Doorsnee en Flodder nooit dikke
vrienden
Bedrijven hebben
meer begrip voor
Ramadan moslims
Nieuw venster naar heelal gaat open
Techniek helpt blinden en
slechtzienden aan het werk
isïLi
(Duö ilirujgg
ZATERDAG 16 MAART 1991
REGIO
PAGINA 13
Leids onderzoek naar verschillende woonculturen in oude wijken
Karen Wuertz: 'Extremen houden altijd moeite met elkaar
LEIDEN (GPD) -
Botsende woonculturen,
daar heeft vrijwel elke grote
stad mee te maken. De
familie Doorsnee contra
Flodder. De sanering van
oude stadswijken van rond
de eeuwwisseling heeft
verstrekkende gevolgen.
Toen de bulldozers de wijk
ingingen om de laatste
krotten op te ruimen,
betekende dat tegelijk het
nekschot voor de
traditionele buurtcultuur.
En voor de bewoners van
naoorlogse wijken heeft het
ook gevolgen, want zij
krijgen te maken met de
komst van bewoners uit die
oude buurten. En die
houden er een heel andere
wooncultuur op na, zo blijkt
vaak op pijnlijke wijze.
Ma Flodder blijft moeite houden
met Familie Doorsnee. (foto gpd>
ROTTERDAM - Blinden en
slechtzienden hoeven niet langer
met de armen over elkaar thuis te
zitten als ze eigenlijk ergens aan
het werk willen zijn. Er komen
steeds meer corpputers en andere
vormen van geavanceerde appa
ratuur waardoor blinden en
slechtzienden prima administra
tieve functies kunnen blijven ver
vullen. De aanpassingen op de
werkpjek worden veelal, door de
volksverzekering Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten betaald.
Om visueel gehandicapten be
ter te kunnen voorlichten over de
nieuwste technische snufjes,
waarmee zorg op maat kan wor
den gegeven, rijdt er vanaf deze
maand een bus rond waarin de
apparatuur is ingebouwd. De bus
doet drie plaatsen aan: Amster
dam. Rotterdam en Haaren (Gro
ningen). Elke veertien dagen
staat de bus op. maandag in Rot
terdam.
De voorlichtingsbus is een ini
tiatief van Visio, een regionale in
stelling die zich bezighoudt met
de revalidatie van blinden en
Van onze redacteur
Caroline van Overbecke
LEIDEN Binnenkort
wordt een nieuw venster
naar het heelal geopend.
Twaalf jaar lang hebben
mensen van het Leidse La
boratorium voor Ruimteon
derzoek met man en macht
gewerkt aan de ontwikke
ling van de nieuwe tele
scoop. 'Comptel' genaamd.
Met dit vernuftige apparaat
kunnen sterrenkundigen
voor het eerst de gamma
straling in de ruimte goed
waarnemen. Dit is de meest
energierijke straling die in
het heelal voorkomt.
Comptel is een van de vier telesco
pen in een nieuwe satelliet, 'Gamma
Ray Observatory' (gamma-straling
observatoriujn; GRO). GRO wordt
omstreeks 4 april met het Ameri
kaanse ruimteveer Atlantis in een
baan om de aarde gebracht. Deze sa
telliet is de zwaarste die ooit is ge
lanceerd: hij weegt 17 ton. Met het
observatie-instrument dat minstens
vijf jaar in de ruimte blijft, kunnen
vele waardevolle gegevens over het
heelal worden verzameld.
De nette burger die zijn tuintje keu
rig op tijd wiedt en de 'aso' die zijn
hond in het plantsoen laat poepen
gaan niet zo goed samen. Cultureel-
antropologe Karen Wuertz van de
Rijksuniversiteit Leiden heeft
moeite met de geschetste zwart-wit
tegenstelling. Het zijn uitersten, die
geen recht doen aan de werkelijk
heid, vindt Wuertz. die in opdracht
van de Vrouwen Advies Commissie
onderzoek heeft gedaan naar de
'botsende perspectieven' in de
Haagse wijk Nieuw-Waldeck.
