Krijgsgevangenen groot probleem
Bewijzen tegen verdachten
IRA-proces zijn niet sterk
Wereldgebedsdag:
'Samen op safari'
DINSDAG 26 FEBRUARI ljplN
i - GEESTELIJK LEVEN
ROERMOND Het proces te
gen de vier IRA-verdachten in
Roermond, waar morgen voor het
eerst getuigen voor de rechtbank
zullen verschijnen, lijkt een zwa
re dobber te worden voor officier
van justitie mr. J. Laumen. Na de
eerste drie uitputtende procesda-
gen is het nog maar de vraag of
Laumen erin slaagt "wettig en
overtuigend" te bewijzen dat de
vier daadwerkelijk zijn betrok
ken bij de moord op de Australi
sche toeristen Nick Spanopoulos
(28) en Stephen Melrose (24). Het
bewijsmateriaal waarmee hij tot
nu toe is gekomen, lijkt daarvoor
wat mager.
Op 27 mei vorig jaar werden de
twee Australische en in Londen
wonende advocaten op de Markt
in Roermond op beestachtige ma
nier door tenminste 21 schoten
uit een automatisch geweer en
een revolver om het leven ge
bracht. De IRA eiste korte tijd la
ter de aanslag op en betreurde
"de vergissing". De slachtoffers
reden in een auto met een Engels
kenteken. De IRA-cel die verant
woordelijk was voor de aanslag
was ervan uitgegaan dat de inzit
tenden Engelse militairen waren.
De bewijzen tegen de nu te
recht staande verdachten zijn tot
dusver echter pover. Er zijn welis
waar op allerlei plaatsen vingeraf
drukken van het viertal gevon-
den. maar niet in de gestolen auto
die bij de moordaanslag is ge
bruikt. Die auto is immers volle
dig uitgebrand teruggevonden in
de bossen bij het Belgische Leo-
poldsburg. Alle sporen zijn ver
moedelijke door het vuur uitge
wist. Althans: er is tot nu toe met
geen woord over gerept.
Vingerafdrukken
In de door een van de verdachten
gehuurde auto, die in Venlo door
een echtpaar is gesignaleerd op
de plaats waar kort voor de aan
slag de latere vluchtauto is gesto
len, is later een wegenkaart terug
gevonden met daarop de vinger
afdrukken van een andere ver
dachte. Wanneer die kaart in de
auto is terecht gekomen staat ech
ter geenszins vast. Het echtpaar
uit Venlo heeft tegenover de rech-
ter-commissaris verklaard dat de
betreffende auto werd bestuurd
door de verdachte. De vrouw ver
klaarde echter in eerste instantie
niet te weten of er een man of een
vrouw achter het stuur had geze
ten. Opmerkelijk is ook dat het
echtpaar zegt er zeker van te zijn
dat de gestolen auto een Ford was
terwijl het een Mazda betrof.
Het bewuste IRA-lid beschikt
op zijn beurt over drie getuigen,
bekenden uit Noord-Ierland, die
tegenover de de rechter-commis-
saris hebben verklaard dat hij in
de week van 20 tot 27 mei in
Noord-Ierland was. Er is nog een
echtpaar dat zegt een van de ver
dachten te hebben gezien, dit
maal kort na de aanslag. Later, bij
de confrontatie, was de vrouw
echter minder positief. De man
bleef bij zijn eerdere verklaring.
En dan is er ook nog de Sittard-
se pompbediende die een half uur
na de aanslag drie van de IRA-le-
den bij zich in het benzinestation
heeft gehad. Het drietal was ver
dwaald en vroeg naar de kortste
weg naar Duitsland. Daaruit kan
echter alleen maar de conclusie
worden getrokken dat het drietal
op de bewuste avond op zijn
minst in de buurt van Roermond
is geweest.
Van de schietpartij op de Roer-
mondse Markt zijn tientallen
mensen getuige geweest. Ze heb
ben echter allemaal één ding ge
meen: niemand heeft de daders
goed kunnen zien, want ze droe
gen allemaal bivakmutsen.
