Luchtvaart
verzeild in
zware crisis
Gezondheid voorop bij agrarische cao's
Mentaliteit in Nederlandse
bedrijven verbaast Tsjechen
««seek
Kleinere bedrijven laten
kansen op export liggen
ZATERDAG 16 MAART 1991
ECONOMIE
PAGINA 5
AMSTERDAM (ANP) - De wereldluchtvaart zal dit jaar met
niet meer dan 3 procent groeien, nog niet de helft van het
groeipercentage dat de laatste jaren gebruikelijk was. Dat is
de verwachting van de directeur-generaal van de in Genève
gevestigde International Air Transport Association (IATA),
dr. Günther Eser.
GARDEREN (ANP) - Verbaasd zijn
ze vooral over de "mentaliteit" van
hoog tot laag in Nederlandse onder
nemingen. Vijfentwintig jonge
Tsjechische en Slowaakse mana
gers, die drie weken in ons land sta
ge lopen, vertelden dat gisteren tij
dens een bijeenkomst in Garderen.
'In Tsjecho-Slowakije bereik je
bij niemand extra inzet zonder over
geld te praten. Hier worden de men
sen gemotiveerd door grote open
heid in de bedrijfsvoering. De hele
dag is er een informatiestroom
gaande op alle niveaus in het be
drijf. Dat is waarschijnlijk een goe
de manier om werknemers te moti
veren hun uiterste best te doen voor
hun bedrijf', zo verwoordt Jan Sa-
lac (33) de ervaringen van zijn land
genoten. Salac is directeur van een
groothandel in levensmiddelen en
loopt nu stage bij een vergelijkbaar
bedrijf in Deventer.
De 25 Tsjechen en Slowaken zijn
ondergebracht bij even zovele Ne
derlandse bedrijven. De uitnodi
ging voor hun stages kwam van het
Nederlands Christelijk Werkge
versverbond (NCW). Doel van de
stages is ideeën op te doen voor de derland halen voor een kijkje in de raakt dat onze bedrijv
herstructurering van Tsjechoslo- keuken van het Nederlandse be- structureerd moeten
drijfsleven".
waakse bedrij-
Tsjecho-Slowakije. Aan d,e op
te doen voor het opzetten van nieu-
kleinschalige en geprivatiseer-
anders ge-
orden om
winstgevend te zijn. Maar vooral
aan de top van de bedrijven zal daar
veel tijd voor nodig zijn. Er
sterke man moe
slissingen durft
bedrijf," zegt Radimir Sabela (33),
weest dat ze geen verantwoordelijk
heid hoefden te dragen, dat ze het
nu niet meer durven. Stuk voor stuk
willen ze iemand anders die de ver
antwoording voor veranderingen
op zich neemt. Ze zijn ook heel ver
baasd over het delegeren van ver
antwoordelijkheden. wat hier in
Nederland gebruikelijk is. Om die
mentaliteit te veranderen is een gi
gantische hoop energie nodig"
i de
totaal 75
deel. De stages worden volgens A.
marketingmanager
de betrokken Oosteuropese bedrij
ven zelf voor hun rekening
Olgers: "Als die financiële bijdra
ge van de overheid blijft bestaan wil
het NCW de komende jaren telkens
ongeveer tachtig jonge Tsjechische dat
en Slowaakse managers naar Ne- eindelijk iedereen
De 25 stagiaires denken
drieweekse stage in Nederland vol
doende te hebben om de komende
jaren in hun eigen land mee verder
kómen, die be- te werken. Als het nodig is. kunnen
ieder ze steeds een beroep blijven doen
op het NCW. Maar velen ven hen
We moeten in Tsjecho-Slowakije
beginnen in kleine groepjes onze op
Nederlandse leest geschoeide idee-
organische chemische produk-
ten. Sabela loopt stage bij Shell
Chemie.
"Dat i
i bedrijf denken die steun niet nodig te heb-
het fenomeen
dens de cursussen
wakije en ook hier i
erspreiden. Hopelijk heeft kens tegenaan lopen," legt stagebe-
uitzwerm-effect, zodat uit
ben. Sabela: "We leggen veel
tacten voor onze eigen branches,
waarmee we verder kunnen gaan
werken. Dat is belangrijk, want het
eerste dat de Tsjechische economie
Tsjecho-Slo- nodig heeft is buitenlands kapitaal.
