Utrechts poëziefestival: laser en waxinelichtjes PODIUMBLIK Projectie op Dom door Jenny Holzer (VS) Chansons en cabaret in één bundel Matt Mullican werkt aan verwarrend wereldbeeld Grote negers en glorieus verval DINSDAG 5 MAART 1991 KUNST PAGINA 25 Archibald en Carola Het Gezelschap Mevrouw Smit viert op woensdag 6 maart in de Leidse Schouwburg aan de Oude Vest haar tien-jarige jubileum met De Papegaaiejas. een kome die voor kinderen vanaf 6 jaar. De meeste mensen doen normaal, maar Archibald en Carola niet! Zodra die ergens binnenkomen, staat de wereld op z'n kop. Archi bald is op zoek naar zijn verleden en Carola is regelmatig t of een been kwijt, maar ze hebben zoveel plezier, dat dat niet geeft. Aanvang 20.15 uur. Orgie De Theatergroep 'Effecten in Ont wikkeling' brengt op woensdag 6 en donderdag 7 maart Orgie t Pier Paolo Pasolini. Een man en een vrouw zoeken de ultieme exta se en bereiken de grens van hun relatie i?i extreme sexuele spelle tjes. Het stuk is zwaar en extreem, maar is door regisseur Peter Ever- steyn licht geënsceneerd met veel vaart en humor. Er is zelfs plaats voor een Jules Deelder-persiflage. Te zien in het LAK-theater aan de Cleveringaplaats 1 in Leiden, aanvang 20.30 uur. Filmmuziek The Magnificent Seven is een groep van zeven door de wol ge verfde muzikanten: Henny Vrien- ten. Fay Lovski, Jakob Klaasse, Jan Pijnenburg, Jan de Hont, Joost Belinfante en Ronald Brunt, zij maken een bijzondere combi natie van filmmuziek, Duitse lief- deskomdie en Steven Spielbërg-ef- fecten. Te zien in de Leidse Schouwburg op donderdag 7 maart om 20.15 uur. Rendez-vous In de eerste produktie van Riet Verhelst zijn vier mensen op weg In 'Orgie' naar een rendez-vous. Hoe berei den zij zich daarop voor? Dat is de rode draad in het bewegings theater Cuzco. dat is geregisseerd door de ex-artisitiek leider van Perspekt, Michael Helmerhorst. Op vrijdag 8 en zaterdag 9 maart in het LAK-thater om 20.30 uur. Mes, zout en deken In de jaren '50 trok een 16-jarige Engelsman, Adrian Boschier, het oerwoud in, naar het land van de Zoeloes, de Sotho's, en de Leso tho's, met enkel een mes. een zakje zout en een deken. Omdat hij aan epilepsie lijdt, een heilige ziekte in Afrika, geldt Boschier als De Re genmaker, de enige die een einde kan maken aan de grote droogte die de Matala-stam al maanden kwelt. Deze familievoorstelling van Johannes Kemkens is op za terdag 9 maart te zien in het Parktheater in Alphen aan den Rijn. Aanvang 20.30 uur. 'Into each Life Some Teardrops Must Fall', maar niet op vrijdag 8 maart in Cultureel Centrum 'De Rank' in Noordwijk aan Zee. Vanaf 20.15 uur is daar het Deep River Quartet te zien en te horen. Het onverwoestbare repertoire van de groep strekt zich uit van de jaren '20 tot en met de jaren '50. Van Negro Spirituals tot swing, van ragtime tot R&B, het Quartet zingt en speelt het allemaal. Shakespeare In de Leidse Schouwburg is op vrijdag 8 en zaterdag 9 maart om 20.15 uur Shakespeares Henry V te zien. Het stuk, dat in Nederland nog nooit is opgevoerd, gaat over de losbol Hal, die als Henry V een voorbeeldige koning blijkt te zijn. Toch wordt hij gedwongen om met een klein, zwak leger oorlog te voe ren tegen het machtige Frankrijk. Liedjes Het nieuwste programma i theatergroep Purper heet Opus 8 en wordt gespeeld op zaterdag 8 maart in de Muzenhof in Leider dorp. Een programma, geschre ven en gespeeld door alleen man nen, dat gaat natuurlijk over vrouwen. Maar ook over schepen en verre horizonten. Over kroe gen, kerken, katers en... borduren. In liedjes en conferences geven de heren van Purper u een blik in het mannenhart, waar woede en ka meraadschap