Nu of nooit
Forse stijging van
prijzen Sovjetunie
Namibia is Zuid-Afrika ver vooruit
Onrust neemt verder toe
'Mensenrechten koppelen
aan ontwikkelingshulp'
Kurden: wereld moet
ramp Irak voorkomen
Wanbetalers krijgen
geen wapens van VS
Geen amnestie spionnen
Polaroid
WOENSDAG 20 MAART 1991
BUITENLAND
PAGINA 7
MOSKOU/WASHINGTON (GPD/AFP/AP) De maatschappelijke onrust in de Sovjetu
nie is verder toegenomen door forse prijsverhogingen die gisteren per decreet zijn aange
kondigd door president Gorbatsjov. Volgens zegslieden in de Oekraine en het Siberische
Koezbass breiden bovendien de mijnstakingen zich nog steeds uit.
De prijsverhogingen kunnen oplo
pen tot honderd procent en worden
slechts gedeeltelijk gedekt door de
prijscompensatie die vandaag al
wordt uitbetaald. Premier Pavlov
zei gisteren in het tv-journaal Vrem-
ja (Tijd) dat de prijsverhogingen
tussen de 'eerste personen' van alle
ADVERTENTIE
Schuldig
De jury van een rechtbank in Miami
heeft gisteren Brian Davidow en
William Saldarriaga - naast exleider
Noriega van Panama betrokken bij
een samenzwering en drugshandel
schuldig verklaard. De strafmaat
moet nog worden bepaald, maar
beiden kunnen veroordeeld worden
tot maximaal 40 jaar gevangenis
straf en een boete van 500.000 dol
lar. (Rtr)
Israëlische actie
Bij een aanval van de Israëlische
luchtmacht op een kamp van de
Palestijnse guerrillagroep PFLP-
GC in Libanon zijn volgens de Liba
nese politie gisteren minstens 16
mensen gewond geraakt. De basis
aan de oostelijke rand van het
vluchtelingenkamp Ein el-Hilweh
bij Sidon werd aangevallen door
vier Israëlische toestellen, die elk
een raket afvuurden. (AP)
Opvolger
Secretaris-generaal Perez de Cuel-
lar van de Verenigde Naties heeft
gisteren gezegd dat hij het liefst wil
worden opgevolgd door een Afri
kaanse diplomaat. Zijn ambtster
mijn loopt op 31 december af. Perez
de Cuellar wees erop dat Afrika in
de 45 jaar dat de VN bestaan nog
nooit een secretaris-generaal heeft
geleverd. (IPS)
Aanslagen
De twee Belgen die gisteren in Co
lombia zijn gearresteerd, waren van
plan volgende week aanslagen te
plegen tegen niet nader aangeduide
Colombiaanse regeringsfunctiona
rissen. De Colombiaanse veilig
heidsdienst heeft dit bekendge
maakt. De twee Belgen, Philippe
Lacroix en Marc van Dam, werden
gezocht wegens een groot aantal
misdrijven, waaronder de ontvoe
ring van de Belgische politicus Paul
Vanden Boeynants, in januari 1989.
(IPS)
Onder voorwaarde
nistische Partij PKI, die sinds de
mislukte staatsgreep van 1965 Indo
nesië zijn ontvlucht, mogen alleen
terugkeren wanneer zij voor de
rechtbank verantwoording afleg
gen voor hun daden. De coördine
rend minister voor politieke en vei
ligheidszaken, admiraal Sudomo,
heeft dit gisteren in Jakarta be
kendgemaakt. (GPD)
Deze week vrij
De westerse gijzelaars die in Liba
non worden vastgehouden komen
vrijdag vrij, zo heeft het in christe
lijk Oost-Bayrut verschijnende dag
blad Ad-Diyar vandaag gemeld. In
een artikel op de voorpagina zei de
krant dat de zes Amerikanen die in
Libanon gegijzeld worden gehou
den zullen worden vrijgelaten in
een niet nader aangeduid hotel in
Bayrut. De krant zei het bericht te
baseren op verklaringen van goed
ingelichte zegslieden. (AP)
Vredesbespreking
De eind vorige week begonnen vre
desbesprekingen in Liberia zijn gis
teren vastgelopen op procedurele
kwesties toen afgevaardigden van
Charles Taylor, de belangrijkste op
standelingenleider, bezwaar maak
ten tegen de samenstelling van twee
commissies. Waarnemers betwijfe
len of het mogelijk is binnen afzien
bare tijd een einde te maken aan de
burgeroorlog. (UPI)
republieken zijn overeengekomen.
