'Minder regels goed
voor 90.000 banen'
Ka
Voorzitter projectgroep sociale vernieuwing:
Zwartrijden
leidt tot korting
busbedrijven'
Werkgevers niet blij
met flexibel pensioen
'Effect beleid onderzoeken'
D66 loopt weg
uit formatie
in Groningen
Kok wil geen
verzwaring
lasten burger
Kalkar-gelden
zijn misschien
terug te halen'
PvdA: schrap
subsidie voor
gehandicapten
Creativiteit bij uitkeringen al snel fraude
DINSDAG 26 MAART 1991
DEN HAAG (GPD) Binnen driejaar kunnen er door de sociale vernieuwing ruim 90.000
banen extra bijkomen. Volgens voorzitter Jan Schaefer van de projectgroep Sociale Ver
nieuwing kan dat alleen tot stand komen door een minimum aan regels en maximum aan
beleidsvrijheid. De projectgroep bepleit daarom een experiment met twee 'regelvrije re
gio's voor de arbeidsvoorziening', die vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo dicht moge
lijk bij elkaar moeten brengen.
AMSTERDAM (GPD) - Minister
Hirsch Ballin (Jusitie) meent dat
zwartrijden ook moet worden aan
gepakt door te korten op subsidies
van de openbaar vervoerbedrijven.
Volgens de bewindsman kan zwart
rijden niet alleen worden bestreden
door strafrechtelijke sancties en het
inzetten van conducteurs.
Hirsch Ballin herhaalde gisteren
die opvatting tijdens een discussie
bijeenkomst in de Balie in Amster
dam. De minister heeft al eerder uit
eengezet dat het onlogisch is dat
vervoerbedrijven door Verkeer en
Waterstaat worden gesubsidieerd
op basis van het aantal vervoerde
personen, niet op basis van het aan
tal betalende reizigers.
De minister constateert dat ver
voerbedrijven er op die manier geen
belang bij hebben zwartrijders aan
te pakken. Hoe meer personen er
immers worden vervoerd - of ze nou
betalen of niet - hoe hoger de subsi
die van de centrale overheid. Ver
keer en Waterstaat subsidieert zo ei
genlijk de zwartrijders, meent de
bewindsman.
De uitspraken van Hirsch Ballin
sporen met zijn beleid om de burger
"te confronteren met de gevolgen
van hun gedrag. Mensen mogen
niet het gevoel hebben dat ze onge
straft voor niets kunnen reizen", zei
hij gisteren in Amsterdam.
Overheidsregelingen mogen vol
gens de minister alleen worden uit
gevaardigd als duidelijk is wat de
gevolgen ervan zijn. Dat betekent
een belangrijker rol voor Hirsch
Ballins eigen departement van jus
titie: daar wordt immers in veel ge
vallen bepaald of een regeling van
een ander ministerie een goede juri
dische basis heeft en aansluit op an
dere regelingen van de overheid.
De verkokering is op die manier
het hoofd te bieden, denkt Hirsch
Ballin. Binnen het overheidsappa
raat moeten departementen en
ambtenaren elkaar ook confronte
ren met de gevolgen van een rege
ling. Dat is volgens de minister even
belangrijk als de burger erop te wij
zen wat het gevolg van zijn hande
len is.
Zelf noemt de minister die aan
pak 'een soort culturele revolutie',
omdat de bestrijding van de crimi
naliteit niet alleen afhankelijk
wordt gemaakt van verbetering van
de (politie)organisatie. maar ook
een beroep wordt gedaan op de ver
antwoordelijkheid van elke Neder
lander. Met geld alleen ben je er
niet, betoogde de minister. Hij wil
het ook zoeken in een mentaliteits
verandering van de burger.