Wagenaar
Ook de tweede tenlastelegging,
het lidmaatschap van de IRA. een
verboden organisatie met crimi
nele doelstellingen, is waar
schijnlijk moeilijk te bewijzen.
De verdachten ontkennen lid te
zijn van de IRA of zeggen hele
maal niets. Een Ierse politieman
heeft verklaard er vast van over
tuigd te zijn dat het viertal actief
is betrokken bij de IRA. Echte be
wijzen daarvoor heeft hij echter
niet kunnen overleggen.
Overigens heeft de officier van
justitie tijdens het proces al meer
tegenslagen moeten
Zo heeft hij zich tevergeefs verzet
tegen het verzoek van de verdedi
ging om de echtparen uit Venlo
en Roermond tijdens de zitting op
te roepen als getuigen. Volgens
Laumen zouden de getuigen zich
ernstig bedreigd voelen door de
IRA-verdachten. De verdediging
bestreed dit en stelde dat Laumen
door zijn verzet op zijn minst de
schijn op zich laadde dat hij de
confronatie tussen de getuigen en
de rechtbank niet aandurfde.
Woensdag en donderdag wordt
het proces voortgezet met het ho
ren van de getuigen, de echtparen
uit Roermond en Venlo en de
pomphouder. Bovendien komt
aan het woord de gedragsweten
schapper prof. dr. Wagenaar die
door de verdediging als getuige-
deskundige is opgeroepen. De
verdediging wil via zijn inbreng
ongetwijfeld aantonen dat de ge
tuigenis van de twee echtparen
op zijn minst twijfelachtig is.
Officier van justitie Laumen
heeft tijdens de eerste dag van het
proces, tussen de regels door, zijn
niet bepaald positieve opvatting
over de kwaliteiten van prof. Wa
genaar al geventilieerd. Het lever
de hem meteen een terechtwij
zing van de rechtbankpresident
op.
Zoals het zich nu laat aanzien
zal Laumen met meer bewijzen
moeten komen. Met alleen ver
baal geweld zal het hem moeilijk
vallen om de verdachten veroor
deeld te krijgen.
Henk I)am
WASHINGTON - "We
hebben meer hulp nodig met
al die krijgsgevangenen",
klaagde zondag een
commandant van de
Amerikaanse mariniers tegen
verslaggevers. "Ik alleen heb
er al een paar duizend. Daar
kan ik echt niet voor zorgen".
De geallieerden hebben bij
hun grondaanvalgeprobeerd
met veel eventualiteiten
rekening te houden, maar
niemand rekende erop dat de
Iraaksc soldaten in vooral de
frontlinies zich zo massaal en
vlot zouden overgeven.
Volgens Amerikaanse en Saudische
militairen hebben zich alleen al in
de eerste 24 uur van de gevechten
18.000 tot 20.000 Iraakse soldaten
overgegeven. Die moeten allemaal
worden geregistreerd e
krijgsgevangenkampen worden
overgebracht.
Dat kost tijd. dat kost mankracht.
Zoveel tijd en mankracht, dat gealli
eerde commandanten gisteren
klaagden dat zij minder snel hun of
fensief kunnen voortzetten als ze
wel zouden willen.
Voor een deel is het grote aantal
FOW's (Prisoners of War), of. zoals
ze ook wel worden genoemd. EPW's
(Enemy Prisoners of War), het resul
taat van de tactiek die de geallieer
den de afgelopen dagen hebben toe
gepast.
Die heeft er steeds uit bestaan,
dat militaire stellingen eerst met
zwaar artillerievuur werden be
stookt. Daarna gingen vliegtuigen
over met luidsprekers die de Iraak
se soldaten in het Arabisch advi
seerden zich snel over te geven.
Witte vlaggen
Dat advies werd in vele gevallen
prompt opgevolgd. Witte vlaggen,
soms bestaande uit stukken papier
of t-shirts. werden buiten de bun
kers gestoken, waarna rijen en rijen
Iraakse soldaten verschenen die
hun handen boven hun hoofd hiel
den.
