Leiden luisterrijk
museum rijker
Merkwaardige
verzameling
'naar Van Gogh'
DINSDAG 26 MAART 1991
KUNST
PAGINA 19
ALLE OSCARWINNAARS
LOS ANGELES - "AND THE WINNERS ARE...". De winnaars van de
63e jaarlijkse Academy Awards, de Oscars, uitgereikt in het Shrine
auditorium in Los Angeles:
Beste film: 'Dances with wolves'.
Beste acteur: Jeremy Irons ('Reversal of fortune').
Beste actrice: Kathy Bates ('Misery').
Beste regisseur: Kevin Costner ('Dances with wolves').
Beste mannelijke bijrol: Joe Pesci ('Goodfellas').
Beste vrouwelijke bijrol: Whoopi Golfberg ('Ghost').
Beste camerawerk: Deam Semler ('Dances with wolves').
Beste oorspronkelijke scenario: Bruce Joel Rubin ('Ghost').
Beste bewerkte scenario: Michael Blake ('Dances with wolves').
Beste buitenlandse film: 'Journey of Hope' (Zwitserland).
Beste filmmuziek: 'Dances with wolves' van John Barry.
Beste titelsong: 'Sooner or later' uit 'Dick Tracey' van Stephen
Sondheim.
Beste montage: 'Dances with wolves' door Neil Travis.
Beste geluid: 'Dances with wolves' (Russell Williams II, Jeffrey Perkins,
Bill W. Benton, Greg Watkins).
Beste speciale geluidseffecten: 'The Hunt for Red October' (Cecelia
Hall, George Watters II).
Beste speciale filmeffecten: 'Total Recall' (Eric Brevig, Rob Bottin, Tim
McGovem, Alex Funke).
Beste artistieke directie: 'Dick Tracy' (Richard Sylbert, Rick Simpson).
Beste lange documentaire: 'American Dream'.
Beste korte documentaire: 'Days of waiting'.
Beste korte film: 'The lunch date'.
Beste korte animatiefilm: 'Creature Comforts'.
Beste kostuums: 'Cyrano de Bergerac* (Franca Squarciapino).
Beste make-up: 'Dick Tracy' (John Caglionejr., Doug Drexler).
SPECIALE PRIJZEN:
voor de broers Louis en Auguste Lumière, uitvinders van de cinema,
voor de actrices Myrna Loy en Sophia Loren voor hun gehele oeuvre,
voor de producenten Richard Zanuck en David Brown voor hun gehele
voor de film 'Total Recall' van Paul Verhoeven vanwege zijn speciale
effecten,
voor Stefan Kudelski vanwege de uitvindiog van het procédé voor het
opnemen van geluid.
Kunsthandelaar blij met ontdekking Rembrandt
'Zoiets verwacht je niet in Broek op Langedijk'
BROEK OP LANGEDIJK - "Eerst
een wodka... en dan naar huis bel
len". Esther van Joolen uit Gronin
gen ziet nog wat bleekjes. Ze heeft
een Rembrandt in haar handen. De
ets van de meester, die zij op een
taxatiemiddag voor opnamen van
het AVRO-programma 'Tussen
Kunst en Kitsch' heeft meegeno
men, is 8.000 gulden waard. Dat
heeft Rembrandt-kenner Th. Lau-
rentius uit Voorschoten haar even
tevoren verteld, terwijl de camera's
zoemden en presentator Cees van
Drongelen wat vragen stelde. Op 1
april komt de ontdekking van die
middag ongetwijfeld op de televi-
Esther van Joolen dacht al dat het
werkje een echte Rembrandt was,
want ze had dezelfde afbeelding in
een catalogus gezien en daar stond
bij wie de maker was. Een antiquair
heeft de ets een keer onder ogen ge
kregen en schatte de waarde ervan
toen op ongeveer 800 gulden. "Maar
ja, die man wilde hem zelf kopen en
ik kon me zo voorstellen dat hü
geen al te hoge schatting opgaf. Je
bent wel gek als je zoiets aan de eer
ste bieder verkoopt. Dat ie zoveel
waard is had ik natuurlijk ook weer
niet verwacht. Hij is trouwens met
van mij hoor, maar van mijn oom uit
Amsterdam. Die heeft hem weer
van zijn vader gekregen en hoe die
eraan komt is ons een raadsel. Het
zat tussen nog meer oude tekenin
gen".
