Wereldraad is
stuurloos schip
De tussenbalans is een wazige leugen
'Een gevangenis is nooit
helemaal dicht te krijgen'
Assemblee laat duidelijk zien:
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1991
CANBERRA - Wanneer de
blauwgeverfde kangaroespo-
ren door het centrum van
Canberra binnenkort zijn
weggesleten, zal de Assem
blee van de Wereldraad van
Kerken snel vergeten zijn in
deze wat saaie ambtenaren
stad. De sporen moesten de
naar schatting vierduizend
Asembleegangers de weg wij
zen tussen de campus van de
universiteit en het congres
centrum aan de andere kant
van de city.
Twee weken lang beheerste de
kleurrijke oecumenische menigte
het stadsbeeld met haar met do
cumenten geladen canvastassen,
zonnehoeden tegen de overdosis
uv-straling en soms nog de kopte
lefoons van de vertaalinstallatie
om de nek.
Canberra noch Australië heb
ben veel reden om de Assemblee
lang in herinnering te bewaren.
Door het chaotische verloop van
de laatste dagen en de tijdvreten-
de discussies over de Golfoorlog,
zijn de onderwerpen die Australië
regardeerden, nauwelijks aan
bod geweest. De aboriginals, die
hun hoop hadden gevestigd op
krachtige ondersteuning van hun
zaak, moesten genoegen nemen
met een bescheiden plaatsje in
het programma. Aan discussie
over hun zaak, kwam de Assem
blee niet toe.
Over de Golfoorlog zelf sprak
de Wereldraad met een eenzijdig
heid die het gezag van de oecume
nische beweging opnieuw ernstig
afbreuk zal doen. Meer en meer
draait het politieke spreken van
de Wereldraad uit op holle geba
ren en lege woorden. Pleiten voor
een wapenstilstand zonder voor
waarden, is meer gestoeld op
'goed voelen' dan op 'goed doen',
sprak een Britse afgevaardigde
terecht.
Verliesposten
Wat dan wel de winst zal zijn ge
weest van deze Assemblee, zal
pas later blijken. Vanvouver le
verde tot ieders verrassing het
conciliair proces op. Canberra
heeft vooral op theologisch ter
rein goede discussies opgeleverd.
Het aanvankelijke doel van de
Wereldraad, de eenheid van. de
kerk, lijkt weer wat meer in de
picture te komen. Uitermate boei
end was het debat over de wijze
waarop het christelijk geloof ge
stalte moet krijgen binnen de so
ciale en culturele context van el
ke regio.
De ervaring met de Wereldraad
is dat de verliesposten eerder aan
de oppervlakte komen. Zo liepen
er gisteren heel wat mensen rond
met frustraties of zelfs tranen op
het gezicht. Zoals de vertegen
woordigers van de Baltische sta
ten, die een verklaring over hun
zaak onbehandeld van tafel zagen
geveegd. Of de vele Zuidafrika
nen, die dezelfde ervaring onder
gingen.
Oorzaak van de tijdnood was de
slechte vergaderleiding. De Duit
se predikant Heinz Joachim
Held, wegens zijn slaapverwek
kende presentatie ook wel dr. Va
lium genoemd, wist de zaak op
nieuw enkele keren grondig uit
de hand te laten lopen.
De combinatie van dr. Held met
secretaris-generaal dr. Emilio
Castro begint de Wereldraad be
hoorlijk op te breken. Castro
heeft van de Wereldraad een
stuurloos schip gemaakt. Zijn be
vlogenheid mag groot zijn, van
management en organisatie heeft
de Uruguay aan geen kaas gege
ten. De gevolgen zijn een hoge
frustratiegraad bij de staf in Ge-
nève, een hele reeks verkeerde
benoemingen en verslechterde
relaties met de kerken.
Het zou niet eerlijk zijn alle
schuld op Castro's frêle schou
ders te schuiven, maar het is ze
ker dat heel wat mensen opge
lucht ademhalen wanneer de
Uruguayaan over twee jaar met
pensioen gaat.
