Israël vraagt
VS om extra
militaire hulp
O
Kauwgom met xylitol kan tandbederf tegengaan
Cv-ketel is op veel punten verbeterd
Sluikreclame in wachtkamer arts
'Gouden regels' voor
schoner werk bakkers
Özal paait Kurdische leiders in Irak
I&ÏÉiêiméatêm
wèêêêêêëèêêêêêêêkkêê
DINSDAG 26 FEBRTTARI 1991
SAMENSTELLING RAYMOND PEIL
gaat om gebruik van andere zoet
stoffen. Omdat suiker in hoge mate
de smaak bepaalt en het gebruik
van alternatieve zoetstoffen tot een
andere smaak kunnen leiden. Het
risico bestaat dat een snoepsoort
daardoor uit de gratie raakt bij de
koper.
Woordvoerder A. van Lieshout
van snoepfabriek Mars uit Veghel
meent dat die smaakverstoring een
groot probleem is. "Er wordt voor
zoetwaren nogal veel gebruikt ge
maakt van gebrande suiker, die de
typische caramelsmaak geeft. Dat
lukt niet met een produkt als xylitol
en daarom is het voor ons al niet ge
schikt. Verder is het natuurlijk zo.
dat cariès anno 1991 door gebruik
van fluoride in tandpasta en in het
algemeen een goede gebitsverzor
ging al bijna niet meer voorkomt".
Als dat waar is. zouden veel tandart-
sen inmiddels brodeloos zijn.
Diarree
Van Lieshout wijst ook op het feit
dat weliswaar de bacteriën in de
mond geen raad weten met xylitol,
zoals ze dat wel kunnen met natuur
lijke suiker, maar dat ook de darm
flora het produkt niet afbreekt. "Als
je meer dan 20 gram gebruikt, kan
daardoor diarree ontstaan". Dit pro
bleem doet zich bij andere, kunst
matige zoetstoffen overigens ook
Tandarts en voedingsdeskundige
F. Toors uit Heemstede, die de ont
wikkeling van zoetstoffen op de
voet volgt, wijst op het feit dat xyli
tol in Scandinavië al lang bekend is.
"Het werd in de jaren zestig al ge
bruikt als suikervervanger in voe
dingsmiddelen. Men vermoedde
toen al gebitsversterkende eigen
schappen van deze natuurlijke sui
kervervanger.
Volgens Toors zou het ideaal zijn
als alle suiker in ons voedsel ver
vangen zou worden door xylitol.
"Maar helaas is dat economisch niet
haalbaar. Het is een kostbare stof
die voornamelijk uit berkehout
snippers wordt gewonnen. Het
komt overigens in veel groenten en
fruit voor. In het bijzonder in gele
pruimen, aardbeien, bloemkool, an
dijvie en aubergines."
Volgens directeur VanManen
'Goed kan beter', is het nieuwe mot
to van de nieuwe hygiënecode in
het banketbakkersbedrijf. Deze
gedragsregels voor hygiënischer
werken zijn opgesteld door het Be
drijfschap voor het Bakkersbedrijf
en het Bedrijfschap voor het Ban
ketbakkersbedrijf, twee overheids
organisaties die in hun branche re
gels mogen opleggen. Aan de hand
van een aantal 'gouden regels'
wordt bakkers verteld hoe ze hygië
nisch kunnen werken. De voor
schriften en aanbevelingen vervan
gen ten dele de bestaande wettelij
ke regelingen en vullen ze ten dele
Ook het ministerie van economi
sche zaken heeft de ontwikkeling
van de code gesteund. "Het toepas
sen van de code is een uitdrukkelij
ke voorwaarde voor het tot stand
komen van een goed en gezond
eindprodukt en daarmee een aspect
van goed ondernemerschap. Te
vens versterkt een goed produkt de
concurrentiepositie", aldus F. Heu-
er van het ministerie bij de presen
tatie van het reglement. De bak
kersbranche biedt werk aan 45.000
mensen en heeft een jaarlijkse om
zet van vier miljard gulden.