Laurentius wordt beschouwd als
de autoriteit by uitstek als het over
tekeningen en etsen van Rem
brandt gaat. Nu hij de ets heeft geï
dentificeerd is er geen twijfel meer
over mogelijk. De Rembrandt is,
zoals dat heet, officieel ontdekt. De
ets had volgens Laurentius veel
meer kunnen opbrengen.
"Het is jammer, maar dit exem
plaar is te kort afgesneden, langs al
le randen en binnen de tekening.
Anders was het wel 40.000 gulden
waard geweest", zegt Laurentius.
"Het is net als met bijzondere post
zegels waar de kartelmes vanaf zijn.
Dat scheelt enorm in prijs. Verder
was het een puntgave ets. Op mooi
papier en goed gedrukt".
Volgens Laurentius is de afbeel-
ding de enige illustratie die ooit van
Rembrandt in een boek is versche
nen. De titel van de ets is 'Het Schip
van Fortuin' en het stond in een
boek van E. Herckmans over de zee
vaart. "De ets is gemaakt in 1633. Ik
denk dat er ongeveer 500 afbeeldin
gen van zijn gedrukt. Zelf heb ik er
ook een in huis. Het was geen enkel
probleem voor mij om de ets te her
kennen. Die prenten kennen wij uit
ons hoofd. De signatuur is wegge
krast, want dat was gebruikelijk in
boekillustraties in die tijd. Maar het
is een echte, daar is geen twijfel
over mogelijk".
Rembrandts duiken maar zelden
op tijdens een aflevering van Tus
sen Kunst en Kitsch'. Laurentius:
"De laatste was vorig jaar tijdens
opnamen in Delft geloof ik. Dat was
een veel mooiere dan die van van
daag en die schatte ik toen wel op
60.000 gulden. Ik ben er toch hart
stikke blij mee. Het is gek, de hele
dag zie je niets. Boeken, optica en
alle mensen brengen hun oude bij
bel mee. En vandaag heb ik wel
twintig mensen langs gehad die
dachten dat ze een Rembrandt had
den. Maar 19 keer was die gewoon
van de kalender gescheurd. En dan
komt daar ineens dat meisje met
een echte Rembrandt. Dat had ik
echt nooit gedacht in Broek op Lan
gedijk".
Carmen in de Paasvakantie
LEIDEN - In de Kapelzaal van het K&O-gebouw spelen op woensdag 3
april, midden in de Paasvakantie, Ray Broersma en Barbara Winkler (van
de Stichting Buitenspelen) de kinderproduktie 'Carmen'. Het verhaal is
gebaseerd op de gelijknamige opera van Bizet (en op het verhaal van Pros
per Mérimée).
Barcelona, stad van moderne kunst
LEIDEN - De bekende kunsthistoricus Erik Kreytz houdt op donderdag
28 maart in de Kapelzaal van K&O een dialezing over 'Barcelona, baker
mat van de moderne kunst'.
De Catalaanse stad Barcelona heeft in het begin van deze eeuw een be
langrijke kunstzinnige bloeiperiode doorgemaakt. Gaudi en Berenguer
werkten er aan hun fantastische architectuur, terwijl de schilders Miro.en
Picasso de stad tot hun woonplaats hadden gemaakt. Op deze ontwikke
lingen zal Kreytz nader ingaan.
Tot voor enkele jaren terug was
het Museum Boerhaave gehuisvest
in een gebouw aan de Steenstraat,
het oude academisch ziekenhuis.
De behuizing was zo krap dat nog
geen 5 procent van de collectie ge
toond kon worden. Al een flink aan
tal jaren geleden liet de directie van
het museum het oog vallen op een
ruimere en historisch passende be
huizing in de Leidse binnenstad:
het Caeciliagasthuis. Van oor
sprong een vrouwenklooster dat la
ter onder meer dienst deed als pest
en dolhuis.
Het was in dit gebouw waar ook
de befaamde medicus Herman
Boerhaave zijn klinisch onderwijs
gaf aan medische studenten. Hoe
wel het gebouw door de jaren Jieen
nog tal van andere bestemmingen
kreeg bleef de naam van Boerhaave
verbonden met het complex, in de
volksmond Boerhaavezalen gehe
ten.
