Reactie Irak
hoopgevend'
Gorbatsjov bij slagen vredesplan winnaar oorlog
Lubbers razend na
beschuldiging WD
Van den Broek:
V
Nederlandse mijnenjagers binnenkort naar Golf
Irak wil meer
medische hulp
Ströbele stopt
g9r VRIJDAG 22 FEBRUARI 1991
OORLOG IN DE GOLF
PAGINA 7
DEN HAAG (ANP) - "Een positieve ontwikkeling die hoop
geeft". Zo noemde minister Van den Broek vanochtend de
berichten dat Irak ingestemd zou hebben met de Sovjet
vredesvoorstellen. Van den Broek zei dit vlak voor vertrek
naar de ministeriële zitting van de West-Europese Unie
(WEU) in Parijs waar hij en interim-minister Pronk (defen
sie) met hun collega's van acht andere Europese landen
over onder meer de jongste ontwikkelingen in de Golfoor
log zullen spreken.
Van den Broek kende de precieze
inhoud van de Sovjet-voorstellen
nog niet. Hij zei te hopen meer in
formatie daarover in de loop van de
dag te krijgen. Naar verwachting
zou de Amerikaanse president
Bush vandaag zijn coalitie-genoten
in de strijd tegen Irak raadplegen.
"De vraag is", aldus Van den
Broek, "of er werkelijk sprake
druk te hebben dat de grondoorlog
even is uitgesteld. "Ik kan me voor
stellen dat de vredesvoorstellen
eerst zorgvuldig bestudeerd wor
den om te zien of er op korte termijn
een bestand mogelijk is dat een
grondoorlog kan voorkomen", al
dus de minister.
Voor zover bekend is wat het Sov-
rwaardelijke terugtrek- jet-voorstel inhoudt, wordt daarin
Irak uit Kuwayt of dat er geen koppeling gelegd tussen de te
rugtrekking van Irak uit Kuwayt en
een oplossing voor alle andere pro
blemen in het Midden-Oosten.
Groen Links heeft vandaag een
te werken ondubbelzinnig positieve reactie
vredesini- gevraagd van de Nederlandse rege
ring op de Iraakse toezegging zich
onvoorwaardelijk terug te trekken
uit Kuwayt. Irak heeft i
king
toch neven-afspraken worden
maakt die ernstige risico's kunnen
opleveren voor die onvoorwaarde
lijkheid". Wel verklaarde hij
gemotiveerd te zijn r
aan de "bestendiging
tiatieven". Hij noemde de voorstel
len belangrijk genoeg om zorgvul
dig te laten bestuderen.
Hij verwacht dat bij alle partijen voldaan aan de'kern
in de anti-Irak-coalitie grote bereid- VN-resoluties, zei de fractie
heid bestaat af te stevenen op eer
staakt-het-vuren als Irak bereid is
aan alle resoluties van de Veilig
heidsraad van de Verenigde Naties Kamerleden Beckers
te voldoen. Van den Broek zei de in- kes.
LISSABON - Deze vrouw sloeg gisteren weer een kruis erbij in de grond duurt, r
tegenover de VS-ambassade in Lissabon. Elk dag dat de Golf-oorlog voort- gen de o
i de
eerste reactie. Nederland dient zich
te spannen voor een zo snel mo
gelijk staakt _het vuren, stellen de
Groen Sip-
DEN HAAG (GPD) - De Neder
landse regering stuurt twee mijnen
jagers naar de Perzische Golf. Het
kabinet heeft daartoe vanmiddag
besloten. Minister van defensie-ad-
interim Pronk kondigde het besluit
gisteravond al aan.
Nederland gaat daarmee in op
een wens van de Verenigde Staten,
die extra mijnenjaag-capaciteit
wensen in het noordelijk deel van
de Golf. Amerikaanse en Britse mij
nenjagers en -vegers zijn al enkele
dagen bezig om het noordelijk deel
van de Golf mijnenvrij te maken.
