Een dag uit het leven van Schwarzkopf
Thuisland Yenda werd een heksenketel
Gouden tijd voor
Orthodoxe Kerk
mmtsmzsnzzi REPORTAGE!
Ommezwaai na vrijlating Mandela breekt levenswerk dokter Helms af
Vrouw klaagt
kerk aan om
discriminatie
Christendom in Sovjetunie is in
MOSKOU (EPD) Ongeveer
twee jaar geleden was het nog
een sensatie: blozend kondig
de een omroeper het optreden
van een pope op de Sovjet-te
levisie aan. Om de gevoelens
van atheïsten te ontzien zag
de priester er zo min mogelijk
als een geestelijke uit: z'n
zwarte habijt had hij thuisge-
laten.
Inmiddels zijn orthodoxe geeste
lijken in vol ornaat graag geziene
gasten op de buis. Zij zijn in bijna
alle kringen een exotische deco
ratie geworden. Er wordt geen
openbare bijeenkomst of politie
ke manifestatie gehouden, of er
loopt wel een in het zwart geklede
man met baard rond. Ze zijn zelfs
aanwezig bij de keuze van Miss
Moskou, openen het jongste as-
trologencongres en zegenen nieu
we cafés in.
Sinds de ineenstorting van het
communisme is godsdienst in, en
vooral de Russisch-Orthodoxe
Kerk profiteert daarvan. Verte
genwoordigers van andere gods
diensten komen nauwelijks aan
het woord.
Platvloers
Het hoge tempo waarin het chris
tendom de resten van het oude
waardensysteem begraaft, laat
geen tijd voor twijfel, kritische
vragen of pogingen om werkelijk
inzicht in deze godsdienst te krij
gen. "De nieuwe religieuze
'boom' voltrekt zich in een kit
scherige volksmennerij, vol sma
keloosheid en platvloersheid",
schreef auteur Ljoedmilla Saraki-
na onlangs in het dagblad 'Mos
kou Nieuws'.
Minstens twee keer per dag laat
radiozender 'Majak' de populaire
zangeres Malinin haar hit zingen:
"God, mijn God, geef ons alle-
NIJMEGEN (ANP) - De weige
ring van de RK Kerk om vrouwen
tot de gewijde ambten toe te la
ten, staat op 11 maart centraal tij
dens een rechtszaak die mevr. Ti
ny van Lieshout uit Volkel bij de
rechtbank in Den Bosch heeft
aangespannen.
Van Lieshout is al geruime tijd
actief in de parochie van St. Anto-
nius Abt in Volkel. Sinds midden
vorig jaar, toen de parochie zon
der priester kwam te zitten,
maakt zij deel uit van de niet-offi-
ciéle pastoraatsgroep die de paro
chie leidt.
Omdat zij in haar werk als niet-
ambtsdrager op allerlei beperkin
gen stuit, meldde zij zich in maart
vorig jaar aan bij het St. Janscen
trum, de diakenopleiding van het
bisdom Den Bosch. Daar werd zij
niet toegelaten, omdat de kerk
vrouwen niet tot de ambten toe
laat.
Van Lieshout wil nu duidelijk
maken dat de kerkleiding door
haar houding vrouwen in hun
menselijke waardigheid kwetst.
Verder wil zij van de leiding van'
het bisdom de argumenten horen,
waarom vrouwen niet geschikt
zijn voor het diakenambt.
Het bisdpm Den Bosch vraagt
de rechter de eis van Van Lies
hout niet ontvankelijk te verkla
ren, zegt de woordvoerder van het
bisdom. Hij wijst erop dat in alle
nationale en internationale ver
dragen het recht van de Rooms-
Katholieke kerk op een eigen
wetboek wordt erkend.
Bovendien voert het bisdom
aan. dat Van Lieshout haar klacht
niet tegen het bisdom, maar tegen
het St. Janscentrum, dat rechts
persoonlijkheid heeft, had moe
ten richten.
'Bomers reden
van het tekort
aan priesters'
HAARLEM (ANP) Het deke
naat Alkmaar verwijt bisschop
Bomers van Haarlem het groeien
de tekort aan priesters in het de
kenaat. Het bestuur van het deke
naat. ondersteund door 21 van de
24 parochiebesturen, schrijft dit
in een brief aan Bomers.
De priesters in Alkmaar heb
ben een hoge gemiddelde leeftijd.
