Meer openheid over
de geheime diensten
Nieuwe lente, nieuwe woonideeën,
nieuw rondje Meubelplein.
Tubbergen wil de boerenopstand liever vergeten
'IRA-verdachten verdienen vrijspraak'
Dales belooft jaarlijkse rapportage
Hoogleraar pleit voor
herregistratie medicijnen
Ontwild^elingshulp krijgt
voorlopig niet meer geld
Omroepen zijn het eens
over nieuwe opzet radio
VRIJDAG 15 MAART 1991
I BINNENLAND'BM^I
PAGINA 3
DEN HAAG (GPD/ANP) Minister Dales (binnenlandse zaken) zal de Tweede Kamer
voortaan jaarlijks in het openbaar rapporteren over de activiteiten van de inlichtingen- en
veiligheidsdiensten, waaronder de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). De minister
komt hiermee tegemoet aan de vraag van de Kamer om meer openbare informatie en een
versterking van de parlementaire controle op de geheime diensten.
ROTTERDAM (ANP) - Geneesmid
delen moeten opnieuw geregi
streerd worden wanneer ze vijf of
tien jaar op de markt zijn geweest.
Zo luidde gisteren het pleidooi van
prof. dr. D. Lindhout bij het aan
vaarden van het bijzonder hoogle
raarschap in de klinische genetica
in Rotterdam. Bij het verzoek om
herregistratie zouden dan de resul
taten van goed opgezet en uitge
voerd vervolgonderzoek moeten
worden overhandigd.
Aanleiding tot dit pleidooi zijn
onder meer de ervaringen met anti-
epileptische middelen, zoals
carbamazepine. Onlangs is geble
ken dat zwangere vrouwen die dit
middel tijdens een zwangerschap
gebruiken een aanzienlijk verhoogd
risico lopen op een kind met een
open ruggetje (spina bifida).
Als er bij de introductie van
carbamazepine van meet af aan ver
volgonderzoek was geweest van al
le zwangerschappen waarin dit
middel was gebruikt, was dit tien
jaar eerder opgemerkt en had onno
dig leed voorkomen kunnen wor
den, aldus Lindhout.
Proefdieronderzoek is vaak on
voldoende. Of een nieuw genees
middel ook veilig is bij gebruik tij
dens de zwangerschap kan volgens
Lindhout alleen worden vastge
steld door zoveel mogelijk zwanger
schappen te "vervolgen".
Prof. Lindhout ging verder in op
recent onderzoek in Rotterdam na
erfelijkheidsvoorlichting. Dat heeft
uitgewezen dat voor echtparen mpt
een verhoogd genetisch risico de
wens om kinderen te krijgen en per
soonlijke ervaring met een handi
cap in gezin of familie bepalend zijn
bij de beslissing om al dan niet een
kind te krijgen.
Bij een hoog risico op een handi
cap ziet de helft van de echtparen af
van kinderen. Maar als de betreffen
de afwijking tijdens de zwanger
schap is vast te stellen doet slechts
dertien procent dat. Prenataal on
derzoek biedt dus nieuwe perspec
tieven voor gezinsuitbreiding aan
echtparen die dat anders niet zou
den hebben aangedurfd, consta
teerde Lindhout.
In Nederland worden ieder jaar
steeds meer zwangerschappen on
derzocht op een aantal landelijk
overeengekomen afwijkingen. Van
de vrouwen die vanwege hun leef
tijd een verhoogd risico lopen op
een mongooltje of een kind met een
andere chromosoomafwijking
maakt inmiddels 60 procent ge
bruik van de mogelijkheid tot
prenataal onderzoek.
Voor veel ernstige aandoeningen
is nog geen prenataal onderzoek
mogelijk. In Nederland worden
jaarlijks zes- tot tienduizend kinde
ren (3 tot 5 procent) met een min of
meer ernstige aangeboren afwij
king of handicap geboren. Het per
centage stijgt volgens Lindhout tot
boven de 10 als qok de later in het le
ven optredende ziektebeelden wor
den meegerekend. Aangeboren af
wijkingen zijn de oorzaak van der
tig procent van de kindersterfte in
de geïndustrialiseerde landen.
