Geruchtenstroom
versterkt paniek
op wankel
Benin
pad naar democratie
'Oostblok snel
binden aan EG'
Ex-premier
Griekenland
voor rechter
Anclriesseii: geen lidmaatschap
China vindt
eeuwenoude
legertunnels
V
Albanese oppositie: spanning bewust opgevoerd
België legt
wapenhandel
aan banden
Israël houdt kolonisten aan
ZATERDAG 9 MAART 1991
PAGINA 9
ATHENE (GPD) - Voor een bij
zondere rechtbank onder de pre
sident van het Hooggerechtshof
begint maandag in de Griekse
hoofdstad Athene het proces te
gen de socialistische oud-premier
Andreas Papandreou (72) en drie
van zijn ministers, die ervan wor
den beschuldigd betrokken te
zijn geweest bij het bankschan
daal Koskotas.
De speciale procedure is in de
zomer van 1989 op gang gekomen
door een initiatief in het parle
ment van de rechtse partij Nieu
we Democratie (ND) en de door
communisten beheerste Alliantie
van Links en Vooruitgang (ALV).
George Koskotas. de 38-jarige
oud-president van de Bank van
Kreta, wordt beschuldigd van
verduistering van minstens 200
miljoen dollar. Uitgeweken naar
de Verenigde Staten, is hij al bij
na twee jaar in de buurt van Chi
cago gedetineerd. Papandreou en
zijn minister van verkeer Petsos
zouden deze bank. toen die reeds
in grote moeilijkheden verkeer
de. hebben gesteund met deposi
to's van staatsbedrijven als het
elektriciteitsbedrijf en de lucht
vaartmaatschappij Olympic Air
ways. Beiden zouden ook gelde
lijk van Koskotas hebben geprofi
teerd.
De schimmige financier Geor
ge Louvaris zou de premier in
een luierdoos 90 miljoen
drachme (een miljoen gulden) na
mens Koskotas hebben bezorgd
en nog eens 250.000 Duitse Mark
ter bestrijding van de kosten van
zijn verpleging en hartoperatie in
Londen, in de herfst van 1988.
Deze aantijgingen zullen echter
moeilijk hard zijn te maken.
Papandreou zelf zal. anders dan
de drie ex-ministers, niet ver
schijnen en heeft ook geen verde
digers of getuigen a decharge aan
gewezen. "om geen schijn van le
galiteit te geven aan een zuiver
politieke manoeuvre, gericht te
gen zun partij". Verwacht wordt
dat het proces maanden zal duren
en vooral aanvankelijk verstrikt
zal blijven in procedurele kwes
ties.
PEKING (AP) - Chinese ar
cheologen hebben recent de res
ten blootgelegd van een militair
gangenstelsel dat meer dan 700
jaar geleden werd aangelegd om
soldaten in te verbergen en vij
andelijke legers in verwarring te
brengen.
Volgens de officiële China
Daily van gisteren dateren de
tunnels uit de Song-dynastie en
geven zij inzicht in de militaire
methoden waarmee Chinese
soldaten zich tegen nomadische
indringers verdedigden. Vol
gens de krant menen archeolo
gen en geschiedkundigen dat
het gangenstelsel voor het ver
dedigingssysteem van China
van evengroot belang was als de
7050 kilometer lange Chinese
Muur, die de Chinese keizers
meer dan 20 eeuwen geleden
bouwden om indringers buiten
te houden.
De tunnels doorkruisen een
gebied van 300 vierkante kilo
meter in de streek Yongqing,
ongeveer 20 kilometer ten zui
den van Peking. Op sommige
plekken was de doorgang zo
nauw dat soldaten zich alleen op
hun hurken konden verplaat
sen. Sommige gedeelten van de
kronkelende tunnels lagen
slechts een meter onder de
grond, terwijl de diepste gedeel
ten vijf meter waren ingegraven.
ADVERTENTIE
VISSER
Belettering
Reddingswerkers hebben gisteren
vier lichamen geborgen van mijn
werkers die waren omgekomen als
gevolg van een instortende schacht
in de Halemba-mijn in Ruda Slaska
bij de Poolse stad Katowice. Een
mijnwerker werd nog vermist. Het
ongeluk gebeurde donderdag enke
le uren nadat vier andere mijnwer
kers gewond waren geraakt in een
gelijksoortig ongeluk in de nabijge
legen Wujek-mijn in Katowice. (AP)
Voedselschaarste
Voor bijna een miljoen mensen in
de noordelijke Vietnamese provin
cie Nghe Tinh dreigt een voedselte
kort te onstaan als gevolg van een
gedeeltelijk mislukte rijstoogst vo
rig jaar. De bevolking is door de ho
ge werkloosheid en de lage lonen
nauwelijks in staat van elders aan
gevoerd voedsel te kopen. De pro
vinciale autoriteiten zijn begonnen
met het gratis verstrekken van
graan in de ergst getroffen gebie
den. (AP)
Drugsmokkel
In Quanzhou in het zuidoosten van
China zijn drie mannen mannen ter
dood veroordeeld wegens smokkel
van enkele kilo's opium en heroine
van Myanmar (Burma) naar China.