Ooit opgezet als een modelvoor
beeld, maar al omstreden voordat
de eerste schop de grond in ging. De
wijk voor de lagere, koopkrachtige
middenklasse werd uiteindelijk
ook bevolkt door bewoners van de
gesaneerde oude binnenstad en de
Schilderswijk. De slechte reputatie
van de Schilderswijkers - 'een zooi
tje ongeregeld: armoedzaaiers, a-so
cialen. buitenlanders en crimine
len'. zo noemt iemand dat in Wuertz'
boek de Macht van de Wooncultuur'
- stond al bij voorbaat een soepele
integratie in de weg. "Het werd al
een probleemwijk genoemd alvo
rens het eerste huis werd be
woond".
Verschillend
Als onderwerp van studie is Nieuw-
Waldeck een prachtige 'case'. Een
nieuwe wijk, vrijwel gelijktijdig be
volkt door bewoners met totaal ver
schillende achtergronden en ver
wachtingen. Of er sprake is van een
spontaan buurtbesef is daarom nu,
zo'n tien jaar nadat de schop de
grond inging, ook van belang voor
andere grote steden. Die kunnen le
ring trekken uit gemaakte fouten.
Want in vrijwel alle grote steden is
het proces van verhuizingen van sa-
neringswijken naar nieuwbouw in
middels in volle gang.
Wuertz zegt dat wonen en sociale
status nog steeds heel nauw met el
kaar verbonden zijn. "Ook in de ar
beidersklasse heerst dat gevoel. Er
is sprake van een duidelijke arbei
ders-aristocratie. Buitenlanders
staan helemaal onderaan de sociale
ladder, samen met a-sociale Neder
landers. Een sociale stijging wordt
uiteindelijk in de top vertaald met
een verhuizing naar een betere
buurt".
In Nieuw-Waldeck zag deze groep
ambitieuze bewoners de idealen in
rook opgaan, toen bleek dat ook
voormalige Schilderswijkers en an
deren uit de binnenstad er een
nieuw huis zouden krijgen. "Velen
voelen zich daardoor gefrustreerd",
zegt Wuertz.
Wat men wilde ontvluchten is
vooral een bepaalde wooncultuur,
zoals die in oude wijken bestond.
slechtzienden. De manier waarop
aan dat 'bezig houden met' gestal
te wordt gegeven, is zeer divers.
Bij Visio zijn ergotherapueten,
oogartsen, psychologen en des
kundigen van vele andere disci
plines in dienst. Blinden en
slechtzienden wordt geleerd zo
wel thuis als op het werk een zo
normaal mogelijk leven te leiden.
Visio heeft verspreid over Neder
land een aantal kantoren. De kan
toren in Amsterdam, Rotterdam
en Haaren worden dus door de
bus aangedaan.
Jonge blinden of slechtzienden
bezoeken veelal normale scholen.
Ze moeten echter speciale vaar
digheden leren om zich als slecht-
Volgens de Leidse onderzoekers
Hans Bloemen en Henry Aarts zijn
de verwachtingen hoog gespannen.
Bloemen is astronoom (sterrenkun
dige), hij bewerkt, verwerkt en in
terpreteert de gegevens. Aarts
houdt zich bezig met de technische
kant van het onderzoek: het ontwer
pen en ontwikkelen van nieuwe in
strumenten.
Bloemen: "Voor de sterrenkunde
is dit nieuwe apparaat van enorm
belang. Gammastraling kan ons bij
voorbeeld belangrijke informatie
verschaffen over allerlei gebeurte
nissen in melkwegstelsels. De stra
ling is zeer energierijk en veel ster
ker dan bijvoorbeeld röntgenstra
ling. Het kan ons iets vertellen over
wat er gebeurt met en tussen ster-
Gamma-straling
Gamma-straling wordt sinds kort
ook gebruikt voor medische doel
einden. Het Leidse lab heeft bij
voorbeeld een apparaat ontwikkeld
waarmee organen van kankerpa
tiënten tijdens een bestraling kun
nen worden bekeken. Met gamma
straling kunnen ook nieuwe olie
bronnen worden opgespoord.
Voedsel, zoals champignons, wordt
met gamma bestraald om ziektekie
men en bacteriën te doden. "Maar
dat zijn toepassingen in het dage
lijks leven en dat staat los van ons
onderzoek", benadrukt Aarts.
De Schilderswijk en de Jordaan zijn
typische, karakteristieke voorbeel
den. Daar heerste een oudemets
soort gezelligheid, die niet meer be
staat. Daar leefde men op straat.