Ze zijn overbelast, mede doordat
de pastoraal werk(st)ers in hun
mogelijkheden beperkt worden
door de leer van de kerk. Het indi
viduele pastoraat wordt op deze
manier het kind van de rekening,
schrijft het dekenaat.
Het dekenaat vindt de eisen die
de bisschop aan priesters stelt,
onnodig zwaar. Hierdoor kunnen
"gelovige mensen, die zich willen
inzetten voor de gelovige ge
meenschap omwille van het
Evangelie" niet aan de slag in de
parochies. Ze verwijten Bomers
dat hij meer zorg heeft voor de
formele uitgangspunten dan voor
de pastorale nood rond het
ambtsprobleem. Het is volgens
het dekenaat niet noodzakelijk
dat priesters celibatair leven en
per definitie man zijn.
Sommigen betwijfelen of de res
pectvol bedoelde bijnaam 'Stormin'
Norman' voor Schwarzkopf wel de
juiste is. Achter de hartelijkheid
van de generaal gaat volgens hen
een minder aantrekkelijke eigen
schap schuil: een groot ongeduld
dat soms ontaardt in zeer venijnige
uitvallen. Zelf veracht hij de bijn
aam Stormin' Norman en geeft hij
de voorkeur aan de bijnaam die de
infanteristen hun 1,93 meter lange
en 109 kilo zware bevelhebber heb
ben gegeven: 'De Beer'.
Schwarzkopf, die uit een geslacht
van beroepsmilitairen stamt en zijn
opleiding kreeg aan de militaire
academie West Point in de staat
New York. houdt er zijn eigen hel
den op na. Alexander de Grote
"Alles wat zijn soldaten deden kon
hij zelf ook, en beter" Ulysses
Grant en William Sherman, twee of
ficieren die de noordelijke staten tij
dens de Amerikaanse Burgeroorlog
naar de overwinning leidden, en
Creighton Abrams, zijn baas tijdens
de Vietnamoorlog. Schwarzkopf
heeft zijn oorlogsfilosofie van hen
overgenomen, aldus een medewer
ker. Kort gezegd komt die filosofie
neer op 'slaan, slaan, en blijven
slaan, omdat je daarmee levens
kunt redden'.
Net als de meeste hoge Ameri
kaanse officieren put Schwarzkopf
uit de ervaring die hij opdeed tij
dens de oorlog in Vietnam. Zijn af
keer van schattingen over het aantal
doden bij de vijand is een recht
streeks gevolg van de gebeurtenis
sen in Indo-China. Het vrijgeven
van dergelijke informatie had des
tijds volgens hem een nadelig effect
op de Amerikaanse oorlogsvoering.
Schwarzkopf heeft geregeld con
tact met zijn familie in de Verenigde
Staten. Onlangs zei hij in een inter
view dat hij het zeer moeilijk vond
de oorlog van zich af te zetten, zelfs
na een dag van hard werken. "De
moeilijkste beslissingen zijn die
waarbij mensenlevens in het spel
zijn. Die kwellen me, ik word er 's
nachts vaak wakker van en ze bren
gen mijn gedachten aan het tollen",
zei hij.
Van onze correspondent
I'eter van Nuijsenburg
TOHOYANDOl'/VENDA De
stoelen in de dokterskamer van
het Siloamziekenhuis zijn de
stille, maar sprekende getuigen
van het drama dat zich hier heeft
afgespeeld. Vrijwel elke.zitting,
elke rugleuning is beklad met in
onbeholpen Engels gespelde
leuzen en verwensingen. Dokter
Evert Helms (62), de geneesheer
directeur van het ziekenhuis, zijn
vrouw en de laatst overgebleven
leden van zijn staf, zien het elke
dag: Helms is de duivel: Helms is
Hitier: monster, ga terug naar je
geboorteland: je zit hier, je sterft
nu: Venda's zijn jullie
werktuigen niet.
In een andere slogan wordt Helms
vergeleken met de aartsvader van
de apartheid, Hendrik Verwoerd,
die immers ook van Nederlandse af
komst is. Hij laat het niet merken,
maar de vergelijking moet hem pijn
doen, want Helms heeft dertig jaar
lang in Siloam de strijd aangebon
den met de apartheid.
