De Kurden blijven een vergeten volk
voorlichtingsavond
HUIS HYPOTHEEK
Oud-compagnon wil
het faillissement van
Rainboworganisatie
WerelddiakonaatGeen
discriminatie van joden
Beroepingswerk
REPGRTAGE
Aad Luymes
De oorlog om Kuwayt is voorbij,
maar voor het Iraakse volk gaan
tie gevechten tegen dictator
Saddam Hussein in alle
hevigheid door. Ook de Kurden
zetten hun strijd voort. Tijdens
de Golfoorlog laaide het
Kurdisehe verzet weer in alle
hevigheid op, en stond hun verzet
weer In het licht van de
internationale schijnwerpers.
Al decennia lang vechten de Kur
den in Irak voor autonomie. De
strijd leek in 1988 beslist toen Bagh
dad chemische wapens inzette,
tienduizenden Kurdisehe families
deporteerde en hun dorpen met de
grond gelijk maakte. De laatste we
ken is het verzet echter uiterst suc
cesvol gebleken en heeft het naar ei
gen zeggen driekwart van het Kur
disehe woongebied onder controle.
Ook zouden tienduizenden deser
teurs, onder wie veel Kurden, zich
bij het verzet hebben aangesloten.
De aanvallen met chemische wa
pens leidden er in 1988 toe dat de
twee belangrijkste Kurdisehe par
tijen, de Kurdisehe Democratische
Partij (KDP) van Masoud Barzani
en de Patriottische Unie van Kur
distan (PUK) van Jalal Talabani
zich met vijf kleinere partijen vere
nigden in het Iraakse Kurdisehe
Front. Barzani (44) heeft de leiding
over de Kurdisehe verzetsstrijders,
pesh merga's (zij die de dood voor
ogen zien) in het binnenland.
Hoewel de televisiebeelden van
met chemische wapens gedode
vrouwen en kinderen de wereld
schokten, bleven de Kurden geïso
leerd in hun strijd tegen Saddam.
Bij de aanval op Halabja in 1988
kwamen van de 7000 inwoners er ze
ker 5000 om het leven. Ruim zeven
tig dorpen werden in twee jaar met
gifgas bestookt.
Gering
Ook nu is de belangstelling gering.
In tegenstelling tot de Palestijnse
kwestie, neemt het Kurdisehe pro
bleem geen belangrijke plaats in op
de internationale agenda. Even leek
dit anders toen de Golfcrisis vorig
jaar augustus begon en er in Was
hington opeens belangstelling ont
stond voor de Kurden. Als best ge
organiseerde Iraakse verzetsorgani
satie werden zij in staat geacht Sad
dam te verdrijven.
Maar deze belangstelling ebde al
snel weg om de anti-Iraakse coalitie
niet te verbreken. Want Turkije, dat
met zijn luchtmachtbases een bel
angrijke rol speelde in de oorlog te
gen Irak. onderdrukt al jaren zijn 10
miljoen Kurdisehe inwoners. Anka
ra liet al weten geen onafhankelijk
Kurdistan aan zijn oostgrens in
Noord-Irak te willen vanwaar het
vuur van het eigen Kurdisch verzet
zou worden aangewakkerd.
De Kurden vrezen nu voor de zo
veelste keer de boot te missen. On
langs drongen Iraakse leiders uit
Irak, Iran en Turkije bij de Franse
regering er op aan de kwestie op de
agenda te plaatsen tijdens de be
sprekingen over het Midden-Oos
ten. Zij wezen er onder meer op dat
zij tot "de oudste en talrijkste volke
ren in de regio behoren, maar de
enige zijn die geen eigen, autonome
staat hebben".
Saladin
De Kurden zijn een volk met een
millennia oude geschiedenis die te
ruggaat tot de zevende eeuw voor
de christelijke jaartelling. Zij heb
- Kurdisehe studenten protesteerden begin deze week nog bij de Iraakse ambassade in Warschau tegen Saddam.