Enige hoop
De benoeming van de Libanese
aartsbisschop Keshishian, die re
sideert op Cyprus, tot opvolger
van Held, geeft enige hoop voor
de toekomst. Het feit dat Kes
hishian de orthodoxen vertegen
woordigt, bewijst dat de ortho
doxen ondanks alle onvrede de
Wereldraad niet de rug toekeren.
De aartsbisschop heeft een goede
staat van dienst als organisator en
zal er alles aan willen doen om de
Wereldraad weer wat body te ge-
Als ontmoetingsfeest van chris
tenen uit alle werelddelen, was de
Assemblee een groot succes. De
lijn van Vancouver-1983: veel li
turgie, symboliek en participatie
uit alle kerken en windstreken, is
voortgezet. De witte tent waar alle
diensten plaatsvonden, vormde
een echte energiebron en oase te
gelijk.
Dat kerkmensen bijna net zo
gewoon zijn als niet-kerkmensen
is in Canberra ook duidelijk ge
worden. De emoties blijken nog
altijd het hoogst op te lopen wan
neer er over posities wordt gestre
den. Ook hier faalden Castro en
Held, want ze wisten dat de be
noemingen tot pijnlijke taferelen
zouden leiden, maar deden niets
om die te voorkomen. Een zo
bont samengesteld gezelschap
van 950 gedelegeerden moet je
wel eens tegen zichzelf in be
scherming nemen als er zaken
moeten worden gedaan.
Nieuwe anglicaanse
bisschop in Londen
LONDEN (EPD) - De bisschop
van Wakefield, David Hope, is be
noemd tot anglicaanse bisschop
van Londen. De 50-jarige Hope
volgt in mei bisschop Graham
Leonard op.
Hope staat evenals zijn voor
ganger bekend als een behou
dend kerkleider. Maar in tegen
stelling tot Leonard, die heeft ge
dreigd de anglicaanse kerk te ver
laten, als vrouwen er priester
kunnen worden, heeft hij gezegd
een 'open' houding tegenover de
toelating van vrouwen tot het
priesterambt aan te nemen. Ko
mend jaar komt deze kwestie aan
de orde in de synode.
Na de aartsbisschoppen van
Canterbury en York is de bis
schop van Londen de hoogste ge
zagsdrager in de anglicaanse kerk
in Engeland.
Steun voor Bush. De zuidelijke
baptisten, met 15 miljoen leden
de grootste protestantse kerk in
de VS, steunen het beleid van
Bush in de Golfoorlog. Ameri
kaanse soldaten en hun thuis
front kunnen dan ook rekenen op
de "vaste ondersteuning" van de
kerk. Alle gelovigen zijn opgeroe
pen tot gebed om "goddelijke lei
ding voor president Bush".
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: toegelaten tot
evangeliebediening en beroepbaar L.
Neijmeijer, Alsteedseweg 20, 7481 RV
Buurse, tel. 05426-787, M. Oosten
brink, 't Goylaan 67, 3525 AA Utrecht,
tel. 030-881006, U. Tjallingil, Davids-
traat 95, 8725 BZ Groningen, tel. 050-
253936.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Scheemda drs. P B. Buike-
ma Zwammerdam.
Gcref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Alblasserdam i.c.m. Nieuw-
Lekkerland M. de Meij Creil en Nage-
le, te De Bilt-Bilthoven H.M. Smit Uit-
huizermeeden.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Ouddorp i.c.m. dovenzorg drs.
C.J. Meeuse Rotterdam-Z., te Herkin-
gen P. Blok Kootwykerbroek.
■■■■HHHHIHi REPORTAGE
Helikopter-uitbraak blijft een incident
Van onze correspondent
Ed Blaauw
AMSTERDAM Gevangenissen
potdicht maken werkt averechts.
Als je gevangenissen ombouwt tot
bunkers waaruit zelfs de grootste
drugscrimineel niet kan
ontsnappen, vallen er doden. Dat
voorspelt criminoloog dr. H.
