Geen einde aan 'apartheid' in Kuwayt
5Hier hoefje niet in de rij te wachten
'Tökés handelde
onverantwoord'
UFO
Emmassnn
Nota over opstanding
vormt tussenrapport
REPORTAGE HMMMb——muniiii mi ■■wiww.ww
MAANDAG 18 MAART 1991
KUWAYT-STAD Voor de
distributie van voedsel en
gasflessen hebben zich
donderdagmorgen vroeg bij
de Salmija-coöperatie in
Kuwayt-Stad twee rijen
gevormd. De linker sliert van
sloebers in morsige
dishdashes (Arabisch
traditioneel gewaad) is
onafzienbaar lang; in de
rechter staat slechts een
tiental goed geklede mannen
te wachten.
Het verschil zit hem in de
nationaliteit. Links staan de
Palestijnen, Sudanezen,
Jordaniërs en Aziaten. Rechts
hebben zich Kuwayti's
opgesteld. En wie dat
onderscheid nog niet ziet, kan
proberen op de reuk af te gaan.
De 'buitenlanders' stinken naar
zweet en andere onfrisse
menselijke geuren; de
Kuwayti's ruiken naar after
shaves of lotions. De oorzaak
van dat onderscheid is dat de
Kuwayti's over voldoende
water beschikken om zich
improvisorisch te wassen en
zich te scheren.
De Golfoorlog heeft geen einde
gemaakt aan de 'apartheid' in
Kuwayt. Als vanouds zijn de
Kuwayti's geprivilegieerd
boven de buitenlanders. Zelfs
nu het voedsel in Kuwayt
schaars is en de terugkerende
regering niet in staat is de
aanvoer van eerste
levensbehoeften en de
distributie ervan goed te
regelen, heeft een Kuwayter
vele strepen voor op zijn
'Arabische broeder' met een
Jordaans of Sudanees
paspoort.
In de eerste plaats krijgen de
oorspronkelijke bewoners van
het emiraat meer en beter eten.
De buitenlanders moeten het
per dag doen met een paar
platte broden als die er al
Vluchtelingen achter prikkeldraad
zijn enkele gekneusde
tomaten, soms wat rijst en wat
uien. Daarentegen worden de
Kuwayti's indien voorradig
bevoorrecht met melk, vers
fruit, bakolie, melk en eieren.
Bovendien zijn de
hoeveelheden brood en rijst
voor hen omvangrijker.
Voor een volle gasfles staan bij
de Salmija-coöperatie die
ochtend hoofdzakelijk
Palestijnen in de rij. Het zijn er
honderden, die al uren wachten
op de begeerde brandstof. Maar
niemand weet zeker of hij ook
met een gevulde fles naar huis
gaat, want de uitdeling
verloopt traag en om
onverklaarbare redenen komt
er soms zomaar een eind aan.
Dat geldt ook voor de
voedseldistributie. Weliswaar
is op dit moment nog niet veel
te krijgen in Kuwayt— de
Irakezen plunderden het land
vrijwel leeg maar de
gastarbeiders hebben de
indruk dat de Kuwayti's hen
opzettelijk zolang laten
wachten en in veel gevallen
zonder eten naar huis sturen.
De reden daarvoor is geen
geheim. In de ogen van de
Kuwayti's collaboreerden alle
Palestijnen, Sudanezen,
Jordaniërs en Jemenieten met
Saddam Hussein. Het
achterhouden van voedsel voor
deze groep is een
strafexpeditie. Zonder
onderscheids des persoons.
Met de Aziaten hadden de
Kuwayti's toch al niet veel op,
zodat zij er ook onder moeteriN
lijden. Tenslotte waren zij
slechts schoenpoetsers,
bordenwassers en de
schoonmakers van het eens zo
welvarende emiraat.
