Eline Vere is vrouw van deze tijd'
De mens op z'n breekbaarste moment
Golden Earring is
ruiger geworden'
Gitarist Izar Elias (13) wint
Prinses Christina Concours
Berlijn in
schaduw van
Rotterdam
Jan Blokker schreef scenario naar Couperus' roman
PAGINA 19
DEN HAAG (GPD) De 13-jarige Izar Elias uit Amstelveen heeft met
zijn formidabele gitaarspel voor groot enthousiasme gezorgd tijdens de
finale van de 22ste aflevering van het Prinses Christina Concours in
een afgeladen Diligentia (Den Haag). 'Hij was dé grote knaller', aldus
Ruud van der Meer, directeur van de Stichting die het concours organi
seert. Elias kreeg afgelopen zondagavond van de jury voor zijn presta
ties een culturele reis naar Londen aangeboden. Verder mag hij als so
list samen met het Residentie Orkest optreden en zal hij binnen niet al
te lange tijd te zien zijn op de televisie (Veronica).
Het Prinses Christina Concours - vroeger: Edith Stein Concours - is
een jaarlijks terugkerend muzikaal evenement met als doel middelbare
scholieren te stimuleren tot muziekbeoefening op zo hoog mogelijk ni
veau. Aan de finale in Den Haag zijn in de maanden januari én februari
regionale voorronden in Tilburg, Enschede, Groningen en Den Haag
voorafgegaan. Afgelopen zaterdag werd in een zaal van het gebouw van
de Raad van State in Den Haag de halve finale gehouden.
De 2de prijs in de categorie jonge musici tot en met 14 jaar werd niet
toegekend. Een gedeelde derde prijs ging naar de 14-jarige violist Joris
van Rijn uit Arnhem en de 13-jarige pianiste Catelijne Smit uit Den
Haag. Smit krijgt een optreden in het kinderprogramma van RTL 4, Te-
lekids. Van Rijn is volgens zijn leraar nog niet toe aan een tv-optreden.
In de categorie musici van 15 jaar en ouder werd de eerste prijs toege
kend aan de 16-jarige pianist Bas Verheijden uit Zeist. Hij gaaf een cul
turele trip naar het Franse Chartres maken. De tweede plaats was voor
de 15-jarige hoboïste Tanja van der Kooij uit Den Haag die als soliste
gaat optreden met het Jeugd Orkest Nederland. De 15-jarige harpiste
Wiedke Dirks uit Amsterdam ontving de derde prijs (optreden voor
AVRO-radio). Aan de 16-jarige pianiste Lieven Sienema uit Heeren
veen werd de vierde prijs toegekend (aantal theaterbonnen).
Prinses Christina was op de finale aanwezig en sprak na afloop met
alle deelnemers.
Overzichtsexpositie Amedeo Modigliani (1884-1920) in Düsseldorf
"Ik zou liegen als ik zeg
dat Louis Couperus altijd
mijn lievelingsschrijver is
geweest. Maar ik vond zijn
Eline Vere wel een mooi
boek toen ik het in de
oorlogsdagen voor mijn
boekenlijst op de
middelbare school moest
lezen. Bij herlezing, nu -
tien jaar geleden, bleef ik
dat vinden. De vraag 'hoe
krijg ik het boek klein',
vormde voor mij de
uitdaging om het
filmscenario van de roman
te schrijven", aldus Jan
Blokker, de
scenarioschrijver van de
speelfilm Eline Vere, die
vanavond in aanwezigheid
van koningin Beatrix en
Prins Claus in Amsterdam
in première gaat. Vanaf 1
maart is de film van de
Belgische regisseur Harry
Kümel in de Nederlandse
bioscopen te zien.
Van onz^ correspondente
Sandra Jongenelen
AMSTERDAM Eline Vere is het
verhaal van een vrouw in het Den
Haag van 1890, die wanhopige po
gingen doet om haar verstikkende
milieu te ontvluchten. Op zoek naar
het geluk, op zoek naar 'leuke kerel'
gaat ze letterlijk aan Den Haag ten
onder. Blokker: "Het is een vrouw
van deze tijd, zou je kunnen zeggen
want het breken met het milieu en
de daarbij behorende conventies is
van alle tijden. Of het nu om het
burgerlijke, streng-christelijke of
het PSP-milieu gaat, maakt in feite
niets uit".
