Minder bedrijvigheid
op en rond Schiphol
DE TIJD,
VAN TOEN
Uitbreiding Schiphol van grote invloed
op stemgedrag Haarlemmermeerders
Kwart gasinstallaties niet goed
Gevolgen Golfoorlog duidelijk merkbaar
MAANDAG 18 FEBRUARI 1991
SCHIPHOL (ANP) - De be
drijvigheid op Schiphol
neemt aanzienlijk af. De af
gifte van exportdocumenten
is met zeker veertig procent
gedaald. Dat zegt Th. Hulse
bosch, hoofd van de vesti
ging van de Haarlemse Ka
mer van Koophandel op
Schiphol.
Hulsebosch noemt de afgifte van
exportdocumenten een redelijke
graadmeter voor de bedrijvigheid
op Schiphol. Bij die afgifte gaat het
onder meer om zogenoemde certifi
caten van echtheid die aantonen dat
een bepaald geëxporteerd produkt
ook daadwerkelijk uit Nederland
komt.
Volgens Hulsebosch zijn de ge
volgen van de Golfoorlog nog niet te
merken in de aanloop van startende
ondernemers die zich bij de Kamer
laten inschrijven of die om advies
komen. "Wat we wel merken in on
ze gesprekken met ondernemers, is
dat er sprake is van een neerslachti
ge stemming, zo van: waar moet dat
nu naar toe..."
J. Knijff, consulent van Job Cen
tre Schiphol meldt een terugloop in
het vacature-aanbod van zeker vijf
tig procent. Zijn bedrijf sluit na
mens het Gewestelijk Arbeidsbu
reau in Haarlem seizoenscontracten
en vaste arbeidscontracten af.
"Waanzinnig veel minder aanbod
sinds de Golfoorlog", zegt hij.
"Vroeger kregen we toch zeker 30
vacatures per week aangeboden,
Nu knijp ik mijn handen al dicht als
er deze week tien binnen komen".
De enige bedrijfstak waar niet de
klad in zit is de beveiligingsbran
che. "Maar de stewardessenwer
ving, en de werving bij cateringbe
drijven via seizoenscontracten, is
grotendeels stopgezet".
Doorgaans begonnen luchtvaart
maatschappijen met het oog op het
komend zomervakantieseizoen al in
januari met de werving van bagage-
medewerkers, maar ook daarvan is
volgens Knijff nu zo goed als niets
te merken. Ook voor vrachtwagen
chauffeurs, horecapersoneel en ma
gazijnbedienden is bijna geen vaca
tureaanbod meer.
De grote oliemaatschappijen, die
samenwerken in Aircraft Fuel Sup
ply, merken tot nu toe een daling in
de brandstofverkoop van 'enkele
procenten', aldus woordvoerder
Van Buuren.
De oliemaatschappijen ervaren
dat luchtvaartmaatschappijen door
aanpassingen in hun dienstregeling
vliegtuigen tegenwoordig helemaal
voltanken, waardoor zij bijvoor
beeld zonder tussenlanding van Eu
ropa naar het Verre Oosten kunnen
vliegen. Dat maakt enigszins goed
dat de vliegtuigen die binnen Euro
pa vliegen juist minder brandstof
innemen omdat zij veel minder
zwaar beladen zijn. Er is sprake van
een na-ijleffect; vermoedelijk zullen
de oliemaatschappijen de gevolgen
van de afgenomen activiteit van de
luchtvaartmaatschappijen nog
gaan moeten ondervinden, veron
derstelt hij.
Hetzelfde geldt voor de Delftse
aardewerkfabriek De Porcelijnen
Fles. De fabriek zelf merkt nog geen
afgenomen belangstelling voor het
vooral bij Amerikanen geliefde
Delfts blauw waarvan zomers op
Schiphol veel over de toonbank
gaat. "Maar onze afnemers zien de
dreiging van wegblijvende toeris
ten natuurlijk wel op zich afko
men". zegt woordvoerster Van Er-
kel.
Dagbladen
Sommige instellingen genieten
juist meer belangstelling. Boekhan
del AKO meldt een toegenomen be
langstelling voor dag- en opiniebla
den. "Mensen willen vooral voor ze
op reis gaan geïnformeerd zijn over
de laatste ontwikkelingen", zegt
woordvoerder De Bruin van AKO
op Schiphol.