De banketbakkers hadden al in
1987 regels opgesteld om schoner te
werken. Het lag voor de hand om
deze code te laten samensmelten
met de broodbakkerscode. Beide
branches zijn de laatste jaren meer
naar elkaar toegegroeid. Van de
broodbakkers verkoopt 94 procent
ook banket en 66 procent van de
banketbakkers heeft tevens brood
in het assortiment.
Hygiënisch werken is belangrij
ker geworden omdat in de bakkerij
en veel nieuwe produkten kwamen.
Bederfelijke waren als melk, room
en eieren vormden altijd al een ge
vaar. Tegenwoordig wordt steeds
meer vlees, vis, groente en fruit ver
werkt in de produkten. De kans op
ziektekiemen of bacteriën die het
voedsel bederven neemt hierdoor
toe. Bovendien worden, volgens de
bedrijfschappen, door de consu
ment steeds hogere eisen gesteld
aan brood en banket.
Klachten van consumenten wa
ren overigens niet de aanlëiding
voor het ontwikkelen van de hygi
ënecode. Bij onderzoeken van de
Keuringsdiensten van Waren ko
men de bakkerijen evenmin slecht
uit de bus.
Cv-ketels die een jaar of tien oud
zijn. leveren een rendement van on
geveer 70 procent. De afgelopen ja
ren zijn cv-ketels op veel punten
verbeterd. Ze leveren een hoger
rendement, zijn compacter ge
bouwd, hebben geen gas verslin
dende waakvlam meer, hebben een
energie-efficiënte pompschakelaar
en worden meestal gecombineerd
met een warmwaterapparaat. Daar
om kan het verstandig zijn een cv-
ketel te vervangen nog voordat die
echt 'op' is.
Bovendien is een zuinige ketel
door het lager brandstofverbruik
Kauwgum die wordt gezoet
met de zoetstof xylitol kan
ertoe bijdragen dat er minder
tandbederf optreedt. Dat
blijkt uit een onderzoek van
twee Canadese
wetenschappers van de
universiteit van Montreal.
Xylitol word gewonnen uit berke
hout en vermindert na het eten van
voedsel de zuurgraad in de mond
holte. Een te hoge zuurgraad ont-
kalkt het tandglazuur en verhoogt
het risico op de vorming van cariës,
van gaatjes dus. Het smaakt ook
nog fris, dus fabrikanen hebben
soorten kauwgum op de markt ge
bracht waar het in wordt verwerkt.
Het onderzoek werd verricht bij
schoolkinderen, verdeeld in twee
groepen. Aan de ene groep werd ge
durende enkele jaren xylitól-hou-
dende kauwgum verstrekt, terwijl
de andere de kauwgum niet kreeg.
De onderzoekers constateerden na
twee jaar, zo meldt de toonaange
vende Journal of Dental Research.
dat de kinderen die drie keer daags
de kauwgum kregen, tot 62 procent
minder last van gaatjes hadden.
Nederlandse tandartsen hebben
inmiddels belangstelling getoond
voor dit onderzoek, getuige het aan
tal aanvragen om een overdruk van
het betreffende artikel. Tandartsen
in Scandinavië, waar al eerder een
onderzoek plaatshad, bevelen het
gebruik van xylitol-houdende
kauwgum aan.
Afwachtend
In Nederland werd door kauwgum
fabrikant Benzon halverwege vorig
jaar al de kauwgum Benbits Clinic
op de markt gebracht. Behalve xyli
tol bevat Clinic ook natriumbicar
bonaat. dat de zuurgraad neutrali
seert en een kleine hoeveelheid di-
calcium orthofosfaat. dat ook in
tandpasta wordt gebruikt en een
licht polijstend effect op de tanden
heeft. Xylitol zorgt voor een langdu
rig lage zuurgraad, waardoor cariës-
vormende bacteriën geen kans krij
gen.