Nederland tel- Zonder het land uit te verkopen zul-
geld moeten hebben c
vertui gd
Hij sprak die verwachting uit op het
symposium Air Travel '97 dat giste
ren werd gehouden in Amsterdam.
Verscheidene sprekers keken op
het symposium naar de luchtvaart
ontwikkelingen de komende vijf
jaar.
Sinds de Golfoorlog is de wereld
luchtvaart verzeild geraakt in de
zwaarste crisis sinds veertig jaar, al
dus Eser. Alleen al in januari liepen
de luchtvaartmaatschappijen sa
men een miljard dollar aan inkom
sten mis. Op dit moment liggen de
kerosineprijzen nog steeds 40 tot
Vervoerders bang
voor blokkade
Italiaanse grens
DEN HAAG (ANP) - De Nederland
se Internationale Wegvervoerders
Organisatie (NIWO) in Den Haag
houdt er ernstig rekening mee dat
Italiaanse vrachtwagenchauffeurs
vanaf morgenavond de grensover
gangen tussen Italië en Oostenrijk
gaan blokkeren. Oorzaak is het nog
altijd voortdurende geschil met
Oostenrijk over het aantal doorreis
vergunningen voor Italiaanse
vrachtwagenchauffeurs.
De verwachting is dat Oostenrijk
maandag geen vergunningen meer
zal verstrekken aan Italiaanse ver
voerders omdat het contingent voor
het eerste kwartaal van 1991 is uit
geput. Dat zal onvermijdelijk een
tegenactie uitlokken van Italiaanse
zijde, zo vreest de NIWO.
Volgens een woordvoerster van
de NIWO hebben Italiaanse ver
voerdersorganisaties al laten weten
volgende week "een manifestatie te
houden". Wat dat precies inhoudt is
onduidelijk, maar de NIWO vreest
dat daarmee gedoeld wordt op de
blokkade van belangrijke verkeers
knooppunten in het binnenland en
van grensovergangen met Oosten
rijk.
Eind vorig jaar leidden soortgelij
ke acties tot een enorme verkeer
schaos in Italië en Oostenrijk, waar
bij vrachtwagenchauffeurs uit di
verse EG-landen dagenlang in de fi
le vastzaten.
Inmiddels voeren Italiaanse dou
anebeambten al een week lang
stiptheidsacties, vanwege de ach
terstallige uitbetaling van over
werkvergoedingen. Volgens de NI
WO is daardoor al een behoorlijke
chaos oïitstaan.
Concentratie
Van de 750 "op de werkplek" ge-
bruikte chemische stoffen waar
voor een maximaal aanvaardbare
concentratie (MAC) is vastgesteld,
bestaat slechts voor 10 procent een
gezondheidskundige onderbou
wing. Tot die conclusie komen on
derzoekers van de universiteiten
van Amsterdam en Leiden, die over
dit onderwerp begin juni een bij
eenkomst organiseren.
Scholing
Scholing verhoogt de arbeidspro-
duktiviteit en daarmee de totale
omvang van de produktie. Vooral
scholing van werknemers en scho
ling van vrouwen heeft een hoog
rendement. Tot die slotsom komen
onderzoekers van de Rijksuniversi
teit te Leiden in een rapport dat mi
nister De Vries (sociale zaken en
werkgelegenheid) gisteren aan de
Tweede Kamer heeft aangeboden.
Ontslagen
Bij de Leuvense vestiging van Phi-
lips-België zullen nog eens 77 banen
verdwijnen. Dit heeft de directie
van het bedrijf gisteren aan de on
dernemingsraad meegedeeld. Be
gin januari was al 150 mensen ont
slag aangezegd. Het Leuvense be
drijf wordt gereorganiseerd in het
kader van de vorig jaar september
door Philips-topman Jan Timmer
aangekondigde sanering van het
Eindhovense
120 procent - afhankelijk van de
plaats waar brandstof wordt inge
kocht - boven het niveau van voor
de Golfcrisis. Terwijl in een norma
le situatie in januari 80miljoen men
sen met een vliegtuig zouden heb
ben gereisd, waren dat er nu maar
70 miljoen.