Couperus (1863-1923) schreef zijn
roman, waarmee hij in 1889 debu
teerde, eerste in feuilleton-vorm
voor de Haagse krant Het Vader
land. Eline is volgens Blokker ge
deeltelijk het alter ego van de schrij
ver. "Hij was nog een snotaap van
het van 25 jaar toen hij het boek
schreef. Half bewust, half onbe
wust, heeft de schrijver zichzelf in
Eline en haar neef Vincent opge
splitst". In het boek en de film is
neef Vincent, gespeeld door Thom
"De homoseksuele geaardheid
van Vincent heb ik in de film echter
benadrukt omdat de ontknoping
van het boek van Couperus 'niet
echt klopt'. Dat blijkt bijvoorbeeld
ook uit de kritiek van Lodewijk van
Deijssel bij het verschijnen van het
boek. Van Deijssel vond het een
magnifieke roman maar snapte het
einde van de roman totaal niet om
dat hij niet begreep dat Vincent ho
moseksueel was. Daarom heb ik bij
het schrijven van het script zijn ge
aardheid wel duidelijk aangegeven.
Ik ben er overigens van overtuigd
DEN HAAG (GPD) Zo af en
toe in het nu al zevenentwin
tigjarig bestaan van Golden
Earring gaat er wel eens een
jaartje voorbij, waarin er
ogenschijnlijk weinig gebeurt
rond de groep. Met 22 elpees
op haar naam haalt de Earring
net niet een jaargemiddelde
van één. Vorig jaar ontbraken
George Kooijmans en compa-
nen weer eens in de release-
lijsten. Een absentie die in
maart wordt goedgemaakt.
Dan verschijnt de nieuwe el
pee/cd 'Bloody Buccaneers',
gevolgd door een bescheiden
tour van 15 optredens in Ne
derland en 11 in Duitsland.
"We zijn de snelsten niet meer", ver
klaart de in België wonende George
Kooijmans de ietwat vertraagde
komst van de nieuwe plaat. "We wa
ren vorig jaar al wel een heel eind op
weg, maar we wilden ons niet haas
ten. Je moet als gevestigde band
toch wat ruimer de tijd nemen om te
zoeken naar goede nummers. Om
dat je veel speelt, is er betrekkelijk
weinig tijd om aan nieuwe composi
ties te werken. Bij beginnende groe
pen ligt dat anders, die barsten vaak
nog van materiaal en kunnen snel
achter elkaar platen uitbrengen".
Volgens Kooijmans heeft de ver
broken relatie met good-old Kees
van Kooten geen invloed gehad op
de betrekkelijke stilte aan het front.
De Earring zei vorig jaar Van Koot-
ens platenmaatschappij CNR vaar
wel. Alhoewel het niet hardop
wordt gezegd, was 'Keeper of the
Flame' commercieel geen overwel
digend succes. "In Nederland en
Duitsland verkochten we goed, al
leen internationaal stelde het niet
veel voor. Nu we bij CBS/Sony heb
ben getekend, voor drie elpee's, ho
pen we ook in Amerika weer wat
aan de weg te kunnen timmeren".
"We wilden ons door niemand la
ten opjagen en dat is de oorzaak om
pas dit voorjaar met een nieuwe
plaat te komen en meteen te gaan
touren" zegt Kooijmans, die 'Kee
per of the Flame' achteraf wat 'te
elektronisch' vond. "Terugkijkend
ben ik niet zo gelukkig met die
plaat. Daarom is alles nu veel sim
peler gedaan. Gewoon track 1 en
track 2, meteen opnemen en geen
flauwekul. Het is eigenlijk een
beetje terug naar vroeger, veel meer
aandacht voor de melodie, maar
toch ook nog behoorlijk wat ruige
stukken. Er hangt een live-sfeertje
op deze plaat".
Op twee nummers na van bassist-
/toetsenist Rinus Gerritsen ('One
shot from paradise' en 'When love
turns to pain'), bevat de nieuwe el
pee/cd allemaal composities van het
vaste duo Barry Hay/George Kooij
mans. De titel van de twaalf num
mers tellende elpee/cd wordt
'Bloody Buccaneers'.
