Zia op ruime winst
Tijd begint te dringen voor Albanië
Gorbatsjov Stelt Georgië ultimatum 'Iran voerde afgelopen
Zuid-Afrika
neemt deel
bestuur
Ciskei over
jaar 500 executies uit"
Oostenrijkse 'zusters van
de dood' voor de rechter
DONDERDAG 28 FEBRUARI 1991
JOHANNESBURG (GPD) - De
Zuidafrikaanse regering zal een be
langrijk deel van het bestuur van
het 'onafhankelijke' thuisland Cis
kei overnemen. Dit blijkt uit een
overeenkomst die de Zuidafrikaan
se minister van buitenlandse zaken,
Pik Botha, en de sterke man van
Ciskei, generaal Oupa Gqozo, giste
ren in Kaapstad hebben gesloten.
Volgens het akkoord zullen Zuid
afrikanen het beheer overnemen
van de belangrijkste financiële, eco
nomische en bestuursdepartemen
ten en zal de politie van Ciskei op
gaan in de Zuidafrikaanse politie.
Bovendien zal Zuid-Afrika meer
dan nu al het geval is de begroting
van Ciskei voor haar rekening ne-
"Doel van de overeenkomst is het
bevorderen van goed bestuur, stabi
liteit en economische ontwikke
ling", aldus Botha. Het akkoord
wordt gezien als de eerste stap in de
terugkeer van Ciskei als deel van
Zuid-Afrika. Generaal Gqozo zei te
hopen dat de overeenkomst deze
herinlijving zal bespoedigen.
Ciskei is sinds 1981 een van de
vier zogenaamde onafhankelijke
thuislanden, behalve Ciskei, Trans
kei, Boputhatswana en Venda, wier
soevereiniteit buiten Zuid-Afrika
door geen enkele staat wordt er
kend. Gqozo kwam in maart vorig
jaar via een bloedige staatsgreep
aan de macht en moest de afgelopen
maand binnen twee weken twee
contracoups de kop indrukken.
De thuislanden zullen in de toe
komst waarschijnlijk deel uitma
ken van het 'nieuwe niet-racisti-
sche, democratische Zuid-Afrika'.
Gorbatsjov beledigd
Een Sovjet-aanklager heeft gisteren
twee jaar voorwaardelijke gevange
nisstraf geëist tegen de leidster van
de Democratische Unie, Valeria No-
vodvorskaja, die ervan wordt be
schuldigd president Michail Gor
batsjov te hebben beledigd.
Novodvorskaja heeft Gorbatsjov
een "rode facist" en een "beul" ge
noemd. Tijdens het proces protes
teerde zij tegen de mildheid van de
strafmaat, noemde de Sovjet-presi
dent een "lafaard" en zwoor hem te
zullen blijven beledigen. (AP)
Terug in staatskas
De voormalige communistische
partij van Bulgarije zal meer dan de
helft van haar bezit, 89 miljoen gul
den, teruggeven aan de staat. Dit
maakte de partijkrant Duma giste
ren bekend.
De communistische partij veran
derde haar naam in Socialistische
Partij nadat de communistische lei
der Todor Zhivkov in november
1989 werd afgezet door leden van
het politburo. Hij wordt beschul
digd van ondermeer het verduiste
ren van bijna zeven miljoen gulden
overheidsgelden tijdens zijn 35-jari-
ge regeerperiode.(AP)
Moordcampagne
Vijf jonge mannen zijn gisteren in
de Colombiaanse stad Medellin
door gewapende overvallers uit hun
woningen gehaald en doodgescho
ten. De moordpartij was de jongste
van een serie gruweldaden die wor
den toegeschreven aan gangsters
die zich bezighouden met de smok
kel van cocaine.
Dinsdag 'schoten gewapende
mannen in een straat in Medellin
negen voetballende jongens dood.
Afgelopen zondag doodden gewa
pende mannen vijf straatverkopers.
Maandag werden twee tieners in
aanwezigheid van hun onderwijzer
vermoord. Veertig leerlingen von
den de dood toen onbekenden het
vuur openden in een klas van een
middelbare school.(AP)
Tegen de pers
De autoriteiten van de Joegoslavi
sche republiek Servië hebben giste
ren straatventers gearresteerd die
tijdschriften van de oppositie ver
kochten. Tenminste drie colpor
teurs werden door de politie in het
centrum van Belgrado opgepakt.