Venda is een van de vier zoge
naamde onafhankelijke thuislan
den in Zuid-Afrika en ligt 500 kilo
meter ten noorden van Johannes
burg. tegen de grens met Zimbab
we. Ongeveer 50 kilometer ten wes
ten van de hoofdstad Tohoyandou
ligt Louis Trichardt, een oerconser
vatief blank dorp, dat de meeste
ambtenaren voor het bestuursappa
raat van Venda levert.
Heksenverbranding
De Venda's golden jarenlang als één
van de meest primitieve stammen
in Zuid-Afrika en nog steeds komen
bij hen regelmatig heksenverbran
dingen en rituele moorden voor.
Het gebied, met zijn blanke en zwar
te bewoners, is ooit het 'hart der
duisternis' van Zuid-Afrika ge
noemd.
In deze uithoek vestigden Helms
en zijn vrouw zich in 1961, toen de
apartheid hoogtij vierde. Het was
het jaar na Sharpville. toen de poli
tie tijdens een onschuldige demon
stratie legen de beruchte pasjeswet-
ten 69 zwarten dood schoot en de
wereld voor het eerst kennis maak
te met de uitwassen van dit sys
teem.
"Het ziekenhuisje stelde toen
weinig voor; er waren misschien
120 bedden. Er waren geen asfalt
wegen, we hadden geen telefoon. Er
waren een paar Zuidafrikaanse art
sen, die een goede geneeskundige
verzorging voor zwarten niet echt
belangrijk konden vinden", herin
nert Helms zich als hij in zijn sober
ingerichte kantoor in bondige, lako-
nieke zinnen de geschiedenis de re
vue laat passeren.
"Maar langzaam maar zeker wis
ten we toch jonge afgestudeerde
artsen in Nederland te interesseren.
We konden we het ziekenhuis uit
breiden en het niveau opkrikken.
Dat was ons doel voor zwarten de
zelfde medische voorzieningen als
voor blanken. Ik denk dat we daar
in geslaagd zijn. We hebben nu 600
bedden. 800 man personeel en be
horen tot de best uitgeruste zieken
huizen in zuidelijk Afrika".
"In 1976 werd Venda 'onafhanke-
De vrijlating van Nelson Mandela betekende een ommekeer in de verhou dingen tussen blank en zwart. Het verzet tegen de apartheid verloor vanaf
die tijd gemakkelijker het onschuldige karakter, zoals dat van muurschilderingen. In het thuisland Venda richtte de woede van de zwarten zich me
de op het door witte dokters bemande hospitaal. (archiefftoto anpi
lijk' en toen hadden we officieel
niets meer te vertellen over het aan-
stellingsbeleid. Ik kon bijvoorbeeld
niemand meer ontslaan. Gelukkig
hadden we in Nederland een over
schot aan artsen en konden vrij
makkelijk mensen krijgen: er werk
ten hier vorig jaar tien dokters. Al
les ging prima, niemand legde ons
een strobreed in de weg tot in febru
ari vorig jaar Mandela werd vrijgela
ten".
Op dat historische ogenblik ver
anderde het al lang gistende Venda
in een heksenketel. Er was een ver
ontrustende toename van het aantal
rituele moorden en heksenverbran
dingen. Blanken waren hun leven
niet langer zeker. "Als je je van het
ziekenhuisterrein waagde, kon je
bekogeld worden. Wie geen zwarte
lifters in zijn auto meenam, liep je
het risico te worden gemolesteerd",
zegt Dirk Jan Pot. kinderarts in een
naburig hospitaal over deze perio
de.
Ook Siloam kreeg te maken met
dit fenomeen. Helms: "Eerst waren
hun eisen zo gek nog niet, meer sa
laris, aanpassing van de opleidin
gen, dat soort dingen. Maar toen
hadden ze het ineens over onder
drukkers. dat waren wij dan. en on
derdrukten, dat waren zij. Om de
haverklap werd er een massaverga
dering uitgeschreven en dus niet
meer gewerkt. De patiënten werden
aan hun lot overgelaten".
Helms stond toen voor de keus: de
regering laten ingrijpen of via over
leg tot een oplossing zien te komen.
Ook omdat hij wist dat de regering
te zwak en te corrupt was om iets te
ondernemen, koos hij voor het har
moniemodel. Eindeloze sessies los
ten niets op; integendeel, de proble
men werden alleen maar groter.
Helms zelf werd voor een soort
volksgericht gedaagd, maar weiger
de te verschijnen.