Niettemin wordt in de rijen
door beide categorieën
gemord. De 'buitenlanders'
voelen zich ernstig
gediscrimineerd en de
Kuwayti's verwijten de emir
dat hij alsmaar belooft dat
'morgen' het licht weer zal
branden en water uit de kraan
zal komen. Maar dat geluid
horen de inwoners van het
geteisterde landje nu al tien
dagen. Vooral het gebrek aan
water is een catastrofe. Met van
Turken gehuurde tankwagens
wordt weliswaar geprobeerd
uit Saudi-Arabië voldoende
drinkwater aan te voeren, maar
de vraag is vele malen groter
dan het aanbod.
Het ontbreken van elektriciteit
is al even rampzalig. Behalve
dat niet kan worden gekoeld en
eten dus heel snel bederft, is de
stad na zonsondergang totaal
verduisterd. In die
spookachtige sfeer durft
niemand de straat meer op. En
dat is maar verstandig ook,
want in het aardedonker zitten
ook de vingers van de
Kuwaytse soldaten bij de
talrijke controlepunten in de
stad. strak aan de trekker.
Regelmatig zijn in de avond en
de nachtelijke uren schoten te
horen. Wie zich na spertijd
half elf 's avonds op straat
begeeft, riskeert zijn leven of
na arrestatie drie maanden
gevangenisstraf.
MOSKOU Ivan Ivanovitsj
Zjoek kijkt verbijsterd. Denkt u
nu echt dat wij hier als leden
van de kiescommissie zelf for
mulieren gaan invullen? Me
neer, daar staat zeven jaar ge
vangenisstraf op. We zijn niet
gek! Zjoek is voorzitter van de
kiescommissie in stembureau
70 van het Moskouse Gagarin-
district. Een desolate nieuw
bouwwijk in Moskou-west. De
staatsarchitect heeft zich ken
nelijk laten inspireren door zijn
kleuterervaringen met de blok
kendoos. Clusters grijskleurige
flats reiken naar de hemel, on
derling gescheiden door lappen
braakliggende grond.
Het stembureau is gevestigd in een
middelbare school. Een gipsen Len
in kijkt vanaf zijn sokkel streng
naar de verzegelde stembus. Zjoek:
"Dat is mijn zegel. Vanmorgen heb
ben we met zijn allen geconstateerd
dat de bus leeg was Toen hebben
we het loodje eraan gehangen".
Er kan dus niks mis gaan, wil
Zjoek maar even kwijt. De verhalen
uit andere delen van het Sovjet-rijk
over fraude met formulieren gaan
hier niet op. De leden van Zjoeks
commissie zitten in de garderobe
achter bordjes die de nummers van
de flatblokken aangeven Onder de
kapstokken liggen de stapels refe
rendum-formulieren.
Njet
De stemlustigen onder de 2848 bij
dit bureau geregistreerde kiezers
krijgen, op vertoon van hun pas en
na het zetten van een handtekening,
er drie: het exemplaar waarop met
doorkruisen van 'njet' of 'da' moet
worden aangegeven of men een
.vde Unie van soevereine
In Litouwen fungeerden gisteren ook tenten als stemlokalen.
republieken' wil, het Russische
exemplaar dat vraagt naar de wen
selijkheid van een direct gekozen
Russische president en een derde
dat beoogt de burgemeester van
Moskou in de toekomst recht
streeks te laten kiezen.
Volgens Zjoek heeft hij ook keu
rig drie keer 2848 formulieren ont
vangen. Maar even later kan de ver
slaggever als soevenir best een drie
exemplaren meekrijgen, zij het dat
de voorzitter die wenst te voorzien
van de aantekening: afgegeven aan
Nederlandse correspondent. Zo
nauw is de relatie tussen het aantal
stemgerechtigden en het aantal for
mulieren ook weer niet. Om twee
uur 's middags, acht uur vóór het
stembureau zal sluiten, hebben
1390 stemgerechtigden hun grond
wettelijke recht laten gelden. De
stemming is geheim, maar velen
vinden het niet nodig zich terug te
trekken achter de gordijntjes van de
stemhokjes. Evenmin worden de
kleine formuliertjes dichtgevou
wen voor ze in de stembus verdwij-
Zjoek: "Vroeger zaten de stern-
formulieren in enveloppen. Maar
dat was lastig tellen voor de com
missie. Tijdrovend en verspilling
van papier. En dat dichtvouwen,
ach. het mag wel, maar het hoeft na
tuurlijk niet".