elkaar afwisselen en waar grove taal vermengd wordt met poëzie. Aanvang 20.15 Karei Dikkens De zanger en verteller Martin Adèle Blocmendaal als 'wereldreizigster' in 'Adèle op de Orino- Mens vertelt zondag 10 maart in het LAK-theater het verhaal Mor genster, dat is ontleend aan 'A Christmas Carol' van Charles Dickens. De spijkerharde deur waarder Karei Dikkens, die een hekel heeft aan verhalen en zeker aan die van zijn naamgenoot, moet beslag leggen op de inboedel van het reizend theatergezelschap De Morgenster. Maar dat weet Marie de Morgenster te voorko men! Voor kinderen vanaf acht jaar in het LAK-theater, aanvang 13.00 uur. Adèle De ster, die zingt zoals niemand anders kan zingen. En ook de ron de volksvrouw, die zeven Amster damse dialecten beheerst. Maar in Adèle op de Orinoco maken we kennis met een derde kant van Adèle Bloemendaal: de wereldrei zigster, die op de rug van een struisvogel de woestijn in moet vluchten, gevolgd door Arabie ren. Op dinsdag 12 maart om 20.15 uur in de Leidse Schouw burg aan de Oude Vest. UTRECHT (GPD) - De laatste obstakels voor de beeldende kunst-manifesta tie Nachtregels deze zomer in de Utrechtse binnenstad lijken nagenoeg uit de weg geruimd. De financiële hob bels zijn in elk geval glad ge streken, nu vorige week een bank zich met 110.000 gul den als hoofdsponsor heeft gemeld. Wat rest is de toestemming van het college van B"en W om de fameuze Amerikaanse kunstenares Jenny Holzer met laserstralen teksten op de Domtoren te laten projecteren. Jenny Holzer - op de jongste Biën nale van Venetië als een van de tneest interessante deelnemers ge prezen - heeft al eerder pogingen ge daan om een dergelijk laserproject te realiseren in de Verenigde Staten en in Venetië. Deze zijn toen niet ge lukt. De Domtoren beschouwt zij als een ideaal projectiepunt. 'Nachtregels' speelt in op de her- Tiener vervangt concertmeester Residentie Orkest DEN HAAG (ANP) - De 17-jari- ge Armeense violist Nikolai Ma- dayan zal de eerste concert meester van het Residentie Or kest, Zino Vinnikov, tijdens ko mende concerten vervangen. Dat heeft artistiek directeur Theo Muller meegedeeld. Vinnikov liep onlangs een armblessure op. Daardoor kan hij niet, zoals de bedoeling was, soleren in het vioolconcert van Tsjaikovski. Maydonan doet dat nu op 7 maart in De Vereeniging in Nijmegen en op 10 maart in de Dr. Anton Philipszaal in Den Haag. De virtuoze tiener maakte al furore in Nederland door zijn recital-debuurt in het Concert gebouw in Amsterdam, nu drie weken geleden. leefde belangstelling van beeldend kunstenaars voor letters en teksten als beeldend medium. Die had zich in feite voor het eerst gemanifes teerd aan het begin van deze eeuw toen de abstracte kunst ontstond. Later - in de jaren zestig - kreeg deze belangstelling opnieuw vorm in de zogeheten 'concrete poëzie', waarin de visuele kwaliteit van letters werd gecombineerd met de letterlijke be tekenis van het woord. Sinds de ja ren tachtig heeft zich een nieuwe generatie kunstenaars verdiept in de manieren waarop aan betekenis sen en visuele aspecten van letters en woorden kan worden vorm gege ven. Dat geschiedt doorgaans jn de vorm van schilderijen en objecten, incidenteel in de driedimensionale ruimte. 'Nachtregels' wil aan de dis cussie over de zin daarvan (en in het verlengde over de betekenis van kunst in de openbare ruimte) een bijdrage leveren. Dat doet het evenement door tek sten, woorden en letters als lichtob- jecten in de stad te plaatsen. Utrecht is daarvoor, in de visie van initiatiefnemer Sjarel Ex, de ideale plaats: de stad is bepaald niet over spoeld met lichtreclames, waardoor de lichtobjecten maximaal tot hun recht kunnen komen. Bovendien kent de stad een internationaal be kend poëziefestival (de Nacht van de Poëzie in Muziekcentrum Vre- denburg). 