Met ingang van eind dit jaar zal het
ministerie ook openbaar maken
welke bedreigingen van de staats
veiligheid en de democratische
rechtsorde zich hebben voorge
daan. Ook bij de begroting van het
ministerie zal een toelichting op het
werk van de BVD worden gegegen.
Het debat dat gisteren in de Twee
de Kamer werd gehouden over de
inlichtingen- en veiligheidsdien
sten, spitste zich vooral toe op de
manier waarop de politiek meer stu
ring en controle kan uitoefenen op
deze diensten. Nu is de vaste com
missie voor de inlichtingen- en vei
ligheidsdiensten, waarvan de frac
tievoorzitters van de vier grote par
tijen (CDA, PvdA, WD en D66)
deel uit maken, belast met het toe
zicht op de diensten. In die commis
sie worden operationele en daar
door geheime informatie van de
BVD, de Militaire Inlichtendienst
(MID) en de Inlichtingendienst Bui
tenland (IDB) behandeld. Over deze
informatie mag men zelfs met eigen
fractiegenoten niet spreken.
De Kamer uitte kritiek op het
functioneren van deze commissie.
Met name PvdA-woordvoerder
Stoffelen hekelde het feit dat uitge
rekend de druk bezette fractievoor
zitters de commissie vormen. "Met
frisse tegenzin spoeden zij zich naar
hun vergaderingen" vond Stoffe
len. Zij missen tijd, interesse en be
nodigde deskundigheid om op ei
gen initiatief op onderzoek uit te
gaan en de minister ter verantwoor
ding te roepen, aldus de PvdA'er.
Hij pleitte daarom voor een verbre
ding van deze Kamercommissie
met meer leden van zowel de grote
als kleine partijen.
Daarnaast wil de PvdA een nieu
we commissie van toezicht instel
len. Deskundige buitenstaanders
zouden "de ogen en oren van de Ka
mer" kunnen gaan vormen, door ge
vraagd en ongevraagd onderzoek
en controle uit te oefenen. De Ka
mer heeft daar nu onvoldoende tijd
voor, terwijl veel incidenten en
klachten van burgers over het func
tioneren van de BVD nauwelijks
aandacht krijgen, aldus de PvdA'er.
Voorzitter Brinkman (CDA) van
de vaste commissie voor de inlich
tingen- en veiligheidsdiensten zag
ook de noodzaak van zoveel moge
lijk openheid in, maar ontkende de
beschuldigingen van Stoffelen dat
de fractievoorzitters eigenlijk geen
tijd en zin in het werk zouden heb
ben. "We hebben er juist lust in" zei
Brinkman. De laatste twee jaar ver
gadert de commissie (in een vrijwel
nieuwe samenstelling) veel vaker
dan voorheen, waardoor de "inhou
delijke controle" steeds meer toe
neemt. "Het is bepaald niet zo dat
we zitten te wachten tot de minister
ons weer een briefje stuurt", aldus
Brinkman.
Het PvdA-idee om een commissie
van toezicht met deskundige bui
tenstaanders in te stellen, werd zo
wel door Dales als door Brinkman
verworpen. Deze onafhankelijke
deskundigen zou de politiek voor
de voeten kunnen lopen. Wel staat
Brinkman positief tegen een kleine
groep deskundigen, die zijn eigen
kan adviseren.
DEN HAAG (GPD/IPS) - CDA en
WD zijn niet bereid meer geld uit
te trekken voor ontwikkelingshulp.
Dit verklaren de kamerleden De
Hoop Scheffer (CDA) en Weisglas
(WD) in een reactie op een pleidooi
van minister Pronk voor de AVRO-
radio. De bewindsman verklaarde
het bedrag voor ontwikkelingshulp
tot 2 procent (nu 1,5 procent) van
het nationaal inkomen te willen ver
hogen. Omgerekend een bedrag
van 2,5 miljard gulden extra.