Dit lijkt echter in tegenspraak met
het feit dat de maatregel per presi
dentieel decreet wordt doorgevoerd
en met de tegenstand die vanuit ver
schillende republieken eerder was
geuit.
Volgens Pavlov kan de overgang
naar een vrije-markteconomie niet
zonder prijsverhogingen worden
gemaakt. "Geen enkele onderne
ming kan produceren zonder winst.
De staatssubsidies aan de bedrijven
moeten worden afgeschaft, ze kos
ten de staat nu jaarlijks 225 miljard
roebel", aldus Pavlov.
De mijnstakingen in grote edelen
van de Sovjetunie gaan door on
danks beperkte concessies van de
regering, zoals het optrekken
de lonen. De stakers hebben laten
weten pas te stoppen als al hun ei
sen, waaronder het vertrek van Gor
batsjov, zijn ingewilligd. Volgens
de Onafhankelijke Mijnwerkers-
bond hebben al bijna 300.000 van de
1,2 miljoen mijnwerkers het werk
neergelegd.
Het Kremlin heeft gisteren tevre
den gereageerd op de voorlopige re
sultaten van de zondag gehouden
volksstemming over de toekomsti
ge eenheid van de Sovjetunie. "Dit
referendum legt de basis voor toe
komstige democratische hervor
mingen, voor perestrojka", aldus
Grigory Revenko, een naaste advi
seur van Gorbatsjov.
gekozen. Gorbatsjov heeft zich te
gen dit idee uitgesproken van zijn
grote tegenstrever Jeltsin.
BRUSSEL (ANP) - EG-commis-
saris voor ontwikkelingssamen
werking Manuel Marin wil naar
Nederlands voorbeeld de toeken
ning van hulp koppelen aan eer
biediging van de mensenrechten
en de democratisering in het ont
vangende land.
Marin verwees gisteren naar de
in september vorig jaar door mi
nister Pronk gepresenteerde nota
'Een wereld van verschil'. In de
nota, die intussen enigszins ge
wijzigd door de Tweede Kamer is
aanvaard, staat dat mensenrech
ten moeten worden meegewogen
bij het verstrekken van ontwikke
lingshulp.
De Spaanse
met zijn idee - van een formeel
voorstel voor een aanbeveling is
nog geen sprake - naar zijn zeggen
een aanzet geven tot een discussie
tussen de raad van ministers en
het Europees Parlement. De on
middellijke aanleiding is de uit-
bouw van de EG tot een Europese
Politieke Unie met een gemeen
schappelijk buitenlands en vei
ligheidsbeleid. Ontwikkelingssa
menwerking moet daar ook deel
van uitmaken.
Het uitgangspunt is niet landen
die de mensenrechten schenden
of een loopje nemen met de de
mocratie te straffen door de hulp
op te schorten. Marin verkiest een
positieve benadering door de be
trokken landen via een "perma
nente dialoog" ervan te overtui
gen dat ze de mensenrechten
moeten eerbiedigen.
Dezelfde criteria gaan wat hem
betreft op voor de ontwikkelings
relatie tussen de EG en landen in
het Midden-Oosten. Maar de com
missaris erkent daarbij dat er ver
schillen kunnen zijn in het tempo
van democratisering en er consti
tutionele en institutionele ver
schillen kunnen zijn. Niettemin
moet de bevolking bij het proces
worden betrokken. Toch wil Ma
rin eventuele opschorting van de
hulp niet uitsluiten als een land
de mensenrechten aan zijn laars
lapt. De commissie voert wat dat
betreft nu nog een hap-snapbe-
leid. Zo schortte zij vorig jaar de
ontwikkelingshulp met Sudan op
vanwege schendingen van de
mensenrechten, terwijl de nood
hulp gewoon doorgaat.