Straatcultuur
Wuertz: "Het beschavingsoffen
sief van de burgerij in het begin van
deze eeuw had met name betrek
king op de de straatcultuur van de
arbeidersklasse". Kortom, als je er
sociaal gezien bij wilt horen, dan
blijf je binnen. Want de behoefte
aan privacy en een gesloten gezins
leven zijn typisch een karaktertrek
van burgerlijkheid. En daartoe is
toch de overgrote meerderheid van
ons volk bekeerd.
Als mensen, zoals in Nieuw-
Waldeck, uit twee totaal verschil
lende woonculturen samen moeten
leven, dan botst dat. De ene groep
mist het omgaan met elkaar, de an
dere groep stoort zich aan de buur
man. die buiten aan zijn auto ligt te
sleutelen. A-sociaal is dan een term
die al snel valt. Daarbij komt dan
ziende of blinde toch goed te kun
nen handhaven en zelfstandig te
kunnen leven. Visio verzorgt zo
wel trainingsprogramma's als
dagbehandeling op de instellin
gen. als training via opname als
leren door bezoek bij de blinde of
slechtziende thuis.
Er zijn ook nogal wat mensen
die op latere leeftijd blind of
slechtziend worden. Ook zij heb
ben behoefte aan revalidatie en
kunnen dit bij Visio krijgen.
Onnodig werkloos
Met de bus richt de instelling zich
speciaal op het voorkomen dan-
wel wegwerken van veelal onno
dige arbeidsongeschiktheid.
Voor veel blinden of slechtzien-
Bloemen: "Gamma-straling is ei
genlijk een soort gereedschap. Je
kunt daarmee een heleboel leren
over de zon, verschillende soorten
sterren, melkwegstelsels, ruimte
tussen de sterren en kosmische
straling. Gammastraling ontstaat
bij de meest energierijke processen
in het heelal, bijvoorbeeld bij een
explosie van een ster, een superno
va. Ook willen we de korte maar
heftige gamma-uitbarstingen in de
ruimte bekijken, waarvan we niet
weten wat de oorzaak is. Zo'n uit
barsting levert meer energie in een
seconde dan de zon in 1000 jaar. We
kunnen straks als het ware de meest
'wilde' processen in de ruimte be
studeren".
Het ontwerpen en maken van
Comptel was een zeer ingewikkeld
proces, volgens de twee onderzoe
kers. Aarts: "Het heeft zeer veel in-
spannning gekost, je begint met
niets. Het apparaat is ontwikkeld in
opdracht van de Amerikaanse
ruimtevaartorganisatie NASA. In
totaal vier instituten in Duitsland,
Nederland - ook Estec in Noord-
wijk en de Verenigde Staten heb
ben er aan gewerkt. Honderden
mensen zijn bij het project betrok
ken. De kosten van de missie bedra
gen 1 miljard gulden, waaraan Ne
derland 10 miljoen heeft bijgedra
gen. Een luttel bedrag als je be
denkt dat wij met onze telescoop
Comptel in het hart van het instru-
nog eens het vaak van de burgerlij
ke norm afwijkende woongedrag
van allochtone bevolkingsgroepen.
De Leidse antropologe pleit voor
meer begrip - van beide kanten -
voor een andere wooncultuur.
"Waarom wordt het als a-sociaal ge
zien als iemand met een stoeltje op
straat gaat zitten? Het zitten op een
terras in de binnenstad wordt door
velen als een opperste staat van ge
not beschouwd".
Zij wijst op het isolement, waarin
met name veel vrouwen in nieuw
bouwwijken verkeren, juist doordat
de straatcultuur verdwenen is.
"Sommigen voelen zich in de nieu
we woonwijk uitgesproken onge
lukkig en eenzaam".
De les die volgens Wuertz kan
worden geleerd uit de Haagse erva
ringen. is dat bij de opzet van nieu
we woonwijken in grote steden
meer sociale begeleiding op zijn
plaats is. "Er worden miljoenen be
steed aan renovaties, afbraak van
oude wijken en de bouw van nieu
we woningen. Maar niemand denkt
den is een baan in de administra
tieve sector weggelegd, mits ten
minste de moeite wordt genomen
de apparatuur enigszins aan te
passen. Nog veel te vaak wordt ie
mand bij vermindering van zijn
gezichtsvermogen dan maar ar
beidsongeschikt verklaard. Dat
is, zo blijkt uit de woorden van J.
de Jong, behandelcoördinator
volwassenen, heel vaak onnodig.