Andere snoepfabrikanten zijn
vooralsnog wat afwachtend als het
In de wachtkamer van de huisarts
duikt soms onverwachte sluikrecla
me op in de vorm van het blad
'Vrouw en gezond zijn'. Het ziet er
uit als een gewoon tijdschrift, maar
is in feite een soort reclameblad, dat
wordt uitgegeven door het farma
ceutische bedrijf geneesmiddelen
fabrikant Schering, een Firma die
onder meer anticonceptie-pillen
verkoopt. De Consumentenbond
stelt in zijn Consumentengids deze
praktijk aan de kaak.
'Vrouw en gezond zijn' prijst na
melijk de pil volledig de hemel in.
Volgens een artikel is de pil: veilig,
betrouwbaar, goed onderzocht, be
vat weinig hormonen, bevordert
een regelmatige menstruatie, ver
mindert bloedverlies, verkleint de
kant op reuma en kanker aan baar
moeder en eierstokken, gaat de
pressie, ontstekingen, ongewenste,
haargroei en acne tegen. Enzo
voorts. Een soort wondermiddel
dus.
Bijwerkingen
Wat ontbreekt is kritische informa
tie over bijwerkingen. Afhankelijk
van de zwaarte en de soort pil kan
de gebruikster last krijgen van:
puistjes, vet haar, gewichtstoena
me, vasthouden van vocht, gespan
nen en pijnlijke borsten, een droge
vagina, opvliegers, neerslachtig
heid, hoofdpijn, hoge bloeddruk,
minder zin in seks, spataderen en
beenkrampen.
Deze opsomming is niet volledig
en uiteraard slikken ook veel vrou
wen de pil zonder bijwerkingen,
maar het toont wel aan dat de pil
geen wondermiddel is tegen allerlei
van Maple Leaf kost xylitol vi jftien
gulden per kilo. "Niet gering. Maar
doordat er in kauwgom maar wei
nig zoetstof zit. is het nog op te bren
gen. Wel wordt het product duur
der. Een pakje Xylifress is voor de
consument twee kwartjes duurde
dan Sportlife, een ander produkt
zonder suiker.
In Nederland zal de kauwgom,
volgens A. Termorshuize van het
Ivoren Kruis (landelijke voorlich
ting mondgezondheid) in elk geval
nooit officieel worden aanbevolen.
"Om gaatjes te voorkomen raden
wij twee dingen aan. Verminder het
aantal zoete tussendoortjes en poets
met fluoridetandpasta". En snoep
verstandig, eet vers fruit.
Dat betekent niet dat het Ivoren
Kruis niet gelooft in de cariësrem-
mende werking van xylitol. Maar
gebruik van cariësremmende stof
in kauwgom, mag natuurlijk geen
alibi worden voor het eten van an
dere vormen van snoep. Snoep met
suiker is overigens niet alleen slecht
voor de tanden. Suiker wordt door
voedingsdeskundigen algemeen als
niet erg gezonde stof aangemerkt.
kwalen. Bovendien kan hiermee
worden bewezen dat de de informa
tie uit dit reclameblad zeer eenzij
dig is. Dat blijkt trouwens ook uit
het feit dat het blad zegt dat de pil
de kans op kanker aan het slijmvlies
van de baarmoeder verkleint. Het
verzwijgt dat de kans op baarmoe-
dermondkanker juist wordt ver
groot.
Slechte beurt
Vaak is moeilijk meetbaar of een
produkt kankerverwekkend is.
Kanker is een thema dat niet in re
clame zou moeten worden gebruikt.
En zeker niet in dit soort sluikrecla
me, die zich als objectieve informa
tie presenteert. Een slechte beurt
voor 'Vrouw en gezond zijn' en pil-
lenverkoper Schering.
voer voor dat water gemaakt. De
waterafvoer moet op de riolering
worden aangesloten.