Na het stemmen kunnen de kie
zers van hun activiteit bekomen in
het 'buffet' van de school. Koekjes
en thee. Automonteur Zacharikov
heeft zojuist een 'nee' tegen Gor-
batsjovs 'vernieuwde Unie' aange
tekend. "Een proteststem. Hier
hoef je niet in de rij te staan, maar
voor de winkels wel". Hij is niet de
enige. Chemie-studente Vera ("nee.
laat m'n familienaam maar achter
alleen ja op de Russische en Mos
kou-vraag. Ik vind dat Rusland zelf
standig moet worden, daarom ben
ik vóór een direct gekozen presi
dent. Gorbatsjov en zijn vernieuw
de Unie. nee. daar geloof ik niet in".
Deze twee kiezers geven de opi
nie weer van een veel groter aantal
dat we op deze referendum-dag aan
schieten. Geen van hen gelooft dat
het referendum de eerste stap is op
weg naar een zonniger toekomst.
Geen van hen heeft het idee dat hun
stem enig gewicht in de schaal legt.
Hoop
Waarom dan toch gegaan? "Een
heel klein beetje hoop wil ik hou
den", zegt correctrice Tatjana Smir-
nova. "Misschien wordt het toch
wel iets beter, daarom ga ik maar
stemmen. Maar het Unie-formulier
maak ik ongeldig".
De clientele van het stembureau
is in meerderheid boven de dertig.
In het stadscentrum aangesproken
jongere stemgerechtigden zeggen
hun tijd wel beter te kunnen beste
den. "Politiek, praat me er niet van.
Die Gorbatsjov. een veelprater. En
nu moeten wij opdraven om hem
het leven gemakkelijker te maken.
Ik kijk wel uit", zegt Joeri, een 22-ja-
rige winkelbediende.
Voor het Kosmos-café in de Gor-
ki-straat, waar behalve koffie ook
kaas en boter te koop zijn, wachten
zo n tweehonderd mensen buiten in
de rij op hun beurt. Olga. een vijftig
jarige ingenieur, is wel wezen stem
men, maar zegt niet te weten wie ze
moet vertrouwen. Ze heeft 'ja' ge
stemd op alle drie vragen. "Ik ben
vóór één Unie, omdat ik vind dat al
le mensen als broeders en zusters
moeten samenwonen, dat er geen
vijandschap is in dit land. Maar het
zal wel te laat zijn. Of ik Gorbatsjov
kan vertrouwen, ik weet het niet, ik
ben niet zo politiek aangelegd. Veel
hoop heb ik niet".
Het is geen wonder dat de
Golfoorlog zo gauw voorbij was. De
Amerikanen gebruikten een
vliegende schotel die 150.000
kilometer per uur kan afleggen en
waarmee ze dodelijke stralen
kunnen afvuren.
Het ruimteschip, afkomstig van een
verre ster, maakte vorig jaar een
noodlanding in Siberië. De Sovjets
wilden het ding net eens grondig
bestuderen toen de Amerikanen er
een bod op deden dat niet kou
worden geweigerd. Met pijn in het
hart maar vooreen bedrag van 650
miljard dollar deden de Sovjets de
schotel uiteindelijk van de hand.
Want aan dat geld hadden zi j. met
hun zieke economie, natuurlijk heel
wat meer dan aan zo'n UFO.
Vandaar dat Irak geen kans had.
De Amerikanen stapten in hun
schotel, raasden ermee naar Irak en
ZAP!'ZAP! - de ene Iraakse
straaljager na de andere radar
aan barrels. Overhigh tech
gesproken!
