'Het wordt treurige
Statenverkiezing'
Sterke verschillen in beleving emoties'
Fractie reumapatiënten komt bij specialist
Verzet tegen meer nachtvluchten Schiphol
Leiden krijgt
carpoolplein
Minder medicijnen per
keer voor patiënten
VRIJDAG 1 MAART 1991
REGIO
PAGINA 15
Emotioneel gedrag dieren aan te passen door manipulatie hormonen
LEIDEN Wat gebeurt er precies
in ons lichaam als iets bij ons emo
ties oproept? En kun je bepaalde
emoties 'kunstmatig' opwekken?
Dat waren vragen die gisteravond
aan de orde kwamen tijdens een
Leidse Studium Generale-lezing
over emoties. Spreker was prof. dr
N.E. van der Poll, hoogleraar verge
lijkende en fysiologische psycholo
gie van de emoties in Amsterdam.
"Er bestaan sterke verschillen in de
werking van hormonen bij mensen.
Hierdoor kan de een veel emotione
ler reageren dan de ander. Bij die
ren kun je emotioneel gedrag zelfs
manipuleren".
De lezing van Van der Poll maakt
deel uit van een lezingencyclus over
het brein. Ons brein staat de laatste
tijd volop in de belangstelling: er
wordt veel onderzoek gedaan naar
de werking van onze hersenen en
ons centraal zenuwstelsel. Ook
wordt onderzocht hoe ons denken
nu precies functioneert. Van der
Poll doet vooral onderzoek naar het
onstaan van emoties. "Agressie is
een emotie die door de hersenen
wordt gestuurd. Agressie-centra
zijn bekend en kunnen worden ge
stimuleerd. Uit onderzoek blijkt dat
je ook andere emoties kunt stimule
ren of afremmen zoals bijvoorbeeld
seksueel gedrag bij dieren".
Volgens Van der Poll is onder
zoek naar emotie ingewikkeld om
dat het een moeilijk definieerbaar
begrip is. "Het feit dat je op de
vlucht gaat als je een beer tegen
komt in het bos. betekent dat je
bang bent. Je uit dan je emotie door
hard weg te lopen. Emotie is in dit
geval een combinatie van waarne
ming en gedrag. Maar het is ook be
leving. Want het gaat erom hoe je
die situatie op je in laat werken,
want niet iedereen zal van die beer
schrikken. Want als je erop uit bent
om het beest te zien. of hem ver
wacht, reageer je weer heel anders".
Volgens Van der Poll zijn er ver
schillende aspecten die een rol spe
len bij het ontstaan van emotie:
emotionele prikkels of 'stimuli',
emotioneel gedrag, lichamelijke
processen, emotionele beleving en
kennis. Hormonenen spelen een rol
in dat proces. Adrenaline is daarvan
een bekend voorbeeld. "Er is onder
zoek gedaan naar de reactie van
mannen op erotisch materiaal.
Daaruit bleek dat mannen veel hef
tiger en opgewonden reageerden op
dat erotisch materiaal als ze zich
lichamelijk hadden ingespannen.
Ze hadden een stuk moeten fietsen
en waren bezweet en moe. De reac
tie was daarentegen veel minder
heftig voordat ze op die fiets stap
ten".
Volgens Van der Poll kan een be
paalde emotie, zoals angst, een an
dere emotie oproepen of verster
ken. "Er is onderzoek gedaan naar
de emoties van een groep mannen
die onder begeleiding van een vrou
welijke gids over een gevaarlijke
hangbrug moest klauteren. Na af
loop bleek dat ze in die angstige si
tuatie de vrouwelijke gids als zeer
aantrekkelijk hadden ervaren. Ook
een bekend voorbeeld is de combi
natie seksueel gedrag en agressie:
die twee emoties blijken heel goed
samen te kunnen gaan".
Volgens de hoogleraar liggen be
paalde patronen van emoties vast in
de hersenen. "Als je die bepaalde
hersencellen beschadigt, gaan die
ren ineens heel ander gedrag verto
nen. óf ze worden seksueel hyper
actief, öf ze verliezen alle belang
stelling voor het andere geslacht".
Er bestaan sterke verschillen in
hormoonsterkte en dus in emotio
nele beleving. Van der Poll: "De ene
vrouw heeft bij voorbeeld meer last
van allerlei klachten vóór haar men
struatie dan de ander. Een sterke
hormoonwerking kan invloed op de
stemming van iemand hebben".
