De toekomst van het Midden-Oosten
v.êt
.tEznsmsm,ed
Amen kanen opgetogen
Voor Kuwayt wacht de wederopbouw
Mogelijk vertrek koning Fahd
DONDERDAG 28 FEBRUARI 191
De Golfoorlog mag dan vrijwel zeker beëindigd zijn, het is
duidelijk dat tal van landen met de brokken blijven zitten.
De verschrikkelijke gevolgen van de oorlog zullen straks in
volle omvang op de bevolking van Kuwayt afkomen die nu
nog in juichstemming verkeert
De enigen die zich de komende maanden waarschijnlijk
in de handen kunnen wrijven nu de strijd in de Golf voor
hen in een prachtige overwinning is geëindigd, zijn de Ame
rikanen. Algemeen is de verwachting dat de Amerikanen
zoveel zelfvertrouwen uit deze zege putten, dat de econo
mie een fikse opleving tegemoet zal mogen zien.
Op deze pagina een blik op de toekomst van zes landen
die bij de Golfoorlog betrokken waren.
Van onze correspondent
Henk Dam
WASHINGTON - Voor de Amen-
kanen is de Golf oorlog verlopen
als een film uit Hollywood. Het
ging om de strijd van Goed (onder
leiding van sheriff George Bush)
tegen Kwaad (onder leiding van
aartsschurk Saddam Hussein), en
de "good guys" wonnen. Zoals
dat hoort.
Omdat die rolverdeling zo dui
delijk lag, was dit een intens po
pulaire oorlog. Anders dan bij de
laatste grote oorlog die de Ameri
kanen voerden, die in Vietnam,
was er bij maar heel weinig men
sen twijfel over de morele juist
heid van deze strijd.
Psychologisch is dat belang
rijk. Want het Amerikaanse volk
vindt nu in overweldigende meer
derheid dat het alle recht heeft
om zich een tijdje prima te voe
len. Niet alleen is de strijd in de
Golf in een prachtige overwin
ning geëindigd, het was ook een
oorlog tegen de beste vijand die
men zich kon wensen - de siniste
re, wrede bruut Saddam.
De stemming in de VS is het
best te vergelijken met die na de
Tweede Wereldoorlog, ook een
oorlog tegen een duidelijke
schurk die duidelijk gewonnen
werd. Die oorlog zorgde bij de
Amerikanen voor zoveel energie
en zoveel optimisme, dat zij moei
teloos de laatste restjes crisisja
ren van zich afschudden.
Iets vergelijkbaars zou nu weer
kunnen gebeuren. Dat geldt te
meer omdat de oorlog tegen Irak
de Amerikanen definitief van hun
Vietnam-complex heeft afgehol
pen. Dat complex - "We kunnen
niet eens een oorlog tegen zo'n
landje winnen. Wat stellen we
nou eigenlijk helemaal voor" -
leidde tot een groot verlies aan
collectief zelfvertrouwen. De mo
raliserende zelftwijfelaar Jimmy
Carter was de exponent van dit
gevoel.
Dat is dus nu weg. Amerika is
weer "number one", de Amerika
nen mogen weer trots zijn op
zichzelf en op hun land.
De vraag is natuurlijk hoe lang
dat duurt. Het kan heel best dat
het nieuwe optimisme op korte
termijn goed is voor de economie.
Amerika zit nu in een recessie,
maar het nieuwe zelfvertrouwen
zou zich best eens kunnen uiten
in toenemende consumentenbe
stedingen, en dus een economi
sche opleving.
Maar aan de andere kant liggen
Amerika's financiële en economi
sche problemen veel te diep om
door een gewonnen oorlog te wor
den opgelost. Amerika heeft, we
reldwijd gezien, lang niet meer
zo'n sterke positie als direct na de
Tweede Wereldoorlog, en dat
blijft zo.