De afgelopen tientallen jaren ver
keerden de gebouwen in zeer bouw
vallige staat. Plannen om het com
plex op de te knappen waren er in
overvloed. De koningin en tal van
hotemetoten werden langs de
bouwvallen gevoerd om de nodige
gelden bij elkaar te krijgen. Maar,
het zou nog tot 1984 duren voordat
Burgemeester Goekoop bood minister d'Ancona een schilderij aan van het Boerhaave Museum van vóór de res
tauratie. Het schilderij, van Gerard de Reus, krijgt een plek in de hal van het museum. (toto Hieico Kuipers)
ven uit het verleden uitvoeren. En
er zijn bekende bezienswaardighe
den zoals de grote magneet van Ka-
merlingh Onnes, "Heel belangrijk
voor het opa-effect", zoals directeur
Veeneman van het museum dat uit
drukt. Waarmee hij maar gezegd wil
hebben dat voor opa's met kleinkin
deren heel wat spectaculairs te zien
valt in het Museum Boerhaave.
Tot de toppers van het museum
behoren Leeuwenhoeks beroemde
microscopen en vroege slingeruur
werken naar de uitvinding van
Christiaan Huygens. Ook de jongste
geschiedenis komt aan bod, bij
voorbeeld in prototypes van moder
ne medische apparatuur, zoals de
eerste hart-longmachine uit 1948 en
de kunstnier waarmee in 1943 de
eerste nierdialyse werd uitgevoerd.
De collectie van het museum
Boerhaave kan zich meten met de
belangrijkste buitenlandse weten
schapsmusea in Londen, München
of Parijs. "Leiden heeft er een schit
terend museum in de wereldtop bij-
gekregen", zei burgemeester Goe
koop gisteren, tijdens de officiële
opening. Minister d'Aribona (WVC)
verklaarde dat deze stad nu nog
meer reden heeft om piet gepaste
trots het predikaat 'Leiden Muse-
umstad' te voeren. De minister
bracht ook een cadeau mee: zij zal,
in samenspraak met de museumdi
rectie, een kunstenaar opdracht ge
ven een kunstwerk te ontwerpen
voor op het Vrouwenkerkplein voor
de ingang van het museum.
Vanochtend om 10 uur opende
het museum de deuren voor het pu
bliek. Burgemeester Goekoop ver
zekerde dat de gemeente er alles
aan heeft gedaan om alle bordjes
Boerhaave richting museum te zet
ten. De museumdirectie verwacht
dat jaarlijks zo'n 50.000 mensen het
vernieuwde rijksmuseum zullen be
zoeken.
De Britse acteur Jeremy Irons glundert terwijl hij zijn Oscar - voor de bes
te mannelijke hoofdrol in de film 'Reversal of Fortune'- aan de pers toont.
(foto »p>
WASSENAAR Een merkwaardi
ge tentoonstelling is momenteel te
zien in Wassenaar. Tien Chileense
kunstenaars kregen opdracht werk
te maken 'in de geest van' Vincent
van Gogh. ter gelegenheid van zijn
honderdste sterfdag. De tentoon
stelling was vorig jaar al te zien inde
galerie van de stichting Buiten-Eu-
ropese Kunst in Den Haag en dient
onder meer ter promotie van het
Chili 'na de overwinning op de Ver
duistering'.
Dat het niet de eerste de beste
kunstenaars zijn is duidelijk, want
er zijn heel mooie werken bij. Een
groot deel van hen verwerkt typi
sche Van Gogh-thema's als zonne
bloemen, tarwevelden, eenper
soonsbedden en scherpe zelfpor
tretten, precies nageschilderd van
zijn werk, alleen opgenomen in een
groter geheel van eigen hand.
Nemesio Antunez bijvoorbeeld
schildert een zonnebloem naar de
randen toe in vlammen als symbool
van het vuur dat de energie van Van
Gogh zo snel opbrandde, verder
toont het werk de deur en het be
roemde eenpersoonsbed uit het
schilderij van zijn kamer in Arles.