Volgens Van der Poll zijn er nog
heel veel vragen over emoties onbe
antwoord. "We hebben nog veel
werk te doen".
Hoogleraar: Papieren processen provincie spreken mensen niet aan
DEN HAAG - Het gaan hele treurige verkiezingen worden met een hele lage opkomst. Dat
verwacht de Groninger hoogleraar staatsrecht mr.drs. D. J. Elzinga van de statenverkiezin
gen van volgende week woensdag.
De provincie Noord-Holland, is per se tegen uitbreiding van nachtvluchten op Schiphol. (foto an
Noord-Holland gaat voorlopig niet akkoord met plannen
HAARLEM - De provincie Noord-
Holland is tegen uitbreiding van het
aantal nachtvluchten op Schiphol.
Bevriezing van het huidige aantal
contracten voor nachtvluchten met
luchtvaartmaatschappijen is voor
de provincie één van de voorwaar
den om zich definitief te scharen
achter het plan van aanpak voor de
uitbreiding van de luchthaven
Schiphol. Dat hebben de provin
ciale staten van Noord-Holland gis
teren beslotep.
Dat betekent dat Gedeputeerde
Staten van Noord-Holland zich niet
vóór de statenverkiezingen van vol
gende week door het ondertekenen
van een beleidsconvenant definitief
zullen scharen achter het plan van
aanpak. De staten hebben besloten
dat de commissaris van de koningin
alleen het beleidsconvenant over
het plan van aanpak mag onderte
kenen als aan een groot aantal aan
vullende voorwaarden, waaronder
bevriezing van de contracten voor
nachtvluchten is voldaan.
De bij het plan betrokken partijen
LEIDEN/DEN HAAG Auto
mobilisten die vanuit de bol
lenstreek of de Leidse regio op
weg zijn naar Den Haag, kun
nen over enkele maanden in
Leiden/Oegstgcest carpoolen
of overstappen op het open
baar vervoer. De provincie
gaat bij de aansluiting van de
S4 (Ir. G. Tjalmaweg) en de
snelweg Den Haag/Amster
dam een zogeheten P -I- R
plein, gecombineerd met een
carpoolplein aanleggen. De
provincie wil hiermee het au
togebruik terugdringen en
concreet de Rijksstraatweg
door Wassenaar ontlasten.
De S4 komt in juni van dit
jaar gereed. Bij de aansluiting
van de secundaire weg met de
snelweg, in de nabijheid van
de Plesmanlaan, blijft een
stukje grond over waar het
plein kan worden aangelegd.
Er komt in elk geval een bus
halte, parkeerplaatsen en een
verkeerslichteninstallatie die
het openbaar vervoer voorrang
geeft.
De provincie heeft met de
gemeenten Leiden en Oegst-
geest afgesproken dat zij het
voortouw neemt in de aanleg
van het plein. Er is inmiddels
samen met Rijkswaterstaat en
de Rijksverkeersinspectie een
plan opgesteld.
hebben vandaag over de inhoud
van dit convenant verder gespro
ken. Als het uiteindelijke onderhan
delingsresultaat niet strookt met de
voorwaarden van de Provinciale
Staten, dan moet daarover eerst
binnen de staten overlegd worden.
Dat maakt het zo goed als onmoge
lijk nog vóór 6 maart, zoals de be
doeling was, definitieve overeen
stemming te bereiken over het plan
van aanpak.
Het aantal nachtvluchtcontracten
moet worden bevroren zolang er
geen wettelijke normering is voor
nachtelijke geluidhinder. Als die
normering er in 1993 nog niet is, dan
moet het aantal nachtvluchten in
1992 als absoluut plafond gelden.
De luchthaven is fel tegen een be
perking van het nachtvluchtregime
ten opzichte van wat tot nu toe in
beginsel is overeengekomen in het
concept van het plan van aanpak,
namelijk dat het aantal vluchten
met duizend per jaar tot maximaal
15.000 mag groeien.
Ook concrete financiële toezeg
gingen van het rijk voor de uitvoe
ring van het plan van aanpak zijn
voor de provincie voorwaarden om
zich definitief achter het plan te
scharen. "Wat mij, en met mij het
college van Gedeputeerde Staten,
scheidt van het ondertekenen van
het beleidsconvenant voor het plan
van aanpak is 5 miljard gulden", al
dus de Noordhollandse gedeputeer
de voor verkeer, drs. J. Achterstraat
DEN HAAG Groen Links wil we
ten hoe hoog de onkostenvergoe
dingen zijn geweest voor gedepu
teerden statenleden van de provin
cie Zuid-Holland vanaf 1978. Bo
vendien wil deze partij weten of de
bedragen ook aan de inkomstenbe
lasting zijn opgegeven. Volgens
Groen Links-fractievoorzitter John
Steegh zijn er echter geen harde
aanwijzingen dat met de onkosten
vergoedingen iets niet in orde is.