'Nachtregels' begint dan ook op de avond van De Nacht: vrij dag 26 april. Aan 'Nachtregels' doen 21 bin nen- en buitenlandse kunstenaars mee. Onder hen de Nederlanders Lucebert, Korrie Besems, Carel Blotkamp, Titus Nolte, Pieter Lau rens Mol en buitenlanders als Ram- mellzee, Ruppersberg, Nancy Dwyer, Jenny Holzer, Les Levine, Patrick Corillon, Ian Hamilton Fin- lay, Ilya Kabakov. In de vorm van neon, lichtbakken, billboards, fak kels, waxinelichtjes, laserstralen zullen zij in de Utrechtse binnen stad op 21 verschillende plaatsen hun interpretatie van tekst en beeld presenteren. De kunstwerken staan op en voor panden op loopafstand van elkaar. Er is dan ook een route ontworpen, die de belangstellende langs de objecten voert. Op sommi ge plaatsen is een concentratie van werken te zien. De kunstwerken zijn zodanig ge construeerd, dat ze jarenlang op hun plaats kunnen blijven. Of daar aanleiding toe is zal in de loop van het evenement worden beoordeeld: de ontwerpen die thans beschik baar zijn geven slechts een beperkte indruk van het uiteindelijk resul taat. Het fonds Stadsverfraaiing sluit de mogelijkheid in ieder geval niet uit. Overigens heeft een aantal kunstenaars al laten weten hun werk als een eenmalig gegeven te beschouwen. Tegelijkertijd met Nachtregels wordt in het Centraal Museum (van 27 april t/m 8 september) een ten toonstelling gehouden, waarop oud en nieuw werk van de deelnemende kunstenaars is te zien. Het motto van deze tentoonstelling is 'Words without thoughts never to heaven go'. Aan deze expositie nemen als gasten deel Bruce Nauman, Sarkis en Maurizio Nannucci. Tentoonstel ling en buitenproject gaan verge zeld van een catalogus. Bovendien verschijnt een boek ('De woorden en de beelden, tekst en beeld in de kunst van de twintigste eeuw'). Nachtregels duurt van 26 april t/m 15 oktober. AMSTERDAM (GPD) - Als startpunt van de geschiede nis van het Nederlandse lied wordt als regel 1895 aange houden, het jaar dat Eduard Jacobs in een Amsterdamse buitenwijk voor het eerst liedjes uit de Parijse wijk Montmarte presenteerde aan een Nederlands publiek. In een bloemlezing heeft Jacques Klöters nu chan sons en cabaretliederen van veel bekende en minder be kende opvolgers gebundeld. Het eerste exemplaar van 'Omdat ik zoveel van je hou' werd gisteren in het Amsterdamse theater Bellevue overhandigd aan Toon Hermans, zelf met onder meer het door Jaspe- rina de Jong gezongen 'De wandel club' in de bundel vertegenwoor digd. De presentatie was aange kleed met korte optredens van Jan de Cler (zijn 'Hup Holland, hup' klinkt nog altijd op de voetbalvel den, maar hij schreef in totaal rond de 700 teksten) en Jules de Corte ('Ik zou wel eens willen weten' is nog altijd een klassieker). Drs. P. zong verder vol briljant venijn zijn 'Zusters Karamazov' en Martie Ver- denius (produktief tekschrijfster en cabaretière bij Fien de la Mar en Wim Kan) droeg het lied 'De angst om ouder te worden' voor. Klöters begint zijn bundel 'Om dat ik zoveel van je hou' in 1895 en eindigt in 1958. Dat is het startpunt van zijn eerder met Kick van der Veer gepubliceerde bloemlezing 'Ik zou je het liefste in een doosje wil len doen'. Het is niet precies op dat jaar vast te pinnen, maar in die pe riode brak nu eenmaal een nieuw Overzichtstentoonstelling Amerikaan in Kröller-Müller E*positie aquarellen van Eis en Frans de Haas. ie zien bij Ars Aemula Naturae. Pieters kerkgracht 9. te Leiden Tot 19 maart geopend van maandag tot en met donderdag van 19.00- 22 00 uur. dinsdag en donderdag ochtend van 9.00-12.00 uur, zaterdag en zondag van 13.00-16 00 uur Wie bij aquarellen denkt aan wateri ge kleurvlakken heeft vaak gelijk. Bij Ars hangt nu een ijzersterke se rie werken om aan te tonen dat het ook anders kan. Bruinen, rood, blauw en wit bepalen hier de sfeer, de kleuren zijn stevig opgezet in deels abstracte figuren. 