De Hoop Scheffer vindt een ver
hoging "nu niet aan de orde". Hij
verwees naar de besluiten van het
kabinet in de tussenbalans om 526
miljoen gulden op de ontwikke
lingshulp te bezuinigen. "Laten we
dat eerst maar eens goed uitvoeren.
Dan zien we wel verder", aldus de
CDA'er.
Weisglas noemde het verhaal van
Pronk in het licht van de tussenba
lans "ongeloofwaardig". De liberaal
wees erop dat het Pronk's eigen
idee is geweest 526 miljoen te kor
ten op zijn budget, terwijl boven
dien andere landen minder geld uit
trekken voor ontwikkelingshulp.
Voor de radio zei Pronk gisteren
dat extra geld nodig nodig is in ver
band met de bescherming van het
milieu in de Derde Wereld. Dat ge
beurt nu ook. maar binnen het bud
get voor ontwikkelif|shulp. Ook
minister Hans Alders van VROM
benadrukte de noodzaak om ont
wikkelingslanden te helpen met
hun milieubeleid. Het geld dat daar
voor nodig is, zou betaald kunnen
worden uit de heffing op de uitstoot
van C02, een van de belangrijkste
veroorzakers van het broeikasef
fect. Alders pleitte er ook voor
milieuvriedelijke Westerse techno
logie aan Derde Wereld over te dra
gen.
In het PvdA-blad Rood laat
PvdA-kamerlid Melkert weten dat
het laatste woord over de bezuini
ging op Ontwikkelingssamenwer
king nog niet is gesproken. In plaats
daarvan moet er meer gekort wor
den op Defensie, stelt hij. Dat zal bij
de behandeling van de Defensieno
ta in de Kamer beslist moeten wor
den.
In CD-Aktueel heeft staatssecre
taris Van Voorst (defensie) zich al
gekeerd tegen verdere bezuinigin
gen op Defensie dan de twee pro
cent van de tussenbalans. Van
Voorts noemt dit 'onaanvaardbaar'
LAGE VUURSCHE (GPD) - Een
versterkte zenderkleuring en wel
licht een nieuwe muziekzender. Dat
moet volgens de omroepen de toe
komst worden van de vijf publieke
radiozenders. De radiodirecteuren
van de omroepen werden het gister
middag na een dag vergaderen in
Lage Vuursche in beginsel eens
over deze uitgangspunten. Het plan
moet op 1 oktober ingaan.
De radiodirecteuren, verenigd in
het College Overleg Programmaza
ken Radio (COPRA), wezen giste
ren een VPRO-voorstel van de hand
om de zenderindeling, zoals die
voor tv vanaf 1 oktober gaat gelden,
ook in te voeren op radio. Volgens
vice-voorzitter T. Daalhuisen
(TROS) van de COPRA is het tv-mo-
del niet toe te passen op radio "om
dat je'dan drie of vier elkaar becon
currerende zenders krijgt. Het ef
fect dat zo'n indeling heeft op televi
sie bestaat niet voor radio. Radio is
wat dat betreft een heel ander medi
um", aldus Daalhuisen.
Het COPRA-overleg koos vol
gens Daalhuisen unaniem voor het
model de huidige zenderkleuring te
versterken door oneigenlijke pro
gramma's van de zender te weren.
Een zendercoördinator of een zen
derredactie moet bij geschillen over
de vraag of een programma al of
niet op een zender past, de knoop
Dagvaarding
Het resultaat van een door Justitie
en de PTT uitgevoerd experiment
met het in de avonduren bezorgen
van dagvaardingen is "niet bemoe
digend". Justitie kampt al geruime
tijd met het probleetn dat een groot
deel van de aangetekend verzonden
dagvaardingen in de praktijk onbe
stelbaar blijken te zijn. Volgens Jus
titie wordt gemiddeld slechts 40
procent van de geadresseerden in
derdaad bereikt.