De Tweede Kamer behandelt vandaag de nasleep van de Golfoor
log. Hierbij zal ook de Kurdisehe kwestie aan de orde komen. De
grote partijen erkennen de Kurden als een volk met een eigen taal
en cultuur. Zij zullen er bij minister Van den Broek (buitenlandse
zaken) op aandringen de kwestie van schendingen van de mensen
rechten blijvend aan de orde te stellen in contacten met de regimes
van betrokken landen.
Maar de grote partijen in Nederland ziens niets in een onafhan
kelijk Kurdistan. Wel werd onlangs tijdens een PvdA-congres een
motie aangenomen dat het zelfbeschikkingsrecht van de Kurden
erkent. Maar over de staatsvorm, autonomie of onafhankelijkheid,
bestaat nog geen duidelijkheid. "De kwestie van zelfbeschikking is
bespreekbaar", aldus PvdA-kamerlid Ad Mclkert.
Woongebied van 18 miljoen Kurden
ben een eigen cultuur, spreken een
Indo-germaanse taal en leven in het
gebied Kurdistan. Zij zijn de naza
ten van sultan Saladin uit Tikrit die
in de twaalfde eeuw menig overwin
ning behaalde op de christelijke
kruisvaarders.
Kurdistan maakte tot de Eerste
Wereldoorlog deel uit van het Otto
maanse rijk. In 1920 beloofden de
geallieerden en de verslagen Tur
ken de Kurdisehe nationalisten met
het Verdrag van Sèvre onafhanke
lijkheid. Maar het verdrag bleef een
dode letter. Sindsdien vechten de
Kurden voor hun beloofde land.
Het jonge Turkije van Kemal
Mustafa Atatürk nam een deel van
het Kurdisehe woongebied in bezit
en de Britten consolideerden hun
macht over de olierijke provincies
Mosul en Kirkuk. Later werden
deze provincies bij het nieuwe Irak
gevoegd. Kurdistan werd zodoende
opgedeeld tussen Irak, Turkije en
Iran. In deze landen wonen naar
schatting respectievelijk vier. tien
en vijf miljoen Kurden. In Syrië en
de Sovjetunie wonen er ook nog en
kele honderdduizenden.
In 1926 was het lot van de Kurden
definitief bezegeld toen Groot-Brit-
tannië, dat destijds het mandaat
voerde over Irak, met Turkije over
eenkwam de landgrens dwars door
Kurdistan te trekken. De Britten
beloofden de Kurden weliswaar au
tonomie, maar hier kwam niets van
terecht en er braken spoedig op
standen uit. Nadat Irak in 1932 onaf
hankelijk was geworden, verander
de de positie van de Kurden niet.
Wel werd het verzet beter georgani
seerd onder leiding van de legenda
rische leider Mustafa Barzani, de
vader van Masoud.
Herhaaldelijk laaiden de gevech
ten op. Meerdere malen creëerden
de pesh merga's een vrijstaat in het
bergachtige noorden. Na de Twee
de Wereldoorlog werd in 1946 in
Iraans Kurdistan de eerste Kurdi
sehe staat opgericht, de Republiek
van Mahabad. Maar het leger van
Barzani werd nog datzelfde jaar
door de Iraniërs in de pan gehakt.
Olievelden
Nadat in 1958 een einde was geko
men aan de monarchie in Irak riep
generaal Abdul Karim Qassim de
hulp in van de Kurden om zijn
machtsbasis te vergroten. Tot auto
nomie kwam het echter nog steeds
niet zodat beginjaren zestig Barzani
en zijn volgelingen de wapens weer
oppakten. Gedurende die tijd be
heersten de Kurden praktisch het
gehele noordelijk deel van het land.
Nadat in 1968 de Ba'athpartij aan de
macht was gekomen kwam het in
1970 tot een bestand.
Er werden afspraken gemaakt
over maatregelen die in 1974 moes
ten leiden tot zelfbestuur voor de
Kurden. Mustafa Barzani wilde on
der meer ook de controle over de
stad Kirkuk met zijn rijke olievel
den. Dit ging Baghdad echter te ver.