Eén voorspelling kan nog veilig
gemaakt worden: George Bush
gaat de presidentsverkiezingen
van 1992 dik winnen. Zijn popula-
riteitsscores zitten tegen 90 pro
cent aan, een populariteit die al
leen vergeleken kan worden met
die van Harry Truman, vlak na de
Duitse capitulatie
- KUWAYT - Een vrouw in Kuwayt biedt een Amerikaanse soldaat i
~en de straat op om de troepen te bedanken voor de bevrijding.
i als welkom. Heel wat
i Kuwayt gingen giste-
Van onze correspondent
Henk Dam
WASHINGTON - Het Kuwayt
van na de oorlog zal een ander
land zijn als het Kuwayt van vóór
2 augustus 1990, de dag dat Irak
het staatje in vijf uur onder de
voet liep.
Duizenden, misschien zelfs
tienduizenden Kuwayti's zijn de
afgelopen maanden omgekomen.
Meer nog zijn gewond geraakt,
gemarteld en bestolen. Van ieder
een zijn de oude zekerheden fun
damenteel aangetast.
Tal van gebouwen zijn vernie
tigd, er is geen elektriciteit en wa
ter meer, honderden oliebronnen
staan in brand, het strand bij Ku-
wayt-Stad ligt vol mijnen, kust en
water zijn vervuild door Sad
dam's boosaardige besluit de olie
kranen open te draaien.
De eerste taak zal nu zijn om
het land opnieuw op te bouwen,
gebouw na gebouw, straat na
straat. De Iraakse bunkers zullen
worden opgeblazen, de kust zal
worden schoongemaakt, de bran
dende oliebronnen zullen worden
Experts schatten dat de weder
opbouw van Kuwayt 45 tot 60 mil
jard dollar gaat kosten. Dat geld is
er. Voor de Iraakse invasie was de
Kuwaytse regering een van de
rijkste ter wereld, met 100 miljard
dollar aan reserves en tegoeden in
het buitenland.
Kuwayt zal dus inderdaad snel
als een Phoenix kunnen herrij
zen, maar niet alle vernielingen
kunnen door de oliedollars wor
den goedgemaakt.
Alle Kuwayti's hebben wel fa
milieleden of vrienden verloren
in de oorlog, iedereeh heeft z'n ei
gen gruwelijke verhaal te vertel
len. Die wonden zullen veel lang
zamer genezen.
Juist doordat zijn volk zo gele
den heeft, ontkomt de emir van
Kuwayt er niet aan, dat volk nu
meer zeggenschap te geven. Hij
heeft, zo meldden Amerikaanse
kranten vorige maand, het Witte
Huis al beloofd meer democratie
in te voeren.
De staat Kuwayt zal ook, veel
meer dan in het verleden, op z'n
veiligheid moeten letten. Zelfs al
is Irak nu beslissend verslagen,
niemand kan met zekerheid zeg
gen hoe de situatie over tien jaar
zal zijn.
Het meest voor de hand liggen
de scenario is, dat Irak met de
overige Golf-staten een pact sluit.
Egypte zou als regionale grote
broer kunnen worden
zich daarbij aan te sluiten, Ameri
ka zal wellicht in de vorm van een
permanente vlqot in de Perzische
Golf een rol gaan spelen.
Ten slotte zullen de Kuwayti's
zich ernstig moeten buigen over
de vraag hoe het komt dat niet al
leen zoveel Irakezen, maar ook
Jordaniërs, Palestijnen, Algerij
nen, Marokkanen en inwoners uit
andere Arabische broederlanden
de annexatie van Kuwayt steun
den.
Het heeft alles te maken met de
afgunst van de Arabieren uit de
armere landen ten opzichte van
het rijke Kuwayt (en trouwens
ook de overige Golf-staten). Die
afgunst verdwijnt met de afloop
van de oorlog niet. De dieper lig
gende oorzaak voor zoveel inter-
Arabische vijandigheid dus ook
niet.