Franke van het criminologisch
instituut Bonger van de
universiteit van Amsterdam. Ook
het ministerie van justitie gelooft er
niet in om van gevangenissen
onneembare vestigingen te maken.
"Wantje kunt niet aan de gang
blijven", zegt voorlichtster Jannie
Pols.
De even unieke als spectaculaire
ontsnapping van een 42-jarige
Turkse gedetineerde, die
maandagavond met een gestolen
helikopter uit gevangenis De
Marwei in Leeuwarden werd
gehaald, ziet Franke als een
incident. "Echt alarmerend vind ik
het niet. Die enkele drugsbaas die
ontsnapt. Het is maar een topje van
de hele drugsproblematiek in ons
land. Het justitiële kwaad van deze
spectaculaire ontsnapping is ook
gering". Pols: "Toch blijven we op
die man jagen.
Ontsnappingsgevaar blijft altijd
bestaan, hoe je ook beveiligt. En
aan steeds maar zwaarder
beveiligen zijn ook
maatschappelijke risico's
verbonden".
De grootste groep Nederlandse
gedetineerden piekert er niet over
om te vluchten. Die zit zijn straf
keurig uit. "Een Hollandse
gevangene heeft ook nauwelijks
baat bij vluchten. Na zijn straf wil
hij in eigen land een nieuw leven
beginnen. Dat wordt heel wat
moeilijker als hij te boek staat als
voortvluchtige. Je ziet ook vaak dat
een gevluchte gedetineerde
zichzelf aangeeft. De grote
drugsjongens kunnen uitwijken.
Die zijn niet aan Nederland
gebonden. Die kunnen makkelijker
in een ander land een nieuw
bestaan opbouwen. Dat soort
criminelen heeft kapitaal achter
zich en dus meer mogelijkheden
om een bewaker of een politieman
om te kopen", meent Franke.
Vluchtplan
Voor een gedetineerde met geld
bestaan soms ingenieuze en
kostbare vluchtplannen. Hoewel,
hij kiest, net als de modale
gevangene, in deze tijd van
gecomputeriseerde en
geperfectioneerde beveiliging ook
wel voor de klassieke manier van
ontsnappen, door heroïsch lakens
aan elkaar te knopen of door tralies
door te zagen met een in een brood
meegesmokkelde vijl. "Er zijn
velerlei ontsnappingen mogelijk. Of
er een relatie bestaat tussen de wijze
van ontsnappen en de hoeveelheid
geld van een gedetineerde, weet ik
niet", zegt Pols.
Franke: "Spectaculaire
ontsnappingen, waarbij veel
mensen zijn betrokken buiten de
gevangenismuren, zitten bijna
altijd in de drugssfeer. Het zijn vaak
de grote jongens. Alleen zij hebben
geld om dit soort ontsnappingen te
financieren".
In negen van de tien gevallen gaan
ontsnappingen niet gepaard met
geweld, meent Pols. "Maar als er
geweld wordt gebruikt, is dat
DEN HAAG - Wij zijn allen aan
deelhouder in de BV Nederland.
Dat is. economisch gezien, al jaren
een florerende onderneming, waar
wij trots op mogen zijn. Die onder
neming produceert veiligheid voor
de burgers, met een leger en politie.
Ze produceert recht, onderwijs,
volkshuisvesting, zorg voor oude
ren, jongeren, zieken. Ze produ
ceert een bestaansminimum voor
alle burgers met sociale zekerheid.
De onderneming bevordert de
produktie van cultuur, welzijn en
welvaart voor alle aandeelhouders
en over het geheel genomen zijn we
daar sinds de Tweede Wereldoorlog
buitengewoon succesvol in ge
weest. Welvaart en voorzieningen
voor welzijn zijn immens toegeno
men; of we daar ieder afzonderlijk
veel gelukkiger van zijn geworden
is een proces waarop de BV Neder
land geen invloed wist te krijgen.