De regering wilde deze economisch
belangrijke provincie niet kwijt.
Na 1972 nam Barzani een onver
zoenlijker houding aan. Hij was niet
langer uit op een compromis toen
Washington hem steun beloofde.
Nadat Irak een aantal bedrijven had
genationaliseerd en met Moskou
een vriendschapsverdrag had geslo
ten, werden de Verenigde Staten
bang. Ze vreesden dat de Sovjetu
nie de greep op de regio zou verster
ken en beloofde Barzani in het ge
heim wapensteun in zijn strijd te
gen Baghdad. De Kurden werden
zo speelbal van de machtspolitiek
van de grote mogendheden.
Op 11 maart 1974 kondigde Bagh
dad eenzijdig toch een beperkte au
tonomie af voor de drie noordelijke
provincies Dohouk, Arbil en Sulay-
maniyah. Met hun splinternieuwe
Amerikaanse wapens wisten de
pesh merga's het Iraakse leger rake
klappen toe te brengen. Maar na een
verdrag met de sjah van Iran stopte
de wapenstroom en al spoedig wer
den ze verpletterend verslagen.
Barzani wist te ontsnappen en
vluchtte naar Iran. In 1979 overleed
hij in de Verenigde Staten zonder
zijn land ooit te hebben terugge-
Zwartste bladzijde
De KDP viel uiteen in verschillende
organisaties, waaronder de PUK
van Talabani. Masoud trad in het
voetspoor van zijn vader en organi
seerde de restanten van de KDP op
nieuw. De jaren die volgden vor
men misschien wel de zwartste
bladzijde in de geschiedenis van
Iraaks Kurdistan. Er ontstond een
machtsstrijd tussen de KDP en de
PUK, waarbij de laatste meermalen
samenwerkte met Saddam. De
PUK verweet de KDP dat ze een te
onverzoenlijke houding had aange
nomen tegen Baghdad.
Maar toen de Ba'athpartij de PUK
in 1984 niet langer nodig had en tot
de aanval overging, begreep Talaba
ni dat er met Saddam niet te praten
viel. Zware gevechten volgden tus
sen regeringstroepen en PUK-aan-
hangers. PUK en KDP kwamen di
entengevolge steeds nader tot el
kaar en begroeven in 1988 definitief
de strijdbijl.
ADVERTENTIE
Het Kurdisehe
verzet, in Irak
bijna gebroken
na Saddams gif-
gasaanvallen,
laaide tijdens
de Golfoorlog
weer in volle he
vigheid Op. (foto
over het kopen en financieren
van een eigen huis
Welkom
donderdag 21 maart
in het Parktheater. Cornells Geellaan 2
(zijstraat Raadhuisstraat)
te Alphen a/d Rijn.
Ontvangst vanaf 19.30 uur;
aanvang 20.00 uur
Adviesburo Huis Hypotheek Onafhankelijk hypotheekadvies
Aarplem 2. 2406 BZ Alphen a/d Rijn.
telefoon 01720-24003. werkt samen met vele geldverstrekkers en
met Drieman makelaardij te Alphen a/d Rijn en Nieuwkoop (lid NVM)
WOENSDAG 20 MAART 1991
Dorenbos \ïndt aanvraag 'verbazend"1
HILVERSUM - De Rain-
bow-organisatie van drs. L. P.
Dorenbos ziet opnieuw don
kere wolken boven zich sa
menpakken. Oud-compag
non G. de Jong, nu één van de
schuldeisers van de stichting,
heeft het faillissement aange
vraagd. Volgens Dorenbos is
daar geen enkele reden toe.
De Jong, die tot twee jaar terug
mede-directeur Van Rainbow
was, maakt in een persbericht
duidelijk dat hij na diverse pogin
gen nu alle hoop heeft opgegeven
dat de organisatie ooit een in fi
nancieel opzicht gezondere koers
zal gaan varen. De Jong verkocht
een paar jaar geleden zijn compu
terbedrijf en stak zelf een kleine
vier ton in Rainbow.