Stapels tijdschriften werden in be
slag genomen.
De Servische communisten oefe
nen een straffe controle uit op de
staatsmedia. Zij hebben ook gewei
gerd om vergunningen te verstrek
ken aan degenen die bladen van de
oppositie willen verkopen.(AP)
Doden bij treinbotsing
Bij een frontale botsing tussen twee
treinen tussen Mexico-stad en Vera
cruz zijn dinsdag minstens vijf do
den en meer dan 50 gewonden ge
vallen. Volgens de autoriteiten heb
ben twee goederenwagons met toi
letpapier vooraan een van de trei
nen een groot deel van de klap op
gevangen, anders waren er waar
schijnlijk veel meer doden gevallen.
(AP)
Minder doden
Het dodental als gevolg van de aard
verschuiving in Papua-Nieuw-Gui-
nea ligt waarschijnlijk lager dan
200, zoals eerder is bericht. Tot dus
ver zijn de stoffelijke resten van zes
slachtoffers van de modder- en
aardverschuiving geborgen. Vol
gens de autoriteiten hebben red
dingswerkers geconstateerd dat 350
van de 500 inwoners ter plaatse nog
in leven zijn. Reddingswerkers zeg
gen dat de overlevenden gebrek aan
voedsel hebben. (AP)
Eerste uitslagen "vreedzame* verkiezingen Bangladesh
DHAKA (AP) De Bangladesh Nationalist Party (BNP) van Khaleda Zia staat in de eerste
uitslagen van de verkiezingen in Bangladesh op ruime winst. Over 84 van de in totaal 300
parlementszetels was gisteravond een beslissing gevallen en 41 daarvan gingen naar de
BNP. De Awami Liga van Zia's rivale Sheik Hasina stond op 22 zetels.
De Jativa Partij van de voormalige
president Hussain Muhammad Ers-
had stond voorlopig op vijftien ze
tels. Ershad won in alle vijf distric
ten waar hij zich had ingeschreven.
Ook Zia sleepte persoonlijk een ze-
van de verkiezingen zal bepalend hoofdstad Dhaka en andere steden
zijn voor de vorming van een r
we regering in het land.
De BNP van Zia en de Awami Li
ga van Hasina zetten in 1988 hun on-
tel in de wacht voor haar partij. Drie derlinge geschillen opzij om geza-
zetels gingen naar splinterpartijen menlijk oppositie te voeren tegen
die nauwe banden hebben met de het bewind van Ershad. die in 198»,
Awami Liga De rechtse ïslami- via een staatsgreep aan de macht
een onafhankelijke kandidaat.
De eerste vrije
twintigjarig
KERANIGANJ In de plaats Keraniganjin de buurt van Dhaka worden onder militaire escorte stembussen
weggebracht van een stembureau dat door de politie moest worden gesloten na een botsing tussen aanhangers van
verschillende politieke stromingen. Er waren overigens buitengewoon wiening botsingen voor en tijdens de ver
kiezingen. (foto EI'A)
Bangladesh verliepen in het alge- BNP en de Awami Liga kennen
meen vreedzaam. In groten getale echter een lange traditie van nvali-
gingen de inwoners naar de stem
bus. Aan de strijd om 300 zetels in
Pleidooi Baltische staten voor internationale conferentie
het parlement namen meer dan Awami Liga van de twee vooraf
2.700 kandidaten deel. De uitslag meest kansrijk geachte partijen de
verliezer te worden.
In de stad Chittagong werd een
jongen gedood bij een schietpartij
tussen aanhangers van de twee
grootste politieke partijen en in de
ontstonden enkele opstootjes kort
voordat de stembussen werden ge
sloten. De waarnemende regering
van Shahabuddin Ahmed zette
375.000 man veiligheidspersoneel in
bij de 24.000 stemlokalen in het
land. Ahmed, president van de Ho
ge Raad in Bangladesh, zei krachti
ge maatregelen te hebben genomen
kwam. maar vorig jaar december na om verkiezingsgeweld en -fraude te
voorkomen. Tijdens de verkiezings
campagne werden tenminste 16
mensen gedood.