Uit het bovenstaande blijkt maar
weer eens dat je met lezen je
blikveld verruimt. Ik heb het
verhaal over de vliegende schotel
imtners ook maar ergens gelezen en
wel in de Amerikaanse krant
Weekly World News.
De Weekly World News is een van
de tabloids die je hier bij de
supermarkt kan kopen. Ze staan
uitgestald op een perfect
strategische plaats: bij de kassa's,
waar je op je beurt staat te
wachten.
Tabloids zijn kranten van een klein
formaat, met een inhoud die nogal
afwijkt van de krant die u op het
ogenblik in handen hebt. Want uw
krant doet z'n best om over feiten te
schrijven. Bij tabloids is het
redactionele uitgangspunt: alles
mag m de krant, als het maar -
verkoopt.
Laat ik het zo formuleren:
vergeleken bij tabloids als Weekly
World News. The National
Enquirer en The Sun hebben
Nederlandse roddelbladen als
Story en Privé het
waarheidsgehalte van de
wetenschappelijke interesse in de
Amerikaanse volkscultuur.
Daarom kan ik nu overbrieven dat
Saddam graag in jurken rondloopt
en zijn vele seksuele veroveringen
met een brandijzer een vlaggetje
van Irak in het achterwerk brandt.
Ook heeft hij zich de afgelopen
maanden laten adviseren door vier
oude, aan aderverkalking lijdende
generaals die nog onder Hitier
hebben gediend, met namen als
Hein rich van Steuben (70) en
Friedrich Focke (73).
En ten slotte: als Saddam straks
ineens is verdwenen, dan weet ik,
dank zij The Sun, waar hij is: de
Amerikaanse staat Colorado. Want
daar heeft hij, diep in de Rocky
Mountains, een geheim fort,
verborgen onder een onschuldig
ogende ski-hut.
Het fort heeft muren die het geweld
van tactische kernwapens kunnen
doorstaan! Er ligt voor twee jaar
eten in opgeslagen! Pas steeg rook
uit een van de schoorstenen op!
Drie auto's zijn er in de buurt
gesignaleerd! Zeg nou zelf: dat kan
toch allemaal geen toeval zijn?
Prof. Juhasz over held revolutie:
LEIDEN De onverzettelij
ke houding van de Roemeen
se predikant Laszló Tökés,
die vorige week als 'held van
de revolutie' werd geëerd met
de Geuzenpenning, had een
keerzijde. Tökés heeft ande
ren daarmee ernstig in gevaar
gebracht. Een enkeling moest
dit zelfs met de dood beko
pen.
Dit meent de Roemeense prof. dr.
T. Juhasz, kerkelijk hoogleraar
van de Hongaarstalige Hervorm
de Kerk, de kerk waarvan Tökés
sinds vorig jaar één van de twee
bisschoppen is. Net als Tökés.
was Juhasz dezer dagen in ons
land. Hij verzorgde onder meer
enige gastcolleges aan de univer
siteit van Leiden.
Na afloop van een college over
'Kerk in de openheid, openheid in
de kerk', werd Juhasz gevraagd
naar zijn mening over de princi
piële opstelling van Tökés. Reeds
vanaf zijn studietijd heeft deze
zich verzet tegen de kerkleiding,
die gemene zaak maakte met het
regime, en de politiek van Ceau-
sescu.
Juhasz benadrukte dat hij nim
mer de juistheid van Tökés' op
stelling in twijfel heeft getrokken,
maar wel publiekelijk de aard van
zijn opstelling heeft bekritiseerd
Die houding was volgens de ker
kelijk hoogleraar niet verant
woord. Niet alleen voor Tökés
zelf, maar ook voor mensen die
zich door hem lieten meeslepen,
aldus de hoogleraar.
Volgens Juhasz moesten Tökés
medestanders veelal de bescher
ming missen van de internationa
le bekendheid die Tokés zelf wel
genoot. De gevolgen waren on
derdrukking of zelfs de dood.