"Er is door de geavanceerde tech
niek echt heel wat mogelijk".
Voor blinden wordt de beeld
schermtekst toegankelijk ge
maakt via een aan de computer
gekoppelde braille-leesregel.
Printers kunnen zowel zwart-
schrift als braille produceren. Via
ment zitten: als een spin in het
web".
Straks gaat GRO voor minstens vijf
jaar de ruimte in. mogelijk nog lan
ger. Aarts: "Je weet nooit precies
hoe het gaat lopen. Er zijn ook altijd
verassingen. Je weet nooit wat er
gebeurt als je het instrument straks
aanzet: op 450 kilometer hoogte, in
een vijandige ruimte met allerlei in
vloeden. Je denkt dat je aan alles
hebt gedacht maar dat is niet altijd
zo". Bloemen: "Om problemen te
voorkomen, hebben we alles wat
kapot kan gaan, dubbel uitge
voerd".
De satelliet heeft 2000 kilo brand
stof aan boord waarvan de helft no
dig is voor de terugkeer naar de aar
de. "Als 17 ton ongecontroleerd om
laag komt. moet je wel weten waar
het terecht komt. We hebben dan
ook de voorkeur voor het zuidelijk
deel van de Stille Oceaan", zeggen
beide onderzoekers grinnikend.
Het tweetal wacht gespannen de
eerste waarnemingen van de satel
liet af. "Dit apparaat brengt een
stukje van het spectrum in kaart dat
we nog nooit hebben bekeken, de
ontbrekende schakel in onze kennis
van de ruimte. Aarts: "De techniek
daarbij is heel speciaal. Je kan de te
lescopen vergelijken met een foto
apparaat met een belichtingstijd
van enkele weken. Het is duidelijk
een hele grote stap vooruit en opent
een nieuw venster naar het heelal".
er aan al bij de planning een woon-
socioloog op te nemen in het archi
tectenteam".
Ergernis
De overheid zou als taak op zich
moeten nemen om een groot deel
van de ergenis van bewoners, zoals
die ook bij interviews in Nieuw-
Waldeck naar voren kwamen, weg
te nemen. Graffiti moet verwijderd
van de muren, het openbaar groen
moet goed onderhouden en vanda
lisme moet bestreden. Dat komt het
imago van een nieuwbouwwijk ten
goede. "Juist dat soort zaken wordt
snel weg bezuinigd, ten onrechte",
meent Wuertz. die vindt dat met een
beetje begrip mensen uit diverse so
ciale klassen best samen kunnen
wonen. "Kijk. de extremen, zeg
maar de families Doorsnee en de
Flodders, houden altijd moeite met
elkaar. Maar de overgrote meerder
heid kun je best goed samen laten
wonen, mits gemeenten bereid zijn
daar meer tijd en geld voor vrij te
maken".
scanners worden teksten omge
zet in braille of gesproken woord.
Zo kunnen leerlingen en studen
ten hun teksten in zwartschrift
aanleveren bij docenten, terwijl
de tekst voor henzelf ook in brail
le beschikbaar is.
De apparatuur, zo toont Visio
aan met deze demonstratiebus,
biedt meer mogelijkheden: toe
gang tot teletekst, encyclopedie-
en en databanken, de elektroni
sche krant en Girotel. De Jong:
"Helaas worden de aanpassingen
in de prive-sfeer in veel mindere
mate door de awbz vergoed".
Zowel gehandicapten als be
langstellende werkgevers kun
nen terecht voor de uitgebreide
informatie die in de Visio-bus
wordt gegeven. Uit ervaring is Vi
sio al gebleken dat velen in het
bedrijfsleven en ook bij arbeids
bureaus nog niet op de hoogte
zijn van de mogelijkheden. De po
tentiële klantenkring is groot:
160.000 slechtzienden en blinden,
met familie en andere relaties
mee, al snel een miljoen Neder
landers.