Dit schilderij van Van Gogh komt
ook voor in een vijfdelig werk van
Francisco Smythe, hij neemt het op
in het geheel van een groot woest
geschilderd geel doek, twee kleine
doeken in blauw en geel en een kale
boomstam, en weet zo het tempera
ment van Van Gogh te vangen, hoe
wel deze laatste zelf vermoedelijk
zou denken dat de schilder nog
moest beginnen.
Jose Balmes verbindt een schil
derijtje van een tarweveld in de lin
ker bovenhoek van zijn werk via
een tekst over een reis door tarwe
velden en de dichter Enrique Lihn,
die ze bezong, met een Kiefer-achti-
ge verzameling van de elementen
van dit onderwerp: verschillende
kleuren aarde en stro.
Enkelen van hen, als Roser Bru,
Patricia Israel en Eduardo Gar-
reaud benaderen meer de naargees
tige kant van het leven van Van
Gogh. het afgesneden oor, zijn geld
gebrek, de eenzaamheid en het
pistool waarmee hij een einde
maakte aan zijn leven. Vooral Gar-
reaud doet dat op heel persoonlijke
wijze in een watje zou kunnen noe
men kubistisch-impressionistisch
drieluik. Ook een schilderij van En
rique Matthey is alles behalve vro
lijk, hü schildert de onderste helft
van het doek in een demonisch tafe
reel, dat ik wel eens bü Oosteurope-
se schilders heb gezien; de bovenste
helft is even akelig Amerikaans,
met een verpleegster met jarretel
les, nepkaarsjes, een roos, iets op
sterk water en een televisie met een
Ujdens beeld.
Anderen als Bororo en Pablo Do-
minquez schilderen slechts 'in de
geest van' Van Gogh. het werk van
Dominquez oogt vrij onnozel: ca
deautjes, ballonnen en een taart met
honderd kaarsjes, maar misschien
dat Van Gogh die het liefst zou heb
ben gehad, h§t is tenslotte al weer
büna zün geboortedag (30 maart).
Alles bü elkaar een merkwaardi
ge tentoonstelling, temeer omdat de
kunstenaars slechts zün ingegaan
op de uiterlijke vormen van het
werk van Van Gogh en geen van
hen iets gedaan heeft met wat hem
dreef: zün maatschappü-kritische
en artistieke oorspronkelgkheids-
streven.
EDWINE FELSER
Anorexia nervosa
De Franstalige theatergroep
Compagnie Theatre Temps speelt
morgen Le pavilion des enfants
fous in de Leidse Schouwburg aan
de Oude Vest. Het stuk is een
bewerking van een boek van de
Franse schrijfster Valérie Valere en
gaat over een 15-jarig meisje dat in
een inrichting verblijft vanwege de
ziekte anorexia nervosa. Aanvang
20.15 uur.
Riskante terugkeer
De theatergroep Art&Pro is op
woensdag 27 en donderdag 28
maart te zien in het LAK-theater
aan de Cleveringaplaats in Leiden
met Toeval. Voorval. Hoe riskant is
het, om terug te keren naar de stad
waar je vandaan komt? Rondom dit
gegeven heeft regisseur Frans
Strijards een machinerie gebouwd
van conflicten en betekenissen. Een
simpel bezoek blijkt duistere
consequenties te hebben... Aanvang
20.30 uur.
One-woman show
Marjol Flore brengt op donderdag
28 maart in de Leidse Schouwburg
aan de Oude Vest haar nieuwe
theatershow Marjol gaat vreemd.
Het is een expressieve, sterke one-
woman show met overwegend
Nederlands repertoire dat voor
haar werd geschreven door o.a.
Jaap Bakker, Rients Gratama en
Friso Wiegersma. Aanvang 20.15
Eén won de toto
In 1968 fotografeerde Ander
Toeval. Voorval, is het stuk van Art&Pro over terugkeer naar de stad waar je vandaan komt. «oio Reyn van
Koolwijk)
Petersen in het Hamburgse Café
Lehmitz dieven, hoeren,
travestieten en pooiers. Naast
vertwijfeling kenden ze ook hoop en
intens plezier. Toen Petersen er acht
jaar later terugkeerde, bleken de
stamgasten allemaal verdwenen te
zijn, behalve één die de toto won. De
theatergroep Carver, met Jim van
der Woude, beeldt op vrijdag 29 en
zaterdag 30 maart om 20.30 uur het
leven in dit eigenaardige café uit in
het LAK-theater in Leiden.