(AP)
COTONOU (AP) Stapje voor stapje
begint in Afrika de democratie terrein te
winnen. Morgen is het de beurt aan de
kiezers in het Westafrikaanse Benin
het voormalige Dahomey om zich voor
het eerst in negentien jaar in vrije
presidentsverkiezingen uit te spreken
over hun regering. De ware test komt in
feite daarna, want waarnemers menen
dat het nog niet zeker is dat president
Kérékou zich aan de uitslag zal houden.
Benin heeft vorige maand al parlementsver
kiezingen gehouden. Daarin wist Kérékou,
die negentien jaar geleden via een staats
greep aan de macht kwam, met Revolutiona-
re Volkspartij (PRP) geen meerderheid te
halen. Dat lukte overigens ook aan geen van
de andere 24 deelnemende partijen. Morgen
moet Kérékou (58) het opnemen tegen
twaalf andere kandidaten, waaronder pre
mier Nicéphore Soglo. Als geen van de kan
didaten een meerderheid behaalt volgt op 24
maart een tweede ronde.
De kandidatuur van de interim-premier
verkleint de kansen van Kerekou op een
overwinning in de strijd om de gunst van de
kiezer. Soglo heeft veel sympathie bij de be
volking van het verarmde land omdat hij er
voor heeft gezorgd dat er weer geld kwam in
de lege staatskas. Daarnaast garandeerde hij
de uitbetaling van de salarissen van ambte
naren, die maanden waren bevroren. Daar
naast is Soglo politiek nog een onbeschre-
In tegenstelling tot Soglo heeft Kérékou
geen onbesmeurd politiek verleden. In okto
ber 1972 kwam hij door middel van een
staatsgreep aan de macht. Het was de zesde
machtswisseling in de vroegere Franse kolo
nie sinds de onafhankelijkheid in 1960. Twee
jaar na zijn geslaagde coup verklaarde Kéré
kou het marxisme-leninisme tot de officiële
staatsideologie. Een groot aantal vestigin
gen van westerse bedrijven werd genationa
liseerd. In november 1975 wijzigde Kerekou,
volgens aloud communistisch recept, de
naam van het land in Volksrepubliek Benin.
Eind 1989 bereikte Benin de rand van de
afgrond. Na zeventien jaren overheersing
door een hebzuchtig autoritair regime was
de staatskas leeg en de economie verwoest.
Tegenstanders werden gemarteld en uit de
weg geruimd. Studenten en arbeiders gre
pen de omwentelingen in Oost-Europa in
1989 aan om te demonstreren tegen hun ei
gen 'apparatsjiki'. Ze eisten politieke en eco
nomische hervormingen.
Mede onder druk van westerse financiers
schafte Kérékou in december 1989 het
'marxisme-beninisme' af als staatsideologie.
Ondanks alle anti-imperialistische retoriek
bleef Benin onder Kérékou sterk afhanke
lijk van Frankrijk. Evenals de meeste
Franstalige landen is Benin lid van de zoge
heten "Communauté Financiere Africaine"
(CFA). Een zone waarbinnen de franc CFA
de munteenheid van onder andere Benin
gekoppeld is aan de Franse franc, wat
voor veelal zwakke Afrikaanse economieen
een zege is.
Openheid
Naast Frankrijk kregen andere westerse do
nors regelmatig Beninse verzoeken om hulp.
Toen de president een paar jaar geleden
geen geld meer had om de ambtenaren te be
talen zeventig procent van de overheids
begroting gaat naar de bureaucratie en de
beurzen van studenten uit te keren zocht Ké
rékou hulp in het buitenland. Zijn verzoek
om leningen aan het Westen en het IMF 7.tl
de hervormingen in Benin zeker hebben ver
sneld.
Een van de leiders van de nog jonge oppo
sitiepartijen deelt deze opvatting. Volgens
Max Kiniffo is de onverwachte openheid in
Benin ontstaan onder druk van westerse do
nors. Het Internationaal Monetair Fonds
(IMF), de Wereldbank, Frankrijk, de Bonds
republiek en de Verenigde Staten eisen al ja
ren politieke en economische hervormingen
van Kérékou.