In menig geval waren de soldaten
overduidelijk blij dat ze krijgsge
vangen waren gemaakt. De Ameri
kaanse televisie liet zondagavond
beelden zien van een kennelijk ge
wonde Iraakse soldaat die zo opge
lucht was dat hij een Saudische mi
litair die hem vasthield op het voor
hoofd kuste.
Het is allemaal goed te begrijpen.
De Iraakse soldaten in de frontlinie
behoren niet tot de harde kern van
het leger. Veelal gaat het om dienst
plichtigen. die de afgelopen weken
door een hel van constante bombar
dementen zijn gegaan.
Een aantal van de POW's meldde
vrijwel geen eten te hebben gekre
gen de laatste weken, hoewel ande
ren er doorvoed uitzagen. Sommi
gen hadden last van luizen, aldus
geallieerde woordvoerders giste-
Het moreel van de gevangenen
werd in alle gevallen als "zo laag als
maar kan" omschreven. Een woord
voerder: "Deze mannen hadden
geen zin meer om te vechten. Ze
wilden alleen maar gevangen geno
men worden".
Namen
Het registreren van krijgsgevange
nen is bij de Amerikanen in eerste
instantie een taak voor de Militaire
Politie. MP's bevinden zich steeds
in de buurt van de oprukkende troe
pen. en zij moeten van de POW's de
namen, rangen, geboortedata en
dergelijke opschrijven.
De gevangenen worden daarna
overgebracht naar voorlopige kam
pen, 'kooien' genaamd, vlak achter
de frontlinies. Het gaat om niet veel
meer dan met prikkeldraad afgezet
te stukken woestijn, waarin steeds
enkele tientallen POW's kunnen
worden opgesloten.
Van daaruit gaat het naar twee
grote kampen die de Amerikanen in
Saudi-Arabië hebben aangelegd,
waarvan er een 'The Bronx' en de
Een Iraakse gevangene wordt gefouilleerd door
andere Brooklyn", naar twee volks-
rijke wijken van New York, wordt
genoemd. Die twee kampen kun
nen samen ongeveer 100.000 gevan
genen aan.
In het overbrengen naar die kam
pen zit het probleem, want dat kost
tijd, mankracht en organisatie. De
bedoeling is altijd geweest POW's
per dubbeldekker en, als ze gewond
zijn, per helikopter naar de kampen
te brengen.
Maar omdat er zulke grote aantal
len krijgsgevangenen zijn gemaakt,
wordt nu overwogen om met hen
naar de kampen te marcheren, on
der begeleiding van MP's. Dat zal
ten.
De Amerikanen behandelen hun
gevangenen volgens de normen van
de Internationale Conventie van
Genève. Het betekent dat gevange
nen niet onder druk worden gezet,
om militaire inlichtingen uit hen te
persen.
Dat hoeft ook niet, aldus een re
cent in de Los Angeles Times geci
teerde militair die is betrokken bij
het ondervragen van gevangenen,
"want ze vertellen ook zonder datje
iets vraagt alles dat ze maar weten".
Voedsel bestaat in beginsel uit rijst
en bonen en kan door de gevange
nen zelf worden klaargemaakt. Ook
krijgen de gevangenen, als er niets
anders voorhanden is, MRE's (Me
als Ready to Eat), de voorverpakte,
niet erg smakelijke maar wel uitge
balanceerde maaltijden die de Ame
rikaanse soldaten zelf eten.
De gevangenen worden schoon
gemaakt en door medici onder
zocht, krijgen desnoods kleren,
gen lichte werkzaamheden vervul
len, alles volgens de geldende nor
men. POW's krijgen bovendien toi
letartikelen zoals zeep overhandigd
en daarnaast een gebedsmatje en
een koran, zodat ze hun gods
dienstige plichten kunnen blijven
vervullen.
De Amerikaanse kampen zijn
niet meer dan doorgangshuizen. De
Iraakse krijgsgevangenen worden
in bijna alle gevallen overhandigd
aan Saudi-Arabië, dat een paar gro
te kampen in het binnenland heeft
ingericht.