De KLM maakte op het symposi
um bekend haar route-netwerk de
komende tijd te willen uitbreiden
met een flink aantal nieuwe Eu
ropese bestemmingen. Ook wordt
gestreefd naar een verhoging van de
frequentie waarmee bepaalde be
stemmingen worden aangedaan en
zullen de aankomst- en vertrektij
den nog beter op elkaar worden af
gestemd.
President-directeur P. Bouw van
de KLM zei dat een en ander onder
deel uitmaakt van een "nieuwe filo
sofie" over de bediening van de vele
bestemmingen van het lijnennet
van de KLM. Hij legde er de nadruk
op dat het huidige ombuigingspro
gramma van de KLM "moet sla
gen", wil de maatschappij haar con-
currentie-positie veilig stellen voor
de toekomst. Bouw zei dat ondanks
de huidige inzinking in de lucht
vaart de verwachtingen op langere
termijn "goed" zijn.
Naast een blijvende verlaging van
de kosten werkt de KLM aan een
verdere uitbreiding van de positie
van Schiphol als transito-luchtha
ven. De KLM wil haar thuishaven -
naar het voorbeeld van Amerikaan
se maatschappijen
middelpunt maken van een web
van verbindingen in Europa, het zo
geheten "hub-and-spoke-system".
Bouw is het niet eens met de op
merking van sommige
ten dat de KLM te groot
land dat
land is te klein, vandaar dat
kijken naar Europa 1992", aldus
Bouw, daarbij verwijzend
geleider H. Dammers uit. "Al deze andere reamer van industrieel den
mensen zijn zo lang gewend ge- ken op poten te zetten".
DEN HAAG (ANP) - Het midden-
en kleinbedrijf (tot 100 werkne
mers) kan ruim 23 procent meer ex-
porteren dan het nu doet. Dat blijkt al op voorhand een suggestie van de
uit het rapport "Met kracht naar het hand dat nu meer geld moet worden
buitenland" dat gisteren is aange- uitgetrokken voor bevordering van
boden aan staatssecretaris Van de export door het midden- en
Rooy (economische zaken). Het kleinbedrijf. De meeste maatrege-
Economisch Instituut voor het Mid
den- en Kleinbedrijf verrichtte dit 0p het gebied
onderzoek in opdracht van ABN ring bestaan al,
Amro Bank J **:J
den- en Kleinbedrijf.
Het midden- en kleinbedrijf
kredietverzekering en minder pape-
Staatssecretaris Van Rooy wees
len die de nict-exporteurs
- - - cportbevorde-
kennelijk we
de Exportraad Mid- ten ze dat niet. De staatssecretaris
hierover dat de exportconsulen-
de EVD binnenkort de mo
de export zeker 17 miljard gulden rners van Koophandel.
meer kunnen bedragen. Gebleken
is echter dat sommige ondernemin
gen terugdeinzen voor uitvoer door
gebrek aan kennis en ervaring c
de buitenlandse markt en handels
gebruiken. Uit het onderzoek bleek
dat een eerste exportorder in 60 pro- WCllSt S16V0I1
cent van de gevallen tot stand
kwam door wat genoemd wordt e
"externe impuls" en niet door eigen
initiatieven van de ondernemer.
De helft van de niet-exporterende AMSTELVEEN (ANP) - Wessanen.
Wessanen
naar Europa
LEEUWARDEN Het Friese wao-beraad heeft gisteren in Leeuwarden gedemonstreerd tegen de vooroordelen
daarmee tot die in Nederland bestaan over de wao. De betogers liepen onder meer naar het regionale arbeidsbureau waar ze
zich massaal arbeidsongeschikt lieten verklaren. «oto anp»
bedrijven verwacht een stimulans
van maatregelen zoals meer en bete
re praktische informatie, belasting
aftrek voor het voorbereiden van
export, betere mogelijkheden voor
AUTOÓAS De prijs van een liter
autogas (LPG) wordt maandag 3
cent lager. De adviesprijs komt
bedient. Wij zeggen: het daarmee 0p 66,9 cent per liter.
Marktleider BK-Gas heeft dat giste
ren bekend gemaakt. De prijsverla-
v - ging is het gevolg van prijsdalingen
grote Europese markt die dan zal op de ln,ernationaie produkten-
zyn ontstaan. markt, aldus BK-Gas.