De sfeer op Siloam was voorgoed
vergiftigd. Wie zich niet nadrukke
lijk eens verklaarde met het actieco
mité. was een lakei van de apartheid
en werd geïntimideerd en bedreigd.
Zij vonden dreigbrieven in de bus
en kregen 's avonds telefoontjes dat
hun laatste uur geslagen had.
De woede richtte zich later tegen
alle Nederlandse artsen, aldus
Helms. "Niemand was volgens het
comité bevoegd. Daar hadden ze
een originele redenering voor. Kijk.
zeiden ze, als de dokters met verlof
gaan. gaan ze niet met vakantie
Nee, ze gaan ze in werkelijkheid
examen doen. En het feit dat ze
weer terugkomen is het bewijs dat
ze gezakt zijn... We zouden patiën
ten doodspuiten en meer van dat
soort lariekoek, maar de patiénten
geloofden het".
In het najaar loste het actiecomité
het volgende salvo in de slag om
Siloam als Versteeg en Zeilstra niet
vertrokken, zou het ziekenhuis plat
gaan. Versteeg en Zeilstra gingen
niet, de andere artsen waren soli
dair en het ziekenhuis ging plat,
drie weken lang. Toen begon ook de
terreurcampagne tegen de Neder
landers. "Een vrouwelijke arts werd
opgebeld en gevraagd: waar zijn uw
kinderen geboren? Hier op Siloam,
nu, dan zullen ze ook op Siloam
sterven".
Staat van beleg
Helms keerde terug van verlof toen
de staking in volle gang was. De re
gering zette het leger in om de keu
ken en de wasserij draaiende te hou
den. In deze staat van beleg waren
artsen en werkwilligen vaak dag en
nacht in touw om hun patiënten te
helpen. Het personeel dat weigerde
te staken, ging na de dienst met het
lood in de schoenen naar een huis,
dat 's nachts in brand kon worden
gestoken.
In december erkende zelfs de re
gering dat de situatie onhoudbaar
was. Het actiecomité besefte dat de
nieuwe situatie een nieuwe strate
gie vereiste en paste zijn eisenpak
ket aan. Hun geschorste leden
moesten weer in dienst genomen
worden en de Nederlandse artsen
moesten blijven. De terugtocht is
echter te laat ingezet. De meeste art
sen zijn inmiddels, murw gebeukt
door de spanningen, vertrokken.
De laatsten hebben per een maart
opgezegd en een nieuwe baan ge
vonden. Helms zelf gaat op 1 april in
de vut.
"Trouwens, er valt niets meer te
bemiddelen", zegt hij, "en niets
meer te verzoenen, ook niet via een
ceremonie in de kapel, zoals het ac
tiecomité heeft voorgesteld. De ver
trouwensrelatie is voor eens en al
tijd kapotgemaakt".
Kapitalistiche pers
Het was ongetwijfeld leerzaam ge
weest om de lezing van het actieco
mité te horen, maar het comité
blijkt moeilijk te benaderen. Er
wordt veel vergaderd en op telefo
nische pogingen tot contact wordt
niet gereageerd. Een zegsman had
bij een andere gelegenheid al laten
weten 'geen vertrouwen in de kapi
talistische pers' te hebben.
Bij één van de klinieken wacht
een grote groep patiënten op wat
waarschijnlijk een van de laaste
spreekuren zal zijn. De patiënten
zijn de grootste slachtoffers van de
sluiting van Siloam, het enige zie
kenhuis in een gebied met 200.000
mensen, maar hebben de jobstij
ding, als ze het al weten, gelaten
aangehoord.
In zijn kantoor wijst Helms op
een stapel postzakken die tegen de
muur ligt. Daar zitten de eerste-
dagsenveloppen in waarmee het 50-
jarig bestaan van Siloam luister zou
zijn bijgezet. Hij lacht wrang. Hij
weet dat zijn levenswerk onder zijn
ogen zal worden afgebroken, dat 30
jaar keihard werken in één jaar te
niet is gedaan, maar hij maakt, hoe
ongelooflijk het ook lijkt, geen aan
geslagen, verbitterde indruk.
maal toch een beetje God". Ook
haar collega Zanna Bitsjevskaja I
heeft haar reportoire aan de jong
ste mode aangepast en zingt nu
haar 'Gebed'. Radio Rusland be
sluit berichten over de spannin
gen tussen bevolkingsgroepen re
gelmatig met de bede Moge God i
ons allen helpen".