Een amfibische landing op de kust
van Kuwayt is pas mogelijk als de
mijnenjagers voor een veilige door
gang hebben gezorgd.
Het is onduidelijk wanneer de
mijnenjagers vanuit de thuishaven
Den Helder zullen vertrekken.
Pronk kondigde gisteren aan eerst
de bemanningen van de aangewe
zen oorlogsbodems te willen inlich
ten. Mogelijk wordt maandag be
kend welke schepen naar de Golf
gaan.
De Nederlandse marine heeft al
enige ervaring in de Golf opge
bouwd. In 1987 en 1988, ten tijde
van de oorlog tussen Irak en Iran,
leverden twee Nederlandse mijnen
jagers een aandeel in het zekerstel
len van een vrije doorvaart voor
koopvaardijschepen.
CDA pleit voor
handelsembargo
tegen Jordanië
DEN HAAG (GPD) - Het CDA
overweegt het VN-handelsembargo
uit te breiden naar Jordanië. CDA-
woordvoerder W.A. Mateman liet
dit gisteravond weten na een uitzen
ding van Veronica Nieuwslijn. Het
progamma meldde dat het vier
maanden geleden ingestelde han
delsembargo tegen Irak en Kuwayt
niet waterdicht is.
Uit cijfers van het Centraal Bu
reau voor de Statistiek zou blijken
dat de export naar Irak na het instel
len van het handelsembargo welis
waar is afgenomen, maar de handel
naar omliggende landen als Jorda
nië en Cyprus fors is toegenomen.
Vanuit die landen zouden de voor
Irak bestemde goederen dan toch
op de plaats van bestemming ko-
Vanuit Nederland werden zo bij
voorbeeld belangrijke elektroni
sche goederen aan Irak geleverd.
Ook blijken Nederlandse bedrijven
via andere landen produkten aan
Baghdad te verkopen.
Het CDA-kamerlid vindt het
daarom nodig dat er op Europees
niveau een bijstelling van het em-
bargo-beleid dient te worden over
wogen. "De vraag moet beantwoord
worden of landen als Jordanië moe
ten worden toegevoegd aan de em
bargo-lijst", aldus Mateman. Hij zal
staatssecretaris Van Rooy (econo
mische zaken) hierover schriftelijke
vragen stellen. Daarnaast wil hij de
rol aankaarten die Maastricht Air-
port speelt in het ontduiken van het
VN-embargo. Het aantal vluchten
vanaf dit vliegveld van de Jordaan
se luchtvaartmaatschappij Royal
Jordanian is sinds het VN-embargo
tegen Irak en Kuwayt vervijfvou
digd.
AMMAN (Rtr) - In de Jordaanse
hoofdstad Amman is een Iraakse
delegatie aangekomen om te over
leggen met vertegenwoordigers van
het Rode Kruis, de Arabische Rode*-
Halve Maan en particuliere hulpor
ganisaties over wat Irak aan medi
sche hulpgoederen en voedsel voor
kinderen nodig heeft.
De Iraakse regering vreest voor
het uitbreken van cholera- en ty-
phus-epidemieën als gevolg van het
wegvallen van de watervoorziening
door bombardementen, gebrek aan
stroom of gebrek aan brandstof.
De vertegenwoordiger van de
Iraakse Rode Halve Maan, Amid
Chaled Abdul-Hamid, zei op een
persconferentie dat het internatio
nale Rode Kruis niet genoeg doet
voor Irak, vergeleken met de hulp
die aan vluchtelingen uit Irak in
Iraks buurlanden wordt gegeven.
Het internationale Rode Kruis heeft
sinds 17 januari 55 ton medicijnen
vanuit Iran naar Irak gestuurd, Uni
cef 54 ton.
U kunt uitrekenen wat onze be
hoefte is, zei Abdul-Hamid, als u
weet dat wij in voorgaande jaren
voor twee miljoen dollar gemiddeld
per dag medicijnen importeerden
en dat sinds 2 augustus bijna niets
meer naar Irak is verscheept.