In het Lome-IV-akkoord is een
artikel over de mensenrechten
opgenomen maar dat geeft geen
juridische basis om sancties te ne
men. Het akkoord omvat 69 lan
den in Afrika, het Canbisch ge
bied (waaronder Suriname) en de
Stille Oceaan Eind 1989 werd na
lang touwtrekken de vierde over
eenkomst ondertekend waarmee
voor de periode 1991-95 28 miljard
gulden is gemoeid.
Daarnaast verstrekt de EG jaar
lijks 1,16 miljard gulden aan lan
den in Azie en Latijns-Amenka.
Los daarvan wordt aan ontwikke
lingslanden humanitaire hulp,
zoals voedsel of medicijnen, ver
strekt. Overigens heeft de EG wel
een koppeling gelegd tussen poli
tieke hervormingen en de hulp
verlening aan Oost-Europa.
Volgens de voorlopige uitslag, ge- ben gehad.
baseerd op tellingen in ongeveer de
helft van de stemdistricten, geeft
77,3 procent van de kiezers steun
aan Gorbatsjovs opvatting over een
federatieve Sovjet-staat. Daarin
krijgen de republieken grote zelf
standigheid, maar worden belang
rijke beslissingen genomen door
het Kremlin. Van de 178 miljoen
kiesgerechtigden in het land heeft
74 procent zijn stem uitgebracht.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken verklaarde gis
teren dat hoeveel Sovjets ook de
voorkeur lijken te hebben gegeven
aan behoud van de Sovjetunie, het
referendum van zondag geen ant
woord heeft gegeven op de vraag
naar de betrekkingen tussen Mos
kou en de republieken.
Het voor Gorbatsjov gematigd
positieve beeld wordt deels teniet
gedaan door de antwoorden op de
referendumvragen die in de groot
ste republieken Rusland en de Oek
raine aan de kiezers zijn voorgelegd.
Zo zou in de Russische Federatie 71
procent van de kiezers van mening
zijn dat de president van deze repu
bliek voortaan rechtstreeks wordt
LIMA Een medewerker van het Peruaanse ministerie van gezondheid ontsmet een klaslokaal van een staats
school nadat de slechte sanitaire voorzieningen in Peru de verspreiding van cholera en tuberculose tot gevolg heb-
Ifoto EPA)
ADVERTENTIE
WASHINGTON (AP) De Ameri- Arabische Emiraten (VAE). Beide
kaanse Senaat heeft gisteren verde- landen willen voor 35 miljard gul-
e wapenverkopen geblokkeerd aan den aan Amerikaans wapentuig ko-
jard gulden vrij
BONN (AP) De Duitse regering heeft gisteren onder druk van de pu
blieke opinie besloten af te zien van een amnestieregeling voor voor
malige Oostduitse spionnen. Sinds vorige zomer werd op regeringsni
veau gesproken over een dergelijke maatregel, zowel om praktische re
denen als om redenen van staatsveiligheid. Het verzet ertegen nam
evenwel eerder toe dan af en dat gaf uiteindelijk de doorslag, aldus
woordvoerder van het ministerie van justitie Jürgen Schmid.
Schmid zei dat onder de Duitse bevolking geen algemene bereidheid
was gebleken de amnestie te accepteren. Vooral in de vroegere DDR
bestond veel verzet tegen de voorgenomen maatregel.
Het besluit betekent dat honderden, wellicht duizenden mensen
kunnen worden vervolgd voor activiteiten die zij hebben verricht in
opdracht van de vroegere Stasi, het Oostduitse ministerie van staats
veiligheid.
Volgens schattingen van het ministerie van justitie hebben 3000
mensen voor de Stasi gespioneerd. Een nog veel groter aantal anderen
deed "officieus" dienst als informant.
i die zijn gemaakt i:
log tegen Irak. Daarvan moet 28 mil
jard gulden worden opgebacht door
de Amerikaanse belastingbetaler.
De rest wordt verwacht uit het bui
tenland.