De verkiezingen zelf verliepen
echter buitengewoon vreedzaam.
Dit tot verbazing en trots van vcr-
kiezingsfunctionarissen, de politie
en stemgerechtigden. "Verbazing
wekkend". was het commentaar
van Parveen Ahmad, een maat
schappelijk werker die zei nog nooit
eerder gestemd te hebben uit angst
voor het geweld dat de eerdere ver
kiezingen in Bangladesh kenmerk-
af te treden. Momenteel staat hij on-
ërkiezingen in der huisarrest in afwachting van
bestaan van een proces wegens corruptie. De
teit. Met een voorlopig saldo van 22
van de 84 verdeelde zetels lijkt de
MOSKOU/KOPENHAGEN/GE
NE VE (AP/Rtr/DPA) - Sovjetpre
sident Michail Gorbatsjov heeft het
parlement van de republiek Geor
gië telefonisch een ultimatum ge
steld dat Moskou twee gebieden di
rect onder Moskou zal plaatsen als
Georgië het nieuwe Unie-verdrag
niet ondertekent.
President Zviad Gamsachoerdia
zei dit gisteren tijdens een spoedzit
ting van het Georgische parlement.
Georgië behoort tot de republieken
die weigeren het unie-verdrag te on
dertekenen. "Het centrum wil Ab-
chazië en Ossetië van de republiek
afnemen," zei Gamsachierdia. Een
woordvoerder van Gorbatjsov zei
niets te weten van een dergelijk te
lefoongesprek.
De spoedzitting was gewijd aan
Zuid-Ossetië, waar plaatselijke lei
ders in september zeiden voorstan
der te zijn van een onafhankelijk
Ossetië in plaats van onderdeel te
worden van een onafhankelijk Ge
orgië. Eerst verklaarde men zich au
tonoom, waarop Georgië onder
meer de stroomvoorziening naar
Ossetië stopzette. Abchazië is een
autonome provincie aan de Zwarte
Zee waar in 1989 etnische onlusten
met doden plaatsvonden.
Het parlement van de Oekraïne is
gisteren na een stormachtig debat
akkoord gegaan met het voorstel
van het Kremlin om een referen
dum te houden over het nieuwe
Unie-verdrag, maar nam ook een
resolutie aan om dan tegelijkertijd
een ander referendum te houden. In
dit referendum moet de bevolking
zich uitspreken over de vraag:
"Bent u het er mee eens dat de Oek
raïne deel moet zijn van de Unie van
soevereine Sovjetstaten op basis
van de verklaring over de staatssoe
vereiniteit van de Oekraïne"?
De republiek van de Russische
Federatie had al eerder besloten pa
rallel een referendum te houden.
De deelname van politici uit de
Baltische republieken aan een zit
ting van de Noordse Raad heeft ge
leid tot politieke onenigheid tussen
Moskou en de Noordeuropese sta
ten. Moskou stuurde via zijn ambas
sades de regeringen van Denemar
ken, Noorwegen, Zweden, Finland
en IJsland (die samen de Noordse
Raad vormen) een formele verkla
ring waarin deze worden gewaar
schuwd dat "het groeiende sepera-
tisme" in de Sovjetunie de betrek
kingen met de Noordeuropese lan
den kan schaden, zo werd gisteren
in Stockholm bekend.
Moskou liet voorts in de verkla
ring doorschemeren dat de contac
ten die de verschillende Noord
europese regeringen de afgelopen
maanden hebben onderhouden met
vertegenwoordigers van Estland,
Letland en Litouwen al tot een ver
slechtering van de relaties tussen de
Scandinavische landen en Moskou
hebben geleid.
De vijf lidstaten van de Noordse
Raad keurden tijdens de zitting de
inhoud van de Sovjetverklaring af.
De leiders van de Baltische repu
blieken hebben er bij de Scandina
vische landen op aangedrongen een
internationale conferentie te beleg
gen over het onafhankelijkhieds-
streven van de drie Sovjet-republie
ken.
