Een hemels gevoel in een mand
WIM'A
■reerwrr
Heel wat mensen voelen zich
uitsluitend veilig als ze grond
onder hun voeten weten.
Voor geen prijs zullen ze in
een vliegtuig stappen, laat
staan in een mand die een
bekabelde eenheid vormt met
een ballon. Ballonvaarders
vinden zichzelf vooral bevoor
recht. Vele meters boven de
aardse bodem genieten ze ge
regeld van het panorama dat
zich rondom hen als een le
vende luchtfoto laat bekijken.
En dan is daar natuurlijk ook
dat ondefinieerbare gevoel
van jezelf nietig voelen, daar
in hogere sferen. Nooit zullen
mensen met hoogtevrees ge
nieten van idyllische kijkjes en
van weidse uitzichten. Nimmer
zullen zij de sensatie van een
ballonvaart beleven. Ze mis
sen meer dan ze zelf zullen
bevroeden, vinden fervente
ballonvaarders. Impressies'
van een luchtdoop, van een
adembenemend avontuur. "Je
kunt alle kanten op, uiteraard
afhankelijk van waar de wind
je heen blaast".
door Pieter Harcksen
Het is zaterdagmiddag, half drie. Twee
stevige vierwiel-aangedreven terreinwa
gens rijden achter kasteel De Schaffelaar
met een kleine aanhanger de Koeweide
op. De door eeuwenoude bomen om
zoomde historische plek aan de rand van
Barneveld biedt een idyllische aanblik.
De lage zon werpt lange schaduwen
vooruit, wanneer een aantal mannen uit
de auto's stapt. In enkele minuten zijn zij
omgeven door nieuwsgierigen die vanuit
alle toegangspaden het veld opstromen.
Zij weten dat de Koeweide ook die dag
weer is verkozen tot startplaats van een
of andere ballonvaarder.
Het door waterpartijen begrensde ter
rein geldt als een van Europa's meest ge
liefde vertrekpunten van wolkenridders.
Elk weekeinde is het raak. "Maar het
grootste evenement grijpt plaats in au
gustus, wanneer er de Ballonfiësta wordt
gehouden", vertelt voorzitter Ben Blass
van de Stichting Ballonsport Barneveld,
die de coördinatie in handen heeft. "Dan
stijgen hier hete-luchtballonnen op. In
alle soorten en maten, afkomstig uit alle
landen. Toeschouwers en piloten foto
graferen traditiegetrouw het vertrek van
de giganten via de waterpartijen, die dit
mekka van de ballonsport zo uniek weer
spiegelen".
Barneveld ligt op zeven kilometer af
stand van het geografisch middelpunt
van Nederland. Je kunt dus alle kanten
op... uiteraard afhankelijk van waar de
wind je heen blaast.
Duur
De klep van de aanhanger gaat open en
een lange kleurige sliert wordt eruit ge
trokken en op het veld uitgerold. Dan
volgt het mandje, wat eenmaal op de
plek aangekomen een bijna manshoog
vlechtwerk blijkt te zijn, waarin treden
zijn uitgespaard. Via deze treden kan
men over de met suède omklede rand
klimmen. Het interieur van de mand is
verdeeld in twee secties. Het ene gedeel
te is ingeruimd voor de twee piloten, de
drie propaan- gasflessen en de meet- en
radio-apparatuur. Het andere voor de
passagiers, vijf in getal. Straks zal het
vierduizend kilo zware gevaarte in de
lucht hangen, getild door 3,6 miljoen liter
verwarmde lucht.
Ballonvaren is duur. Niet zozeer van-
r Zo mooi kan ballonvaart zijn. Avondschemer, water, natuur en industrie in het blikveld van de ballonvaar der. Het geheel geeft de passagier in de mand dikwijls een hemels gevoel.
:uydti
wfege de gaskosten van zo'n tachtig cent
per liter (in anderhalf uur stook je twee
tanks van veertig liter op), maar vanwege
de afschrijving. Een ballon kost tussen
veertig- en tachtigduizend gulden en
gaat zo'n zeshonderd vlieguren mee.
Veel ballonnen worden dan ook gespon
sord.
In de opening van de ballon wordt een
grote ventilator gezet die snel lucht
blaast in de enorme bolvormige tent.
Binnen enkele minuten neemt de zak de
afmetingen aan van een eengezinswo
ning. Langzaam verheft de ballon zich,
maar de kracht ontbreekt vooralsnog om
de plat liggende mand rechtop te zetten.
Dat gebeurt echter al vrij snel daarna,
wanneer de piloot de dubbele brander
ontsteekt. Een hels kabaal ontstaat, zo
dra de gasvlammen in de kolossale ruim
te worden geblazen. Even later staan bal
lon en mand gereed voor een vlucht.