De zakenman ontkent dat hij
erop uit is dit geld terug te krij
gen. Het stoort hem dat de zeven
tot acht ton aan giten, die jaarlijks
binnenkomen, sléchts zeer be
perkt worden besteed voor de be
doelde proojecten. Veel geld gaat
naar allerlei onbesuisde plannen.
Door de deurwaarder in te scha
kelen hoopt hij Dorenbos alsnog
tot beter inzicht te brengen.
In een eigen persbericht noemt
Dorenbos de actie van zijn oud
compagnon "verbazend". Na de
financiële crisis van medio 1989,
maakt de organisatie nu goede
vorderingen bij het inhalen van
de achterstand. Door een extra
bezuining dit jaar op huisves-
tings- en personeelskosten, is er
alle reden "de toekomst positief
tegemoet te zien", zegt hij.
Dorenbos ontkent de beschul
diging van De Jong dat hij zijn
verschillende crediteuren aan
een lijntje houdt. Met "nagegoeg"
alle andere schuldeisers bestaan
volgens hem goede afspraken.
Zelf zou De Jong volgens hem vo
rig jaar een kleine ton ontvangen
hebben. "Hij heeft zich ontwik
keld van een compagnon tot een
agressieve crediteur", aldus Do
renbos.
Dorenbos vindt de faillisse
mentsaanvraag van De Jong niet
terecht. Op diens verzoek is juist
een commissie van drie 'wijze
mannen' uit de evangelische we
reld aangesteld, die een oogje in
het Rainbow-zeil houdt. Volgens
de verklaring van De Jong is de
bemiddelingspoging van dit drie
tal echter op de onWil van Doren
bos gestrand.
Het is volgens de Rainbow-di-
recteur spijtig te moeten consta
teren dat Rainbow opnieuw "ster
ke zijwind" ondervindt. Hij
maakt zich onder meer zorgen
over het project voor kinderen uit
Tsjernobyl en omgeving, die in
ons land op verhaal kunnen ko
men. In totaal zou het om zo n
6000 kinderen gaan en de kosten
zouden ten dele door Rainbow
worden gedragen.
De Jong. die verder niet voor
commentaar bereikbaar was,
heeft aan Trouw laten weten dat
de actie voor de Russische kinde
ren een voorbeeld is van het on
duidelijke financiële beheer van
Dorenbos. Het gironummer van
de actie voor 'de kinderen van
Tsjernobyl' is identiek aan dat
van de pro-lifepoot 'Schreeuw om
Leven'. "Dan weet u zelf wel wat
er gebeurt", aldus De Jong.
Over zijn eigen positie is Doren
bos laconiek. "Ach, met een zeep
kist, een half brood, een fles melk
en een dak boven mijn hoofd kom
ik al een heel eind. Als ik daarbij
nog een typemachine en een bij
bel heb, kan ik het werk wel voor
zetten".
Dorenbos verliet in 1987 de EO
om zich geheel te kunnen wijden
aan het pro-lifewerk, waarvoor hij
een jaar eerder de stichting
Schreeuw om Leven had opge
richt. Daarnaast begon hij al snel
met het Rainbow instituut voor
normen en waarden, waartoe ook
het bijbelinstituut behoort, maar
in eerste opzet ook een manage-
mentcentrum, een mediacentrum
en een educatie-instituut.
Ook was hij betrokken bij de
komst van een bijbels themapark,
maar de andere initiatiefnemers
vonden het beter voor het welsla
gen van deze plannen wanneer
Dorenbos' naam er verder niet
aan verbonden zou zijn.
Drs. Dorenbos.
Over beschuldigingen mw. Cohen Stuart:
DRIEBERGEN De hervormde
Commissie Werelddiakonaat
(CWD) ontkent ten stelligste dat
zij in haar Midden-Oosten-beleid
joden discrimineert. Deze be
schuldiging uit mevrouw Marian
E. J. Cohen Stuart-Jumelet, echt
genote van de 'luisterpost' voor
de Hervormde Kerk in Jeruza
lem. in een brief die zij aan 1400
hervormde kerkeraden en diaco
nieën in ons land heeft verstuurd.