Volgens de voorzitter van de be
stedingscommissie van de senaat,
Robert Byrd, hebben de bondgeno
ten tot nu toe slechts 47,6 miljard
betaald van de in totaal beloofde 101
miljard gulden: "We zijn meer dan
alleen maar verontrust om dit soort
vertragingen waar te nemen en aan
het lijntje te worden gehouden door
landen waarvan wij de verdediging
op ons hebben genomen zonder
vragen te stellen".
Het debat in de Senaat valt samen
met berichten dat Duitsland zich
niet wil houden aan de toegezegde
hulp van 12,3 miljard gulden. Duits
land zou het geld veel te hard nodig
hebben voor de oplossing van bin
nenlandse problemen. De Ameri
kaanse president ontkent deze ge
ruchten, zo zei de woordvoerder
van het Huis van Afgevaardigden,
Thomas Foley, na een onderhoud
met Bush.
Het verbod op de wapenverkoop
zal in het bijzonder hard aankomen
in Saudi-Arabië en de Verenigde
de kosten te rapport weigerde de VAE onlangs
13 miljard gulden
ADVERTENTIE
NICOSIA (AP) - Een woordvoer
der van het Kurdische verzet heeft
gisteren in de Syrische hoofdstad
Damascus de Verenigde Staten, de
Sovjetunie, Groot-Brittannië en
Frankrijk opgeroepen in te grijpen
"om een ramp voor het Iraakse volk
te voorkomen". Volgens Jalal Tala-
bani van de Patriottische Unie van
Kurdistan (PUK) gebruiken Iraakse
troepen napalm en fosforbömmen
in de strijd tegen de rebellen.
Talabani vreest dat de Iraakse
president Saddam Hussein aange
paste Scud-raketten zal afvuren van
basis in Ba'qouba, veertig kilo-
Kuwayt dreigt
met doodstraf
voor misdadigers
KUWAYT-STAD (AP) - De autori
teiten in Kuwayt zullen proberen de
ongeveer zeshonderd gevangen ge
nomen Irakezen, Palestijnen en an
dere personen die worden verdacht
van oorlogsmisdaden de doodstraf
te geven. Ook zullen honderden
Iraakse officieren bij verstek wor
den veroordeeld. Om hen op te spo
ren zal Kuwayt de hulp van Interpol
inschakelen. Dat heeft openbaar
aanklager Khalid al-Mudaf gisteren
gezegd.
De verdachten die in voorarrest
zitten, worden beschuldigd van
roof, moord, verkrachting, ontvoe
ring, mishandeling, brandstichting
en valsheid in geschrifte. Het onder
zoek naar de misdaden die op Ku-
wayts grondgebied zijn gepleegd, is
volledig in Kuwaytse handen. De
Verenigde Staten of andere buiten
landse leden van de geallieerde
strijdmacht die Kuwayt bevrijdde,
zijn er niet bij betrokken.
Kuwayt zal ook procedures star
ten om officieel vast te stellen hoe
veel schade in totaal door de Iraakse
troepen in Kuwayt is aangericht tij
dens de bezetting. Het Iraakse leger
heeft ongeveer 550 oliebronnen in
brand gezet, ministeries vernield en
raffinaderijen en havenfaciliteiten
geplunderd.
Een hoge functionaris van de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
PLO zei gisteren in de Jordaanse
hoofdstad Amman dat Kuwayt
moet ophouden met de mishande
ling van Palestijnen die in het emi
raat wonen. Volgens de functiona
ris worden er in Kuwayt Palestijnen
vermoord en gemarteld. "Wij zullen
onze volksgenoten wreken als de
moorden en martelingen niet on
middellijk stoppen", aldus de PLO-
functionaris. De PLO heeft bij de
Verenigde Naties geprotesteerd te
gen de slechte behandeling van
Palestijnen door Kuwayt.
De ongeveer 200.000 Palestijnen
in Kuwayt verkeren in een benarde
positie omdat PLO-leider Yasser
Arafat tijdens het Golfconflict de
kant koos van de Iraakse president
Saddam Hussein.
meter ten noorden van Baghdad.