ADVERTENTIE
Restaurant Partycentrum Treslong
Op korte termijn hebben wij plaats voor
part-time medewerkers
in de bediening m/v
Voor informatie en het maken van een afspraak:
Restaurant Party-Accommodatie Treslong
Vosselaan 15, 2181 CA Hillegom. Tel. 02520-15347.
HONSELERSDIJK (ANP) -
Bloemenveiling Westland in
Honselersdijk heeft gistermiddag
een revolutionair veilingsysteem
in gebruik genomen. Door mid
del van een grote "videomuur"
kunnen voortaan bloemen en
planten worden geveild.
Sinds het bestaan van bloe
menveilingen is het gebruikelijk
om bloemen en planten die ver
kocht moeten worden, aan te voe
ren in de afmijnzaal. Handelaren
kunnen de koopwaar aanschou
wen en vervolgens via de veiling-
klok een bod uitbrengen.
Nu Westland een enorm beeld
scherm, Videofleur geheten, in
gebruik heeft genomen is het niet
langer nodig de bloemen en plan
ten onder de klok te brengen. De
Westland veilt
bloemen via
'videomuur'
produkten worden elders op vi
deo vastgelegd en vervolgens in
de afmijnzaal op het beeldscherm
getoond. Het veilen gebeurt nog
steeds via het oude systeem, zij
het dat de klok nu ook op het
beeldscherm wordt getoond. Met
de introductie van het beeld
scherm heeft Westland een be
langrijk logistiek probleem over
wonnen. Nu de bloemen en plan
ten niet langer in de afmijnzaal
DEN HAAG (GPD) - In de ver
schillende agrarische sectoren zijn
in totaal 31.000 mensen geheel of ge
deeltelijk arbeidsongeschikt. Zij
vormen 12 procent van het aantal
mensen dat in de land- en tuin
bouw, de veebedrijven en andere
agrarische ondernemingen werkt of
gewerkt heeft. Handenvol geld kost
het en veel arbeidskracht gaat ver
loren. In een aantal proefprojecten
wordt daarom nagegaan hoe het
werk zodanig anders kan worden
georganiseerd dat minder werkne
mers door kapotte ruggen, versle
ten knieën en andere defecten uit
vallen.
In de onlangs begonnen onder
handelingen over nieuwe cao's voor
de land- en tuinbouw en voor de
loonbedrijven (in te huren in de
piektijden bij het zaaien, het voor
bereiden van de grond daarvoor,
het oogsten, mestverwerking en zo
meer) hebben de vakbonden de ar
beidsomstandigheden niet voor
niets hoog in hun eisenpakket ge
zet. Zo gezond als de agrarische be
drijfstak voor menigeen met een
baan in kantoor of fabriek lijkt, is ze
niet. Integendeel, na de bouw staat
de sector hoog op de lijst van secto
ren waarin de arbeidsongeschikt- - knieën
heid verhoudingsgewijs het grootst ni0
waarvan het omzetzwaartepunt
zich in de Verenigde Staten be
vindt. gaat haar wervingsbeleid
vooral op Europa richten. Hiermee
hoopt het bestuur te bereiken dat de
activiteiten in Europa en de VS
meer in evenwicht worden ge
bracht. Verder gaat het concern de
komende tijd meer nadruk leggen
op de ontwikkelingen van merkarti
kelen. Bestuursvoorzitter mr P.
Bakker Schut zei dit gisteren bij de
presentatie van de jaarcijfers.
Bij Wessanen is de overgang van
bulkgoederen naar consumenten-
produkten vrijwel voltooid. De re
den voor dit beleid is geweest dat op
consumentenprodukten hogere
marges kunnen worden behaald en
dat men minder afhankelijk is van
sterk wisselende grondstoffenprij-
Zeer sterk scoort Wessanen onder
het merk Kemps met diepvries yo
ghurt in de Verenigde Staten, waar
15 procent marktaandeel wordt be
reikt. Wessanen is hiermee zelfs
marktleider. Het overnemingsbe-
leid in Amerika blijft gericht op be
taalbare bedrijven.