De minister bestreed in Amster
dam dat hij te veel nadruk legt op
'de verloedering van de maatschap
pij". "Door te stellen dat de grote
meerderheid van de bevolking
braaf is, afgezien van zaken als
zwartrijen en kleine heling" is het
ontkennen van de problemen, aldus
de minister. "Dan zijn we bezig de
ogen te sluiten".
banen zouden er volgens
Schaefer kunnen komen door de
bestaande werkgelegenheidsplan
nen voor de diverse doelgroepen
beter te benutten. Ruim 90.000 lang
durige werklozen, vrouwen, jonge
ren, etnische minderheden en ge
handicapten zouden door minder
regels en betere samenwerking op
lokaal niveau aan het werk kunnen
worden geholpen. In het gisteren
gepresenteerde werkvoorstel 'Werk
geven, werk nemen, werk samen',
worden door de projectgroep con
crete suggesties gedaan aan ge
meenten en regionale arbeidsvoor
zieningen voor het wegnemen van
belemmeringen om mensen aan de
slag te krijgen.
Zo wordt voorgesteld om de toe
latingseis voor banenpools te ver
soepelen. Nu moeten deelnemers
aan de plannen minstens drie jaar
werkloos zijn, maar in individuele
gevallen zou daarvan afgeweken
kunnen worden. Daarnaast zouden
behalve de overheid, ook maat
schappelijke organisaties en zelfs
het bedrijfsleven werkplekken voor
banenpools kunnen leveren.
Veel regelingen op het gebied van
de werkgelegenheid (banenpools,
jeugdwerkgarantieplannen) staan
los van elkaar. Door één loket in te
stellen waar werkzoekenden te
recht kunnen, wordt het bereik gro
ter en de afstemming beter, waar
door de kans dat iemand via een be
staande regeling of opleiding een
baan vindt, toeneemt. Ook door het
verminderen van de bureaucratie
en het maken van afspraken tussen
instanties als gemeente en werkge
vers en werknemers, kan beter wor
den gewerkt aan het actief aan een
baan helpen van mensen.
Een belangrijke rol hierbij spelen
de regionale arbeidsvoorzieningen
(RBA's), waarvan er sinds begin dit
jaar 28 actief zijn. De projectgroep
stelt voor twee van zulke RBA's aan
te wijzen, die met zo weinig moge
lijk regels en zoveel mogelijk be
leidsvrijheid moeten proberen de
werkloosheid in hun regio aan te
pakken. Als ze inderdaad met het
zelfde geld meer mensen aan het
werk kunnen krijgen, zou de rege
ring kunnen overwegen meer
RBA's grotere beleidsvrijheid te ge
ven. De projectgroep wil graag dat
een stedelijke en landelijke RBA
zich aanmelden voor dit experi
ment.
De ideeën en suggesties die in het
voorstel worden genoemd, moeten
volgens Schaefer de discussie en
besluitvorming bij gemeenten ver
der stimuleren. Over drie maanden
komt er een conferentie over dit on
derwerp. Tegen die tijd hoopt de
projectgroep ook de reactie van de
regering op het werkvoorstel gekre
gen te hebben.
DEN HAAG (ANP) - De werkgevers
en de vakbonden zien vooralsnog
weinig in een flexibele pensioen-
leeftijd. De bonden noemen het 'een
proefballonnetje, met het doel de
vut af te schaffen'. De coalitiepartij
en CDA en PvdA zijn daarentegen
positief over dit voorstel van staats
secretaris Ter Veld (sociale zaken).
Woordvoerder Vloemans van
werkgeversorganisatie het VNO
vindt dat Ter Veld zich niet moet
bemoeien met de pensioenen, om
dat die horen bij de arbeidsvoor
waarden. Werkgevers en werkne
mers hebben volgens hem bewezen
via de weg van overleg tot goede
voorzieningen te kunnen komen.
Bovendien voorziet hij grote pro
blemen. Mensen die de mogelijk
heid hebben om met vut te gaan,
kiezen meestal voor de vroegste
leeftijd waarop dit mogelijk wordt.
In de praktijk zal flexibele pensio
nering - kiezen voor een pensioen
leeftijd tussen 63 en 67 jaar - neerko
men op vervroeging van pensioen
met twee jaar.
Dit is gezien de vergrijzing van de
samenleving (meer bejaarden) én
de ontgroening (minder jonge men
sen) een ongewenste situatie. Nu al
zien bedrijven met lede ogen men
sen met kennis en ervaring te vroeg
vertrekken, aldus een woordvoer
der van het VNO.