GENEVE (AP) - In Iran zijn de
laatste twaalf maanden zeker 500
mensen geexecuteerd. Ook blijft
het martelen en mishandelen van
gevangenen voortduren. Dat heeft
de mensenrechtencommissie van
de Verenigde Naties gezegd. Toch
signaleert de commissie ook "posi
tieve maatregelen", die de regering
van Iran heeft genomen. Hieronder
vallen amnestieregelingen en een
nieuwe wet die de aanwezigheid
van advocaten bij alle onderdelen
van gerechtelijke procedures toe
staat.
De bevindingen van de commis
sie staan in een 120 pagina's tellend
ADVERTENTIE
WENEN (DPA) In het grootste
moordproces in de Oostenrijkse
geschiedenis staan vanaf van
daag vier verpleegkundigen te
recht op beschuldiging van meer
voudige moord. De 'zusters van
de dood', zoals de volksmond ze
aanduidt, moeten in een zieken
huis bij Wenen veertig oude men
sen gedood hebben.
De in april 1989 aan het licht ge
komen serie moorden, waarvan
geen precedent bekend is, legde
de bijl aan de wortel van het Oos
tenrijkse gezondheidsstelsel:
men voerde hervormingen in en
een wethouder en een chef de cli-
nique kregen hun congë. De ver
dediging zal er vermoedelijk de
nadruk op leggen dat de aange
klaagden in het belang van de
mensen in kwestie dachten te
handelen.
Op 7 april 1989 bekenden twee
zusters die in het aan de rand van
Wenen gelegen Lainz-ziekenhuis
werkten, dat ze tussen 1983 en
1989 verscheidene, meest oude en
gebrekkige mensen gedood
haddden. Later kwam aan het
licht dat Waltraud Wagner (32),
Irene Leidorf (29), Maria Gruber
(29) en Stefanija Mayer (51) zeker
veertig mensen gedood hadden:
met sterke slaapmiddelen of een
door hen als "mondverzorging"
omschreven behandeling, waar
bij water in de longen van de pa
tiënten gepompt werd t
zen stikten. De vier wilden naar
eigen zeggen een eind maken aan
het lijden van de meestal hulpelo
ze mensen.
De akte van beschuldiging om
vat 88 pagina's, de openbare aan
klager heeft het over 40 moorden
en twee pogingen tot moord - en
gaat door met zijn onderzoek.
Want de vier 'zusters des doods'
hadden oorspronkelijk meer dan
vijftig levensbeëindigingen be
kend. "Elke dode zal apart moe
ten worden vastgesteld", zeggen
de verdedigers. Veertien vermoe
delijke slachtoffers werden lang
na hun overlijden in het kader
van het onderzoek opgegraven en
door gerechtsartsen onderzocht.
Bij slechts vier personen trof men
sporen van slaapmiddelen aan.
Met het openbaar worden van
de ziekenhuismoorden daalde
het vertrouwen van de patiënten
in het Oostenrijkse medische sys
teem. dat volgens deskundigen
tot de daden heeft bijgedragen.
Zusters die bij gebrek aan perso
neel handelingen moesten ver
richten waartoe ze niet bevoegd
waren, protesteerden. Bijna twee
jaar nadat het schandaal aan het
licht is gekomen, zijn de noodza
kelijke hervormingen nog steeds
niet ingevoerd.
Nadat de zusters hun 'genade
werk' hadden opgebiecht, moest
de Weense wethouder voor ge
zondheidszorg opstappen. Maar
ook tijdens het onderzoek was er
sprake van flaters. Een in Chili
geboren ziekenverzorgster had
als eerste het vermoeden uitge
sproken dat op de afdeling in
kwestie mensen een onnatuurlij
ke dood gestorven konden zijn.
Ze werd gearresteerd op beschul
diging van medeplichtigheid - en
een dag later vrijgelaten. De be
schuldigingen bleken op niets ge
baseerd.
Een eigen hoofdstuk in de ma
cabere feuilleton-Lainz schreef
de chef van de afdeling, Franz X.
Pesendorfer. Hij werd geschorst,
weer aangenomen, opnieuw ge
schorst, welke straf het hoogge
rechtshof ongedaan maakte, tot
hij op 28 juni zelf de handdoek in
de ring gooide.