"Die titelsong geeft de sfeer wel
goed weer. Naast een paar mooie
ballads is het allemaal behoorlijk
stevig. Echt een piraten-stijltje. Dat
zal ook in de hoes, die wordt gete-
Eline een wat vrolijkere vrouw
werd dan in de eerste versie".
Over het uiteindelijke resultaat
van de speelfilm, die meer dan twee
uur duurt, is de scenarioschrijver
zeer tevreden. "Het is een film die
ver boven het gemiddelde uitsteekt
van wat in onze landen wordt ge
maakt. De film deugt".
"Toch is de film niet echt meer
van mij. Hoewel het resultaat wel zo
is als ik me had voorgesteld is de
film voor 99 procent het werk van
regisseur Harry Kümel. Hij kan de
literatuur van Couperus in filmbeel
den overbrengen en literaire dialo
gen filmisch omzetten".
Dat de film daardoor op een mo
derne Avenue-cover zou gaan lij
ken, wijst Blokker resoluut van de
hand. "De film is artificieel, zoals
het hoort. Bij een film wil ik gepakt
worden door een werkelijkheid die
ik niet dagelijks om me heen zie,
want anders zet ik de televisie wel
aan. Het moeten droombeelden
zijn". f
TH EOLIM PERS PRIJS - De Theo
Limpergpnjs 1990, de prijs voor
oorspronkelijkheid van industrieel
ontwerpen, is toegekend aan de di
recteur van het Groninger Museum
Frans Haks. De onderscheiding is
door een financiële bijdrage van het
ministerie van WVC mogelijk ge
maakt. Of de prijs volgend jaar op
nieuw zal worden toegekend is nog
onzeker, aldus een woordvoerster.
Hij leidde het liederlijke
leven dat leken vaak
kenmerkend vinden voor
kunstenaars. Amedeo
Modigliani was een zware
drinker en verslaafd aan
drugs en vrouwen. Dat hij
daarnaast de tijd vond
schilderijen te maken die
een serene rust uitstralen,
sprak minder tot de
verbeelding. Terwijl juist
het verschil tussen de
mens Modigliani en de
kunstenaar Modigliani het
grote raadsel van zijn
leven was. Wie op de fraaie
overzichtstentoonstelling
van zijn werk in
Düsseldorf rondkijkt, ziet
geen spoor van een
losbandig leven. Als geen
ander is Modigliani erin
geslaagd leven en werk
uiteen te houden.
Van onze correspondent
Theo Hakkert
DÜSSELDORF - Ook het dage
lijks leven was niet aan hem be
steed. De gruwelen van de Eerste
Wereldoorlog lieten hem artistiek
gezien koud. In het hectische Parijs
van begin deze eeuw werkte de zie
kelijke Italiaan van joodse komaf
aan een persoonlijk oeuvre dat
weliswaar een geheel eigen stempel
droeg, maar zo wars was van enig
programma, dat het geen school
heeft gemaakt. Modigliani, tijdge
noot en vriend van Picasso, Jean
Cocteau en Marc Chagall, was een
loner. Hij zocht zijn eigen weg.
Amedeo Modigliani was vijftien
jaar toen zijn moeder hem in 1898
naar de kunstacademie van zijn ge
boorteplaats Livorno stuurde. Hij
werd er getraind in de impressionis
tische school en leerde er zowel
landschappen als portretten schil
deren. Beïnvloed door het lezen van
'decadenten' als Oscar Wilde en Ga-
briële d'Annunzio en de filosoof
Henri Bergson, ging hij zich gedra
gen als een peintre maudit. Hij werd
een bohémien, maar dan zo een die
er stilletjes een serieuze, persoonlij
ke kunstopvatting op nahoudt.
Hij voelde zich in de eerste plaats
beeldhouwer en gedurende zijn eer
ste jaren in Parijs, waar hij in 1906
arriveerde, bekwaamde hij zich in
die richting. Tot de oorlog uitbrak,
werkte hij als beeldhouwer, onder
meer in het atelier van Brancusi.
Mogelijk onder invloed van zijn
slechte gezondheid stapte hij rond
1915 over op schilderen, wat hij tot
zijn dood bleef doen. Hij stierf in
1920 aan tuberculose.