Overal in de Sovjetunie worden
kerken gebouwd of gerestau
reerd. In de Basiliuskathedraal
aan het Rode Plein in Moskou lui-
den de klokken weer en het or- j
thodoxe kerstfeest was vorig jaar
voor het eerst sinds het ontstaan
van de Sovjetunie een officiële
vrije dag. De kerken zitten vol, de
thuisblijvers kunnen de dienst
via de televisie volgen. Het lijkt
erop of het atheïsme nooit be- 4
staan heeft. 1
Was het vroeger een voorwaar-
de om marxistisch of atheïstisch
te zijn, tegenwoordig is het predi
kaat gelovig, orthodox of partij-
loos nodig voor maatschappelijke
erkenning. De Russisch-Ortho
doxe Kerk is een sociaal-politiek I
aanhangsel van de perestroika ge
worden, oordeelt Sarakina. Voor
al de radicale hervormers zien
veel heil in de kerk en gaan ook
graag met de geestelijken op de
foto.
Zonde
Het is de vraag wat de kerk doet,
nu deze hervormers het met de
dag moeilijker krijgen in de Sov
jetunie. Onlangs nog beschuldig- 1
de de Russisch-orthodoxe patri
arch Aleksej II het centrale gezag
in Moskou ervan toe te geven aan
de "eeuwige bekoring" en "tel
kens opduikende ziekte" dat het
"zijn eigen belangen automatisch
als de belangen van het volk be
schouwt".
De patriarch, die in vergelij
king met veel van zijn voorgan
gers buitengewoon kritisch was,
uitte zijn beschuldiging na de mi- I
litaire ingreep in de Litouwse
hoofdstad Vilnius. Het militaire
optreden was "een zonde" en
"een grote politieke fout" en zou
er wel eens toe kunnen leiden dat
"wij voor eeuwen hebben ver
woest wat in slechts enkele jaren
tijd werd opgebouwd".
Aleksej II: ...zeer kritisch... (foto
Afscheid ds. Van der Meij. De
hervormde ds. A. van der Meij
neemt zondagmiddag in een
dienst, die om drie uur begint, af
scheid van de hervormde ge
meente van Noord wijkerhout.
Ds. Van der Meij wordt geestelijk
verzorger in de ponteneurskazer-
ne in Keizersveer. Zij was sinds
1984 aan Noordwijkerhout ver
bonden.
Cantatedienst Pieterskerk.
Tijdens de tweede cantatedienst,
die de Stichting Cantate dit jaar
organiseert in de Pieterskerk,
verleent zondag (aanvang zeven
uur) het Leids Vocaal Ensemble
medewerking. Het ensemble
brengt de cantate 'Aus der Tief
ruf ich zu Dir' van J. S. Bach ten
gehore. Ds. A. Alblas gaat ook dit
keer voor.
Aleid Schilder in Oegstgeest.
Aleid Schilder, een veel gevraagd
spreekster sinds haar boekje
'Hulpeloos maar schuldig', houdt
dinsdagochtend 26 februari een
lezing in Oegstgeest, voor de afde
ling van de Nederlandse Christen
Vrouwenbond. Thema is 'Werkt
geloof altijd bevrijdend?'. De bij
eenkomst vindt plaats in het Ge
meentecentrum (Leytweg 30).
Aanvang: half acht. Toegang: zes
gulden.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen het
beroep van de classis Middelburg tot
geestelijk verzorger Streekziekenhuis
Walcheren N.H.J.E. Boomers Amster
dam; bedankt voor Driesum C.M
Buijs Gameren.
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Schipluiden K.H. van Klaveren kand
Kampen; aangenomen naar Kampen
als miss.pred. te Liberia drs. A.L. Mul
der kand. Oegstgeest
kaanse strijdkrachten - niet ver van
het belangrijkste ondergrondse
commandocentrum.
Zittend achter een bureau laat
Schwarzkopf zich daar voorlichten
over de gebeurtenissen van de afge
lopen nacht. De chefstaf van het
Commandocentrum, generaal Ro
bert Johnston, brengt hem op de
hoogte van de laatste bombarde
menten op Iraakse doelen, het aan
tal gevangengenomen Iraki's en
van politieke ontwikkelingen die
voor de oorlogsvoering van belang
kunnen zijn.