Het Rode Kruis wil ook zelf kun
nen vaststellen wat de behoefte in
Irak is maar zegt te veel in zijn be
wegingsvrijheid in Irak te worden
gehinderd. Ook de vernietiging van
telefooncentrales en dergelijke
maakt het werk van de organisatie
er niet gemakkelijker op.
JERUZALEM/BONN
(Rtr/AFP/DPA) De woordvoer
der van de Duitse Grünen-partij,
Hans-Christian Ströbele, heeft gis
teren zijn terugtreden aangekon
digd. Het vertrek van Ströbele is
een direct gevolg van zijn recente
uitlatingen over de Iraakse raket-
aanvallen op Israël. Ströbele noem
de dinsdag de aanvallen met Scuds
door Irak "logisch".
Het Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken en de linkse op
positionele Burgerrechtenbewe
ging-partij zegden woensdag bij
eenkomsten met de Grünen af. Ook
ging het bezoek van de Grünen aan
het Israëlische parlement door
Ströbeles uitlatingen niet door.
Kuwayt: Iraakse
wreedheden
zijn toegenomen
GENÈVE (AP) De Kuwaytse mi
nister van planning, Sulayman Mu-
tawa, heeft gisteren gezegd dat de
moordpartijen en de martelingen
door het Iraakse bezettingsleger in
zijn land de laatste twee weken zijn
toegenomen. Vooral vrouwen, kin
deren en gevangenen zijn hiervan
het slachtoffer.
Volgens Mutawa vermoorden de
Irakezen gemartelde Kuwayti's om
te voorkomen dat ze later zullen be
richten over de gruweldaden. De li
chamen worden daarna begraven
zodat "geen sporen meer te vinden
zijn". Mutawa stelde voor dat het In
ternationale Rode Kruis aan Irak
toestemming vraagt de lichamen op
te graven. Mutawa besprak in Genè-
ve de situatie in zijn land met de
mensenrechtencommissie van de
Verenigde Naties.
turkije
Middellandse
Zee
cyprus
«t syrië
s-r— libanon
/.J Damascus..
Haifa 4 A
Tel Aviv %/J V I
israëi4LJ Amman
Suez Jerusalem JORDAN!.!
Kanaal/Port Sai^l
Diyarbakir
J"/''
Qaiyarah
Kirkuk
Balad
irak
Al Qaim Baghdad/,
l Kaspische f sovjetunie
Y.,
Teheran
vrijdagochtend
Geallieerde troepen trekken
grens tussen Saudi-Arabie" en
Kuwayt over
vrijdagochtend
Voor het eerst sinds twee
weken overdag geallieerde
bombardementen op Baghdad
iran
donderdagnacht
Drie Iraakse Scuds zijn op
Dhahran afgevuurd en alle
onderschept door Patriots
donderdag/vrijdag
Het vredesplan van de Sovjetunie en Irak
wordt met gemengde gevoelens
ontvangen. De VS en Groot-Brittannie"
reageren zeer terughoudend
YEMEN
Abu Qtièby
Masqat
DEN HAAG (GPD/ANP) - Pre
mier Lubbers heeft gisteren razend
gereageerd op de beschuldiging
van VVD-zijde dat hij de "vrede en
stabiliteit in de Golf niet heeft ge
diend" door zich positief uit te laten
over de vredesplannen van Sovjet-
president Gorbatsjov. De minister
president bedwong zijn woede
slechts ternauwernood over verde
re WD-beschuldigingen dat hij
"niet solidair" is met de anti-Irak-
coalitie en zich te veel mengt in het
werk van minister Van den Broek
(buitenlandse zaken).
D66-woordvoerder Kohnstamm
daagde de WD uit een motie van
wantrouwen tegen de premier in te
dienen als de liberalen werkelijk
menen dat Lubbers de vrede in de
Golf een slechte dienst bewijst.
Kohnstamm omschreef de uitlatin
gen van WD-woordvoerder Weis
glas als "van een dubieus soort".