Juhasz noemde geen voorbeel
den, maar bekend is het geval van
een kerkeraadslid van Tokés in
Timisoara, die in 1989 dood in een
bos werd gevonden. De man had
namens de kerk een verzoek
schrift opgesteld, waarin de zaak
van Tökés werd bepleit.
Ook anderen in de directe om
geving van Tökés werden be
dreigd en verschillenden werden
het slachtoffer van aanslagen.
Toen de situatie medio 1989 ook
voor Tokés zelf buitengewoon
ernstig werd, heeft Juhasz zijn
openlijke kritiek verder ingeslikt,
"want het is niet kies om iemand
te kritiseren die in levensgevaar
De wijze waarop Tökés zich
heeft opgesteld na de revolutie,
die bij diens woning in Timisoara
begon, klopt volgens Juhasz ook
niet. Tökés, aldus de kerkelijke
hoogleraar, heeft zijn populariteit
te veel uitgebuit. Hij was ook de
held gebleven, als hij minder de
publiciteit had gezocht.
Hoewel Tökés zich onmisken
baar dapper heeft gedragen, moet
hij zich volgens Juhasz meer rea
liseren dat hij nu zijn status als
symbool van hoop aantast. Hij
had meer zeggingskracht kunnen
krijgen, wanneer hij als bisschop
rustig zijn werk had gedaan en
minder aan de weg getimmerd.
Door maar overal allerlei stelli
ge uitspraken te doen, heeft Tö
kés er zelf mede de hand in gehad
dat er in het door etnische conflic
ten verscheurde Roemenië, aller
lei onjuiste lasterverhalen over
hem de ronde doen. Die schade
van zijn faam, die hij door Gods
wil kon verwerven, had hij kun
nen voorkomen, aldus Juhasz.
Verder liet Juhasz weten dat
'zijn' kerk zich nooit verlaten
heeft gevoeld door de Wereldraad
van Kerken, of welke kerk ook in
het buitenland. Hij noemde ter il
lustratie de contacten die sinds de
jaren zestig bestaan met ons land,
waarbij uitwisseling van studen
ten plaatsvond. Tökés heeft vorig
jaar de Wereldraad wèl voor de
voeten gegooid, dat de Hervorm
de Kerk zich alleen gelaten voel
de.
Juhasz beaamde dat de laatste
decennia geen periode vormen,
waar de Hervormde Kerk in Roe
menie trots op kan zijn. Hij verge
leek de kerk met een vlooiencir
cus. Om de vlooien te trainen
wordt er een glazen stolp over
hun bak geplaatst. Op den duur
wagen ze geen sprong meer, om
dat ze weten dat ze zich dan zullen
stoten. Als na enige tijd de stolp
wordt weggehaald hebben de
vlooien dit niet in de gaten, aldus
Juhasz.
Ook vijfde versie stuit Itrijgt veel kritiek
DOORN (ANP) De discussie in
de Hervormde Kerk over de licha
melijke opstanding van Christus
is nog lang niet ten einde. De sy
node besloot zaterdag het rapport
'Geding over de opstanding' niet
als pastorale handreiking maar
als een soort 'tussenrapportage'
naar de plaatselijke gemeenten te
sturen.
Ds. A.W. Berkhof van de Raad
/oor Kerk en Theologie had ove
rigens wel gewaarschuwd dat het
rapport het maximaal haalbare
was wat de raad aan denkvermo
gen te bieden heeft.
De discussie ontstond twee jaar
geleden, toen de inmiddels over
leden Leidse kerkelijk hoogleraar
dr. F.O. van Gennep in het blad
'In de waagschaal' schreef niet te
geloven in de lichamelijke op
standing van Christus en in won
deren. Volgens hem zouden veel
collega's die mening delen.
Het synodebestuur besloot de
Raad voor Kerk en Theologie een
pastorale handreiking voor de ge
meenten te laten opstellen. De sy
node besprak in november vorig
jaar een vierde versie van deze
handreiking. De raad kreeg toen
opdracht het commentaar in een
vijfde versie te verwerken. Dit
stuk bleek nog altijd kritiek op te
roepen.
