht, is Jeltsin echt gevaarlijk ge-
hoofdstad kracht bij te zetten. De worden. De Russische kiezers spra-
maatregel leek evenwel voorname- hen zich bij die gelegenheid uit voor
lijk de vastbeslotenheid van de op- een direct te kiezen president,
positie te versterken om het verbod Als Jeltsin het tot gekozen presi-
te negeren. De omstreden Moskou- dent van Rusland zou brengen (nu
,se politiecommissaris Bogdanov >s hij feitelijk niet meer dan parle-
zegt dat niemand kan garanderen mentsvoorzitter) is niet alleen zijn
dat het morgen tijdens de betoging positie ten opzichte van de Sovjet-
niet tot schietpartijen komt. president versterkt. Het betekent
Kortom, intimidatie die aantoont °°h dat de onafhankelijkheid van
dat het menens is, dat de patsteUing de republiek Rusland ten opzichte
in de strijd Gorbatsjov-Jeltsin moet va" het Kremlin wordt vergroot,
worden doorbroken. Sovjet-president Gorbatsjov
De communisten vrezen thans 'heeft voorgesteld dat het nieuwe
het ergste. De populariteit van oud- Unieverdrag al in april of mei wordt
kameraad Jeltsin maakt Democra- ondertekend door de Sovjet-repu-
tisch Rusland langzaam maar zeker blieken. De resultaten van het refe-
tot een rivaal voor De Partij.
Jeltsins voortdurende oproepen om
onderlinge tegenstellingen te be-
rendum hebben zo'n "enorme bete
kenis" dat er een "nieuwe situatie"
ontstaan waardoor de onderteke-
Duizenden Malinezen gingen gisteren in de hoofdstad Bamako juichend de straat op nadat militairen de macht
graven"teneinde'gezamenlijk 'de ning kan worden vervroegd, aldus hadden overgenomen van president Traoré. <fot« aff>
strijd tegen 'het apparaat'
te Gorbatsjov ii
televisie-gesprek.
hem alle steun en solidariteit toe
gezegd. Solidariteit die Cossiga
gistermorgen, volgens een niet te
gengesproken bericht, niet vol
doende had gevonden binnen zijn
eigen party. De christendemocra
ten zaten dan ook in een moeilyk
pakket: ze steunden vanzelfspre
kend premier Andreotti, en wis
ten nog niet goed hoe het gesprek
tussen hem en Cossiga zich zou
ontwikkelen.
En de sluwe Craxi heeft deze
impasse volledig uitgebuit. De so
cialisten kondigden aan dat zy
"het nodig vinden de regering
drastisch te vernieuwen, ook om
gehoor te geven aan de door pre
sident Cossiga geuite bezorgd
heid".
Zuidafrikaanse
politieman zegt
te zijn omgekocht
JOHANNESBURG (Rtr/GPD) -
De Zuidafrikaanse politie probeert
via het omkopen van getuigen be
lastende verklaringen tegen Winnie
Mandela te verzamelen. Dat heeft
John Morgan, die met Mandela te
recht staat op beschuldiging van
ontvoenng en mishandeling, giste
ren tegenover de rechtbank in Jo
hannesburg verklaard.
Morgan liet weten dat de politie
hem een huis, een auto, een geweer
en geld heeft aangeboden in ruil
voor een getuigenverklaring tegen
Winnie Mandela. "Zij zeiden dat ze
mij zouden vermoorden als ik niet
zou meewerken en mevrouw Man
dela bleef beschermen. De politie
wilde dat ik tegen haar zou getuigen
maar ik heb dat geweigerd".
Op de vraag van openbare aankla
ger Jan Swanepoel waarom hy later
toch een belastende verklaring te
gen Mandela heeft ondertekend,
antwoordde Morgan: "Ik wilde dat
de politie me met rust liet". Morgan
liet weten dat hij geregeld door de
politie is mishandeld en met de
dood is bedreigd.
De betrokken politiemannen
hebben getuigd dat Morgan zijn
verklaring 'vrijwillig en uit eigener
beweging' heeft afgelegd.