PvdA-woordvoerder Melkert rea
geerde eveneens hard op de be
schuldigingen van WD-zijde: "U
heeft niet het recht moedwillig
schade te berokkenen op een ma
nier die de grenzen van het politiek
fatsoen verre te buiten gaat". Van
Koning opgepakt
DEN HAAG (ANP) - De vredesac
tivist Kees Koning is gisteren door
de Haagse politie aangehouden we
gens overtreding van de algemene
politieverordening. Koning, die met
anderen sinds begin deze week voor
het ministerie van defensie betoogt
tegen de Golfoorlog, weigerde
bordjes met de tekst "Ministerie
van Oorlog" te verwijderen van het
hek van het ministerie. Bij verhoor
op het politiebureau bleek dat de
59-jarige Koning nog een gevange
nisstraf moet uitzitten.
den Broek noemde de WD-uitla-
tingen "overtrokken". De minister
zei dat over de steun van Lubbers
voor het initiatief-Gorbatsjov tevo
ren onderling overleg was gevoerd.
Hoe kwaad Lubbers was over de
aantijgingen van WD-zijde bleek
uit het feit dat hij gedurende enige
tijd slechts zwijgend en kwaad kij
kend achter de regeringstafel op en
neer liep en later de uitlatingen van
Weisglas simpelweg en met één
woord ontkende. Buiten het bereik
van de microfoons sprak de minis
ter-president van "schandelijke leu
gens".
Aanleiding tot het tumult in de
Kamer was het feit dat Lubbers zich
woensdagavond vrij positief had
uitgelaten over de intitiatieven van
president Gorbatsjov om Irak te be
wegen zich uit Kuwayt terug te
trekken. Weisglas meende dat de
premier met zijn uitlatingen niet al
leen afweek van de opstelling van
zijn minister van buitenlandse za
ken, maar ook een barst had veroor
zaakt in de geallieerde coalitie. Im
mers, zowel de Amerikanen als de
Engelsen hadden veel terughou
dender gereageerd op het plan van
Moskou, zo stelde Weisglas.
De felle stellingname van Weis
glas tegenover de minister-presi
dent was voor minister Van den
Broek aanleiding tot de uitspraak
dat de WD wel "erg overtrokken"
had gereageerd op het televisie-in
terview. "Het was schieten met een
kanon op een mini-mug, nee, er was
zelfs geen mug", zo merkte Van den
Broek op. Hij sloot zijn opmerkin
gen af met de hoop uit te spreken
dat "in dit buitengewoon ernstige
conflict zakelijkheid en een verant
woorde bewogenheid voortaan de
boventoon zouden voeren".
WASHINGTON - President
Bush zat gisteravond om acht uur in
een theater, waar hij het kassucces
'Black Eagles' bijwoonde, dat gaat
over de Tweede Wereldoorlog. Maar
voor hij uit het Witte Huis was ver
trokken, was hij zelf de hoofrolspe-
ler geweest in een heel ander stuk
theater, dat ook over een oorlog
ging.
Om kwart voor zeven werd hij ge
beld door Sovjet-leider Gorbatsjov
die hem vertelde wat hij even eerder
met de Iraakse minister Aziz (bui
tenlandse zaken) was overeengeko
men. "Het gesprek duurde 33 minu
ten", aldus later de woordvoerder
van Bush.
Dat was lang, maar de twee we
reldleiders hadden ook veel te be
praten. Gorbatsjov kon Bush, voor
het eerst sinds de Golfoorlog vijf
weken geleden begon, een denk
baar alternatief voor een bloedige
grondoorlog aanbieden.
Uit wat sindsdien bekend is ge
worden, is duidelijk dat Gorbatsjov
Bush lang niet alles gaf wat hij wil
de. Maar tegelijkertijd was'het toch
wel zo veel, dat de Amerikaanse
president ook niet gelijk nee kon
zeggen.
Bezorgdheid
Zijn woordvoerder, Fitzwater, ver
woordde het later zo: "De president
sprak zijn grote bezorgdheid uit
over verschillende punten van het
plan. Aanzienlijke verdere analyse
is nodig. De coalitiepartners zullen
worden geraadpleegd".