Israël wacht
confrontatie -I
met VS over
vredesproces
TEL AVIV - De Amerikaanse
minister van buitenlandse
ken, James Baker, zal volgende
week op zijn rondreis door het
Midden-Oosten ook Israel be
zoeken. Dat laat zien dat de be
nauwdheid waarmee de Ameri
kanen de afgelopen maanden
hun betrekkingen met Israël
hebben onderhouden, voorbij
is. De oorzaak van de krampach
tigheid was de angst dat de Wes-
ters-Arabische coalitie in n
lijkheden zou kunnen komen
door al te veel geestdrift in de
Amerikaanse contacten met Is
raël.
Nu het doek over 'Desert
Storm' is gevallen is er niette
min voor Israël volop reden tot
tevredenheid. Zonder dat het
zelf een schot heeft hoeven los
sen is de aanvalskracht van een
van zijn machtigste vijanden
drastisch ingekrompen.
Irak heeft in de afgelopen zes
weken 39 Scud-raketten tegen
Israël gelanceerd, met als direct
gevolg twee doden en honder
den gewonden. Enkele tiental
len mensen vonden de dood
door een hartaanval of een ver
keerd gebruik van het gasmas
ker. De schade in Tel Aviv is
aanzienlijk. Tegen zijn gewoon
te in heeft Israël daarop niet mi
litair gereageerd - of beter ge
zegd zijn reactie voor onbepaal
de tijd uitgesteld - om de Ameri
kanen niet in een moeilijke posi
tie te brengen. Het verwacht
daarvoor nu financiële en poli
tieke beloningen. Bovendien
heeft premier Shamir al laten
weten dat hij niet onder politie
ke druk wenst te worden gezet
als Bush en Baker straks gaan
proberen de geallieerde over
winning om te zetten in een vre
desproces.
Israël zal waarschijnlijk snel
tot de ontdekking komen dat de
Amerikanen wat anders tegen
de zaak aankijken. President
Bush zal, al of niet in bedekte
termen, duidelijk maken dat hij
de Israëliërs van een sterke vij
and heeft verlost, dat hij het Is
raëlische leger van nieuw mate
rieel heeft voorzien en dat Israël
dankzij de Amerikaanse inspan
ning vanuit een sterke positie
aan vredesonderhandelingen
kan beginnen. Nu de vrede nabij
is, maakt de Israëlische regering
zich op voor een harde confron
tatie.
V
KUWAYT - Een klein meisje in Kuwayt zwaait met de vlag van haar va derland naar Amerikaanse soldaten tijdens een parade in de hoofdstad
Ad Bloemendaal
TEL AVIV - Koning Hussein van
Jordanië heeft niet voor het eerst
verkeerd gekozen. In 1967 kostte
zijn bemoeienis met de oorlog te
gen Israël hem de Westelijke Jor-
daanoever en in de afgelopen
maanden heeft zijn steun voor
Saddam Hussein zijn betrekkin
gen met het Westen en de meeste
van zijn traditionele Arabische
vrienden danig verzuurd. De ko
ning zelf zal zeggen dat hij weinig
keus had. In 1967 zou neutraliteit
hem de vijandschap hebben op
geleverd van al zijn Arabische
buurlanden. En in de Golfcrisis
moest hij wel gemene zaak ma
ken met Saddam, om te voorko
men dat zijn merendeels Pale
stijnse bevolking hem de macht
zou ontnemen.
Jordanië heeft zich tot het bitte
re eind laten gebruiken als Sad
dams belangrijkste propagan-
Koning Hussein van Jordanië
blijft achter met lege handen
damachine. Om de frustraties van
de laatste dagen in veilige banen
te leiden heeft de Jordaanse rege
ring. in samenwerking met de
media, gekozen voor een zachte
'afkickmethode'. Het met grote
teleurstelling ontvangen Iraakse
terugtrekkingsvoorstel is door de
Jordaanse regering uitgelegd als
een bewijs voor de ongekende
slimheid van Saddam. Premier
Mudar Badran vertelde het ont
moedigde parlement dat de
Iraakse leider er achter was geko
men dat de geallieerden zijn land
wilden vernietigen. Op het mo
ment waarop Saddam zijn voor
stel deed was de terugtrekking
volgens hem al voltooid. In pers
commentaren is die visie nader
toegelicht. "De Moeder van Alle
Veldslagen" was niet de strijd om
Kuwayt. maar de verdediging van
Baghdad. Nu de Amerikanen
hebben opgegeven heeft Irak dus
eigenlijk de strijd gewonnen.