Zonder schuld te willen beken
nen stapte de chef de clinique
naar eigen zeggen op omdat hij de
toestand niet langer aankon. Een
lang leven leidt het gerucht dat
Pesendorfer sinds het aan het
licht komen van de 'dodingen' in
'zijn' vroegere ziekenhuis onder
psychiatrische behandeling staat.
Een dezer dagen begon zijn op
volger aan zijn werk.
Kort voor dit proces wegens
moord in het ziekenhuis hebben
zich in Oostenrijk twee nieuwe
schandalen voorgedaan op me
disch gebied. Een schijndode
vrouw was bijna begraven. Negen
uur na het vaststellen van de
dood werd men echter weer le
venstekens gewaar. De bejaarde
vrouw stierf uiteindelijk toch --
aan onderkoeling. De verant
woordelijke dokters zijn uit hun
ambt geschorst.
rapport dat dinsdag in Geneve werd
gepresenteerd door Reynaldo Ga-
lindo Pohl. een Salvadoraanse ju
rist. die voor de VN onderzoek doet
naar mensenrechtensituaties. Het
rapport baseert het cijfer van 500
executies op informatie uit de offi
ciële Iraanse media. De regering
van Iran heeft 113 executies gedu
rende de eerste tien maanden van
1990 bevestigd. De meeste ter dood
veroordeelden waren drugshande
laren. maar ook bevonden zich er
politieke gevangenen onder, aldus
het rapport. Onlangs nog zou een
"evangelische predikant" zijn ge
executeerd. De mensenrechten
commissie zegt dat informatie over
de vervolging van christelijke evan
gelische groepen pas de laatste
maanden beschikbaar kwam.
Berichten over martelingen en
mishandelingen tijdens gevangen
schap blijven aanhouden. Het rap
port maakt melding van een brief
van de Iraanse regering waarin deze
berichten categorisch worden ont
kend. Iran zegt wel dat amputaties
bij bepaalde misdrijven onder de is
lamitische wet zijn toegestaan.
Militaire
samenwerking
Polen en
T sjechoslowakije
WARSCHAU (RTR) - De ministers
van defensie van Polen en Tsjechos-
lowakije hebben gisteren in War
schau hun handtekening gezet on
der een verdrag dat de militaire sa
menwerking regelt tussen beide
landen. De ondertekening komt
twee dagen nadat de militaire struc
turen van het Warschau Pact zijn
ontbonden. Dat heeft het Poolse
persbureau PAP bekendgemaakt.
De ministers Pjotr Kolodziojczyk
(Polen) en Lubos Dobrovsky
(Tsjechoslowakije) kwamen over
een dat beide landen een gezamen
lijk standpunt zullen innemen bij
de onderhandelingen over wapen
beheersing en -reducties in Wenen.
TIRANA In Albanië is het
gevecht om de macht nog lang
niet beslist. Belangrijkste vraag
op dit moment is: gaan de eerste
vrije verkiezingen door, en zo ja,
hoe vrij zullen zij dan zijn?
Het antwoord ligt niet zomaar voor
de hand. De toestand in het laatste
communistische land van Europa is
er een van grote spanningen. Her
haaldelijk komt het tot geweldsuit
barstingen met dodelijke afloop.
Bewind en oppositie beschuldigen
elkaar over en weer. Kortom, het
klimaat is verpest en daarom lopen
de parlementsverkiezingen van 31
maart gevaar. Hernieuwd uitstel is
allerminst uitgeslotén.
Vijfenveertig jaar zijn de Albane
zen gebukt gegaan onder een streng
stalinistisch regime, geïndoctri
neerd en monddood gemaakt. De
bevolking vindt dat nu uit moet
zijn. Het geduld, met name van de
jongeren, is op. Dat geven de massa
le exodus naar Italië, Duitsland en
Griekenland, de aanhoudende sta
kingen in fabrieken en de vastbera
den studentenacties wel aan. De de
montage vorige week van het stand
beeld van ex-dictator Enver Hoxha
op Tirana's Skanderbegplein was
dan ook een symbolische daad: weg
met die man, weg met de heilloze af
zondering van Albanië.