Overnemingen in Europa op het
gebied van merkartikelen acht Wes
sanen heel goed mogelijk. Gedacht
wordt daarbij aan familiebedrijven
die onder de paraplu van het con
cern hun zelfstandigheid kunnen
die heeft daarmee dan wel ook de bewaren. In Oost-Europa bestaa
Het zogenaamde beeldveilen is
een eerste stap op weg naar een
volledige loskoppeling van het lo
gistieke en het commerciële pro
ces. In de toekomst wordt het mo
gelijk om een videoplaatje te ma
ken van bloemen, terwijl ze nog
in de kas staan. Pas op het mo
ment dat ze zijn geveild hoeven ze
te worden geplukt. Vervolgens
kunnen ze dan direct naar de af
nemer worden getransporteerd.
Tegen die tijd hoeven handela
ren niet langer naar de veiling toe
om bloemen en planten te kopen.
Ze kunnen dan op hun kantoor
via een klein beeldschermpje hun
aankopen doen.
bijverzekering betaald voor de
ste twee ziektedagen en voo
/ulling van het ziekengeld
voormalige DDR veel belang
de stelling voor Leerdammer kaas. ter
wijl in Moskou veel babyvoeding
de volgende ziektedagen. De Ziek- wordt afgenomen,
tewet betaalt vanaf de derde ziekte
dag immers slechts 70 procent van
het loon uit.
Ander werk
Voor Jelle Loosman vormt de dis
cussie over de bestrijding van ziek
teverzuim en het voorkomen van
(langdurige) gehele of gedeeltelijke
arbeidsongeschiktheid het voor
naamste onderdeel in de cao-onder
handelingen.* Daar past ook een
maatregel in die zijn bond overal
tracht te verwezenlijken: een ver
plichting voor de werkgever om ie
mand die toch (gedeeltelijk) ar
beidsongeschikt is geraakt, aan an
der werk te helpen, zo niet in het ei
gen bedrijf, dan elders in de be
drijfstak. En zo dat ook niet moge
lijk is, zal hij voor bemiddeling moe
ten zorgen om eventueel buiten de LENING
bedrijfstak iets te vinden.
Acht 'groene'
man te sluiten. De tuinbouw (in
middels tot 26.000 werknemers
Wessanen sloot het boekjaar 1990
af met een winst van 87.8 miliom
gulden uit gewone bedrijfsuitoefe
ning (vorig jaar 81,3 miljoen). De
omzet daalde met 560 miljoen tot
3.66 miljard gulden. Dit kwam voor
al door de lagere omrekenkoers van
de dollar en het afstoten van activi
teiten. zo maakte de raad van be
stuur van Wessanen gisteren be
kend.
Een aandelenemissie zit er voor
lopig niet in. De huidige vermo
genspositie is riant en biedt alle
ruimte voor verdere expansie Er zit
thans 60 miljoen gulden in kas en
het concern heeft bij diver a tMB
ken grote faciliteiten.
China heeft de Sovjetu-
lening van ongeveer 1.3 mil-
heeft Loos- jard gulden toegezegd om voedsel
en goederen uit China te kopen. Dat
meldde gisteren een Chin, a kr.mt
gegroeid), de landbouw (gezakt De Sovjetunie zal volgens de krant
Het planten t
Zoals in bijna alle c
Het vertroebelt de zaak ook,
Goudmijnen
De Zuidafrikaanse goudmijnen
hebben in het afgelopen jaar ruim
40.000 arbeiders ontslagen als ge
volg van de zwakke handelsprijzen
van het edele metaal en de gestegen
exploitatiekosten. Volgens een
woordvoerder van de gezamenlijke
goudmijnen staan nog eens 40.000
arbeidsplaatsen op de tocht.
Export
De export van Nederlands vee en
vlees naar Jordanië en Iran is tussen
1 augustus 1990 en 31 januari 1991
met 50 procent gestegen ten opzich
te van dezelfde periode een jaar eer
der. Uit cijfers van het ministerie
van Landbouw blijkt dat de export
toenam van 993 ton tot 1543 ton. Het
ministerie onderzoekt nog of er
sprake is van ontduiking van het
handelsembargo tegen Irak en Ku-
wayt.