De Jordaanse oppositie was in
het verleden geneigd alle ellende
van het Tand op rekening te schrij
ven van koning Hussein en zijn
regime. Sinds het uitbreken van
de Golfoorlog zijn de Amerika
nen en de "Amerikaanse Arabie
ren" de zondebok. Dat heeft de
koning ongekende populariteit
bezorgd.
Wat de media hun ook vertel
len. de Jordaniërs zullen binnen
kort begrijpen dat de zondebok
ken de strijd hebben gewonnen
en dat Saddam de Jordaniërs en
de Palestijnen met lege handen
heeft laten zitten. Als koning Hus
sein zijn land van de ondergang
wil redden is hij aangewezen op
economische steun van Amerika,
de EG en de Golfstaten. Die lan
den en organisaties zijn daartoe in
principe bereid omdat zij geen be
lang hebben bij de val van het
Hashemitische vorstenhuis. Te
gelijkertijd zal de koning reke
ning hebben te houden met de an
ti-Westerse en anti-Israëlische
sentimenten in zijn volk. In Jor-
danies buitenlandse politiek zal
dat waarschijnlijk leiden tot een
streven naar verzoening met het
Westen, Egypte, Syrië en de Golf
staten. In eigen land zal Hussein
willen proberen die impopulaire
koers te compenseren door meer
toe te geven aan de moslim-fun
damentalistische en Palestijnse
verlangens.
Van onze correspondent
Maurice Wilbrink
DEN HAAG - Saddam Hussein is
het grootste deel van zijn leger
kwijt. De industriële capaciteit
van Irak is twintig jaar terugge
bombardeerd. Honderdduizen
den soldaten lopen psycholo
gisch zwaar beschadigd rond, na
de vernietigende nederlaag die ze
hebben moeten ervaren. De oor
logsschuld van het land is enorm
en de herstelbetalingen die van
Irak zullen worden geëist, zullen
de bevolking voor lange tijd
dwingen tot grote materiele of
fers, nog afgezien van de kosten
die men zal moeten maken om
het eigen land weer op te bouwen.
Voor ieder zittend regime dat
met zo'n situatie wordt gecon
fronteerd, zou dit het einde bete
kenen. Het is echter nog maar de
vraag of de schok die het land nu
verwerkt, zal leiden tot een ander,
gematigder bewind, laat staan tot
een democratische bestuurvorm.
De oppositie-partijen in Irak heb
ben jarenlang ondergronds moe
ten opereren en hebben nog niet
de kracht en eensgezindheid ge-
Ba'ath-partij
in Kak houdt
haar sleutelrol
toond die nodig is de almachtige
Ba'ath-partij te bedreigen.
De belangrijkste politieke fac
tor in Irak is die Ba'ath-partij,
sinds 1968 onafgebroken aan de
macht en tot nu toe gecontroleerd
door Sadda'm Hussein. Als Hus
sein het veld moet ruimen, dan is
de Ba'ath-partij de enige politieke
organisatie die in staat zou kun
nen zijn greep te houden op het
land. De Ba'ath heeft in de afgelo
pen twintig jaar honderdduizen
den Irakezen aangetrokken en
deze mensen zullen niet geneigd
zijn zomaar hun privileges op te
geven die ze hebben verdiend
door hun loyaliteit aan de partij.
Het Iraakse volk moet inmid
dels hebben begrepen dat het le
ger van Saddam Hussein een his
torische nederlaag heeft geleden.
De vraag is echter of de zeventien
miljoen Irakezen daaruit onmid
dellijk de conclusie trekken dat
de gehele machtsstructuur in hun
land moet veranderen. De Irak-
ëzen hebben nog altijd een enor
me informatie-achterstand, om
dat ze jarenlang zijn geconfron
teerd met door de staat gecontro
leerde massa-media. De Ba'ath-
partij kan daarvan profiteren: als
ze haar organisatie overeind weet
te houden en er in slaagt de bevol
king van de meest elementaire
materiële behoeften te voorzien,
dan zal er op het politieke vlak
voorlopig sprake zijn van weinig
fundamentele veranderingen.