De vakcentrale CNV en FNV noe
men het plan van Ter Veld 'voorba-
Caroussel-methode
Staatssecretaris Kosto (justitie) wil
nog dit jaar wettelijke maatregelen
nemen om een halt toe te roepen
aan de uitbraak van zware crimine
len. Kosto zei gisteravond in NCR-
V's Hier en Nu voorstander te zijn
van toepassing van de zogenaamde
caroussel-methode. Daarbij worden
vlucht-gevaarlijke gevangenen op
ongeregelde tijden van de ene naar
de andere gevangenis overge
bracht. Op die manier worden uit-
braak-pogingen met hulp van bui
tenaf bemoeilijkt.
Olifantskop
Het Rotterdams Natuurmuseum
heeft gisteren een bijzondere nieu
we aanwinst in zijn bezit gekregen.
Het gaat om een opgezette olifants
kop, compleet met slurf, oren en
slagtanden, uit Zimbabwe. De kop
van het dier, dat in Bulawayo ge
schoten en opgezet is, verkeert vol
gens een museumwoordvoerder in
goede conditie en werd anderhalve
week geleden tijdens een routine
controle in een Rotterdamse haven
loods ontdekt.
Opgeschort
De gemeenteraad van Anna Pau-
lowna heeft gisteravond besloten
om het besluit tot het voeren van
twee rechtsgedingen tegen burge
meester J. den Ouden en twee voor
malige wethouders een maand uit
te stellen. Met de procedures wil de
gemeenteraad de omstreden uitga
ven voor de kosten van een chauf
feur en voor te dure afscheidsca
deau^ aan twee voormalige wet
houders van het college terugvorde-
rig' en een 'proefballonnetje'. "Op
dit soort dingen zitten we niet te
wachten", aldus FNV-beleidsmede-
werker C. Driessen. CNV-bestuur-
der De Geus is verbaasd dat Ter
Veld deze uitspraken doet terwijl
het kabinet nog geen officiële reac
tie heeft gegeven op het in novem
ber 1990 uitgebrachte advies van de
SER (Sociaal-Economische Raad)
over de pensioenen. Hij vermoedt
dat Ter Veld er in feite op uit is de
vut ter discussie te stellen en uitein
delijk af te schaffen. "Ze heeft die
bedoeling alleen in een mooi pa
piertje verpakt", aldus de CNV-be-
stuurder.
Het CDA-kamerlid Paulis vindt
Ter Velds idee echter 'gezond' en
'passend in een tijdsbeeld waarin
grote behoefte bestaat aan flexibili
teit'. Zijn collega Van Zijl (PvdA)
beloofde eveneens zijn steun aan
'het opheffen van wettelijke belem
meringen' om flexibele pensione
ring te kunnen invoeren. Maar het
mag wat de PvdA-fractie niet zo zijn
dat mensen worden verplicht om of
eerder met pensioen te gaan of om
langer door te werken, aldus Van
Zijl.
Paulis verwacht dat ook de vut in
zijn huidige vorm de komende jaren
gaat verdwijnen. Hij pleit voor een
deeltijd-vut. Van Zijl zegt in te zien
dat de 'alsmaar duurder wordende'
vut de komende jaren nog sterker
onder druk komt te staan. Hij stelt
zich in deze kwestie vooralsnog
'neutraal' omdat het in de eerste
zaak van de sociale part-
betreft. De bonden hebben
overigens al aangekondigd dat zij
zich mordicus tegen het afschaffen
van de vut zullen verzetten.
Appeltern Een duikteam van de
Landmacht heeft gisteren zonder
succes in de Maas bij Appeltern ge
zicht naar voorwerpen die een aan
wijzing kunnen geven in de zaak
van de vermoorde kinderarts J.C.
Labruyere uit Hunmmelo. Het lijk
van de vrouw werd half maart op
deze plek aangetroffen. Sectie wees
uit dat ze was vermoord. De duikers
vonden tijdens hun speurtocht
slechts vier autowrakken. <fotoANP>
Rekenkamer eist zelfstudie van departementen
GRONINGEN (ANP) - De frac
tie van D66 is gisteravond uit de
formatie-onderhandelingen
voor het College van Gedepu
teerde Staten van de provincie
Groningen gestapt. D66 voerde
de onderhandelingen met
PvdA, CDA en WD. Breekpun
ten vormden de paragrafen over
milieu en werkgelegenheid en
over bestuurlijke vernieuwing.