Uitgerekend die éne
In de Leidse Schouwburg wordt op
vrijdag 29 maart (aanvang 20.15
uur) een reprise gespeeld van de
bizarre komedie van Haye van der
Heyden: Jaloezieën. Annet
Nieuwenhuijzen speelt de rol van
een moeder die kort tevoren weduwe
is geworden en intrekt bij haar
dochter (Trudy Labij) en
schoonzoon (Edwin de Vries). Tot
overmaat van ramp begint ze ook
nog een affaire met uitgerekend die
éne man (Allard van der Scheer).
Credit cards
De samenwerking van mime-speler
Rob van Houten en de
marionettenman Feike Boschma
heeft het programma On the road
opgeleverd, dat zaterdag 30 maart
in het Park Theater in Alphen aan
den Rijn te zien is. In deze
voorstelling worden de zaken
omgedraaid: reigers hebben credit
cards, uit geldautomaten rollen
kroketten en bij automatieken is
geld te halen. De twee performers
werken al heel lang samen en tonen
hun kunsten vanaf 20.30 uur.
Stradivarius
De violiste Vera Beths en de pianist
Stanley Hoogland verzorgen op
zondag 31 maart om 11.30 uur in de
Marjol Flore brengt in haar one-woman show een Nederlands pro
gramma.
foyer van de Stadsgehoorzaal aan
de Leidse Breestraat een
koffieconcert. Op het programma
staan werken van W.A. Mozart, F.
Schubert en L. van Beethoven. Vera
Beths heeft een grote reputatie als
soliste en als speelster van
kamermuziek. Zij bespeelt een
stradivarius uit 1727. Stanley
Hoogland i$ bekend geworden als
solist op authentieke
hammerklavieren.
Vernieuwd Boerhaave opent zijn poorten voor publiel<
LEIDEN Het vernieuwde
Museum Boerhaave heeft
gisteren de poorten geopend
voor het publiek. Drie jaar
lang is het museum gesloten
geweest om te verhuizen en
het nieuwe gebouw, aan de
Lange St. Agnietenstraat, in
te richten. Het resultaat mag
gezien worden. Het ver
nieuwde Boerhaave is een
museum van grootse, inter
nationale allure met één der
belangrijkste collecties op
het gebied van de natuurwe
tenschappen en de genees
kunde.
Museum Boerhaave, de jongste van
de Leidse rijksmusea, werd in 1928
opgericht door de fysicus C.A
Crommelin en de zoöloog C.J. van
der Klaauw, beiden werkzaam aan
de Leidse universiteit. Uit bezorgd
heid om het voortbestaan van waar
devolle oude instrumenten, die op
zolders en in kasten werden aange
troffen, stichtten zü het Nederlands
Historisch Natuurwetenschappe
lijk Museum.
een begin werd gemaakt met de res
tauratie van het complex dat werd
aangevuld met enkele nieuwe ge
bouwen.
Na de oplevering, in 1987, is inten
sief gewerkt aan de inrichting van
het museum. Met de restauratie,
nieuwbouw en inrichting is een to
taalbedrag gemoeid geweest van 26
miljoen gulden.
In de nieuwe behuizing beschikt
het museum over ruim 2000 vier
kante meter tentoonstellingsruim
te, ongeveer vijf keer zoveel als in
het vroegere gebouw, verdeeld over
twee verdiepingen rond een bin
nentuin. Door de 23 onderling zeer
verschillende ruimtes maakt de be
zoeker een rondgang langs vijf eeu
wen natuurwetenschap en genees
kunde in Nederland. Een rondgang
die begint en eindigt bij het gere
construeerde anatomisch theater.
Proeven
Het Museum Boerhaave is zeker
geen gemakkelijk museum. Maar,
er is veel aan gedaan om de weten
schappelijke collectie zo toeganke
lijk mogelijk te maken voor een
breed publiek. Zo kan de bezoeker
in een speciale 'doe-tentoonstelling'
eigenhandig natuurkundige proe-