Dode vrouw
Het Recherche Bijstands Team
(RBT) Utrecht onderzoekt met der
tig man de dood van een 53-jarige
vrouw uit Woerden. Het ontzielde li
chaam van de vrouw werd woens
dagavond aangetroffen in een wo
ning in Woerden. De politie gaat er
vanuit zij met geweld om het leven
is gebracht. Over dé doodsoorzaak
wilde een politiewoordvoerder gis
termiddag nog niets zeggen.
doorhakken. Omroepen die zich
niet erg thuis voelen op een van de
zenders, krijgen in de toekomst de
gelegenheid zich van deze zender
terug te trekken, waarbij ze dan ex
tra tijd krijgen op een andere zen
der.
Volgens T. Daalhuisen hebben de
radiodirecteuren een TROS-voor-
stel voor een nieuwe muziekzender
overgenomen. Dit 'Middle-of-the-
road-station' zou door alle omroe
pen gerund moeten worden en in
plaats komen van het momenteel
matig beluisterde Radio 5. Vice-
voorzitter A. van den Heuvel van de
NOS zal de komende maand onder
zoeken om hoe het nieuwe radiomo
del zal aanslaan bij de luisteraars en
op hoeveel reclame-inkomsten de
omroepen hierdoor kunnen reke-
TEL AVIV - Voorafgaand
hun gesprekken poseerden
Relus ter Beek (defensie) en zijn Is
raëlische collega Moshe Arens
(links) gisteren in Tel Aviv voor de
fotografen. Eerder op de dag sprak
Ter Beek in Ankara ook al met de
Turkse minister van defensie. Meh-
met Yazar. Die vroeg hem de Neder
landse Patriot-raketten nog even in
Turkije te laten. Volgens hem is Irak
nog steeds een bedreiging, (toto epa>
Verdediging: rammelende getuigenverklaringen
D66 in Utrecht
buiten spel gezet
UTRECHT (ANP) - Ondanks
een overweldigende winst bij de
afgelopen verkiezingen voor de
Provinciale Staten zal D66 de
komende vier jaar niet zijn ver
tegenwoordigd in het college
van Gedeputeerde Staten van
Utrecht. CDA, PvdA en WD
hebben gisteravond besloten
het bestuur niet te wijzigen. D66
groeide in Utrecht van vijf naar
elf statenzetels.
ROERMOND (ANP) - De raadslie
den van Sean Hick en Paul Hughes
hebben gisteren op de zevende dag
van het IRA-proces voor de recht
bank in Roermond vrijspraak be
pleit. De advocaat van Harte, mr. J.
Dubois, deed vanmorgen hetzelfde
voor zijn cliënt.
Er bestaat volgens mr. R. Bom te
gen zijn cliënt Hick (30) geen enkel
bewijs dat hij als medepleger kan
worden beschouwd van de moord
27 mei vorig jaar op de Australische
toeristen Melrose en Spanopoulos.
Geen enkele getuige heeft Hick ge
zien. Wat resteert is één man. die
meent dat de ogen van eén van de
schutters lijken op die van Hick, al
dus de raadsman. "Daaraan kan
geen enkele bewijslast worden ont
leend".
Hughes (27) heeft volgens raads
man mr. W. van Bennekom een vol
strekt en uitvoerig alibi. Er is
slechts de verklaring van een vrouw
die Hughes herkende als de be
stuurder van een auto in Venlo vlak
voor de aanslag. Van Bennekom
twijfelt echter aan de betrouwbaar
heid van haar verklaring. Zo wist ze
aanvankelijk niet of de bestuurder
een man of een vrouw was geweest.
Tegenover die ene getuige staan
drie onder ede afgelegde verklarin
gen van Noordieren die zeggen dat
ze op de dag van de aanslag met
Hughes in Ierland naar een sport
wedstrijd zijn geweest en dat ze
daarna zijn uitgegaan. De raadsman
kwam niet verder dan mogelijke be
trokkenheid bij de IRA.