Maar goed ook.
Als afnemers van de BV Neder
land mogen we niet anders dan dik
tevreden zijn. We blijven horen bij
de rijkste landen van de wereld.
Maar als aandeelhouders hebben
we reden voor zorg. De financie
ringsgrondslag van onze onderne
ming is al meer dan tien jaar buiten
gewoon zwak.
De Raad van Bestuur, het kabi
net, geeft al jaren meer uit dan er
binnenkomt en die tekorten aan li
quiditeit worden tegen dure rente
betaling geleend. Die rentebetalin
gen hangen als een molensteen om
«li1 nek van de directeur financiën
van de onderneming; we maken al
jaren nieuwe schulden om rente te
betalen op oude schulden.
geweld ook harder. Je ziet in de
samenleving ook
geweldsmisdrijven steeds zwaarder
worden. Er wordt meer met
vuurwapens gedreigd. Wat opvalt is
dat gevangenen bij vluchtpogingen
steeds meer gebruik maken van
professionele hulp van buitenaf'.
De gedetineerde met geld kan nu
eenmaal makkelijker een
helicopterpiloot charteren dan een
arme crimineel. Wie geld heeft,
heeft macht.
Frisse lucht
De ontsnapte drugsbaas kwam
bijna niet in contact met andere
gevangenen. Hij werd dag en nacht
in de gaten gehouden, maar mocht
wel luchten. Dat kleine beetje
bewegingsvrijheid in de frisse lucht
werd gevangenis De Marwei fataal.
Binnen een minuut was de
vuurwapengevaarlijke gevangene
gevlogen. Had langdurige eenzame
opsluiting met constant een
bewaker voor zijn cel geholpen?
Franke: "Misschien. Maar dan? We
hebben de resultaten van eenzame
opsluitingen in het verleden gezien.
Toegegeven, ontsnappingen
kwamen aan het begin van deze
eeuw en de vorige eeuw minder
voor. Maar de mensen, die jarenlang
echt opgesloten hadden gezeten,
waren na hun straf volkomen
onbruikbaar geworden voor de
maatschappij. Dat is niet het doel
waarnaar de gevangenissen in
Nederland nu streven. Hoe meer je
gaat beveiligen, des te harder is de
opstelling van de mensen binnen de
gevangenis. Interne problemen
worden groter. Het geweld zal
toenemen".
Een luchtplaats voor gevangenen
bedekken met een rooster of tralies,
De helikopter waarmee een gedetineerde maandag uit de Leeuwarderge
vangenis De Marwei ontsnapte. (foto anp>
lost dat niets op? "Hoe je een
penitentiaire inrichting ook
beveiligt, er blijven vindingrijke
gevangenen. Zij slagen erin te
ontsnappen". Toch stijgt het aantal
ontsnappingen maar zeer licht: 72
in 1990 tegen 70 in 1989. Relatief is
er zelfs een daling te zien. Het aantal
gedetineerden in gesloten
inrichtingen bedroeg vorig jaar
5531 mensen en in 1989 waren dat er
498fi.
Ja, mits...
In elke onderneming zou de Raad
van Commissarissen een directie
die gaten met gaten dicht, op de vin
gers tikken. In de BV Nederland
doet het parlement, de Raad van
Commissarissen, dat onvoldoende.
Erger: als de Raad van Bestuur het
probleem wil aanpakken, strandt
dat goede voornemen meestal op
verdeeldheid en onwil in de Tweede
Lubbers heeft met zijn tussenbalans
Kamer, de Raad van Commissaris-
De Raad van Bestuur, onder lei
ding van president-directeur Ruud
Lubbers en vice-president Wim
Kok, heeft met de Tussenbalans een
ingreep gedaan om de financie
ringsgrondslag van de onderne
ming gezonder te maken. En meldt
nig overtuigende ingreep gedaan om 's Rijksfinanciën weer gezond te maken.
zelf al bij de presentatie van het om
vangrijke pakket van 17 miljard gul
den aan maatregelen: onvoldoende,
er komt waarschijnlijk nog meer.