Volgens voorzitster M.A. Sij-
brandij-Verbist van de Raad voor
de Herderlijke Zorg staat de nota
vol "suggestief, wollig en omhul
lend taalgebruik". De opstanding
van Christus zou veel duidelijker
aan de orde moeten komen. Nu
wordt er.volgens haar om de hete
brij heen gedraaid.
Andere belangwekkende pun
ten die de synode besprak:
Kerkvoogdij. De synode be
paalde dat de kerkeraad alleen
wijzigingen in een concept-be
groting mag aanbrengen in over
leg met de kerkvoogdij. Als beide
partijen niet tot overeenstem
ming komen, wordt het geschil
voorgelegd aan de provinciale
kerkvoogdijcommissie.
Homo-tucht. Het synodebe
stuur nodigt de commissie voor
het opzicht binnenkort uit voor
een gesprek over de criteria die
een kerkeraad moet toepassen,
voordat hij een tuchtmaatregel te
gen een homoseksueel neemt.
De commissie, het hoogste
rechtsorgaan binnen de kerk.
keurde het vorige maand goed
dat een kerkeraad een homo
seksueel gemeentelid had uitge
sloten van het avondmaal. Syno
deleden toonden zich zaterdag
"geschokt door" en "diep teleur
gesteld over" het besluit van de
Met dit voorstel kwam de syno
de terug van haar besluit in eerste
lezing, dat aan de kerkeraad de
vaststelling toekomt, eventueel
na overleg met de financiële spe
cialisten, de kerkvoogdij. De sy
node bepaalde voorts, dat de
meerderheid van de kerkvoog
den ook lid van de kerkeraad
moet zijn.
commissie voor het opzicht.
Voorzitter ds. B. Wallet erkende
dat de criteria niet hebben ge
functioneerd.
De Klerk oneens
met kerkleiders
KAAPSTAD (ANP) - De Zuid-
afrikaanse president De Klerk en
de kerken in zijn land verschillen
nog diepgaand van mening over
herstel van de democratie. Dit
bleek tijdens een overigens harte
lijke ontmoeting van De Klerk
met de leiders van de Zuidafri-
kaanse kerken.
Uitgangspunt was het docu
ment van de nationale kerken-
conferentie vorig najaar te Rus
tenburg, waarin de apartheid zon
de werd genoemd en wegen wer
den aangegeven voor herstelbeta
ling door de blanken aan de zwar
te slachtoffers van de apartheid.
De Klerk is van mening dat het
niet de rol van de kerken is om po
litieke uitspraken te doen. De pre
sident had verder duidelijk ge
maakt dat hij in grote lijnen de
Rustenburg-verklaring wel kon
onderschrijven. In een verwijzing
naar zijn eigen Dopperkerk (die
Rustenburg heeft afgewezen) zei
De Klerk dat hij het niet in alles
met deze kleine maar invloedrij
ke kerk eens was.
STANDPLAATS:
Washington
Henk Dam
De tabloids staan barstensvol
verhalen over UFO's, poezen die
papagaaien opeten en nu kunnen
praten, vampiers en tot leven
gekomen tatoeages,! "Zeeman Door
Slang Op Arm Verslonden!").
Het is verleidelijke stuff, vooral als
je je in de rij voor de kassa verveelt.
Geen wonder dat vijftig miljoen
Amerikanen geregeld tabloids
lezen. Zij zijn de afgelopen weken
op een unieke manier over de
Golfoorlog en vooral over de
Iraakse president Saddam Hussein
geïnformeerd.
Want Saddam Hussein in de krant,
ontdekten de uitgevers van de
tabloids al gauw, verleidt meer
mensen tot kopen dan
publiekstrekkers als Jackie
Onassis, Madonna, het Monster van
Frankenstein en Roseanne Barr.
Waarvan akte. want ik hèb er wat
gekocht - uiteraard uit puur