ADVERTENTIE
Buitenland kort
Walvisbaai
Zuid-Afrika is bereid Walvisbaai
over te dragen aan Namibia. Dat
heeft een Zuidafrikaanse nieuws
blad gisteren gemeld. Walivisbaai
ligt aan de Namibische kust en
dient als militaire basis. Daarnaast
is de stad een van de weinige diep
zeehavens in het zuidwestelijk deel
van Afrika. (Rtr)
Aanslag
Twaalf zwarten zijn doodgeschoten
en zeker 13 gewond geraakt toen on
bekenden vannacht het vuur open
den op mensen die in een tent bij
een waren in het woonoord Alexan
dra bij Johannesburg. Dit heeft de
Zuidafrikaanse politie vanmorgen
meegedeeld. (Rtr)
Onrust Albanië
Politie en soldaten patrouilleerden
gisterert in de Albanese havenstad
Durres na botsingen waarbij 28
mensen gewond raakten. De Al-
baanse politie en soldaten gebruik
ten maandag geweld om enkele
honderden mensen uiteen te drij
ven die hoopten met een schip naar
het buitenland te reizen. (AP)
Aardbeving
In het noorden van China en het zui
den van Japan heeft zich gisteren
een reeks krachtige aardschokken
voorgedaan. In Japan bleef de scha
de beperkt, maar in een noordelijke
mijnstreek in China hebben de
schokken, waarvan de zwaarste een
kracht had van 5.8 op de schaal van
Richter, vrij omvangrijke vernielin
gen aangericht. De Dominicaanse
Republiek in gisterochtend door
twee kort opeenvolgende aardbe
vingen getroffen. De hevigste schok
had een kracht van 5.6 op de schaal
van Richter. (AP/Rtr)
Gevechten
Bij gevechten met guerrillastrij
ders in het noorden van El Salvador
zijn maandag volgens de verzetsbe
weging FMLN zeker 86 militairen
van het regeringsleger gedood oJ
gewond. Een woordvoerder van hei
Salvadoraanse regeringsleger be
vestigde alleen de dood van een ka
pitein en vier soldaten. (AFP)
Belize
De regeringspartij in Belize, de Ver
enigde Volkspartij (PUP), heeft
maandag bij de gemeenteraadsver
kiezingen forse winst geboekt. De
PUP behaalde in vijf van de zeven
steden waar de verkiezingen wer
den gehouden alle zetels. (Rtr)
Proefboringen
Het milieuministerie van de Duitse
deelstaat Nedersaksen heeft na een
dag de proefboringen voor een
aardgasleiding in de Waddenzee
stopgezet. Het ministerie komt
daarmee tegemoet aan de klacht
van de milieubeweging die vindt
dat zij te weinig inspraak heeft ge
had bij hët besluit tot de boringen.
Daarnaast zouden de boringen de
broedende vogels in het gebied te
zeer storen. (DPA)
SPORTIEF Parka van polyester/katoen. In 6 kleuren. 36 t/m 46. Normaal 189.- VTTTSI
Tot en met 6 april a.s. of zolang de voorraad strekt voor de verbijsterende prijs van KLLZH
U ontdekt elke keer een andere Bijenkorf,
de Bijenkorf
NAIROBI "Militaire staatsgre
pen zijn gunstig voor onderontwik
kelde landen", heeft president
Moussa Traoré van Mali ooit ge
zegd. Nu hij na 23 jaar uit het zadel
is gewipt, gearresteerd en opgeslo
ten door zijn eigen leger, brengen
dergelyke gedachten ongetwijfeld
een nare bijsmaak bij hem teweeg.
Toen Traoré in 1968 aan het hoofd
van een groep van veertien jonge le
gerofficieren de macht overnam
van Modibo Keita, was Mali, dat in
1960 als Frans Sudan onafhankelijk
werd, een op de Sovjetunie gericht,
socialistisch land. Staatsbedrijven
beheersten zowel de industrie als
binnen- en buitenlandse handel.
Een militante jeugdbeweging die
als een volksmilitie optrad, voerde
zuiveringen uit binnen 's lands eni
ge politieke party en de regering.
Toen in de loop van 1968 ook een
aantal officieren werd gearresteerd,
vond het leger het welletjes.