Dat komt in ondernemingsland
niet erg overtuigend over. Maar
goed, meer zat er niet in, want de
Raad van Bestuur heeft de grens be
reikt en op voorhand klonken uit de
Raad van Commissarissen al weer
veel 'nee, tenzij's en ja, mitsen'. Dat
is al jaren het probleem in de BV
Nederland: ieder van de 150 leden
van de Raad van Commissarissen
wil lid van de Raad van Bestuur
spelen en dat maakt de besluitvor
ming er niet helderder op.
Als aandeelhouders zien wij
machteloos toe hoe het beleid van
onze onderneming keer op keer niet
echt wil slagen. Onze aandelen zijn
zo gecertificeerd dat wij slechts
eens in de vier jaar een nieuwe Raad
van Commissarissen mogen kiezen
en als aandeelhouders zijn wij zo
pluriform dat de samenstelling van
dat college nooit leidt tot een voor
ons herkenbare Raad van Bestuur
met een overzichtelijke bestuursop-
dracht.
Terwijl de rekening van het be
leid wel aan ons aandeelhouders
wordt gepresenteerd. Nu heeft onze
Raad van Bestuur wel de euvele
moed te melden dat er 17 miljard uit
de onderneming wordt gehaald,
zonder dat de koopkracht van de ge
middelde aandeelhouder wordt
aangetast. Dat zou 'gemiddeld'
waar kunnen zijn, maar voor u en
mij en ieder van ons afzonderlijk is
dat een leugen. Het is de leugen van
de macro-economie die in haar ei
gen Bargoens modellen hanteert
waar u en ik nooit in voorkomen.
Die macro-economie grijpt in in
het leven op universitaire institu
ten, op het departement van finan
ciën en op een enkele stafafdeling
van een grotere onderneming of een
belangenorganisatie. Voor ons be
staat het leven uit micro-economie:
de huishoudportemonnee, de huur,
de hypotheek, het debet en credit
op de bank- of girorekening.
En in die micro-economie hakt
het pakket maatregelen van de Tus
senbalans er fors en genadeloos in.
Daar kan je voor of tegen zijn, al
naar gelang de eigen politieke voor
keur, maar dat kan alleen ontkend
worden door een wazig te formule
ren leugen in een Bargoens dat
spreekt van 'een koopkracht-be
houd lijn'.
Saldo-tekort
Weliswaar betalen we allemaal vol
gend jaar een beetje minder belas
ting (een groter deel van het inko
men blijft onbelast) en dat compen
seert verliezen die kunnen optreden
door de andere maatregelen. Maar
die andere maatregelen treffen ons
dan ook allemaal. En wie in combi
natie meerdere maatregelen in het
huishoudbudget te verwerken
krijgt, incasseert een financiële op
donder.
Alleen als je geen huis huurt, of
geen huis bezit, geen auto rijdt, of
geen benzine tankt, niét gebruik
maakt van het openbaar vervoer,
niet in een verpleegtehuis zit, geen
student bent, geen geld hebt ge
leend of gespaard, niet rookt, niet
bij de rijksoverheid werkt, geen
bloemen koopt (waarop immers het
hoogste BTW-tarief van toepassing
wordt) en je bent nooit een dag ziek.
dan ontspring je de dans.
Bestaat zo'n Nederlander? Ie
mand zonder woning, die zich al
leen te voet verplaatst, nooit ziek is
en nooit bloemen koopt? Jazeker,
in de macro-economie. Dat is de
'koopkracht-behoud-lijner'.
Alle andere aandeelhouders van
de BV Nederland krijgen van de gi
ro met iets grotere regelmaat dat
heldere rapport uit de micro-econo
mie: "U heeft saldo-tekort. Verzoe
ke aanvulling. De debetrente be
draagt thans 1,4 procent". Maar die
is na de Tussenbalans ook al niet
meer aftrekbaar.