Hij waarschuwde dat de opstande
lingen in dat geval niet zullen aarze
len de Dhakan- en Darbandi Khan-
dammen in de Diyala-rivier op te
blazen, waardoor een vloedgolf
richting Baghdad stroomt. "De re
gering is in dat geval verantwoorde
lijk voor de overstroming die Bagh
dad zal treffen".
Kurdische strijders hebben stra
tegische plaatsen in de noordelijke
stad Kirkuk bezet en zijn thans be
zig de restanten van het Iraakse le
ger uit de stad te verdrijven. Het
Iraaks Kurdistaanse Front heeft dit
gistermiddag in Londen gemeld.
Volgens het front beheersen de
Kurdische strijders grote delen van
het centrum van Kirkuk, een stad
met veel olie-industrie, ongeveer
240 kilometer ten noorden van
Baghdad.
Het front maakte verder melding
van een volksopstand in Mosul, met
meer dan een miljoen inwoners de
grootste stad in het noorden van het
land. Kurdische. Arabische en
christelijke burgers zouden in grote
aantallen de straat zijn opgegaan en
Iraakse veiligheidstroepen hebben
aangevallen. De militairen zouden
ongeveer 20.000 inwoners hebben
opgepakt en de gijzelaars willen ge
bruiken als menselijk schild.
Adviseur Arafat
neemt ontslag
NICOSIA (AP) Bassam Abu Sha
rif heeft als adviseur van PLO-lei
der Yasser Arafat ontslag genomen
nadat hij vorige week in een inter
view had gezegd dat de Palestijnen
genoegen namen met een eigen
staat die niet de gehele Westelijke
Jordaanoever en Gazastrook zou
omvatten. Dat hebben PLO-func-
tionarissen in Tunis gisteren ge
zegd.
Volgens de zegslieden stuurde
Abu Sharif zijn ontslagbrief aan
Arafat vorige week vanuit de
Jordaanse hoofdstad Amman. De
PLO-voorzitter zou sindsdien tever
geefs hebben geprobeerd met Abu
Sharif in contact te treden. Volgens
de zegslieden is het onduidelijk of
Arafat het ontslag zal aanvaarden.
Abu Sharif was zijn adviseur sinds
1988.
Hulp Palestijnen
WASHINGTON (AFP) - De Ver
enigde Staten trekken vyf miljoen
dollar uit voor voedselhulp aan de
Palestijnen in de door Israel bezette
gebieden. De slachtoffers van de
burgeroorlog in Sn Lanka krijgen
één miljoen dollar aan noodhulp, zo
heeft een hoge functionaris van het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken gisteren verklaard.
ADVERTENTIE
DEN HAAG (ANP) "Bezoek Namibia. Het
kan je hoop doen terugkeren", kopte de
"Weekly Mail", een Zuidafrikaans
oppositieblad, in november boven een artikel
over Namibia. "De politieke atmosfeer is
verfrissend. De acties van de regering
hebben het opwindende van het nieuwe",
vervolgde de enthousiaste journalist.
Namibische ministers zijn er echter van
doordrongen dat de bevolking op korte
termijn wonderen van hen venvacht.
De teneur van het verhaal in de Weekly Mail was
dat Namibia, dat morgen precies een jaar onaf
hankelijk is, weliswaar de nodige problemen
kent maar dat het land zijn voormalige over
heerser Zuid-Afrika ver vooruit is. "Wat betreft
raciale verzoening kan de pupil meester wor
den", aldus de schrijver.
En oppervlakkig gezien heeft Namibia het
goed gedaan in het eerste jaar dat het, na meer
dan 70 jaar Zuidafrikaanse overheersing, op ei
gen benen staat. In de nasleep van de onafhan
kelijkheidsstrijd zijn er wat blanken en voorma
lige pro-Zuidafrikaanse strijders geweest die
vergeefs plannen beraamden om de macht te
grijpen, maar hun pogingen hebben nauwelijks
onrust veroorzaakt.