"En we hadden het gevoel dat
we geen serieuze gesprekspart
ner vormden voor de overige
partijen", aldus lijsttrekker K.
van Doesen.
DEN HAAG (ANP/GPD) - De Re
kenkamer sluit zich nadrukkelijk
aan bij de commissie-Deetman
(staatkundige hervorming) die veel
meer aandacht wenst van de Twee
de Kamer voor systematische be
oordeling van wetten en regels. De
departementen moeten worden ge
dwongen worden meent het con
trole-orgaan om regelmatig rap
porten over de effecten van het
overheidsbeleid te maken.
Bovendien wil de Rekenkamer
de waarborg dat niet langer de helft
van rapporten over afgegeven over-
heidssubisies in de ambtelijke bu
reaula verdwijnt zonder dat er iets
mee gebeurt, zo staat in het Jaarver
slag van het controle-orgaan.
Daarnaast moet minister Dales
(binnenlandse zaken) van de Alge
mene Rekenkamer vaart zetten ach
ter het onderzoek naar de oorzaken
voor een nog steeds groeiende rijks
overheid. Volgend jaar komen er
bijvoorbeeld weer 3000 ambtenaren
bij.
En dat was niet de bedoeling. Niet
voor niets was er (een reeds afgeron
de) afslankingsoperatie; niet voor
niets staat er nog de 'grote efficiën
tie (een nieuwe poging om het amb-
tenarenbestand af te slanken) op
stapel. De groei bij de rijksoverheid
is volgens de rekenmeesters
dan ook "zeer onbevredigend". In
1988 drong de Rekenkamer al aan
op een studie naar het verschijnsel.
Ondanks toezeggingen van de vo
rige en huidige minister van bin
nenlandse zaken (Van Dijk en Da-
les) en druk vanuit de Tweede Ka
mer, is het onderzoek nog niet eens
begonnen. De Rekenkamer eist
voortvarendheid: er moet snel een
besluit worden genomen om de stu
die te starten.
Het controle-orgaan wil overi
gens zelf méér ambtenaren in dienst
nemen. Nu zijn er aldus het Jaar
verslag onvoldoende deskundi
gen in huis zodat dit jaar 1,75 mil
joen gulden betaald moet worden
voor het inhuren van externe des
kundigen. Ook in 1992 zal dat het
geval zijn. Oorzaak zijn de proble
men bij de werving van specialisten
zoals accountants.
Bij minister Dales (binnenlandse
zaken) zijn wel voorstellen gedaan
voor een personeelsuitbreiding
maar die zijn tot nu toe niet gehono
reerd. Ook kreeg de Rekenkamer
geen extra geld voor materiele uit
gaven. Het budget van de Rekenka
mer beliep in 1990 totaal 29 miljoen
waarvan 23,9 miljoen opging aan
personeelskosten.
Volgens het Jaarverslag van de
Rekenkamer heeft het ministerie
van volkshuisvesting de grootst
mogelijke moeite met de terugvor
dering van vele tientallen miljoenen
guldens teveel betaalde subsidie.
Het geld werd gebruikt om huizen
bouw mogelijk te maken op dure
grond.
Drie jaar geleden al bleek dat ge
meenten wel erg makkelijk waren
geweest met de berekeningen op
basis waarvan ze de subsidie vroe
gen. Maar een navorderingsactie
verloopt traag en heeft tot nu toe
nog maar 6,7 mihoen opgeleverd.
DEN HAAG (GPD) - Minister Kok
(financien) vindt dat het kabinet
deze zomer niet z'n toevlucht moet
nemen tot lastenverzwaringen om
de stijgende financiële problemen
het hoofd te bieden. De sociaal-de
mocratische vice-premier vreest dat
een verhoging van de lasten voor
burgers en bedrijven de toch al
kwakkelende economie alleen maar
verder beschadigt.