'Samen in Venetie, werkend zij aan zij, schep pend uit een verfdoos, cultuur van eeuwen her', zo ontstaan de schilde ringen van het gevestigde kunste naarsechtpaar de Haas. Toch zijn de werken van de twee heel verschil lend, alleen het kleurpalet is hetzelf de. Bruinen, rood, groen en wit. Frans de Haas is ingesteld op een paar vierkante meter muur, hij ziet er de teloorgang, de schoonheid en de dynamiek, in prachtige kleuren en een onverwachte ritmiek. 'Ge mengde Berichten, en een 'Blootge legde Wand' schildert hij in optima le kleuren en met een zalige rust. Aan de andere kant van de verfdoos zit Els de Haas heel anders, zij schil dert hele gevels en kijkt wat om zich heen, verwonderd over het leven, de mensen en zichzelf. Zij laat zich inspireren door gegevens uit kran- teberichten zoals bijvoorbeeld: Chi nese activisten gaan de straat op en Columbia is arm, sommige vrou wen daar verkopen de 'vrucht uit hunner schoot'. Dit laatste werk gaf zij de titel: 'Les Fruits de vos En- trailles', naar het katholiek weesge groetje. Het toont een mooi beeld van handen op zwangere buiken in welvende bewegingen. Ze probeert door middel van de wit gebleven vlakjes een ritme over te houden dat past bij de sfeer. Grote negers met enorme damborden sieren twee van haar werken, ze gaan over N'Diaye bij het WK. een man die tot haar ver bazing 'helemaal uit Senegal komt om hier te dammen'. Deze werken verraden nog de vroegere naïeve schilderstijl die zijn beoefende naast grafiek: de opstelling is houte rig en origineel. Twee aquarellisten die samen exposeren, de een zou het liefst een hele stad zien in glori eus verval en tekent dat op in een groot aantal partituur-achtige wer ken, waarvan de Italiaanse schoon heid ook het uitbundig bewerkte Barok-plafond van Ars helemaal laat uit komen. De ander ziet de hele wereld, op een afstand weliswaar, en maakt er muziek van. Het is on gelooflijk hoe twee zo verschillende stijlen dank zij een gezamenlijk kleurpalet zo in elkaar over kunnen gaan. En dan zegt Els de Haas: "Is er nou niet één werk waaruit blijkt dat we op dezelfde plekjes waren?" EDWINE FELSER tijdvak aan in de geschiedenis het amusement. Er trad generatie cabaretiers aan en het pu bliek kon genieten van de eerste musicals. Het belangrijkste was echter dat een nieuwe jeugdcultuur in de amusementswereld begon door te dringen. De periode 1895-1958 is onderver deeld in hoofdstukken met teksten die verwantschap in thematiek ver tonen. De lezer vindt in het onder deel 'Eenentwintig aanklachten' bij voorbeeld teksten terug van Louis Davids, Lou Bandy en Wim Kan. In 'Vijftien verlangens' komen we Hel- la Haasse en Rinus Ferdinandusse, maar ook Dirk Witte en Jack Bulter- man tegen. Zo is 'Omdat ik zoveel van je hou' een unieke 'parade' van chansons en cabaretteksten gewor den, waarvan er veel bij lezing nog steeds een glimlach van herkenning zullen opwekken. De bundel is uit gegeven bij Nijgh Van Ditmar en kost f 39,50. Componist van 'Dikkertje Dap' overleden ZANDVOORT (ANP) - De com ponist P. C. van Westering is zondag in zijn woonplaats Zand- voort overleden. Dat heeft zijn zoon meegedeeld. Van Weste ring werd 79 jaar. Hij genoot vooral bekendheid als componist van muziek voor kinderliedjes van Annie M. G. Schmidt. Zo