Werkloosheid
vijt vén de bevolking is
gebleven. Zo is de werk
loosheid onder zwarten meer dan 90 procent
van de bevolking zo'n 30 tot 50 procent. En
hoewel de meeste ministers zwart zijn zitten de
hoge blanke ambtenaren nog steeds op hun
oude plaats, omdat Swapo na de onafhankelijk
heid beloofde het ambtenarenapparaat te hand
haven. En tenslotte is 85 procent van het land
nog altijd in handen van blanke boeren, die de
grond tijdens Zuid-Afrika's bewind confisceer-
den.
De ministers in Windhoek zien de onvrede on
der de aanhangers van Swapo als een van de
grootste politieke problemen. "Zij geven de
schuld aan het beleid van nationale verzoening
en zeggen dat daarmee de bestaande situatie be
schermd wordt", verklaarde premier Geingob
onlangs.
Sommige waarnemers menen dat de regering
eind vorig jaar het voormalige hoofd van de in
lichtingendienst van de verzetsbeweging,
Hawala, tot opperbevelhebber van het leger
heeft benoemd om de verschillende vleugels
van de Swapo te vriend te houden.
De beslissing lokte veel kritiek uit in kringen
van mensenrechtenorganisaties en de kerken,
omdat Hawala bijgenaamd de slager van
Lubango verantwoordelijk zou zijn voor het
martelen van honderden gevangenen in Swapo-
kampen. De aanhangers van Hawala betoogden
echter dat veel pro-Zuidafrikaanse guerrillero's
in het kader van de verzoening zijn opgenomen
in het Namibische leger en dat Hawala dus ook
recht heeft op een mooie functie.
Apartheid
De regering doet er piles aan om de gevolgen
van de apartheid, die Zuid-Afrika ook in de 'pro
vincie' Suidwes-Afrika doorvoerde, op te hef
fen, maar dat is niet eenvoudig. Zo is de werk
loosheid deels een gevolg van het slechte onder
wijssysteem dat in er bestond.
Pretoria besteedde tien keer zoveel geld aan
onderwijs voor een blanke leerling dan voor een
zwarte leerling, wat ertoe leidde dat 30 tot 40
procent van de kinderen niet naar school ging
en dat meer dan tweederde van de bevolking an
alfabeet is. Minister Angula heeft ambitieuze
plannen om het onderwijs te verbeteren, maar
het zal enige tijd duren voor de veranderingen
zichtbaar zijn.
Behalve onderwijs is de landbouw van groot
belang. Zeventig procent van de bevolking
werkt in de landbouw, maar de meeste mensen
verbouwen niet genoeg om er van te kunnen le
ven. De commerciële landbouw is vrijwel ge
heel in handen van grote blanke boeren. De re
gering heeft aangekondigd dat zij in juni en juli
met de blanke boeren, van wie sommigen hun
land niet eens bebouwen, over onteigening van
de grond zal gaan praten. De boeren hebben
president Sam Nujoma vast laten weten dat zij
erop rekenen dat de bestaande situatie gehand
haafd blijft.
Walvisbaai
De belangrijkste bron van inkomsten voor Na
mibia in de toekomst zal waarschijnlijk de vis
serij zijn. Voor de Namibische kust liggen rijke
visgronden die volgens financiële experts per
jaar rond 1,5 miljard gulden kunnen opbrengen.
Daarvoor heeft Namibia wel Walvisbaai nodig,
de enige diepzeehaven aan de Namibisch-Atlan-
tische kust, die nu nog in Zuidafrikaanse han
den is. In Walvisbaai is de visverwerkende in
dustrie gevestigd.
Pretoria beschouwt de, geheel door Namibia
omsloten, haven als een enclave en is niet bereid
deze zonder slag of stoot op te geven. Delegaties
van de Namibische en de Zuidafrikaanse rege
ring zijn vorige week onderhandelingen over
Walvisbaai begonnen.
Bij aankoop van een
Polaroid direkt-klaar camera
(Impulse AF. Impulse FF
of Image System) ontvangt
u tijdelijk een kadobon ter
waarde van 10%. 25%of
50% van het aankoopbedrag
Ga dus snel naar uw fotohandelaar'