Aan Marinetti's bevel dat in het
futuristische tijdperk geen naakten
mochten worden geschilderd liet
Modigliani zich niets gelegen lig
gen. Weinig schilders voor hem
hebben de vrouw zo in haar naakt
heid durven uitbeelden. Elke po
ging met een stuk lingerie enige
schaamte te suggereren ontbreekt
op dit grote doek. Op 'Le Grand
Nu', dat destijds een schandaal ver
oorzaakte, is het vlees ook echt
vleeskleurig.
Het ligt voor de hand in Modiglia-
ni's naakten toch enige invloed van
het kunstenaarsleven te zien. Maar
dat is schijn. Het was hem er niet
om te doen vriendinnen te portret
teren. Sterker nog: elke vorm van
individualiteit ontbreekt. Het ging
hem om het 'feit' van het vrouwenli
chaam, zonder vulgaire of erotische
bijbedoelingen. Dat kan ook de re
den zijn geweest waarom er schan
de over werd gesproken: het ont
breken van enig gevoel in de uit
beelding. Iets wat ook over de ge
klede portretten kan worden ge
zegd, die in blootheid eigenlijk wei
nig voor de naakten onder doen.
Scheve nek
In het museum in Düsseldorf han
gen de naakten in de zaal na de por
tretten en het lijkt wel of ze daar
door minder onthullend lijken. De
mooiste portretten zijn voorname
lijk van keurig geklede vrienden
van de schilder, onder wie Modigli-
ani's agent Leopold Zborowski en
de schrijvers Max Jacob en Jean
Cocteau. Modigliani heeft ze echter
in hun hulpeloze naaktheid gevan
gen, op hun breekbaarste moment.
Het hulpeloze zit 'm in de houding,
niet in de blikken. De ogen namelijk
zijn veelal open gaten. Alsof je er
achter kunt gaan staan als op een
kermis en een taart naar je hoofd
krijgt. Als er wel pupillen zijn ge
schilderd, kijken ze neutraal en
'spreken' niet. Je vraagt je af of zijn
modellen blij zijn geweest over de
wijze waarop ze zich uitgebeeld za
gen. Het zijn bepaald geen flatteren
de portretten. Enige uitbeelding
van karakter ontbreekt. Het zijn
één-dimensionale koppen, soms op
het karikaturale of. Een spel met
vorm, eerder dan een realistische
weergave.
De figuren zitten in een meewari
ge houding in een nauwelijks inge
vuld decor. De handen over elkaar,
het langgerekte, ovale hoofd wat
scheef op een soms te dikke en al
tijd te lange nek. Uit die schuine
nekken is wel eens afgeleid dat Mo
digliani door het maniërisme zou
zijn beïnvloed. Er worden graag
vergelijkingen getrokken met Par-
migianino's 'Dame met de lange
nek', het maniëristische meester
werk dat in de Uffizi hangt in Flo
rence.
Ik vind dat wat overdreven, want
andere voor het maniërisme min
stens zo belangrijke kenmerken
ontbreken ten enen male. Modiglia
ni heeft hoogstens zo hier en daar
uit de kunstgeschiedenis iets ge
plukt wat hij gebruiken kon om een
geheel eigen stijl te ontwikkelen.
Uit zijn sculpturen spreekt Egypti
sche en Oosterse invloed, in de vlak
ke tekening van sommige koppen
en lichamen op de schilderijen
schemert het kubisme en ook Cé-
zanne spreekt een woordje mee.
In de Kunstsammlung Nord-
rhein-Westfalen is de zaal met werk
van Paul Klee ontruimd om de teke
ningen van Modigliani te kunnen
tonen. Ze hangen er in een vreselijk
licht, maar zijn de hoofdpijn waard.
Modigliani gebruikte de tekening
net als zovelen bij wijze van voor
studie.
Over de invloed van Modigliani
kunnen we kort zijn. die heeft hij
nauwelijks gehad. Hij paste niet in
een stroming en voor eenzamen is
er niet veel plek in de geschiedenis.
Bovendien bleef zijn werk in de
schaduw van zijn leven staan. Feit is
wel dat Modigliani in de luwte van
de modernistische avant-garde een
fijn oeuvre heeft nagelaten, dat in
Düsseldorf in al zijn pracht is te be
wonderen.