Als het aantal POW's echt uit de
hand loopt, dan is het de bedoeling
om ook nog enkele voetbalstadions
voor hun opvang te gebruiken. Op
die manier denken de Saudiërs ze
ker 300.000 POW's te kunnen her
bergen.
De Saudiërs hebben vanaf het be
gin hun best gedaan de Iraakse mili
tairen goed te behandelen, zo goed,
dat de Amerikaanse militairen het
allemaal een beetje hoofdschud
dend hebben aangekeken.
'Vluchtelingen'
De POW's kunnen in de Saudische
kampen televisie-toestellen ver
wachten en krijgen wat zakgeld zo
dat ze sigaretten en repen kunnen
kopen. Ze worden door de Saudiërs
niet eens 'gevangenen' genoemd,
maar 'militaire vluchtelingen'.
De Saudische militaire woord
voerder Fahd Jarbou zei onlangs:
"Wij behandelen hen als vluchtelin
gen en niet als gevangenen, omdat
wij ons realiseren dat wij niet tegen
het Iraakse volk vechten, maar te
gen de huidige Iraakse leiders. Wij
zorgen voor hen alsof ze pelgrims
zijn".
Daar zit meer dan alleen een
menslievende gedachte achter. De
Saudiërs realiseren zich terdege dat
Irak, ook als alle Amerikanen allang
weer naar huis zijn, hun buurland
zal blijven. Om Jarbou nog een keer
te citeren: "Wij moeten ook de vol
gende duizenden jaar nog met de
Irakezen leven".
Zo gezien is de Saudische behan
deling van de Irakezen vooral een
manier om een hele generatie Iraak
se militairen duidelijk te maken, dat
degenen die door Saddam Hussein
'vijanden' worden genoemd, eigen
lijk vrienden zijn.
K
Verhalen uit Kenya basis liturgie
LEIDEN 'Samen op safari'.
Dat is het aansprekende the
ma van de wereldgebedsdag,
die vrijdag weer door talloze
christenen wordt herdacht.
De liturgie voor de viering
wordt gewoontegetrouw ie
der jaar door een ander land
voorbereid en dit maal is dat
gedaan door Kenya.
Het voorbereidende comité uit
Kenya is hiervoor het hele land
door getrokken om verhalen van
vrouwen op te tekenen. De We
reldgebedsdag is namelijk van
ouds een initiatief van 'christen
vrouwen'; in 1887 riep een aantal
Amerikaanse vrouwen op tot een
gebedsdag voor de zending in
hun land.
De oproep om in het gebed
massaal aandacht te besteden aan
de nood in de wereld, is uitge
groeid tot een gebedsdag in zeker
180 landen, die altijd op de eerste
vrijdag in maart wordt gevierd.
Sinds 1828 neemt ook ons land
deel aan de Wereldgebedsdag.
Daarvoor is een nationaal comité
actief, zoals dat ook in andere lan
den bestaat.
De liturgie wordt verspreid
door een Internationaal Comité in
New York. In de diensten wordt
ook gecollecteerd, dit keer voor
projecten op het vlak van de ba
sisgezondheidszorg en het onder
wijs in Kenya. Dergelijke projec
ten worden speciaal door het in-
ternationale comité geadopteerd.
Het thema 'Samen op safari'
verwijst natuurlijk naar één van
de zaken waardoor een land als
Kenya wereldwijd bekend is. Te
gelijkertijd zit er, zo wordt door
het Nederlandse comité duidelijk
gemaakt, ook nadrukkelijk het
element in van samen onderweg
zijn.
De Wereldgebedsdag kent ver
der als doelstellingen: verster
king van het geloof, het doorbre
ken van eenzaamheid, de r
zich een deel van de wereldbevoll
king laten voelen, het inspirerer
van mensen, invloed op de omga Dl
ving uitoefenen door gebed èn acj ari
hc.