Geraas
Inmiddels heeft de bemanning kennis
gemaakt met de piloten. Piloot Joop de
Wilde geeft deze passagier de opdracht
om de van ongeduld deinende mand in
toom te houden. Ondanks de koude op
de Koeweide is het aangenaam warm in
de mand door de straling van de twee
grote branders, die zo nu en dan met oor
verdovend geraas hun vlammen in het
binnenste van de koepel spuwen.
Dan wordt het ernst. Ook de andere
passagiers stappen in. Alles wordt nog
voor een laatste maal gecontroleerd. De
radio werkt, de drie gasflessen zijn op
spanning en de passanten worden aange
spoord de steigerende ballon nog even
aan de grond te houden.
Wanneer co-piloot Hans Zoet (51) over
de rand van de mand klimt, wordt het
Een hels kabaal ontstaat, zodra de gasvlammen in de kolossale ruimte wor
den geblazen.
sein tot vertrek gegeven. Beide branders
worden volledig opengedraaid en de
mand begint onder onze voeten te trillen
en te schuiven. Hobbelend worden we
enkele meters over de graspollen ge
sleept terwijl het joelende publiek met
ons meerent. Na enkele tientallen meters
houdt het gehobbel over het veld op en
gaan de branders een moment uit.
Dan komt het gevoel over ons dat
moeilijk onder woorden is te brengen.
Het lijkt op de sensatie die iedere dromer
wel eens heeft: het gevoel om meters te
kunnen zweven over eindeloze trappen,
om te kunnen loskomen van de grond.
Totale stilte. Zelfs geen geruis dat de
droom verstoort. Het lijkt alsof we heel
licht worden.
Als een camera die vanaf een hoogge
legen standpunt uit zoomt, glijdt het
beeld van de zwaaiende menigte uit het
oog. Dit moet nog mooier zijn dan para
chutespringen, bedenk ik me bij het zien
van deze schijnbaar terugdraaiende film.
Er komt een bijna heroïsch gevoel over je
terwijl je rakelings over de boomtoppen
zeilt.
Slechts af en toe wordt de stilte ver
scheurd door het opendraaien van de
branders die ons verder moeten doen
klimmen. En terwijl we langzaam over
de bebouwing van Barneveld dobberen,
worden we toegewuifd door mensen op
balkons en vanuit dakramen. We zwaai
en terug. Geen van ons heeft de eerste
minuten van de ballonvaart nog iets ge
zegd. Voor de meeste passagiers, zo ook
voor mij, is het de eerste keer. Zoiets is
werkelijk adembenemend.
Windsnelheid
We stijgen tot zo'n honderd meter; we
komen terecht in een koude, vochtige
luchtlaag. Barneveld ligt nu achter ons.
De zachte noord-oostenwind voert ons in
zuidwestelijke richting. Overigens is van
de bries niets te merken. Voor de ballon
vaarders is het windstil.
Via de radio staan we in contact met de
bemanning van een andere luchtballon
die een minuut na ons is opgestegen, en
met de inzittenden van twee volgwa-
gens. Onze piloot besluit in overleg met
de lucht-verkeersleiding van Dutch Mill
(Nieuw Millingen), naar grotere hoogte
te gaan. Zo proberen we boven de koude
mistlaag uit te stijgen. De branders gaan
brullend aan en even later reageert de
ballon op de warmte. Vrij snel klimmen
we naar een hoogte van bijna driehon
derd meter.
De boerderijen onder ons hebben nu
de afmetingen van luciferdoosjes gekre
gen. Het zicht is echter slecht, dus wordt
besloten weer te dalen tot ongeveer hon
derdvijftig meter. In glijvlucht zeilen we
over de legpuzzel die onder ons ligt. Bij
het horen van de razende branders ko
men de boeren en hun gezinsleden
nieuwsgierig het erf oplopen. Er wordt
uitbundig gezwaaid.
Hans Zoet slaat het tafereel tevreden
gade. "Zie je nou dat het best meevalt
met die zogenaamde anti-ballonboeren.
Natuurlijk zijn wij ons ervan bewust dat
een boer niet zo blij is, wanneer we on
verhoopt in een p^s-ingezaaid land moe
ten dalen. Maar we proberen altijd een
terrein uit te kiezen, waar we geen scha
de kunnen aanrichten en waar geen vee
loopt. Kijk, het zijn ook meestal niet de
ballon en de mand die schade aanrich
ten, het is het publiek dat massaal door
hekken loopt en over sloten springt om
het land in te komen", vertelt hij.
Hans Zoet, radioman in hart en nieren,
is met meer dan achttienhonderd vaar
ten op zijn naam een van de bekendste
en meest ervaren ballonvaarders van Ne
derland. Hij vertelt dat de vaderlandse
wolkenridders gedragslijnen hebben
over het vliegen boven en landen op
agrarische terreinen.