LEIDEN/REGIO - De ruim vier
honderdduizend moslims voor wie
zaterdag of maandag de jaarlijkse
vastenmaand de Ramadan begint,
kunnen op hun werk op meer be
grip rekenen dan enkele jaren gele
den. Dat is de mening van zowel het
bedrijfsleven als de moslimorgani
saties zelf. De voorschriften van de
islam om tijdens de Ramadan tus
sen zonsopgang en -ondergang on
der meer niet te eten en te drinken,
wordt door steeds meer niet-mos-
lims met respect bezien.
Volgens het hoofd personeelsza
ken A. Raats van het Katwijkse vis-
verwerkingsbednjf Ouwehand
houden zowel de chefs als de overi
ge werknemers er rekening mee dat
sommige moslims-collega's aan het
eind van de vastperiode niet meer
zo fit zijn en dus iets minder preste
ren. Aan het eind van de Ramadan
is de kans op irritaties wat groter en
ook daarmee wordt volgens Raats
rekening gehouden.
De Ramadan is de negende
maand in de moslimkalender en
valt elk jaar in een andere maand.
De exacte datum is afhankelijk van
de stand van de maan. Daar komt
nog eens bij dat de islam verschil
lende stromingen kent die elk een
eigen exacte begintijdstip aanhou
den. Dit jaar valt de Ramadan rela
tief vfoeg. Dat is gunstig, want dan
is de tijd tussen zonsopgang en
zonsondergang aanzienlijk korter
dan hoog zomer.
Ook voor Ouwehand komt de Ra
madan op een gunstig tijdstip.
Raats: "In mei/juni is de haringver
werking in volle gang en wordt er
veel overgewerkt. Dat kan je niet
verlangen van iemand die vast".
Bierbrouwer Heineken stelt zich.
zoals persvoorlichter Schoonveld
het uitdrukt, flexibel op ten aanzien
van de Ramadan. De islamieten mo
gen langer pauzeren om door mid
del van extra rust het tekort aan
eten te kunnen compenseren. De
bedrijfstijden of ploegendiensten
worden niet aangepast en er is geen
aparte gebedsruimte. Van de 1300
produktiewerknemers zijn er naar
schatting 100 moslim. Al met al le
vert volgens Schoonveld de Rama
dan voor Heineken geen problemen
op. "We houden er gewoon reke
ning mee dat aan het eind van de
Ramadan hier en daar een extra
mannetje moet worden ingezet".
Rekening houden
Volgens algemeen directeur Van
Oostrom van het schoonmaakbe
drijf Cemsto hebben alle regio-kan
toren opdracht gekregen rekening
te houden met de fysieke en menta
le inspanning die de Ramadan van
de moslims vraagt. "Vaak wordt er
met de klant iets geregeld voor wat
betreft het gebruik van een ruimte
als gebedsruimte. Soms is het in
verband met etenstijden nodig iets
Duitse hoogleraar
stapt na jaar op
wegens problemen
met Nederlands
LEIDEN - De Duitse filosoof prof.
dr. H. Weidemann stapt op als hoog
leraar antieke en middeleeuwse
wijsbegeerte aan de Leidse univer
siteit. Na een jaartje houdt hij het
voor gezien. Weidemann zou ver
trekken omdat hij problemen zou
hebben met de Nederlandse taal.
De hoogleraar heeft inmiddels
eervol ontslag gekregen. De Duitser
werd 1 januari 1990 benoemd als op
volger van prof. L.M. de Rijk.
te schuiven met werktijden, maar
ook dat stuit niet op bezwaren bij de
werkgevers.
"Er komt inderdaad steeds meer
begrip voor onze leefregels. Ook
respecteert men steeds meer dat de
moslim zijn geloof in het dagelijks
leven laat meespelen. Voor veel
godsdiensten zijn geloof en de gang
van alle dag bijna een wereld van
verschil", zegt F. Dieffenthaler. Hij
is woordvoerder van de
Ahmadiyya-beweging. een van de
moslimstromingen in Nederland.
"Ik mag dan slechts voor een stro
ming spreken, het gevoelen van een
betere acceptatie is algemeen", al
dus Dieffenthaler.