Ook in deze regio vindt de op,
roep tot de gebedsdag grote weei *el
klank. Van de volgende vieringei or
ontvingen wij bericht:
Lui
Leiden: Lorentzhof (tien uur) naa
de Haagwijk (drie uur), Haagse tus:
Schouwkerk in Stevenshof (zeJope
ven uur). Rosenburch (half acht voc
en Groenhoven (half acht); Al- mo
phen aan den Rijn: Rijnzate (hall ma
acht), Driehoorne, De Bron, Goe mo
de Herderkerk en Maranathakerk dar
(allen acht uur); Wassenaar: Ka we
pel van Huize Willibrord (half
acht); Leimuiden: hervormde koi
kerk (donderdag, half acht) de]
Nieuwkoop: hervormde kerk leii
(half acht); Nieuwveen: hervorm- de
de kerk (half acht); Ter Aar: kw
Dorpshuis (half acht). vei
de
SP'
Leidse kerken
opnieuw open
voor publiek
LEIDEN Net als vorig jaar zul
len deze zomer een aantal kerken
in de Leidse binnenstad op zater
dagen de deuren openen voor be
langstellenden. 'Langs Leidse
Kerken' zal op alle zaterdagen in
juli plaatsvinden. De kerken, ze
ven in getal, zullen dus ook tij
dens de Lakenfeesten (eerste
helft juli) geopend zijn.
De kerken die dit jaar voor een
ieder vallen te bezichtigen, zijn de
Hartebrugkerk, Hooglandse
kerk, Lokhorstkek, Lutherse
Kerk, Marekerk, Pieterskerk en
de Waalse Kerk. Diverse activitei
ten, zoals (orgel)concerten, rond
leidingen, tentoonstellingen of
vesperdiensten, zullen op de be
wuste dagen worden georgani
seerd.
In samenwerking met de VW
zal een folder worden verspreid,
waarop een routekaartje en een
korte beschrijving van de mee
werkende kerken staat.
De kerken zullen op de bewus
te dagen geopend zijn van elf tot
'Langs Leidse Kerken' is een
initiatief van de betrokken ker
ken.
Een pentekening van de her
vormde Marekerk, gezichtsbepa
lend voor de Leidse binnenstad.
Eilandbewoners
winnen slag met
boot op zondag
Bewoners van
het behoudende calvinistische
Britse eiland Harris hebben de
strijd tegen veerbootschappij Cal
mac voorlopig gewonnen. De 1
maatschappij wilde vanaf mei
ook op zondags op het eiland
gaan varen, maar heeft onder
druk van hevige protesten en drei- I
gementen van het plan af moeten J
Calmac schrijft echter dat het
toch een keer van zal moeten ko
men en kondigt al vast aan dat
het plan volgend jaar uit de ijs
kast wordt gehaald. Ook dan zal
de veerbootmaatschappij kunnen
rekenen op dreigementen van
sers om de haven te blokkeren alsi
het werkelijk zo ver komt.
De ruim 23.000 inwoners van
het eiland, dat tot de Hebriden be-j
hoort, zijn bijna allen lid van dej
Free Church of Scotland of de\
Free Presbyterian Church. Zij
hechten zeer veel waarde aan de
zondagsrust. Volgens een recente
opiniepeiling zou zeventig pro
cent van de bevolking tegen
zondagsdienst van de veerboot
zijn.
Godsdienst in meervoud.
Godsdienst in meervoud is het
thema van een cursus van twee
zaterdagen, die het Hendrik Krae-
mer Instituut in Oegstgeest orga
niseert op 4 en 25 mei. Daarbij
staat de ontmoeting tussen cultu
ren centraal. Sprekers zijn drs. J.
D. Gort (missioloog aan de VU) en
Abdulwared van Bommel (Mos
lim Informatiecentrum Den
Haag). Opgave en inlichtingen via
tel. 071-177777.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Hete-
ren W. van den Brink Twfjzelerheide,
te Markelo J. A. D. van der Boon Hum-
Gereformeerde Kerken: beroepen
tinchem en N. W. Schreuder Goes; be
roepen te Drachten Chr. van der Poel
Yerseke, te Sprang Capelle
dovenzorg R. Boogaard Leiderdorp;