De jaren van wanbeheer en vergaande cor
ruptie. zoals de Wereldbank jaren geleden al
in een vertrouwelijk rapport schreef, hebben
het land aan de rand van de afgrond ge
bracht. De mensen overleven door zelf voed
sel te verbouwen en goederen te smokkelen
uit het buurland Nigeria. De staatsindus-
tnen en het bankwezen zijn ingestort en
ambtenaren en studenten hebben nog maan
den salaris tegoed. De Wereldbank schat dat
het tussen de zeven en tien jaar zal duren
voordat de financiële basis van Benin her
steld is.
Kameleon
De president, die hoopt politiek te kunnen
overleven, heeft met het aanpassingsvermo
gen van een kameleon gereageerd op de roep
om politieke en economische hervormingen
uit binnen en buitenland.
Kérékou heeft deze week wel gezegd dat
hij zal ingrijpen als de presidentsverkiezing
verstoord wordt door geweld of als er onre
gelmatigheden worden ontdekt.
Aanhangers van Kérékou bekogelen poli
tieke tegenstanders regelmatig met stenen
en hebben het kantoor van Soglo geplun
derd. Geruchten over moordaanslagen op te
genstanders van Kerekou doen de ronde in
het land. Tegenstanders zeggen dat de presi
dent de geruchten verspreidt om een kli
maat te creeren waarin hij aan de macht kan
blijven. Soglo dringt er bij de Beninse bevol
king op aan het verkiezingsgeweld en de ge
ruchten te negeren.
Volgens Soglo zal tijdens de gang naar de
stembus de veiligheid van de kiezers gega
randeerd worden. Hij riep de bevolking op
niet toe te laten dat iemand hen weer op de
knieen dwingt. "Ga en stem op de kandidaat
van uw keuze, vrij en in overeenstemming
met uw ziel en geweten. Dat is de prijs van
uw vrijheid. Wees niet bang", aldus Soglo tij
dens een radio-uitzending donderdag.
Het overhaaste vertrek van de
zwaar gefrustreerde massa op afge
laden en vaak wrakke boten leidde
in de havens van Vlora en Durres en
op de Adriatische Zee tot chaoti
sche en levensgevaarlijke taferelen.
Opvallend was het grote aantal
scholieren onder de vluchtelingen.
In Durres renden zelf hele school
klassen na de lessen massaal de
schepen op. Volgens ooggetuigen
was hier sprake van een 'gepro
grammeerde actie'.
Gramoz Pashko. een van de lei
ders van de Democratische Partij,
zei over aanwijzingen te beschik
ken dat er kennelijk pogingen wor
den gedaan het heersende bewind
ten val te brengen en de weg te effe
nen voor een terugkeer op de Alba
nese troon van Leka I, zoon van wij
len koning Zog. Leka woont al jaren
in Zuid-Afrika.
Vorige week heeft president Ra-
miz Alia eveneens gewezen op de
aanwezigheid van donkere krach
ten in binnen- en buitenland, die er
op uit zijn "het land in een burger
oorlog te storten". Alia ging echter
niet nader in op zijn beschuldiging.
Van onze correspondent
Runa Hellinga
BUDAPEST Polen, Hongarije en
Tsjechoslowakije zullen naar ver
wachting nog dit jaar geassocieerde
leden worden van de Europese Ge
meenschap. Dat zei vice-voorzitter
Frans Andriessen van de Europese
Commissie gisteren na afloop van
zijn besprekingen met de Hongaar
se regering. Een volledig lidmaat
schap zit er op korte termijn niet in.
De problemen op economisch ge
bied zijn daarvoor te groot. De drie
landen zitten midden in hun omvor
ming van een plan- naar een markt
economie en zolang dat proces niet
is afgerond is het EG-lidmaatschap
uitgesloten. Bovendien is de Ge
meenschap, aldus Andriessen, met
de huidige structuur met twaalf le
den min of meer op haar maximale
grootte. Voordat het ledental kan
worden uitgebreid, moeten er aan
passingen binnen de organisatie
zelf worden gepleegd.
Andriessen was in Budapest in
het kader van een zesdaags bezoek
aan vijf Oosteuropese landen. Naast
BRUSSEL (ANP) - België wil de
wapenhandel veel strakker gaan
controleren. Tijdens het wekelijkse
kabinetsberaad is men het gisteren
in Brussel eens geworden over een
wetsontwerp dat de in-, uit- en door
voer van wapens, munitie en „voor
militair gebruik ontworpen materi
aal" aan strenge regels onderwerpt.