zette hij onder meer het al door generaties ge zongen 'Dikkertje Dap' op mu ziek. Behalve lichte muziek schreef hij ook kerkmelodieen. Van Westering studeerde compositie bij Jan Mul en Henk Badings en orgel bij Marcel Du- prés in Parijs. Hij was organist in Haarlem en ook eerste bespe ler van het 31-tonen-orgel in het Teylersmuseum. Van 1957 tot 1969 was hij muziekredacteur bij de Haagse Post. Balletuitvoering OEGSTGEEST - De Balletschool van Zynaïda Viddeleer-Dalen Gil- huys viert op zaterdag 9 maart haar 15-jarig bestaan met een leerlingen- uitvoering in het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest. Aan deze uitvoering doen ook en kele oud-leerlingen mee, die inmid dels toneeldans en danspedagogie studeren aan het Koninklijk Con servatorium in Den Haag en aan de Rotterdamse Dansacademie. Op het programma staan behalve enkele sprookjesachtige taferelen ook klassieke, caractère-, tap- en Spaanse dansen. Kaarten zijn op de datum van de uitvoering vanaf 19.30 uur verkrijg baar aan de kassa van het Rijnlands Lyceum, Apollolaan 1 te Oegst geest. De voorstelling begint om 20.00 uur. OTTERLO (GPD) Aan een wand van het Kröller-Müller Museum op de Hoge Veluwe hangt een vergeeld getypt lijstje. Bovenaan dat lijstje staat 'haar geboorte' en onderaan 'haar dood'. Het leven daartussen is in tientallen korte zinnen samenge vat, van kleine banaliteiten tot be langrijkere gebeurtenissen. Aan een andere wand ook al lijstjes, dit maal met korte beschrijvingen van onder andere de bloedsomloop en spijsvertering. Elders staat een gro te kast waarin een deel van de in boedel van iemand lijkt opgebor gen. En verderop is een enorm grote betonnen 'plattegrond' van een denkbeeldige stad opgesteld. Als bezoeker merk je het: hier is iemand aan het werk die probeert greep te krijgen op allerlei ver schijnselen, misschien het leven zelf, en die onder te brengen in een nieuw, allesomvattend systeem. Die iemand is de Amerikaan Matt Mullican, die een grote over zichtstentoonstelling in het muse um heeft. De expositie op de Hoge Veluwe laat in een aantal zalen min of meer chronologisch zien hoe Mullican zijn systeem, beter zijn 'idee', door de jaren heeft opgebouwd. Culmi nerend in het model van zijn stad, dat in de grote beeldenzaal in de nieuwbouw is opgesteld. Twee maal: in beton, de 'buitenkant' van de stad, en in beschilderd hout, de 'binnenkant'. Zo'n indeling van een expositie suggereert een zekere hel derheid, maar Mullicans werk blijft desondanks op deze expositie toch vooral een in zichzelf gekeerd mys terie. Pictogrammen Het werk van Mullican, en vooral zijn zoeken naar een ideaal systeem, heeft bijna iets middeleeuws mys tieks. Zoals destijds alle verschijn selen op aarde en daarboven wer den verklaard vanuit een samen hangend goddelijk plan. bouwt de Amerikaan aan zijn wereld en ge bruikt daarbij, bijna paradoxaal en daarom juist zo verwarrend, beeld middelen die onder andere stam men uit de designwereld. Zo heeft hij een eigen taal van pictogram men, die zeer dicht aanligt tegen de bewegwijzering die we dagelijks aantreffen in bijvoorbeeld grote ge bouwen of luchthavens. Om enigszins een structuur aan te brengen in zijn steeds uitdijende universum gebruikt Mullican vijf kleuren die weer gelijklopen met vijf begrippen, die op hun beurt weer staan voor zaken als 'objectief en 'subjectief. De kleuren zijn on der andere te vinden op een aantal groot uitgevoerde pictogrammen, die staan voor zaken als 'theater', 'batterij' en, jawel, 'God' zelf. Op de tentoonstelling blijft wat onduidelijk hoe Mullican gekomen is vanaf zijn eerste verzamelingen van bijvoorbeeld stripplaatjes en