Luitenant Moussa Traoré was er
al lange tijd van overtuigd dat het
leger een belangrijke rol te vervul
len had in Mali en op 19 november
1968 zag hij zijn kans. In de vroege
ochtend werd het leger via een list
by elkaar geroepen en door de
volksmilitie ontwapend. Belangrij
ke posities in de hoofdstad Bamako
werden bezet en president Keita
werd gearresteerd. De Grondwet
werd afgeschaft en een Militair Co
mité van Nationale Bevryding
(CMLN) ingesteld met Traoré als
president en kapitein Yoro Diakité
als hoofd van een overgangsrege
ring.
Traoré's politieke filosofie was
eenvoudig maar duidelijk: hij wilde
nationale verzoening, een geleidelij
ke ontmanteling van de socialisti
sche structuren, een reorganisatie
van de economie en meer buiten
landse investeringen. Dat laatste
noopte hem ertoe de betrekkingen
met Frankrijk, die onder de door
zyn voorganger getorpedeerde fe
deratie met Senegal sterk bekoeld
waren, snel te verbeteren.
Moussa Traoré, geboren op 25
september 1936 in Kayes in het
Noordwesten van Mali, is van jongs-
af aan een soldaat in hart en nieren
geweest. "Alleen een soldaat kan
een échte man worden", zo rede
neerde hij. Hy ging al vroeg naar de
Kati-kadettenschool, nam dienst in
het Franse leger en kwam uiteinde
lijk terecht op de militaire academie
in het Zuidfranse Frejus. Hij keerde
in 1960 in Mali terug en werd vier
jaar later tot luitenant bevorderd.
Op het moment dat hij de macht
greep, was hij instructeur aan de
Kati-school.
Hoewel de machtsovername zon
der tegenslagen en zonder bloed
vergieten verliep, werd Traoré al di
rect met een hoop problemen opge
zadeld. Niet iedereen binnen het le
ger was tevreden en onder de aan
hangers van het verdreven regime,
zoals ambtenaren en studenten,
ontstond grote onrust. Traoré wist
echter wel raad met dergclyke za
ken en trad keihard op tegen ieder
een die volgens hem een bedreiging
vormden voor zyn positie.
Ook mensen in Traoré's nabijheid
viferden zodra de president ver
moedde dat ze gevaarlijk voor hem
werden, gestelselmatig uit de weg
geruimd. Na de eerste van een reeks
van coup-pogingen tegen Traoré's
regime in 1969 werd zijn kameraad
Diakité afgezet als premier. Hy
werd gearresteerd en tot levenslang
veroordeeld. Hij overleed korte tyd
later. Vele anderen zouden volgen.
Ondanks (of misschien dank zij)
zijn brute wyze van regeren, genoot
Traoré groot aanzien in West-Afri-
ka. met name in voormalige Franse
kolonieen. Door zijn toedoen werd
de relatie met buurland Burkina Fa-
so verbeterd en toen hy in de perio
de '88/*89 voorzitter was van de Or
ganisatie van Afrikaanse Eenheid,
speelde hij een belangrijke rol in het
tot stand brengen van een dialoog
tussen Tchad en Libië en Senegal
en Mauritanië, landen die al gerui
me tyd met elkaar overhoop lagen.
AMSTERDAM (IPS) De Marokkaanse
regering martelt tegenstanders en anti-
oorlogsdemonstranten en weigert hen
eerlijke processen te geven. Dit blijkt uit
een vandaag verschenen rapport van
Amnesty International.
Op dit moment zitten er meer dan 650 poli
tieke gevangenen onder "levenbedreigende
omstandigheden" gevangen. Sommigen zijn
veroordeeld tot de doodstraf. Amnesty
meent dat de kans dat gevangenen een eer
lijk proces krijgen nihil is, zolang de rege
ring de ondoorzichtige wetgeving niet ver
betert. De wetgeving is zo vaag, dat alleen al
het uitoefenen van kritiek op de regering
kan leiden tot jarenlange gevangenisstraf
fen.
Het feit dat gevangenen veroordeeld kun
nen worden op grond van hun eigen beken
tenis heeft ertoe geleid dat leger en politie
van het martelen om een bekentenis af te
dwingen een routine hebben gemaakt. Ge
vangenen worden vaak met hun hoofd on
dergedompeld in een emmer met urine, krij
gen elektrische schokken toegediend of
worden vastgebonden in zeer pijnlijke hou
dingen, die worden aangeduid als "vlieg
tuig" of "papepaai".