Ook militaire technologie valt on
der het wetsontwerp dat nu voor
goedkeuring naar het parlement
wordt gestuurd.
De handel in wapens en munitie
wordt, als de regering haar zin
krijgt, aan een vergunningsplicht
onderworpen. In chemische wa
pens en sommige andere produkten
met een bijzonder inhumaan karak
ter zal helemaal niet meer gehan
deld mogen worden. Met deze wet
wil de Belgische regering de contro
le op de eindbestemming van uitge
voerde wapens een stuk verstevi
gen.
Strijd Ossetië
Bij vuurgevechten in het noorden
van de Sovjet-republiek Georgië
zijn gisteren drie doden en .twee ge
wonden gevallen. De slachtoffers
vielen in de Zuidosseetse stad Mo-
nastyr. Het dodental in de al drie
maanden durende strijd tussen ge
wapende Georgiërs en Osseten is
inmiddels opgelopen tot veertig.
(Rtr)
Albanese taal
Servië heeft besloten de uitgaven
voor Albanees-talige scholen in de
provincie Kosovo te staken. Met de
maatregel wil Servië de betrokken
scholen dwingen over te schakelen
op een nieuw lesprogramma, waar
in de Albanese geschiedenis en cul
tuur nauwelijks nog aan bod ko
men. (AP)
Turks onderwijs
Onder druk van nationalisten en
stakende onderwijzers heeft het
Bulgaarse parlement gisteren een
vorige maand begonnen experi
ment met vrijwillig onderwijs in de
eigen taal aan kinderen van de
Turkse minderheid opgeschort tot
het nieuwe schooljaar in septem
ber. (AP)
Doden bij lawine
Als gevolg van een lawine die giste
ren in de Walliser Alpen in Zwitser
land een gezelschap van twaalf
mensen overviel zijn zes skiërs om
het leven gekomen. Een persoon
wordt nog vermist en de vijf overi
gen werden zonder verwondingen
uit de sneeuw gered. (AP)
Mijnongeluk
Polen, Hongarije en Tsjechoslowa
kije doet hij komende dagen nog
Roemenië en Bulgarije aan. Die
twee landen maken volgens An
driessen voorlopig geen kans geas
socieerd lid van de Gemeenschap te
worden.
De politieke situatie is daarvoor
te instabiel en bovendien is in beide
landen het economische hervor
mingsproces nog maar nauwelijks
begonnen. Wel zal hij Bulgarije en
Roemenië namens de EG financiële
steun aanbieden. Er is in totaal hon
derd miljoen ecu (230 miljoen gul
den) uitgetrokken voor hulp aan
beide landen. "Maar op langere ter
mijn hopen we zeker dat we ook
met hen verdragen kunnen slui
ten".
Andriessen zei onder de indruk te
zijn van de vastberadenheid waar
mee Hongarije probeert bij de Eu
ropese familie te horen. Maar, zo be
nadrukte hij tegelijkertijd, van wes
terse zijde is er nog enige aarzeling
tegenover de samenwerking met
Polen, Tsjechoslowakije en Honga
rije. En dan gaat het vooral om de
vraag of een associatieverdrag auto
matisch gezien moet worden als
eerste stap op weg naar een echt lid
maatschap.
In de gesprekken van gisteren
heeft Hongarije erop aangedrongen
die mogelijkheid in ieder geval in
het associatieverdrag te vermelden,
maar de EG voelt daar weinig voor.
"Het belang van deze overeen
komst is de bevestiging van de ban
den tussen de EG en Hongarije. We
willen daarmee de fundamentele
openheid van de EG ten opzichte
van de ontwikkelingen in dit deel
van Europa aangeven. We willen die
ontwikkeling ook financieel steu
nen en daar hebben we vandaag ook
contracten voor afgesloten. Daar
wil ik het voorlopig bij houden".
De grootste problemen ziet An
driessen op het gebied van de land
bouw, de staal- en textielindustrie,
sectoren waar ook binnen de EG
overproduktie heerst, en de ontwik
keling van de vrije handel. Honga
rije, dat voor een groot deel afhan
kelijk is van de landbouw, hoopt in
toekomst meer landbouwproduk-
ten in de EG-landen te kunnen af
zetten.
Getuige proces
Mandela wachtte
met aangifte
JOHANNESBURG (GPD) - Ken
neth Kgase, de kroongetuige in het
proces tegen Winnie Mandela, heeft
pas vijf weken nadat hij zou zijn
ontvoerd en mishandeld dit bij de
politie hebben aangegeven. Hij had
dit gedaan op advies van de priester
Verrijn, uit wiens parochie hij en
drie lotgenoten waren ontvoerd. Dit
bleek gisteren op derde dag van zijn
getuigenis in het gerechtshof in Jo
hannesburg.