Door de moderne techniek is de hr-
ketel wat duurder in aanschaf dan
een gewone cv-ketel. Daar staat
echter een forse besparing op het
gasverbruik. Voor investerin
gen in energiebesparende maatre
gelen en vervanging van een be
staande cv-ketel door een hoog ren
dementketel (hr-ketel) kan subsi
die worden gevangen. Alle informa
tie kan men vinden in een gratis
brochure die bij het energiebedrijf
klaar ligt.
ook milieuvriendelijker. De aan
schaf van een nieuwe ketel kan dus
een bijdrage zijn aan een schoner
milieu. Wie overweegt een nieuwe
ketel te kopen, kan ook aan het iso
leren van een woning denken. Hoe
minder energie er nodig is, hoe min
der groot de capaciteit van de nieu
we ketel hoeft te zijn. Voor wie de
afgelopen jaren heeft geïsoleerd zal
vaak een kleinere ketel volstaan en
is vervanging van de ketel extra
veging waard.
Dat komt het duidelijkst naar voren
als eenmaal per jaar de afrekening
van het gasverbruik in de bus valt.
Op dit overzicht staat de hoeveel
heid gas vermeld die dat jaar is ver
bruikt. Het energieverbruik voor de
verwarming van de woning, de ver
warming van water en het koken
bepalen samen het jaarlijkse gas
verbruik. De cv-ketel verbruikt ver
reweg het meeste gas.
Als aardgas in een cv-ketel ver
brandt, zal niet alle warmte aan het
cv-water ten goede komen. Een deel
van de warmte van het toestel ver
dwijnt door de schoorsteen. Een an
der deel verdwijnt door de mantel.
De warmte die niet in het water
komt is verlies. De warmte die in
het water zit bepaalt het rendement
van de ketel.
Hr-ketels hebben een rendement
van minimaal 90 procent. In een hr-
ketel koelen de verbrandingsgassen
erg sterk af voordat ze de afvoerlei-
ding ingaan. Een ventilator in het
toestel zorgt ervoor dat ze naar bui
ten worden afgevoerd. Er gaat door
de sterke afkoeling minder warmte
met de verbrandingsgassen naar
buiten. Bij het afkoelen van de ver
brandingsgassen condenseert de
waterdamp in water. Om te voorko
men dat de gasbrander vol water
zou lopen, is er op de hr-ketel een af-
Bakkers beloven hygiënisch met brood om te gaan
OORLOG IN DE GOLF
JERUZALEM/DEN HAAG (Rtr/ANP) - Israël heeft Was
hington een miljard dollar (ongeveer 1,7 miljard gulden) ex
tra aan militaire hulp gevraagd. Dit heeft het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken gisteren bekendgemaakt.
Volgens het ministerie dekt het verzoek niet de economi
sche verliezen van Israël, zoals de instorting van de toeris
tenindustrie en de hogere olieprijzen gedurende de crisis in
de Golf.
Het formele verzoek, dat vrijdag is
gedaan door de Israëlische ambas-
Kuwayt steunt
Frans Golfleger
PARIJS (AFP/DPA) - Kuwayt heeft
Frankrijk maandag een financiële
bijdrage in de Golfoorlog toegezegd
voor "de militaire bijdrage aan de
bevrijding van Kuwayt". Parijs
krijgt van het emiraat een miljard
dollar, zo heeft emir Al-Sabah aan
president Francois Mitterrand laten
weten.
Volgens een woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse za
ken weet Frankrijk de gift "zeer te
waarderen". Parijs schat de kosten
voor deelname aan de Golfoorlog
op bijna drie miljard gulden.
EG-trojka blijft
toch maar thuis
DEN HAAG (ANP) - Het bezoek
van de zogeheten EG-trojka aan
Egypte en Libië dat voor woensdag
en donderdag op het programma
stond, gaat niet door. Dit heeft mi
nister Van den Broek van buiten
landse zaken maandag meegedeeld
tijdens overleg met de vaste kamer
commissies voor buitenlandse za
ken en defensie. De EG-trojka,be
staande uit de ministers van buiten
landse zaken van Italië, Luxemburg
en Nederland, had overleg willen
voeren met verscheidene Arabische
landen over de oplossing van de
problemen in het Midden-Oosten
na afloop van de Golfoorlog.
sade in Washington, komt twee we
ken na een onverwacht bezoek van
de Israëlische minister van defen
sie. Moshe Arens. aan de Verenigde
Staten om er te overleggen met
Amerikaanse leiders. De Israëlische
ambassadeur, Zalman Shoval,
klaagde op 14 februari over de om
vang van de Amerikaanse hulp, wat
door president George Bush scherp
werd bekritiseerd.