Het Westen en de anti-Iraakse
arabische landen hebben hun ei
gen verantwoordelijkheid om te
voorkomen dat Irak tot totale
chaos vervalt: bij het bepalen van
de herstelbetalingen moet wor
den voorkomen dat het Iraakse
volk in een dodelijke wurggreep
wordt genomen, na de ellende die
het de afgelopen jaren al over zich
heen heeft gekregen.
DEN HAAG (GPD) - "We maken
deel uit van de wereld en die hele
wereld is aan het veranderen".
Dat was het diplomatieke ant
woord van een Saudische zaken
man in Riyad vijf maanden gele
den op de vraag of de Golfcrisis
en de aanwezigheid van zoveel
Amerikanen op den duur van in
vloed zou zijn op de conservatie
ve levenswijze in zijn land.
Nu de Golfoorlog afloopt wordt
het de vraag of er zich iets funda
menteels zal wijzigen in de Saudi
sche samenleving. In Saudi-Ara-
bië dicteren de koran en de sharia
(islamitische wetgeving) het da
gelijks leven. Wie zich er niet aan
houdt, riskeert lijfstraf of - ergo -
onthoofding. Koning Fahd en zijn
familie willen dat graag zo hou
den. Evenmin wijken zij geen
duimbreed als het gaat om de on
dergeschikte rol van de vrouw.
Van meet af aan was duidelijk
dat de koninklijke Saud-clan zo
snel mogelijk de status quo van
voor 2 augustus wilde herstellen.
Zij vreest de politiek van gesecu
lariseerde Arabische 'broeders'
en de aandrang van Amerikanen
het theocratisch geleide konink
rijk te democratiseren.
Het is voor de familie Saud een
zegen dat Desert Shield' en 'De
sert Storm' slechts zeven maan
den hebben geduurd en dat de
crisis zich niet jaren voortsleept.
Het politiek-sociale systeem in
het koninkrijk is gebaseerd is op
trouw aan de absolute heerser. De
meeste Saudi's, de mannen wel te
verstaan, kunnen zich goed vin
den in de traditionele waarden.
Er liggen wel enkele kleine her
vormingen in het verschiet. Suc
cesrijke zakenlieden en intelli-
gentia kunnen niet meer buiten
de besluitvorming worden ge
houden, Als er al sprake is van op
positie, dan richt de kritiek op ko
ning Fahd zich op dat punt. Maar
aan godsdienstige liberalisering
bestaat zelfs bij meer uitgespro
ken dissidenten geen behoefte.
Tenslotte liggen de heiligste
plaatsen voor moslims in Mekka
en Medina en dat heeft het land
altijd al kwetsbaar gemaakt. Pro
gressieve wijzigingen in de puri
teinse opvattingen over de islam
zouden de Saudische heersers
zonder meer in discrediet bren
gen. Al was het alleen maar om de
vorst van zijn omtreden titel 'be
waker van de heilige plaatsen' te
beroven.
Mogelijk verdwijnt koning
Fahd van het politieke toneel. Als
de Saudische regering de politie
ke stiel van discrete, gematigd-
westerse en vooral verzoenende
diplomatie weer wil oppakken,
dan is Fahd daar niet meer ge
schikt voor. Zo het zal lukken de
pro-Iraakse Arabische landen
weer aan Riyad te binden, dan is
de kans daarop alleen aanwezig
als er een leider is die niet bij
voortduring kan worden verwe
ten de Amerikanen in huis te heb
ben gehaald. En aangezien de op
volging van Fahd een pure fami
lieaangelegenheid is waarbij het
bedoeine-principe van de consen
sus geldt, zal deze coupe d'etat
zich bloedeloos, maar vooral ge
ruisloos voltrekken.
Geestelijk leven
vandaag op pag. 23