In haar brief roept mevrouw
Cohen Stuart de plaatselijke ker
ken op na te gaan wat de CWD
met hun geld doet. Volgens haar
pakt de 'dubbele solidariteit' die
het Werelddiakonaat voelt met
zowel jood als Palestijn, immer in
het nadeel van de eerste uit.
Volgens een verklaring van de
CWD bevat de open brief "een
grote hoeveelheid op halve of on
juiste informatie gestoelde be
schuldigingen en interpretaties
van feiten die in de gewenste rich
ting moeten wijzen".
De commissie zet uiteen dat zij
een jaar geleden 250.000 gulden
heeft uitgetrokken voor hulp aan
Russische joden. Dit bedrag
wordt door mevrouw Cohen Stu
art echter "schandelijk laag" ge
noemd. Bovendien spreekt zij
over "gehannes' met dit geld. Op
die laatste kritiek gaat de CWD
niet in.
Verder voert de CWD aan dat
het bedrag van 125.000 gulden,
dat het vorig najaar werd gereser
veerd voor hulp aan de slachtof
fers van de Golfoorlog, ook is be
doeld voor hulpaanvragen uit Is
raël. Bovendien heeft de CWD de
partner-organisaties aldaar ge
vraagd "om niet te aarzelen onze
hulp in te roepen liu ook in hun
gebied slachtoffers vielen". Daar
naast zijn enkele kleine bedragen
aan joodse projecten uitgekeerd.
Het Werelddiakonaat bena
drukt dat zo eerlijk mogelijk ge
stalte wordt gegeven aan de
'tweezijdige loyaliteit', "wij be
treuren dat mevrouw Cohen Stu
art hiervoor geen begrip kan op
brengen", aldus de verklaring.
Mevrouw Cohen Stuart tekent
ook fel protest aan tegen het feit
dat haar man en zij al jaren conse
quent worden uitgesloten van be
trokkenheid bij bezoeken van
CWD-delegaties aan het Midden-
Oosten, waarbij de Raad van Ker
ken aldaar (de pro-Palestijnse
MECC) als gastheer optreedt. De
CWD gaat ook daar verder niet op
Het is intussen een publiek ge
heim dat de relatie tussen dr.
Geert Cohen Stuart en de Her
vormde Kerk niet optimaal is.
Toen zijn eerste zesjarige contract
in 1987 afliep, wilde zijn werkge
ver, de Raad voor de verhouding
van Kerk en Israël, dit niet verle
gen wegens "fundamentele ver
schillen van inzicht". Nadat de
hervormde geschillencommissie
de Raad in het ongelijk stelde we
gens procedurefouten, werd het
contract alsnog verlengd.
Vrouwelijkheid. De paus heeft
werkende vrouwen opgeroepen
hun vrouwelijkheid te heront
dekken. Tijdens een bezoek aan
een kledingfabriek in Matelica zei
hij dat vrouwen voor hun deelna
me aan het arbeidsproces een
"hoge prijs" moeten betalen. Het
werk mag een vrouw niet de mo
gelijkheden ontnemen om haar
taak in het gezin uit te oefenen, al
dus de paus.
Vesper. In de lutherse kerk
(Hooglandsekerkgracht) vindt
morgenavond om half acht de
laatste oecumenische vesper in
een serie van vijf plaats. Aanslui
tend vertrekt voor de kerk de fak
keloptocht ter gelegenheid van
de Soweto-herdenking. Aanvang
kwart over acht.
kand. Nieuwerkerk aan den IJssel; be
dankt voor Hattem A C. Kortleve Ede;
beroepbaar mw. J. van Marion, Groes-
beekseweg 145. 6524 CV te Nijmegen,
tel. 080-234573.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Woubruggc mw. drs. A.H. Oudenallen
kand. Zaandam, te Haamstede drs.
L.J. Lingen Willemstad.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Noordbergirm S.W. de Boer
Wetsinge-Sauwed.