Aanleiding voor de vragen is de
rel in de provincie Zeeland, waar ge
deputeerden te veel onkosten heb
ben gedeclareerd en dat bovendien
niet aan de belasting hebben opge
geven. Door deze affaire moesten
Vragen over hoogte
onkostenvergoeding
van gedeputeerden
gedeputeerden aftreden. Ook in de
provincie Noord-Brabant zijn deze
week dergelijke problemen met de
claraties gerezen.
Volgens Steegh is het bekend dat
de vergoedingen voor de Zuidhol
landse gedeputeerden 'ruimhartig'
zijn. In 1989 bedroeg dat ruim 7000
gulden. "Maar hoe ruimhartig en of
Prof. Breedveld: 'Huisarts heeft kennelijk geleerd te selecteren'
VIDEO Het kopen van bloemen
en planten vanaf een videoscherm
is vanaf half maart mogelijk bij
bloemenveiling Westland in Honse-
lersdijk. Op het videoscherm wordt
de veilklok geprojecteerd. Dat ge
beurt ook met produktgegevens en
afbeeldingen van de te koop staan
de produkten.
LEIDEN Maar een fractie van
de Leidse patiënten die met reu
maklachten wordt doorverwezen,
verschijnt op het spreekuur van
de specialist. Het is niet bekend
waar de patiënten blijven, die de
verwijzing van de huisarts laten
voor wat die is. Een aanwijzing is
er wel. De tijd van de huisarts
wordt voor meer dan twintig pro
cent in beslag genomen door pa
tiënten die klachten aan de ge
wrichten hebben.
Die opmerking maakte dr. F.C.
Breedveld - reumatoloog - van
middag bij zijn benoeming tot
hoogleraar aan de medische fa
culteit van de universiteit in Leb
den. Breedveld volgt prof. Cats
op.
De nieuwe hoogleraar reumato
logie denkt dat de 'huisarts ken
nelijk heeft geleerd patiënten te
selecteren'. Het kan niet anders,
zei Breedveld, of het merendeel
van deze patiënten heeft weinig
of geen afwijkingen.
Een andere aanwijzing noemde
hij de wao. Meer dan dertig pro
cent van de mensen die arbeids
ongeschikt zijn en een wao-uitke-
ring krijgen, hebben afwijkingen
aan hun gewrichten. Vergeleken
met patiënten die op psychische
gronden (25 procent) en aandoe
ningen aan hart en bloedvaten (10
procent) zijn afgekeurd, scoort
het 'bewegingsapparaat' het
hoogst. Het kost de maatschappij
jaarlijks zo'n 30 miljard gulden.
Breedveld schatte dat één tot
twee procent van de Nederlandse
bevolking reuma heeft. Omgere
kend betekent dit dat 200.000
landgenoten deze kwaal hebben.
In 1981 kwam men tot de conclu
sie dat vrouwen met reuma drie
jaar korter leven en mannen ze
ven jaar. Breedveld vroeg zich af
of het mogelijk is om de ziekte in
een vroeg stadium te voorspellen
en hoe het verloop ervan zal zijn.
Een feit is dat het overgrote deel
van de patiënten geleidelijk ach
teruit gaat.
Dat is geen gewaagde voorspelling,
zo weet Elzinga, "je buurman kan je
dat ook vertellen". Traditioneel
staan de verkiezingen voor het pro
vinciaal bestuur slecht aangeschre
ven bij de kiezer. De statenverkie
zingen vallen verder midden in een
kabinetsperiode. Ze ontberen daar
om het bijzondere karakter dat ver
kiezingen hebben aan het begin van
een dergelijke periode. Die bieden
de kiezer de gelegenheid om zijn
waardering uit te spreken voor het
dan nog prille kabinetsbeleid. Dat is
min of meer vorig jaar gebeurd bij
de gemeenteraadsverkiezingen, al
dus Elzinga.
En omdat het ook niet het einde is
van een kabinetsperiode hebben de
verkiezingen van volgende week
ook niet zoiets van een generale
voor de Tweede Kamerverkiezin
gen. Zo in het midden van een pe
riode is het politiek allemaal wat
diffuus, meent Elzinga.