Veel details over het Russische
vredesplan moeten nog nader wor
den uitgewerkt. Nog lang niet alles
is bekendgemaakt. Maar nu al staat
één ding vast: het plan van Gor
batsjov zal Bush nog heel wat
hoofdbrekens bezorgen.
Zonder Gorbatsjov zouden de ge
allieerden snel aan een grondoffen-
sief zijn begonnen. Over de afloop
van dat offensief had niemand meer
enige twijfel: de murw gebombar
deerde Iraakse troepen zouden wor
den verpletterd. Dat zou een gruwe
lijke, maar in elk geval heldere op
lossing van de crisis zijn geweest
die ontstond toen Irak op 2 augus
tus Kuwayt binnenviel. Zo'n helde
re oplossing is nu door het werk van
Gorbatsjov niet langer mogelijk.
Wat staat er in het acht punten tel
lende Russische vredesvoorstel?
Onder meer dit: Irak trekt zich
onvoorwaardelijk uit Kuwayt terug.
Daarmee wordt twee dagen na de
afkondiging van een staakt-het-vu
ren begonnen.
Als Irak tweederde van zijn troe
pen uit Kuwayt heeft weggehaald,
dienen de economische sancties
van de Veiligheidsraad te worden
ingetrokken. Alle anti-Irakresdlu-
ties van de V-raad moeten ook on
geldig worden verklaard.
Het plan gaat, vanuit Amerikaans
oogpunt gezien, heel wat verder in
de richting van een goede oplossing
dan het vredesvoorstel dat Irak vo
rige week vrijdag aan de wereld pre
senteerde.
Daarin stond onder meer dat de
geallieerden Irak zouden moeten
compenseren voor de opgelopen
schade. Er stond in dat alle buiten
landse troepen uit de regio moesten
verdwijnen. Alle schulden van Irak
moesten worden kwijtgescholden.
En verder was de oude koppeling
tussen terugtrekking en een oplos
sing van het Palestijnse vraagstuk
weer van stal gehaald.
Over dit eerste voorstel zei presi
dent Bush indertijd: "Wij verwer
pen het. Het is niet meer dan een
wrede grap". Hij was al wat positie
ver toen de Sovjets begin deze week
met een eerste vredesvoorstel kwa-
Bush zei toen: "Dit plan schiet
aanzienlijk te kort". Details over het
plan zijn nooit bekendgemaakt,
maar volgens de Washington Post
van gisteren wilde Bush onder
meer, dat er duidelijk in zou staan in
hoeveel tijd de Iraakse soldaten uit
Kuwayt moeten vertrekken en dat
de oorlogsgevangenen direct zou
den worden vrijgelaten.
Het gisteren bekendgemaakte
plan voorziet in die lacunes. En de
koppeling van de Iraakse terugtrek
king en andere problemen in het
Midden-Oosten, volgens verschil
lende bronnen nog wel aanwezig in
het Russische plan, versie 1, is ook
van de baan.
Niet vergeten mag daarbij wor
den, dat de Sovjets en de Amerika
nen de afgelopen week over het eer
ste plan contact met elkaar hebben
gehad. Fitzwater somde het giste
ren op: twee Amerikaanse reacties
per telex, één telefoongesprek tus
sen de ministers van buitenlandse
zaken.
Opgeschoven
Wat dus is gebeurd, is dat de Sovjets
hun plan in de richting van Amerika
hebben opgeschoven. Na daarover
met Aziz te hebben gepraat, legde
Gorbatsjov gisteravond het aldus
bijgestelde plan aan Bush voor.
Die kon dus nu geen meer zeggen.
Maar dat wil niet zeggen, dat hij te
vreden zal zijn, want het plan zoals
het nu ligt, geeft de Amerikanen op
een aantal belangrijke punten ook
niet hun zin.