De woordvoerder is blij met het
begrip. Nog veel te vaak wordt over
de islam alleen maar in termen van
cliches gedacht: "Vrouwen mogen
niets, mannen zouden agressief zijn
en ga zo maar door. Door meer na te
denken over de Ramadan begrijpen
de niet-moslims dat er meer is".
Dieffenthaler voegt er nog aan
toe: "Vaak heeft mijn omgeving
meer last van de Ramadan dan ik
zelf. Voor moslims is de vasten
maand normaal en we doen het met
overgave. Niet-moslims verwonde
ren zich slechts over al hetgeen niet
is toegestaan".
Zelfmoord (2)
Met enorme verontwaardiging
maar vooral diep verdriet heb ik de
onvergeeflijke, volslagen onterech
te beschuldiging van mevr. Azimul-
lah, blijkbaar een aanhangster van
de Scientology sekte, aan het adres
van prof. Diekstra gelezen. Ik heb
zelf een kind door zelfmoord verlo
ren en juist vanuit die ervaring heb
ik met grote interesse en grondig
heid het boekje 'Je verdriet voorbij'
gelezen.
Wat zou ik graag gewild hebben
dat mijn kind het boekje had gele
zen. maar helaas toen was het er nog
niet. Voor mij is het werkelijk het
enige boek, waarin iemand met gro
te betrokkenheid en invoelingsver
mogen een poging onderneemt om
jongeren die het absoluut niet meer
zien zitten toch te bereiken. Toch te
pogen te redden wat er te redden
valt door onomwonden eerlijk en
direct met hen over hun gedachten
en ideeen te praten. Mijn kind had
al dat soort gedachten waarover
prof. Diekstra in zijn boekje
spreekt, hoewel ik dat pas te laat
heb ontdekt.
Ik weet zeker dat het lezen van
het boekje mijn kind hoe dan ook
geholpen zou hebben. Ik heb sterk
het vermoeden dat mevrouw Azi-
mullah het boekje absoluut niet
heeft gelezen en ook geen enkel,
maar dan ook geen enkel idee heeft
van wat er in mensen omgaat die
zelfmoordgedachten koesteren. Het
is blijkbaar een van die mensen die
vinden dat je daar gewoon over
moet zwijgen. Ik weet dat juist dat
zwijgen fataal kan zijn.
(Naam en adres van de brief
schrijfster ter redactie bekend
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- De heer Hollingwijnkooper
op de Hooigracht alhier, is aan
de telefoon aangesloten met No.
99.
- n een dorp in een onzer noor
delijke provinciën, aan het
spoor gelegen, kwam gisteren
het volgende vermakelijke geval
voor. dat een treurig staaltje
geeft van de expeditie geduren
de den winter. Een handelsreizi
ger uit Amsterdam vertoefde bij
zijner klanten in dat dorp om
commissies op te doen, toen daar
een pakket bezorgd werd. Het
bleek hetzelfde pakket te zijn,
dat de reiziger in November ran
het ixjrige jaar uit Amsterdam
had verzonden. Dus 100 dagen
- In eene vlaag van krankzin
nigheid sprong eergisteravond
in de Conradstraat te Amster
dam een persoon uit de tweede
verdieping en u>a.s na eemge
oogenblikken een lijk.
- Tot de vermakelijke brieven,
welke eene redactie kan ontvan
gen, mag zeer zeker onderstaan
de gerekend worden, welken het
"N.v.N." ontving:
Amsterdam, 11 Maart 1891.
Men Heer de IMaCtWf
zoo ik in uw krant van het hu
welijk van het bruid-dmt OOM I
Afhoen gelezen heb zoo u-ensch
ik door u in kennis ik te komen
met de ouders van de jonge da
me die dat huwelijk vragen.
Men Heer die ik zulks vraagt
ben van nette huize zoo noem ik
mij in verkorting MSP
Ik verwagt antwoord in u
krant van den 13 Maart 1891.
Vijfentwintig jaar geleden
- Cliff wordt godsdienstonder
wijzer. De Britse popzanger
Cliff Richard wil godsdienston
derwijzer worden. De eerstko
mende anderhalf jaar moet hij
nog toneel- en filmcontracten af
werken, maar daarna wil hij
gaan studeren, wat hem nog
drie jaar zal kosten.
Leidse ruimte-onderzoekers ontwikkelen bijzondere telescoop