Alleen al in de eerste twee maanden van
dit jaar zijn vierhonderd mensen gearres
teerd, omdat ze hadden deelgenomen aan
pro-Iraakse demonstraties. Koning Hassan
van Marokko had in het Golfconfict de zijde
van de anti-Iraakse coalitie gekozen.
Volgens Amnesty zyn de afgelopen drie
jaar 1500 mensen wegens politieke redenen
gearresteerd. In een aantal gevallen zijn
daarbij de rechten van de verdachte op "fla
grante wijze" geschonden, aldus het rapport
In 1973 zijn in totaal 61 personen overge
bracht naar een geheime gevangenis in Taza-
mamert, omdat ze betrokken waren by een
couppoging. Onder hen was een aantal mili
tairen. Deze gevangenen hebben de afgelo
pen zeventien jaar een "uiterst wrede behan
deling" moeten ondergaan, ondanks het feit
dat de helft van de groep was veroordeeld tot
nog geen vijf jaar gevangenisstraf. Inmid
dels zijn 29 mensen uit deze groep overle
den, onder wie vijf militairen.
Amnesty noemt verder het voorbeeld van
een dichter die in 1982 veroordeeld tot vyf-
tien jaar gevangenisstraf, omdat hy in zijn
gedichten de sociale onrechtvaardigheid en
de politieke onderdrukking in het Midden-
Oosten aan de kaak had gesteld. Naar ver
luidt was een van de gedichten beledigend
geweest voor koning Hassan.
Verder is er in Marokko sprake van ver
dwijningen van politieke tegenstanders. Bij
recente processen tegen politieke tegenstan
ders gingen de rechtbanken er vanaf het be
gin van uit dat de beklaagden schuldig wa
ren, en weigerden zelfs getuigen op te roe
pen. In een proces werden 52 mensen, gear
resteerd bij rellen in december 1990, veroor
deeld tot zeven jaar gevangenisstraf nadat zij
ieder slechts dertig seconden door de recht
bank waren ondervraagd.
Volgens Amnesty is er de afgelopen dertig
jaar in Marokko sprake van systematische
gewelddadige onderdrukking. Nog dit jaar
weigerde een rechter rapporten over marte
lingen door de politie zelfs maar te lezen, of
schoon een aantal gevangenen er zo erg aan
toe was dat ze uit het ziekenhuis moesten
worden gehaald om hun proces bij te wonen.
Amnesty International eist van de Marok
kaanse regering onmiddellijke vrijlating van
alle gewetensgevangenen, tekst en uitleg
over allen die tijdens hun gevangenschap
zijn verdwenen, beëindiging van marteling
en slechte behandeling van gevangenen, en
onafhankelijke onderzoeken naar beschul
digingen over mishandelingen. Amnesty
eist ook beëindiging van de gevangenschap
in totale afzondering ("incommunicado") en
afschaffing van de doodstraf. Het Marok
kaanse strafrecht moet worden herzien om
het in overeenstemming tc brengen met de
internationaal geldende normen van de
mensenrechten, aldus Amnesty.
Oppositie blij
met coup Mali
BAMAKO/NAIROBI (GPD/AP)
- De Malinese oppositie en ver
tegenwoordigers van de vak
bond hebben gisteren na afloop
van hun eerste besprekingen
met de nieuwe machthebbers in
het land verklaard het volste
vertrouwen in deze militairen
hen te hebben. Ze hebben te
vens geeist dat de afgezette pre
sident Moussa Traoré wordt be
recht voor zyn misdaden tegen
het Malinese volk.
Oppositieleider Bembo Diallo
r.-i 0HMB "Wij zyn ervan
overtuigd dat wc met hen kun
nen samenwerken en dat zy bin
nen niet al te lange tyd de macht
aan ons zullen overdragen. De
bevolking van Mali kiest een
nieuwe regering tcrwyl het le
ger ervoor zorgt dat de vrede in
het land gehandhaafd wordt".
De militairen die gistermor
gen de macht grepen in Mali,
hebben beloofd op korte ter-
myn een meer-partyenstelsel te
zullen invoeren.
Direct na de val van Moussa
Traoré verschenen duizenden
feestvierende mensen in de stra
ten van de hoofdstad Bamako.
Tegelykertyd schoten twee riva
liserende legerafdelingen op el
kaar. Daarbij zyn zeker dertig
burgers gedood