De Amerikanen voelen in de eer
ste plaats niets voor een staakt-het-
vuren van twee dagen, alvorens
Irak met de terugtrekking van zijn
troepen begint. Vooral het Pen
tagon is daar fel tegen, omdat zo'n
wapenstilstand Irak de kans zou ge
ven z'n gedemoraliseerde troepen
te reorganiseren en te bevoorraden.
Ook wil het Witte Huis niet dat de
economische sancties tegen Irak
worden opgeheven. Want dat zou
Irak de gelegenheid bieden snel al
het vernielde militaire materieel
weer aan te vullen en binnen de
kortste keren een even grote bedrei
ging voor de regio te zijn als vóór 2
augustus.
Ten slotte voelt de Amerikaanse
regering er niets voor, alle anti-Irak-
resoluties van de Veiligheidsraad in
te trekken, waarin punten staan als:
Iraakse herstelbetaling aan Kuwayt
en andere gedupeerden en de terug
keer van de emir. Over al die Ameri
kaanse twijfels wordt dus nu onder
handeld. Fitzwater zei gisteren
weliswaar dat Amerika niet met de
Sovjetunie onderhandelt over de
Golfoorlog, maar daar komt het na
tuurlijk toch op neer.
Amerika zal ook z'n coalitiegeno
ten moeten polsen. En er is alle re
den om aan te nemen dat het meer
weifelmoedige deel van de coalitie
zal zeggen: "Dit plan is toch ook al
heel mooi? Ons voornaamste doel,
de Iraakse terugtrekking uit Ku
wayt, is ermee bereikt. Is nu het
beetje meer dat we willen een
bloedig grondoffensief waard?"
Hoe dat ook uitpakt, zeker is dat
het grondoffensief nu, in deze fase
van gesprekken en onderhandelin
gen, moet worden uitgesteld. Dat al
leen al is pure winst voor Saddam
Hussein want een grondoorlog op
dit moment zou, uit oogpunt van
weersgesteldheid en religieuze ka
lender, voor de geallieerden het
gunstigst zijn.
Haat
Stel dat het Russische vredesplan
uiteindelijk leidt tot de Iraakse te
rugtrekking uit Kuwayt, wie zijn
dan de winnaars en verliezers? Op
pervlakkig gezien is Amerika een
van de winnaars, want het heeft zijn
zin: Kuwayt is dan weer een vrij
land. Maar zoals gezegd: Irak zou
zich binnen de termen van het plan
mogen herbewapenen en al weer
snel een even grote bedreiging voor
de veiligheid van de omringende
landen kunnen zijn als vóór 2 au
gustus het geval was.
Veel Irakezen hebben bovendien
door de genadeloze bombardemen
ten van de afgelopen weken goede
redenen om de Amerikanen en hun
bondgenoten als Saudi-Arabie en
Egypte intens te haten. Is dat niet
een klassiek voorbeeld van een Pyr-
rhus-overwinning?
Irak verliest Kuwayt, dat is duide
lijk. Hussein zou verder Irak kun
nen verliezen, want hij heeft land en
volk tenslotte in twee heilloze oorlo
gen gestort. Maar voor hetzelfde
geld groeit hij uit tot een soort mo
rele winnaar in de ogen van niet al
leen de Iraakse, maar ook andere
Arabische volksmassa's.
Blijft over: de Sovjetunie. Als het
Russische vredesplan slaagt, dan is
Gorbatsjov het die de vrede heeft
bewerkstelligd en Irak van de totale
vernietiging heeft gered. Dat levert
hem stellig do dankbaarheid (en tal
van militaire bestellingen) van Irak
op en prestige in de Arabische we
reld Het zorgt ervoor dat de Sov
jetunie zich van een hechte plaats in
de strategisch belangrijke Golfregio
verzekert en zich oprui u-. an
beetje een supermacht mag voelen.
In eigen land moet de getalsnjke
islamitische minderheid hem wel
dankbaar zijn, alsmede de militai
ren die buitengewoon bezorgd over
het verloop van de Golfoorlog wa
ren. De grote winnaar van de Golf
oorlog is dus Michail Gorbatsjov
aan het worden