Kok zei dat gisteravond voor de
Avro-TV. Het kabinet staat deze zo
mer voor uiterst zware begrotings
besprekingen, omdat de economi
sche groei tegenvalt en de tussenba
lans al onvoldoende was om het fi
nancieringstekort terug te dringen.
Eerste berekeningen wijzen op een
gat van zes miljard gulden.
De PvdA-fractie in de Tweede
Kamer vindt juist wel dat extra las
tenverzwaringen gerechtvaardigd
zijn. Met zijn opmerkingen nam
Kok voor het eerst enigszins af
stand van die opvatting van zijn par
tijgenoten. Kok vreest dat belas
tingverhogingen de vVil om de Ionen
te matigen sterk ondermijnt en de
economie aantast
DEN HAAG (GPD) - Minister An-
driessen (economische zaken) ziet
mogelijkheden om de 1,1 miljard
gulden die door Nederland is geïn
vesteerd in de Duitse kernreactor
Kalkar, terug te krijgen. Ambtena
ren van Economische Zaken zijn
begonnen met het doorspitten van
alle Kalkar-dossiers.
Andriessen is inmiddels telefo
nisch door de Duitse minister voor
wetenschapsbeleid Riesenhuber of
ficieel op de hoogte gesteld van het
besluit Kalkar niet in gebruik te ne
men. Twee weken geleden lekte al
uit dat de snelle kweekreactor waar
schijnlijk zou worden gesloten, nog
voor ze ooit operationeel is gewor
den.
De kamerleden Tommei (D66) en
Fecnstra (PvdA) hebben An
driessen opheldering gevraagd over
de mogelijkheid om de 1,1 miljard
gulden uit Kalkar terug te krijgen.
Zij baseren zich daarbg op berich
ten van H. Damveld, verbonden aan
de universiteit van Groningen, dat
ons land niets van het Kalkar-geld
zal terugzien. Volgens Damveld be
staat er een brief uit 1973 waarin
geen afspraken staan over het te
rugvorderen van het Nederlandse
aandeel als Kalkar zou mislopen.
Een woordvoerster van An
driessen ontkende gisteren dat de
brief uit 1973 bestaat. In het stuk
wordt geen schadeclaim genoemd
voor het geval het met Kalkar mis
zou gaan. Volgens de zegsvrouwe
zou het onjuist zijn om bij de lange
geschiedenis van Kalkar uit te gaan
van één brief en daarop conclusies
te baseren.
DEN HAAG (GPD) - De PvdA heeft
haar verzet tegen het besluit van
staatssecretaris Heerma (VROM)
om voor kleine aanpassingen aan
woningen voor gehandicapten geen
subsidie meer te geven, ingeslikt.
Hiermee is een kamermeerderheid,
bestaande uit CDA en PvdA, vóór
het besluit van de bewindsman. Af
gelopen week wees de PvdA - zoals
de meeste partijen in de Kamer - het
besluit nog af. Heerma weigerde
echter zijn plan terug te draaien.
Onderzoek staatssecretaris Ter Veld (sociale zalven):
DEN HAAG (GPD) - Het creatief
gebruik van uitkeringen komt in de
meeste gevallen neer op fraude. Het
gaat daarbij vooral om zaken als bij
verdiensten, het hebben van vermo
gen en leefvormen. Dit blijkt uit een
onderzoek naar de manier waarop
gebruik wordt gemaakt van sociale
uitkeringen.
Staatssecretaris Ter Veld (sociale
zaken) heeft het rapport gisteren
naar de Kamer gezonden. Het on
derzoek was gericht op de Bij
standswet, de Rijksgroepsregeling
Werkloze Werknemers (RWW), het
bijstandsbesluit zelfstandigen en de
uitkeringsregelingen voor oudere
en arbeidsongeschikte werknemers
en zelfstandigen, de IOAW en de IO-
AZ. Concrete getallen staan niet in
het stuk.
Uit het onderzoek is gebleken dat
de instanties die sociale uitkeringen
onder beheer hebben, een grote in
vloed hebben op de mate waarin de
regelingen worden gebruikt In
sommige gemeenten worden de
mogelijkheden van een regeling op
timaal voor de uitkeringstrekker
benut, in anderen niet. Er zijn ook
gemeenten die regels en rechterlij
ke uitspraken overtreden.