derhandelaar
legd, zijn werkgevers bij ziekte tot meent hij. Bij sommigen z
een 100-procents doorbetaling van ging kunnen ontstaan
de agrarische het (netto-)loon verplicht. Op grond
de wet betaalt de Ziektewetkas Loosman zeker is) toe te schrijve
past dat bijvoorbeeld het grote aan
tal mensen dat nu wegens rugklach
ten uitvalt (de grootste categorie on-
de proefprojecten (waarvan, der de zieken en arbeidsongeschik-
dingsbond CNV, Jelle Loosman, gedurende de eerste twee dagen
wat raar aan te kijken tegen de voor- Van een ziekteperiode echter niets
stellen waarmee de drie centrale uit. In de agrarische sector zoals voortzetting van de projecten e
landbouworganisaties zijn aange- trouwens in menige andere be- in het verlengde daarva
komen. Hoewel ze aan alle kanten drijfstak - voorziet de extra
betrokken zijn bij de vier (straks kering bij de bedrijfsvereniging
twaalf) proefprojecten, willen
ook een aantal financiële prikkels
invoeren. Loosman vreest dat die gaan
de zaak alleen maar verstoren.
Verzekering
Koninklijk Nederlands Landbouw-
Comité, KNBTB en NCBTB willen
de mogelijkheid voor ondernemers
opheffen om bij de bedrijfsvereni
ging (waarvoor in andere bedrijfs
takken het GAK optreedt) een ver
zekering af te sluiten waarmee zij
het loon kunnen doorbetalen gedu
rende de eerste twee dagen dat een
werknemer ziek is.
daar dan
ondernemersorganisaties
hun eerste cao-voorstellen
(nog) niet
twee ziektedagen voor rekening
de werknemers willen laten,
de normale bedrijfsvoering invoe
ren van wat in de projecten be
proefd.
Rugklachten
Loosman zou dat diep betreuren,
Volgens Loosman zouden ze dat want hij weet nu al dat financiële
ook met moeten proberen, want prikkels maar heel tijdelijk werken.
daarmee zouden ze een oorlog
zichzelf afroepen. Wat mfisschien te
gelijkertijd als een waarschuwing
aan de politiek kan gelden,
kabinet ook gedachten in die rich
ting leven. Maar ook het leggen
het financiële
vers vindt Loosman nogal rigou-
Men raakt eraan gewend
liezen hun effect. Maar aangepaste,
verbeterde arbeidsomstandighe
den den en werkmethoden pakken voor
belangrijk deel de oorzaken aan
verantwoordelijk zijn voor de
bjjdV'werkgë- £rote hoeveelheid gehele of gedeel
ten), ver terug zakt.
"Dat is niet alleen goed
werknemers maar ook voo
drijf. Want dat is zekerder van zijn
personeel en er valt minder arbeids
kracht voor lange tijd of zelfs voor
goed weg. Voor de personeelsvoor
ziening moet dat ook niet onder
schat worden. In bijvoorbeeld de
tuinbouw bestaan al problemen om
aan voldoende en geschikt perso
neel te komen".
Bovendien zal een terugdringen
van de arbeidsongeschiktheid
die altijd begint met gewoon ziekte
verzuim aanzienlijke kostenbe
sparingen opleveren. Volgens Loos
man zal blijken dat het percentage
ziektewetpremie met procenten
omlaag kan.
Dat percentage ligt nu op 10,3
procent, waarvan 1 procent door de
werknemers wordt betaald. De rest
is voor rekening van de werkgever;
10.000) en de loonbedrijven
(12.000) zijn daarin de grootste. De vlees,
looneis is overal gelijk: een vergoe- thee.
ding voor de stijgende prijzen kopen. China heeft
(waarbij met een door het Centraal genoemde artikelen
Planbureau geraamde inflatie van
2,5 procent wordt gerekend) plus 1
procent echte koopkrachtverbete-
het geld onder meer graan,
vleesprodukten. pinda's,
zijde, tabak en sigaretten
erschot.
Afgelopen herfst leende China de
Sovjetunie al bijna 600 miljoen gul
den voor de aanschaf van textiel c
oor die nngt bij elkaar
het be- met 3,5 Procent-
i loonsverhoging andere lichte industriële produk
ten.
ADVERTENTIE
S* NDER /xROOK
f 'Communiceren
doet iedereen,
maar hoe bereik ik 1
m'n doelgroep?'
071-1342-18
uüh_
fl ai-ondi 1171 )HmV)