Tentoonstelling: Amedeo Mo
digliani. Malerei, Skulpturen,
Zeichnungen. Kunstsammlung
Nordrhein-Westfalen, Grabbe-
platz 5, Düsseldorf. Tot 1 april.
Daarna in Kunsthaus Zürich van
19 april tot 7 juli.
Catalogus: Werner Schmalen-
De dichter/schrijver Max Jacob, geportretteerd door Modigliani. ^rou>
bach: Amedeo Modigliani. Vitge- gus is voor DM 98.- in een Duitse
verij Prestel München. Prijs DM en Engelse versie ook in boekhan-
49,- op de tentoonstelling. Catalo- del te koop.
BERLIJN (GPD) - Tot aan het afge
lopen weekeind bleef de Golfoorlog
een randverschijnsel op de 41ste
Berlinale, alleen voelbaar door de
scherpe bewaking en een enkele
(valse) bommelding. Zaterdag
avond. drie dagen voor het slot van
het filmfestival, won de realiteit het
echter toch even van de fictie: op de
beeldschermen van het gesloten tv-
circuit in het perscentrum, waarop
eerder alleen interviews met regis
seurs en acteurs waren uitgezon
den, verschenen opeens beelden
van CNN. De hoop op vrede blijkt
op dat moment de bodem te zijn in
geslagen.
In zo'n sfeer ga je liever niet zitten
klagen over de teleurstellende artis
tieke kwaliteiten van de films die
meedingen in de competitie in Ber
lijn. Eerder ga je extra hard op zoek
naar die films die enige relatie heb
ben met wat er op dit moment in de
wereld gebeurt.
Natuurlijk is de Golfoorlog geen
thema dat als zodanig op het festival
in films aan bod komt. daarvoor is
het medium nu eenmaal te traag,
maar in de Iraanse film "Dandan-E
Mar" van Masud Kimiai komt bij
voorbeeld wel aan de orde wat voor
gevolgen de vorige oorlog van Irak
had, voor de Iraanse samenleving
wel te verstaan. Masud Kimiai laat
de demoralisatie, de corruptie en de
ontworteling zien die per definitie
het gevolg zyn van een oorlogssitu
atie. De uitwerking van het verhaal
is helaas aan de magere kant
Thematisch ook interessant en
aanzienlijk sterker is de buiten
competitie vertoonde Frans-Alge-
rijnse film "Cheb" van Rachid Bou-
chareb. De verschillen tussen de
Arabische en de westerse wereld
worden hierin helder belicht aan de
hand van de lotgevallen van een in
Frankrijk opgegroeide Algerijnse
jongen die na een veroordeling door
de Franse autoriteiten wordt uitge
wezen en opeens in een Arabische
cultuur belandt die hem volmaakt
vreemd is; de jongen spreekt zelfs
geen woord Arabisch. Hoewel
"Cheb" vooral gaat over de ont
heemding van allochtone jongeren
kunnen ook westerse kijkers door
de verbaasde ogen van die gedepor
teerde jongen heel goed meekijken
naar een voor hen vreemde cultuur,
waarvan het beeld in de westerse
publieke opinie door de affaire Rus
hdie en de Golfoorlog een gevoelige
knauw heeft gekregen.
Prijzen
De oorlog zal niet kunnen verhinde
ren dat er vanavond in Berlijn ge
woon prijzen uitgereikt worden. Als
de voortekenen niet bedriegen, dan
zullen die prijzen zeker voor een
deel bij "Dances with Wolves" be
landen. Juryvoorzitter Volker
Schlondorff heeft zich in elk geval
al opvallend positief over de film
van Kevin Costner uitgelaten en
met nog slechts een paar films te
gaan is niet duidelijk welke concur
rent kwalitatief een beetje in de
buurt komt, even afgezien van het
buiten mededinging vertoonde
The Godfather III" en de Russische
film "Satana".
Alle speculaties, die tot het rituele
tijdverdrijf in de wandelgangen be
horen. kunnen echter niet verhul
len dat de Berlinale dit jaar weinig
te bieden had, zeker niet voor festi
valgangers die ook in Rotterdam
waren. Je hoeft geen Nederlandse
chauvinist te zijn om te constateren
dat de interessantste produkties in
het Berlijnse programma voor een
belangrijk deel een maand eerder al
in de Maasstad te zien waren, met
Sokoerovs 'De tweede cirkel' als be
langrijkste voorbeeld.