De Verenigde Staten verstrekken
jaarlijks al 1,8 miljard dollar (onge
veer 3 miljard gulden) aan militaire
hulp en 1,2 miljard dollar (ongeveer
2 miljard gulden) economische
hulp.
Vorige maand verklaarde de Is
raëlische minister van financiën
Yitzhak Modai tegnover een Ameri
kaans gezant dat Israël 13 miljard
dollar (ongeveer 22 miljard gulden)
hulp wilde hebben - drie miljard
voor onkosten door de Golfoorlog
en 10 miljard voor hulp bij de vesti
ging van Sovjet-immigranten.
Minister Pronk (ontwikkelingssa
menwerking) is bereid Israel huma
nitaire hulp te verlenen. Het is nog
niet duidelijk welk bedrag hiermee
is gemoeid. Dat zei Pronk gisteren
tijdens een mondeling overleg in de
Kamer. Het gaat volgens Pronk niet
om hulp die direct is gericht op de
gevolgen voor Israel van de Golf
oorlog maar om indirecte hulpver
lening aan mensen die naar Israel
komen uit ontwikkelingslanden,
met name uit Ethioüië.
Israël hoeft trouwens niet te beta
len voor de Patriots die Nederland
voor de verdediging van dat land af
schiet. Volgens Pronk zijn Neder
land en Israël een redelijke verde
ling van de kosten van de plaatsing
van de Patriots overeengekomen.
Een Saudische panstenvagen passeert een gebombardeerde boog nabij de stad Al Ahmadi, op weg naar Kanway-Stad.
Frans
ATHENE - De Golfoorlog doet de
Turkse president Turgut özal nu
eens met andere ogen naar de Kur-
den kijken. Zo zijn er de laatste da-
de de Kurdische taal in Turkije toe Die laatste groep wordt geschat op
te staan. Tegenstanders in de natio- een miljoen (in Ankara op twee mil-
Jr- joen) en bezigt tot nu toe zelf geen
de regerende Moederland taalrechten. Vorige week vrijdag is
Partij inmiddels op de lange baan vanuit Turkmeense gelederen
geschoven. ruchtbaarheid gegeven van het feit
gen indirecte contacten tussen Ozal Algemeen wordt aangenomen dat diat!al.ir"°vne^"'.9®f
Jelal Talabant. de leider van de Ozal met zijn initiatief is gekomen, te Turkmeense]partgvd
niet zozeer om sympathie van de gericht. Deze partij eist
minstens tien miljoen Kurden in
Turkije te winnen (ze spreken so
wieso al Kurdisch) maar als een ges-
te jegens Kurdische leiders in Irak.
derd met het voorstel elkaar te ont- zoals Talabani en Masud Barzani.
Patriottische Unie van Kurdistan,
die in Irak opereert en zich met an
dere oppositiegroepen andere ver
zet tegen Saddam Hussein.
Talabani zou özal hebben bena-
Irak is op-
volledige
rechten op voor de "miljoenen die,
gijzelaars zijn geweest van een ner
gens voor terugdeinzende dictator".