In het rapport wordt gesteld dat
slechts weinig uitkeringstrekkers
zo goed van een regeling op de
hoogte zijn dat zij er alles uithalen
wat er in zit. Volgens de opstellers
van het rapport is er vrijwel altijd
sprake van fraude als een regeling
toch optimaal wordt gebruikt. Er
zijn ook geen aanwijzingen gevon
den dat bepaalde groepen jonge
ren, studenten, hoger opgeleiden,
zelfstandigen en mensen in vrije be
roepen) beter gebruik maken van
de mogelijkheden in een uitke
ringsregeling dan anderen.
Uit het onderzoek bleek wel dat
vooral bij het kiezen van een bepaal
de leefvorm gebruik gemaakt kan
worden van een uitkeringsregeling.
Het gaat dan meestal om de keuze
samenwonen of huwen, of het zo
aanpassen van leefomstandigheden
dat elk van de partners wordt beoor
deeld op een individuele in plaats
van een gehuwde situatie. Ander
vormen die gebruikt worden zijn:
bewust samenwonen voor enige
tijd terwijl een huwelijk al lang vast
staat of als samenwonende een be
roep doen op een regeling terwijl
men al lang van plan is langdurig bij
elkaar te blijven. Daarnaast blijken
gescheiden ouders soms bewust de
zorg voor de kinderen onder elkaar
te verdelen om zo beiden een hoge
re uitkering te krijgen of worden
speciale regelingen getroffen waar
door slechts een deel van de uitke
ring verhaald kan worden op de
echtgenoot die onderhoudsplicht
heeft.
Ook met bijverdiensten en ver
mogens wordt nogal eens gesjoe
meld. Zo kiezen werknemers soms
welbewust, in samenwerking met
de werkgever, voor een lager loon
om zo onder het sociaal minimum te
blijven en een uitkering zeker te
stellen. Hetzelfde kan worden be
reikt door af te zien van salarisver
hogingen. minder uren werken of
het splitsen van het loon in twee de
len: loon en vergoedingen.
Andere truc's met bijverdiensten
zijn: gedurende een bepaalde perio
de afzien van inkomsten of het recht
op een uitkering en het omzetten
van een deeltijdbaan in een full-ti
me baan in de eerste of laatste
maand van het jaar - als beslist
wordt over de hoogte van de uitke
ring. Soms ook laten mensen hun
ontslagvergoeding al uitbetalen ter
wijl ze nog werken.
Vermogen
Om hun vermogen zo veel mogelijk
onaangetast te laten, kiezen mensen
soms voor regelingen waarbij be
dragen worden uitgekeerd in niet
opvraagbare spaardeposito's of ver
zekeringpolissen. Ook gebeurt het
dat vermogen dat vrijkomt, meteen
in een huis wordt omgezet Zo blijft
ook een deel van het vermogen bui
ten beschouwing voor de uitkering.
Krakers kunnen door het afslui
ten van overeenkomsten met wo
ningeigenaren voorkomen dat hun
uitkering wordt gekort voor woon
kosten. Door buiten normale ar
beidsuren te gaan studeren kunnen
de bijstandsuitkeringen en de
RWW-uitkering gehandhaafd blij
ven. Uit het onderzoek bleek voorts
dat zelfstandigen via creatief boek
houden ervoor kunnen zorgen dat
leningen deels om niet worden ver
strekt. Dat is gunstig voor de uitke
ring. Een RWW'er kan door het be
perkt starten met eigen activiteiten
ook langer zijn uitkering behouden.
Ook wordt gebruik gemaakt van
de regeling dat mensen met de Ne
derlandse nationaliteit, die zich op
nieuw hier vestigen, meteen recht
hebben op een uitkering als ze niet
in hun levensonderhoud kunnen
voorzien. Het is daarbij niet nodig
dan men al eerder hier woonde. Een
andere optie die veel gebruikt
wordt is het pas melden van defini
tief vertrek naar het buitenland of
remigratie, nadat bepaalde termij
nen die in de wet staan zijn verstre
ken. Zo kan de uitkering kunstma
tig gerekt worden.