Advocaat Dubois van Gerard
Harte betoogde vanochtend dat de
officier van justitie er niet in is ge
slaagd om te bewijzen dat Harte een
medepleger is van de moord op de
twee Australische toeristen. Vol
gens Dubois was Harte op het mo
ment van de aanslag helemaal niet
in Nederland maar in Noord-Ier-
land. Op 25 mei zou hij naar Parijs
zijn gegaan van waaruit hij een dag
later naar Dublin is gevlogen. Pas
medio juni zou hij in Nederland zijn
teruggekeerd.
De raadslieden van de vier IR A-le
den Hughes, Harte, Hick en Magui-
re hebben de verdediging tijdens de
pleidooien ook een algemene juri-
disch-technische wending gegeven.
Rechtsongelijkheid. collectieve
procesvoering, speculaties en ram-
njelende getuigenverklaringen wa
ren de sleutelwoorden.
Mr. Bom stak 's ochtends van wal
met de vraag of het Openbaar Minis
terie al dan niet overgaat tot vervol
ging van de 19-jarige studente uit
Amstelveen. Die heeft een door offi
cier van justitie mr. Laumen aange
toonde actieve rol gespeeld. Wordt
zij niet vervolgd, dan is er sprake
van rechtsongelijkheid en wille
keur. Geen vervolging van de stu
dente kan niet anders betekenen
dan dat de vier Ieren ook niet mo
gen worden vervolgd, aldus mr.
Raadsman mr. G. van Asperen
bestreed de stelling van mr. Lau
men dat de vier verdachten een da
dergroep hebben gevormd en dus
collectief verantwoordelijk zijn
voor de moord op de Australiërs. De
zaak in Roermond mag dan ook niet
worden gezien als een collectief
proces. Mr. Van Bennekom sloot
hierbij aan. Hij zei dat er in het Ne
derlandse strafrecht van iedere af
zonderlijke verdachte moet worden
aangetoond dat hij of zij schuldig is.
TUBBERGEN - Eigenlijk wil nie
mand in Tubbergen meer worden
herinnerd aan de boerenopstand
1971. Maaromdaterop lömaart
- als uiting van vreugde over de
afronding van een verbeteringspro
ject voor de landbouw - een monu
ment wordt onthuld, denkt me
nigeen onwillekeurig terug aan de
donkere episode die aan de uitvoe
ring van dit plan vooraf ging.
Het oproer in de Twentse platte
landsgemeente ontstond destijds
uit onvrede over het ruilverkave
lingsplan. Tubbergen had in de ja
ren zestig zelf om zo'n ruilverkave
ling gevraagd. Het plan moest een
einde maken aan de versnippering
en de slechte afwatering van de lan
derijen. Bovendien moesten zand
wegen dringend worden verhard en
de natuur en het landschap -be
schermd.
"Het was een voor Tubbergen en
dus voor de 750 betrokken boeren
bedrijven relatief goedkope aan
pak. Het rijk zou immers 70 procent
betalen van de 41 miljoen gulden
die er mee waren gemoeid," zegt
wethouder B. Weersink van Tub
bergen, in 1971 raadslid van deze ge
meente. Als groot voorstander van
de ruilverkaveling was hij er begin
jaren zeventig van overtuigd dat de
landbouwers enthousiast zouden
reageren op de ruilverkaveling. Hij
erkent dat de tegenstand werd on
derschat.
Waar boeren in Tubbergen zich
vooral aan stoorden waren de gerin
ge mogelijkheden voor inspraak, de
onzekerheid over de indeling van
de kavels en de stemmingsprocedu
re. Die bepaalde, dat zij die niet naar
de stembus gingen, werden geacht
te hebben voorgestemd. De erva
ring had geleerd dat het merendeel
van de stemgerechtigden wegbleef.