Özal verkondigt uit en te na dat
hij geen opties heeft op de Iraakse
Sad- provincies Mosul en Kirkuk. waar
n be- de Turkssprekende minderheid
hun en een Kufdische meerderheid
woont. Maar het zal voor Turkije
In een vraaggesprek met de Fran- een aantrekkelijk vooruitzicht zijn
se krant Le Figaro voorspelde Özal als grote mogendheid in de regio
begin deze maand gekomen dat het een soort supervisie, misschien
nieuwe Irak de vorm zal kunnen zelfs garantie, te gaan uitoefenen
kriigen van een confederatie tussen over een Iraakse constellatie, waar-
réider"sprak zün^'wMrdèring^uit de Arabische. K«rdi^e/"^ne d.e rechten T"rkmenen en
over Ozal, die kort geleden voorstel- (Turkmeense) bevolkingsgroepen. Kurden zijn vastgelegd.
moeten om te praten over de vor
ming van een toekomstig democra- ,,ii
tisch Irak. Tevoren zou de president langrijke rol zullen spelen
via bemiddelaars al contact met Ta- vaderland^
labani hebben gezocht.
In een vraaggesprek met de BBC
heeft Talabani zijn verzoek beves
tigd, maar hij had van Özal nog geen
antwoord ontvangen. De Kurdische
Daarvoor moeten echter de ernstig
ste Kurdische frustraties over de
Turkse behandeling van de eigen
Kurdische minderheid worden glad
gestreken. Het jongste taalinitiatief
hoeft niet het enige te blijven. Nairn
Ceylani. een (Kurdische) afgevaar
digde voor de regerende Moeder
land Partij, kwam deze dagen met
de verrassende boodschap dat Özal
hem had gemachtigd een amnestie
wet op te stellen voor een aantal ge
vangen militanten van de PKK, de
arbeiderspartij Kurdistan. Deze
voert al sinds 1984 een guerrilla in
Zuidoost-Turkije.
Ongetwijfeld is dit ook weer zo n
plan dat de president uitvoert zon
der er iemand in te kennen. Hij weet
dat de betrekkingen tussen de PKK
die zich neutraal opstelt in de
Golfoorlog en de Kurdische orga
nisaties in Irak niet al te hartelijk
zijn.
Rechter vraagt
Cheney uitleg
over persbreidel
NEW YORK (AP) - Een federale
rechter heeft het Amerikaanse mi
nisterie van defensie gisteren ge
vraagd uitleg te geven over de be
perkingen die het de media heeft
opgelegd over het verslaan van de
Golfoorlog. Dit is gebeurd in enkele
kort gedingen die door een bladen
en persbureau's zijn aangespanb-
nen. Volgens de media zijn de be
perkingen in strijd met de Grond
wet.
Uitgaansverbod
versoepeld in
bezette gebieden
JERUZALEM (AP) - Het Israëli
sche leger heeft gisteren de uit
gangsverboden in de bezette gebie
den versoepeld. Ze waren zondag
ingesteld uit angst voor geweldda
digheden van Palestijnen in ver
band met het geallieerde grondof-
fensief in de Golfoorlog.
Volgens het leger en Palestijnse
bronnen werden gisteren in de
meeste grotere steden in de Gaza-
strook en voor sommige vluchtelin
genkampen op de westelijke Jor-
daanoever de uitgaansverboden
overdag tien of elf uur opgeheven.
De uitgaansverboden werden di
rect na het uitbreken van de Golf
oorlog op 17 januari voor al de 1,7
miljoen Palestijnen in de bezette ge
bieden ingesteld. Het Israëlische le
ger hoopt hiermee onlusten onder
de Palestijnen te voorkomen. Afge
lopen week werden de uitgaansver
boden iets versoepeld, maar bij het
begin van de grondoorlog zondag
morgen werden ze weer aange
scherpt.
Het leger maakte ook bekend dat
het acht winkels in de stad Jabaliya
in de Gazastrook had vernield die
zouden zijn gebruikt als schuiladres
voor jongeren die een nabijgelegen
legerbasis aanvielen met stenen en
brandbommen. In een van de win
kels was een artsenpraktijk geves
tigd en in een ander een boekhan
del. Militairen hebben verder het
huis van een Palestijn op de West
oever vernield omdat de 22-jarige
zoon van de eigenaar brandbom
men had gegooid naar een legerpa
trouille.