Daarna gaan Schwarzkopf en zijn
plaatsvervanger Calvin Waller naar
de dagelijkse bespreking van de mi
litaire top van de anti-Iraakse coali
tie. Na de lunch bespreekt hij met
naaste medewerkers de planning
van Operatie Desert Storm of stapt
hij in zijn privé-vliegtuig voor een
bezoek aan de grondtroepen.
Stafleden stellen hem 72 uur van
te voren op de hoogte van de doelen
die de luchtmacht wil aanvallen. Op
grond van het aantal missies dat
mogelijk is. bepaalt Schwarzkopf
persoonlijk hoeveel aanvallen er op
welke doelen worden uitgevoerd.
Na een laatste bespreking met zijn
staf om ongeveer half acht in de
avond gaat hij dineren. Vervolgens
voert hij nog gesprekken met de
commandanten van landmacht,
luchtmacht en marine. Ook spreekt
hij vaak persoonlijk met de com
mandanten van de divisies die aan
de grondoorlog zullen meedoen.
Rond middernacht trekt hij zich te
rug in zijn kamer om te gaan slapen.
Strenge leermeester
Schwarzkopf heeft de reputatie een
strenge leermeester te zijn, al is hij
minder berucht dan zijn voorgan
ger, generaal George Crist, die on
dergeschikten meteen ontsloeg als
ze geen antwoord wisten op een
vraag. Bij zijn aanstelling in novem
ber 1988 zei Schwarzkopf dat hij
geen 'ontslagcommandant' zou zijn.
Maar wie iets niet wist, kon beter
snel achter de benodigde informa
tie komen, zou hij zijn medewerkers
hebben toegevoegd.
RIYAD (AP) Norman Schwarz
kopf staat om zeven uur op om aan
zijn dagelijkse oorlogstaak te begin
nen. Als bevelhebber van de gealli
eerde strijdmacht in de Golf is hij
tot na middernacht bezig met het
leiden van een oorlog, die hij om
schrijft als 'een intensieve persoon
lijke en emotionele ervaring voor ie
dereen die er bij betrokken is'.
Op het eerste gezicht ziet het
werk van Schwarzkopf er groots en
werelds uit. Hij is een vlei terren-
generaal en staat aan het hoofd van
515.000 soldaten, marinemensen,
luchtmachtpersoneel en mariniers
en van 100 schepen en 1.200 vlieg
tuigen in de grootste Amerikaanse
militaire operatie sinds de Vietna
moorlog. Maar zijn verblijfsruimte
in Riyad straalt vooral soberheid
uit. een Spartaanse sfeer bi jna.
Het is een kamer van 6 bij 3,6 me
ter, die zich bevindt in wat om vei
ligheidsredenen slechts mag wor
den omschreven als 'een kantoorge
bouw in Riyad'. Er staan een tafel,
een stoel, een groot bed met een ca
mouflageponcho als overtrek, en
een nachtkastje met daarop het
boek dat de generaal momenteel
leest: 'Infanterie-aanval', door Er-
win Rommel, de bevelhebber van
het Duitse Afrikakorps dat tijdens
de Tweede Wereldoorlog in de
woestijn vocht. In een hoek staat
een dubbelloopsgeweer. Voor de
persoonlijke veiligheid, zegt de 56-
jarige Schwarzkopf, en niet voor het
schieten van kleiduiven of vogels,
wat zijn favoriete vrijetijdsbeste
ding is.
Schijfje meloen
Tijdens het ontbijt sinaasappel
sap, cornflakes, koffie en zo nu en
dan een schijfje meloen - leest hij
de berichten uit Washington en de
Engelstalige kranten die in Saudi-
Arabië zijn te krijgen. Soms voert
hij al een eerste gesprek met de
voorzitter van de Amerikaanse
chefs van staven, generaal Colin Po
well, via een beveiligde telefoonlijn.
Na het ontbijt wandelt hij in zijn
Norman Schwarzkopf: slaan, slaan en blijven slaan, want daarmee kun
je levens redden. (l0t0 epa)
woestijncamouflagekostuum, voor
zien van de door hem geliefde insig
nes van de infanterie en de paratroe
pers, naar de eerste vergadering van
de dag in de US Forces War Room -
de oorlogskamer van de Ameri-