tijdschriftfoto's uit de Tweede We reldoorlog tot het model voor zijn stad. Die verzamelingen lijken een soort oerbron te zijn waaruit hij naar believen kan putten, maar zij staan inmiddels wat ver af van zijn huidige bezigheden. Hetzelfde kan gezegd worden van de enkele grote tekeningen die hij onder hypnose maakte tijdens een performance en van zilverkleurige drukplaten van bijvoorbeeld negentiende-eeuwse machines. En aan die verzamelwoe de is ook nog geen eind gekomen. Een reclamefoldertje van een Ne derlandse textielfirma, een grote hoeveelheid opgezette beesten, be drukte stoffen en plastic flessen, ze spelen alle een rol in Mullicans zelf- geconstrueerde wereld. Die laatste voorwerpen, voor een deel meege bracht door het museumpersoneel, liggen in een enorme kast in een zaal waarin zich ook een gedeelte lijk ontmantelde elektromotor be vindt. Verwijt Een verwijt dat Mullican in het ver leden wel eens gemaakt is. is dat zijn kunst fascistoïde trekjes zou vertonen. Zijn fascinatie voor sym bolen en banieren, om alles onder geschikt te maken aan een streng ordenend systeem, hebben omge- twyfeld te maken met zo'n karakte risering. "Kunst beschrijft een fic tieve realiteit", zei Mullican in een interview. En elders doet hij er een modern, platgetreden schepje bo venop met de mededeling dat te genwoordig "alles teken, symbool. reflectie van iets anders is gewor den", (de vergelijking met de mid deleeuwse mystici dringt zich op nieuw op). Met de laatste uitspraak lijkt hij ook te bevestigen dat alles wat hij doet; het verzamelen, het ontwerpen van een ordenend sys teem en zelfs een hele stad, in wezen los van kritiek, misschien zelfs van inhoud, zou kunnen staan. Onder iedere dubbele bodem bevindt zich •r een nieuwe. Tegelijkertijd brengt de expositie nog iets anders met zich mee. Mulli can bedient zich van een aanspre kende (ook door zyn keus van beeldmiddelen als pictogrammen die zo vertrouwd overkomen) esthe tiek. Wie door de tentoonstellings zalen loopt wordt er bijna door over rompeld. Intuïtief voel je dat alles op zijn plaats past. maar nergens raak je als toeschouwer echt ge raakt. Matt Mullican. Tot 5 mei in bet Rijksmuseum Kröller-Muller, Hoge Veluwe. Tot 31 maart is bij de Stichting De Appel in Amster dam zijn 'City Project' te zien. T enorsaxofonist Sal Nistico overleden ENSCHEDE (GPD) - De Ameri kaanse tenorsaxofonist Sal Nistico is zondag in zijn woonplaats Bern aan de gevolgen van een hersen bloeding overleden. Hij werd 50 jaar. Nistico werd vooral bekend als solist in de Thad Jones-Mel Lewis Orchestra en in orkesten van Woody Herman, Count Basie, Geor ge Coleman en Buddy Rich. Hij was een avontuurlijke solist, wiens stijl was beïnvloed door Charlie Parker. Sonny Rollins en Gene Ammons. Zijn techniek leek weliswaar ge brekkig. maar niettemin zag Nistico kans om een heel krachtige, in alle registers gelijkmatige toon uit zijn tenorsax te halen. Vanaf 1956 was Nistico professio neel musicus, aanvankelyk in aller lei rhythm and blues-bands in de omgeving van New York. Als jazz musicus begon hg z'n carrière in 1960 toen hu toetrad tot het kwintet van de gebroeders Chuck en Gap Mangione. Vervolgens was Nistico een van de meest spraakmakende solisten in de band van Woody Her man. In 1965 en '67 verruilde hu zun Herman-baan voor een plek in de saxsectie van het Count Basie Or chestra. Aan het eind van de jaren zeven tig vestigde Sal Nistico zich in Euro pa waar hij met diverse eigen forma ties in het clubcircuit was te vinden. Hij was een regelmatig terugkerend gastdocent op diverse conservato ria.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1991 | | pagina 25