Golden Earring: "De fans zien ons in Amerika nog behoorlijk zitten".
George Kooijmans wil publiek ,oude, image laten zien
kend door Koos O., tot uitdrukking
komen piraten, bloed, oorringen
en zwaarden, kortom een tamelijke
ruige Earring". Naast de titelsong
maakt ook de ballad 'Going to the
run' kans om als single uit te ko
men.
Kooijmans wil zich nog niet op
voorhand uitspraken over de Ame-
rika-aspiraties van de Earring. "We
zijn er voor het laatst m '84 geweest
en zelf heb ik er wel zin in om weer
eens wat in de States te gaan doen
Het moet echter wel verantwoord
zijn. Er zijn in de afgelopen jaren
best aanbiedingen geweest, maar
we zijn voorzichtig. Het heeft geen
zin daar in het wilde-weg te gaan
spelen, zonder uitzicht te hebben op
goede ondersteuning en plaatver
koop. Anders is het gewoon zakken
geld weggooien. Met dat nieuwe
platencontract bij CBS/Sony hopen
we natuurlijk wel op een terugkeer
naar de States. De fans zien ons daar
nog altijd behoorlijk zitten".
Duitsland is een ander verhaal.
"Dat land hebben we met name in
de jaren met die Amerikaanse toer-
nee's behoorlijk laten zitten. De
laatste jaren zijn we dat aan het
goedmaken De Earring is in Duits
land nog altijd een grote naam".
Winterswijk, Cultureel Cen
trum (SS MnuOs Dm lm h.
Rrabanthal (15 maart); Gom, Zee
landhal (16 maart); Zutphen. Ilan-
zehof (22 maart); Beneden Leeu
wen. De Rosmolen (23 maart); Ge-
mert. Feesttent (29 maart); Al
phen (N.Br.). Feesttent 6 april);
Wolvega (13 april); Lelystad. Ago
ra (19 april); Franeker, De Treve
(20 april); Arnhem. Rijnhal (27
april); Voorthuizen. Feesttent (30
april); Meijdreeht. Feesttent, (19
mm; Hi i suijU Iiinthrr, xt-
ti lit!H mi-I). u n In. li l stti nt (12
juli), l ihisIr111'kiri xtti nt (12 au
gustus).
mij bijvoorbeeld veel valser dan bij
Couperus. Hii is een slang, die het
onnozele bakvisje Eline in ander
halfjaar tijd de ondergang in drijft".
Ook Eline is niet helemaal het
zelfde personage als in het boek.
Blokker: "Ik heb Eline veel vrolij
ker en vitaler gemaakt. Bij Cou
perus is zij toch vooral de zeurderi
ge vrouw die slachtoffer is van haar
eigen manische depressiviteit. Ik
heb haar meer het slachtoffer van
Den Haag gemaakt". In het eerste
scenario, dat Blokker al in 1983
schreef, komt Eline volgens hem,
overeen met de Eline van de roman.
Toen verdween het script echter in
een diepe lade omdat Kümel de film
financieel niet rond kon krijgen. De
Belgische regisseur vroeg Blokker
al in 1981 om een scenario naar het
boek van Couperus te schrijven.
Al in de jaren zestig verfilmde Kü
mel de novelle Monsieur Hawarden
naar een scenario van Jan Blokker.
"Het is een film die boven het gemiddelde uitsteekt. De film deugt".
Hoffman, het zwarte schaap van de
familie. Volgens de Vere's heeft hij
een negatieve invloed op Eline.
dat Couperus zich hierdoor niet in
zijn graf zal omdraaien".
Bij het schrijven van het filmscena
rio heeft Blokker ook scènes toege
voegd die niet in het boek staan.
"De al genoemde neef Vincent is bij
Blokker: "Toen filmproducent Mat-
thys van Heijningen mij ongeveer
twee jaar geleden belde met de
boodschap dat hij de financiering
van Eline Vere, die in totaal acht
miljoen gulden heeft gekost, rond
had, heb ik het script opnieuw be
keken. Het viel me mee. De scènes
zaten op de juiste plaats en de dialo
gen waren niet slecht. In samenwer
king met de Belg Patrick Pesnot
heb ik de dialogen echter per scène
kwartslagjes gedraaid, waardoor