De mogelijkheid dat de ruilverka
veling Tubbergen zou worden aan
genomen was derhalve bijzonder
groot, vreesden opstandige boeren.
Explosief
Hoe fel de weerstand tegen de ruil
verkaveling in Tubbergen was,
bleek voor het eerst op 29 juni 1971,
de dag van de stemming over het
plan. Op het moment dat Overijs
sels gedeputeerde dr. H. Schoema-
ker niets vermoedend het startsein
voor de stemming gaf werd hij aan
gevallen door schreeuwende boe
ren. De bestuurder liep een aantal
rake klappen op en vluchtte het po
dium op om aan zijn belagers te ont
komen. De sfeer werd zo explosief
dat de gedeputeerde besloot de
stemming voor onbepaalde tijd op
te schorten.
Van een georganiseerd verzet was
eind juni overigens nog geen spra
ke. Dat kreeg pas vorm nadat een
actiecomité was opgericht. Het wa
ren vooral kleinere boeren die zich
bij de beweging aansloten. Ze voel
den er niets voor grond af te staan
en zich door de overheid de wet te
laten voorschrijven. De sfeer in
Tubbergen werd steeds grimmiger.
Zo kregen voormannen van de
landbouworganisaties te maken
met bedreigingen en moesten ze
voor beveiliging van huis en gezin
een beroep op de politie doen.
Op 21 december 1971 zou op
nieuw worden gestemd over de ruil
verkaveling. Het werd een zwarte
dag in de historie van Tubbergen.
Opstandige boeren wierpen barri
cades op en gooiden met molotov
cocktails. Vele ruiten moesten het
ontgelden en in de burgemeesters
woning werd brand gesticht. Een
agent liep een messteek in de rug
op. De Mobiele Eenheid voerde tot
i opstand tegen de ruilverkaveling
in de avond charges uit, soms tot in
de huizen aan toe.
Door de ernstige ongeregeldheden
kwam er van stemmen ook op 21 de
cember niets terecht. Omdat de af
faire rond de ruilverkaveling veel
emoties had losgemaakt stopten
provincie en rijk het plan in de ijs
kast. De gemeente Tubbergen had
daar wel begrip voor. maar hoopte
toch dat de ruilverkaveling op den
duur door zou gaan. Wethouder
Weersink "De noodzaak van een
betere ontwatering en wegen ver
harding werd steeds groter".
Het was dan ook een flinke klap
voor Tubbergen toen de gemeente
in 1979 besloot de ruilverkaveling te
schrappen. Om de landbouw in
Tubbergen voor een rampzalige
ontwikkeling te behoeden, pleitte
mr. J. Niers, commissaris der ko
ningin in Overijssel, er bij het rijk
voor om de meest noodzakelijke
voorzieningen te treffen. De verka
veling van grond zou op basis van
vrijwilligheid geschieden. Minister
Braks (landbouw) ging akkoord
met het zogenoemde raamplan. Het
rijk was bereid voor het 4(1 mityoen
gulden kostende project 50 procent
bij te dragen.
Tubbergen ontkwam niet aan een
forse stijging van de onroerend-
goedbelasting en de belanghebben
de boeren kregen daarnaast te ma
ken met een hoge baatbelasting. De
uitvoering van de ruilverkaveling
zou ons aanzienlijk minder hebben
gekoi ttelt wethouder Weer link
vast. Volgens hem hebben zich ver
der geen problemen meer voorge
daan. "Men begreep dat er iets
moest gebeuren. Ook de medewer
king aan de vrijwillige ruilverkave
ling is goed. Er intussen duizend
hectare verkaveld en 200 hectare is
in voorbereiding. Je kunt zeggen
dat de sporen van de boerenop
stand zijn weggewist
Informatie: 071-416585 ÉÉN RONDJE MEUBELPLEIN,NEGEN RONDJES WOONIDEEËN A4,afslag Hoogmade
MEUBELPLEIN
LEIDERDORP
'1