De democratische oppositie, nog
jong en onervaren, maar met 60.000
betalende leden zeker een factor
van grote betekenis, vermoedt dat
communistische krachten probe
ren om door heimelijke provocaties
(uitlokken van incidenten) de ver
kiezingen op losse schroeven te zet
ten. Want een electorale nederlaag
betekent verlies van gepriviligeerde
posities en teloorgang van de macht
die de Albanese Arbeiderspartij, de
officiële communistische partij, ge
durende ruim twee generaties heeft
uitgeoefend.
Die macht zullen de communis
ten niet zonder slag of stoot uit han
den geven. Zij laten geen gelegen
heid onbenut om zich te profileren.
Op ongegeneerde wijze maken ze
misbruik van radio en televisie. De
oppositie komt er nauwelijks aan te
pas. In het dinsdagavondjoumaal
van acht uur werd aan Alia s voor
nemen tot het houden van een refe
rendum onder het Albanese volk
over de erfenis van Hoxha maar
liefst een half uur besteed. De Golf
oorlog was goed voor welgeteld 38
seconden.
Omgekeerd beweert Ramiz Aha
dat 'duistere krachten' de parle
mentsverkiezingen willen versto
ren. In dit opzicht richtte hij, nau
welijks verholen, de beschuldigen
de vinger op de democratische op
positie. Als de Albanese communis
ten er echter een serieus gewicht
aan toekennen, gaan de verkiezin
gen volgens plan door.
Verplichtingen
Ramiz Alia heeft bij herhaling te
kennen gegeven dat Albanië zich
definitief in de richting van Europa
wil ontwikkelen. Tirana hecht er
aan vruchtbare banden te smeden
met de Europese Gemeenschap,
hetgeen gezien de volledig ont
wrichte economie van de volksre
publiek onontkoombaar is. Ook to
nen de Albanezen belangstelling
voor het lidmaatschap van de Raad
van Europa en is er hun veel aan ge
legen toe te treden tot de Conferen
tie voor Veiligheid en Samenwer
king in Europa.
Deze intenties brengen voor Tira
na wel een aantal verplichtingen
met zich mee. Zo zal Albanië de Ak
koorden van Helsinki integraal
moeten eerbiedigen en toepassen,
met name op het gebied van de
mensenrechten. Ramiz Alia heeft al
een begin gemaakt. Een aantal Al
banezen is krachtens de amnestie
regeling uit werkkampen gekomen,
maar nog lang niet alle politieke ge
vangenen zijn vrij Ook is de gods
dienstvrijheid weer hersteld, welis
waar nog niet in de grondwet, maar
in de praktijk doen de moefti's,
popes en priesters hun werk. zij het
nog op zeer beperkte schaal.
De tijd begint echter te dringen.
Er moet snel verbetering komen in
de materiële toestand van het indi
vidu. Onder Hoxha bezat de Alba
nees een gegarandeerd minimum
inkomen. Daarboven was weinig
tot niets. Sindsdien is het consump
tieve aanbod gestagneerd en sedert
enkele maanden is er sprake van
een alarmerende situatie.
Werkloosheid
De opzet van Alia de planeconomie
aan te vullen met elementen van de
markteconomie is mislukt. In alle
sectoren van de economie heerst
kommer en kwel. De werkloosheid
groeit, omdat de fabrieken als ge
volg van een nijpend gebrek aan
grondstoffen niet meer of nog
slechts op halve kracht werken D«
arbeidsmoraal is dienovereenkom
stig laag. De inflatie woekert voort,
de meeste ondernemingen en be
drijven zijn verouderd en daardoor
volslagen onrendabel. Tal van we
tenschappelijk geschoolde Albane
zen - ingenieurs, dokters - en veel
middelbaar-geschoolden proberen
in het buitenland aan de slag te ko
men.
Wil Albanië op niet al te lange ter
mijn zgn plaats op het Europese
parket innemen, dan zal er eerst
sprake moeten zgn van enige poli
tieke stabiliteit. Daar is het land nog
ver van verwgderd. Uitstel van de
eerste, 'vrije' verkiezingen na de in
troductie van het moerpartijensys-
teem kan het noodzakelijke omvor
mingsproces in gevaar brengen.