Evenmin zijn de verkiezingen
spannend voor de samenstelling
van de Eerste Kamer. Elzinga: "De
vorige keer was dat wel het geval.
Toen zag het er een beetje naar uit
dat de regeringspartijen CDA en
WD uit zouden komen op een min
derheid in de Eerste Kamer en dat
daardoor het kabinet wel eens zou
kunnen vallen in die Eerste Kamer.
Zover kwam het weliswaar net niet,
maar het maakte de verkiezingen
wel bijzonder spannend".
Maar of die door de hoogleraar ge
noemde spanning toen ook door de
kiezers zelf werd gevoeld, is zeer te
daar werkelijk iets fout mee is ge
gaan, kunnen wij niet bepalen. Dat
is uiteindelijk de taak van de rech
ter en/of belastinginspecteur", al
dus Steegh. Gegevens over de hoog
te van de vergoedingen en de aan
gifte daarvan bij de belasting zijn
voor statenleden ontoegankelijk.
Groen Links heeft al in maart
1989 vragen gesteld over de ver uit
eenlopende vergoedingen aan wet
houders van Zuidhollandse ge
meenten. Daarop is volgens Steegh
destijds een zeer onbevredigend
antwoord gekomen. "Ze antwoord
den dat dat ons niets aanging, maar
dat er niets aan de hand was", aldus
Steegh.
Tussen 1986 en 1989 werden al
le Leidenaars van 85 jaar en ouder
op reuma onderzocht. Van de 980
bejaarden hadden er zes reuma
klachten, slechts 0.6 procent.Op-
betwijfelen. Een onderzoek van het
Nederlandse Instituut voor de Pu
blieke Opinie (NIPO) wees begin fe
bruari uit, dat maar een kwart van
de mensen weet dat op 6 maart niet
alleen wordt beslist over de samen
stelling van de besturen in de pro
vincie maar ook over de Eerste Ka
mer. De statenleden kiezen die Eer
ste Kamer en de politieke verhou
dingen in de provincies zijn dan ook
bepalend voor de samenstelling van
de uit 75 leden bestaande Eerste Ka-
De provincies hebben de laatste
LEIDEN/REGIO - De apotheken
in deze regio reiken deze maand
meer medicijnen uit dan wettelijk
toegestaan. Vanaf vandaag geldt
een nieuwe wet die de hoeveelheid
medicijnen die ziekenfondspatiën
ten in een keer kunnen ophalen, be
perkt. De apothekers zijn echter gis
teren pas van de nieuwe wet op de
hoogte gebracht en het is volgens
hen onmogelijk in zo'n korte tijd
zich aan de nieuwe regels aan te
passen.
Ook het ziekenfonds Zorg en Ze
kerheid denkt dat het niet mogelijk
is de artsen, specialisten en mede
werkers van het ziekefonds in een
dag op de hoogte te stellen van de
nieuwe maatregel en deze ook di
rect uit te voeren. Directeur J. Kool
van het ziekenfonds heeft dan ook
met "zijn apothekers afgesproken
dat de maand maart als overgangs-
maand dient. Op 1 april worden de
nieuwe regelingen wel toegepast.
De wettelijke voorschriften voor
ziekenfondspatiënten houden in
dat er minder medicijnen in een
keer worden verstrekt. Chronische
patiënten krijgen voor maximaal 90
dagen mee naar huis, mensen die al
langer een bepaald geneesmiddel
gebruiken krijgen voor 30 dagen
pillen mee en bij nieuwe medicatie
merkelijk weinig, zei Breedveld.
Landelijk ligt het percentage tus
sen de één en twee procent.
Genezing
Prof. Breedveld stond ruim
schoots stil bij de vraag op welke
manier reuma tot staan zou kun
nen worden gebracht. Nu kiest
men voor geneesmiddelen die de
ontsteking in de gewrichten (de
reuma dus) afremmen. Hij denkt
dat er echter verbetering kan wor
den bereikt door middel van com
binaties van de nu bekende medi
cijnen. Maar daarvoor is onder
zoek nodig. Ingrijpende genees
middelen moeten al in een vroeg
stadium worden aangewend. Het
gebruik van prednison (een mid
del dat remmend op ontstekingen
werkt), waar in de Nederlandse
reumatologie een taboe rust,
moet niet worden vermeden.