"We onderzoeken zelfs of we sancties
kunnen instellen tegen de enkeling die
het voor de meerderheid van de piloten
verknoeit. Er zijn zo'n tachtig ballonpilo
ten in ons land. We proberen na de lan
ding altijd meteen op een positieve ma
nier in contact te treden met de boer of
landeigenaar. Deze krijgt altijd een aar
dige attentie van ons en wanneer er toch
onverhoopt iets kapot mocht zijn ge
gaan, dan treffen we ter plaatse een goe
de financiële regeling met de mensen.
Daar hebben we altijd geld voor bij ons",
zegt Hans Zoet.
De zalige stilte boven het platteland laat
zich nauwelijks verstoren. Hooguit door-
de brullende brander, die telkens enkele
seconden wordt opengedraaid, of door
een hond die ons opmerkt en luid blaf
fend rondjes loopt onder onze ballon.
Ook het geringe vee dat buiten loopt,
merkt ons op.
Wanneer we over koeien, kalveren,
schapen of varkens zweven, gaat de zo
geheten cowburner aan, de koeiebran-
der. De piloot zet de brander dan op een
soort waakvlam, waardoor we met zacht
geruis over het vee glijden. De koeien re
ageren nauwelijks. Een groepje runde
ren kijkt wat schuin omhoog en scharrelt
dan rustig verder.
Schapen reageren weer heel anders.
Wanneer één schaap ons heeft opge
merkt, rent het naar de andere hoek van
het land, gevolgd door de hele kudde. In
de hoek stoppen ze, dicht bij elkaar. Om
te kijken wat er precies aan de hand is.
Hans maakt een grapje naar een zwaai
ende boerin. "Zijn we hier in de buurt
van Maastricht?" roept hij naar beneden.
Ze lacht terug en maakt ons duidelijk dat
we vlakbij Veenendaal zijn. Dat is de
plaats waar we, zo'n anderhalf uur na ons
vertrek, zullen gaan landen. Maar eerst
moet nog een soort landingsproef wor
den ondernomen. Joop de Wilde laat
langzaam de ballon naar het onder ons
liggende land afglijden. Uit de verderop
gelegen boerderij komen al wat mensen
in onze richting gelopen.
Terwijl de stoppels van het gemaaide
maisland langs de bodem van de mand
schurken, worden de branders weer
opengedraaid. Maar of de stijging snel
zal lukken... Voor ons doemt een rij wil
gen op; de afstand is selchis enkele tien
tallen meters. Beide branders stuwen
brullend hun hitte de ballon in, die pas
twintig seconden na deze handeling be
gint te reageren. Op slechts enkele centi
meters van de kruinen scheren we opge
lucht over de bomenrij, op weg naar de
Utrechtse heuvelrug.
Champagne
over de tuinen. Vanuit alle hoeken en ga
ten komen wandelaars en fietsers die ons
zwaaiend volgen. Even buiten de bebou
wing vinden we een geschikt veld waar
we, in overleg met de piloot van de twee
de ballon, het vaartuig aan de grond wil
len zetten. We dalen sterk en laten ons
remmen door de kruin van een hoge
boom. We bereiden ons voor op de lan
ding.
en fietsers die ons zwaaiend volgen.
Even buiten de bebouwing vinden we
een geschikt veld waar we, in overleg
met de piloot van de tweede ballon, het
vaartuig aan de grond willen zetten. We
dalen sterk en laten ons remmen door de
kruin van een hoge boom. We bereiden
ons voor op de landing.
"Handen binnen de mand en door de
knieen", klinkt het commando van De
Wilde. De groep duikt ineen en wacht ge
spannen af. Dan voelen we met horten en
stoten de mand over de eerste graspollen
glijden. Telkens als het lijkt of we stil
staan, hobbelen we weer een paar meter
vooruit. De wind heeft nog steeds vat op
de enorme, nog warme luchtbel boven
ons hoofd.
Als eerste klim ik eruit om met een lan
ge lijn de ballon naar beneden te halen,
terwijl de warme lucht eruit stroomt.
Vervolgens loop ik met Hans Zoet naar
de boer om ons onaangekondigde be
zoek te verklaren. Hij geeft spontaan toe
stemming om met de volgwagen het land
op te komen. "Komt u even met ons mee,
want we hebben wat voor u," zegt de pi
loot. Teruggekomen bij de mand komt er
een koffertje tevoorschijn, waaruit een
fles champagne wordt gehaald. Een fles
is voor de eigenaar van het land, de ande
re wordt ontkurkt en leeggeschonken
onder de uitbundige bemanning.
Bij het fletse licht van de ter kimme
gaande zon ondergaan degenen die hun
eerste vlucht maakten hun doop. Ge
knield op de harde grond moeten wij
Hans Zoet, die de historie van de twee
eeuwen oude ballonvaart declameert,
nazeggen en worden wjj begoten met
champagne. We keren huiswaarts met de
titel 'luchtbaron van Barneveld tot Vee
nendaal'.
Na de landing. Met man en macht wordt de leeggelopen ballon opgerold.