De vrouw van ANC-leider Nelson
Mandela staat met drie mede-ver
dachten terecht wegens de ontvoe
ring en mishandeling van Kgase
(31), Gabriel Mekgwe (22), Thabiso
Mono en de toen 14-jarige activist
Stompie Moeketsie. Mandeia's ad
vocaat suggereerde dat Verrijn op
deze vertraging had aangedrongen
om te voorkomen dat de homo
seksuele praktijken in zijn parochie
aan het licht kwamen. Homoseksu
aliteit is in Zuid-Afrika een misdrijf.
Mandeia's advocaat Bizos con
centreerde zich gisteren op de ver
meende homoseksuele activiteiten
in de parochie van Verrijn. Winnie
Mandela zou, aldus Bizos, de vier
jonge mannen niet hebben willen
ontvoeren, maar willen beschermen
tegen Verrijn. Voor ontvoering kan
in Zuid-Afrika de doodstraf worden
geëist. Kgase zei niets te weten over
homoseksualiteit, maar gaf wel toe
dat Verrijn vaak met andere jón
gens, inclusief de bewoners van het
parochiehuis, het bed deelde.
TIRANA De democratische oppositie in Albanië raakt er steeds meer van overtuigd dat
de spanningen in het land doelbewust worden opgeschroefd door krachten die daar be
lang bij hebben. De oppositie verwijst met name naar regelmatig opduikende geruchten
over mogelijkheden voor Albanezen om met veerboten het land te verlaten. De vlucht
overzee naar Italië van tienduizenden Albanezen was het directe gevolg van deze geruch
tenstroom.
Hij beperkte zich tot de belofte om
in een later stadium details te ge-
Gisteren legde het Centraal Co
mité van de Albanese Arbeiderspar
tij een soortgelijke verklaring af.
Daarin staat dat "vijandelijke
krachten in binnen- en buitenland
met hun daden het vertrouwen van
het volk in de regering willen ver
storen". De bevolking wordt opge
roepen "vastberaden de crisis het
hoofd te bieden en actief bij te dra
gen aan de noodzakelijke opvijze
ling van de landelijke economie"
Die is de laatste maanden volledig
ineengestort.
Oproep
Met Pashko vragen talrijke Albane
zen zich af hoe overal in Albanië op
scholen en in andere openbare in
stellingen ongehinderd uit Parijs af
komstige pamfletten konden wor
den verspreid, waarin de bevolking
uit naam van de monarch in balling
schap wordt opgeroepen in opstand
te komen.
Overigens laat Leka I het Albane
se volk koud. Dat blijkt steeds weer
uit gesprekken over het 'koning
schap in ruste'. Ook in kringen van
de oppositie acht men een terug
keer van Leka geen reele optie. Zij
wijst er op dat de monarchie in het
vooroorlogse Albanië zich nooit
werkelijk geliefd heeft gemaakt en
dat bijna een halve eeuw commu
nistische dictatuur het royalistische
vuur nagenoeg heeft gedoofd.
Beweringen dat Albanië bereid
zou zijn alle journalisten die dat wil
len, in de gelegenheid te stellen om
ter plekke de eerste vrije verkiezin
gen op 31 maart te verslaan, zijn gis
teren door het staatsreisbureau Alb-
turist afgezwakt. Gegeven de gerin
ge hotelaccommodatie ziet Albtu-
rist geen kans alle gegadigden on
der te brengen.
De Israëlische grenspolitie probeert met verscherpte controles van de
Palestijnse bevolking een opleving van de intifida te voorkomen, (foto afp>
JERUZALEM (AFP) Vier Israëlische kolonisten uit de joodse nederzet
ting Kyriat Arba bij Hebron zijn donderdag gearresteerd voor hun aandeel
in de moord op een Palestijn. Dit heeft de Israëlische politie gisteren be
kendgemaakt. De Palestijn werd op 6 augustus vorig jaar gedood door een
kogel in het hoofd, afgevuurd door onbekenden die in een auto rondreden.
De aanslag volgde op de dood van twee joodse jongeren, die met een mes
werden doorboord in het oosten van Jeruzalem. Volgens de politie lagen er
nationalistische motieven aan die moorden ten grondslag. De identiteit
van de vier kolonisten, verdacht van de moord op de jonge Palestijn, is niet
bekendgemaakt.
Dolgelukkig
vieren vader e
i hun geslaagde overtocht van Albanië