Experimenten op het terrein
van ziekten aan het afweersys
teem zijn mogelijk een handvat
om ook reuma te kunnen rem
men. De oorzaak van de ziekte is
onbekend, maar op grond van nu
beschikbare kennis is het volgens
prof. Breedveld te verdedigen dat
de thymus-cel de grootste boos
doener is in het ziektebeeld. De
cel is een onderdeel van het af
weersysteem. Het bloed ontdoen
van de cellen biedt geen voordeel.
De meest ingrijpende, maar ook
de meest lugubere, verwijdering
van de cellen heeft plaats bij aids.
De cel verdwijnt dan uit het
bloed. Gebeurt dat bij een patient
met reuma dat komt de ge
wrichtsziekte tot stilstand.
maanden van alles gedaan om de
verkiezingen van woensdag onder
de aandacht te brengen van de 11,23
miljoen stemgerechtigden. Nog niet
eerder in verkiezingen vertoond, is
de huis-aan-huis-krant die de kiezer
over de streep moet trekken. Die
krant, verzorgd door de stichting
Burgerschapskunde in Leiden, ont
neemt de kiezer zelfs het excuus dat
hij niet weet waarop hij moet stem
men en dat hij daarom maar is weg
gebleven. Woensdag wordt duide
lijk hoe ernstig de kiezer de Provin
ciale Staten in de koud laat staan.
mag er voor maximaal 14 dagen
worden verstrekt. Ook slaapmidde
len, kalmerende en eetlustremmen-
de middelen worden restrictief uit
gedeeld. Deze mogen voor maxi
maal 30 dagen worden verstrekt.
De regeling op zichzelf juichen de
apothekers toe. Een van hen, M.
Broekhoff van de Havenapotheek,
zet uiteen dat de verspilling van ge
neesmiddelen, alle teruggebrachte
spullen worden vernietigd, de apo
thekers al lang een doorn in het oog
is. "De regeling op zichzelf is prima,
maar de manier waarop deze over
haast wordt ingevoerd slaat ner
gens op. Het is volstrekt onmogelijk
om in een dag een nieuwe regeling
in te voeren". Ook het onderscheid
dat wordt gemaakt tussen zieken
fonds- en particuliere patiënten
steekt Broekhoff. "Een patiënt is
een patiënt en niemand moet te veel
medicijnen mee naar huis krijgen".
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- In de jenever geslikt! Zekere
B., te Utrecht, die nogal eens mis-
braak van sterken drank maak
te. werd Woensdag-avond dood
in zijne woning gevonden. Dien
avond weder in beschonken toe
stand thuisgekomen zijnde ge
raakte hij hierover, hetgeen
trouwens'wel meer gebeurde, al
spoedig met vrouwlief aan het
twisten, totdat hij opeens, ver
moedelijk omdat het hem begon
te vervelen, opstond en al mop
perende naar de keuken waggel
de. Toen zijne vrouw hem echter
na verloop van weinig oogen-
blikken niet meer hoorde, ging
zij toch eens kijken en vond hem
toen voorover op de grond lig
gen, niet het minste teeken van
leven meer gevende. Hoewel on-
middelijk de hulp van een ge
neeskundige werd ingeroepen,
mocht deze echter niet meer ba
ten, doordien de man blijkbaar
in de jenever was gestikt.
- Tegen den Groningen, die op 2
Jan. in de toen heerschende kou
de zijne 4 kinderen van 11,8, 5
en 2 jaren willens en wetens in
hulpbehoevenden toestand ach
terliet, nadat hij een deel zijner
meubelen verkocht had, werd
voor de rechtbank aldaar 5
maanden gevangenisstraf ge-
éischt. Volgens het O.M. was in
deze de hoofdschuldige beklaag-
des tweede vrouw, dc stiefmoe
der der vier ongelukkige klei
nen, die haren man tot het verla
ten zijner kinderen had aange
zet.
Vijfentwintig jaar geleden:
- De 16-jarige H. Èbussen werd
in Blerick getroffen door een ko
geltje uit een luchtbuks. Het on
geluk gebeurde in een huiska
mer, waar iemand wilde demon
streren hoe een buks het snelst ge
laden kan worden. Hoe dan ook,
op eens sloeg het kogeltje uit den
loop en boorde zich in het hoofd
van de jongen. Het kogeltje
drong door de opperhuid heen
en schuurde even over het sche
deloppervlak waar het tenslotte
bleef steken. In het St. Josephzie-
kenhuis in Venlo werd het pro
jectiel operatief verwijderd
Verwarring onder apothekers over nieuwe maatregel