Ook de gebedsruimte, waar pas
sagiers zich voor vertrek vaak even
terugtrekken om te bidden of te me
diteren wordt goed bezocht. "Ge
zien het sterk afgenomen aantal
pasagiers zou je verwachten dat het
bezoek aan de gebedsruimte nave
nant is afgenomen, maar dat is niet
het geval", zegt dominee Blankert
die predikant is op Schiphol. Hij
ziet minstens evenveel mensen bid
den als voorheen. "Mensen die op
merkingen in het gastenboek
schrijven vragen vaak om vrede",
signaleert hij. "Vroeger las je nog
wel eens een uitdagende opmer
king dat Christus de enige ware is
en daaronder een opmerking dat Al
lah de enige ware is, of andersom.
Dat kom ik 'nu niet meer tegen.
Mensen zijn vooral bezorgd".
AMSTERDAM (ANP) - Voor de in
woners van de Haarlemmermeer
zullen bij de komende Statenver
kiezingen de beslissingen over de
uitbreidingsplannen van Schiphol
een belangrijke rol spelen. Dat
blijkt uit een enquête die is gehou
den in Hoofddorp en Zwanenburg.
Ruim 44 procent van de Zwanen
burgers laat het stemgedrag op 6
maart afhangen van de beslissingen
over de uitbreidingen van Schiphol,
zoals die staan in het Plan van Aan
pak. In Hoofddorp zegt 32 procent
van de ondervraagden dat zij bij de
verkiezingen het Plan van'Aanpak
zal laten meewegen.
Geen uitspraak
over onderwijs
aan dove jongen
LEIDEN - De negenjarige Ruben
Klerks uit Leiderdorp blijft voorlo
pig onderwijs krijgen van zijn moe
der. Omdat de Leidse kantonrech
ter Van Leeuwen de strafzaak inza
ke schoolverzuim vanochtend aan
hield. duurt het waarschijnlijk nog
enige maanden voordat duidelijk
wordt welk schooltype het meest
geschikt is voor de bijna dove jon
gen.
De ouders van Ruben zijn ervan
overuigd dat hij op een doveninsti-
tiuut te weinig leert. "Het is een in
telligente jongen die zich daar stier
lijk verveelt", liet vader M.J. Klerks
rechter Van Leeuwen vanochtend
weten.
Hij poogt de jongen al geruime
tijd geplaatst te krijgen op een
openbare school in Leiderdorp.
Maar de schooldirecties willen daar
niet aan. Ook het college van B en W
in Leiderdorp heeft afwijzend gere
ageerd op dit verzoek.
Officier van jusitie Van Ek liet
Klerks dagevaarden omdat zijn
kind niet staat ingeschreven op een
school. Daarmee ontduikt hij de
leerplichtwet. "Ik twijfel niet aan de
onderwijs-capaciteiten van uw
vrouw. Maar naar school gaan is
meer dan sommetjes maken. Het is
tevens een training in sociale vaar
digheden", aldus de officier.
Rechter Van Leeuwen stelde
Klerks voor zijn zoontje voorlopig
in te schrijven bij het dovensinsti-
tuut Effatha in Voorburg. "In de
tussentijd kunt u verder zoeken
naar een alternatief'.
De Leiderdorper wil daarvan ech
ter niets weten. Het heeft volgens
hem geen enkele zin Ruben naar
een school te sturen 'waar hij toch
niks leert'. Van Leeuwen besloot
vervolgens de zaak voor te leggen
aan een orthopedagoog. Die moet
aan de hand van het inmiddels uit
gebreide dossier rapporten beslis
sen welk onderwijs het best ge
schikt is voor Ruben.
Vader Klerks heeft op voorhand
weinig vertrouwen in de deskun
digheid van deze specialisten. Hij
overlegde de rechter zes rapporten
over zijn zoon, met zeer uiteenlo
pende conclusies. Waar de ene pe
dagoog melding maakt van 'een bij
na debiele jongen', komt de andere
onderzoeker tot de conclusie dat
Ruben 'boven-gemiddelde gaven
heeft'.
De rechter besloot de zaak deson
danks voor te leggen aan weer een
andere orthopedagoog. "We moeten
deze zaak toch op de een of andere
een oplossing brengen".
Tweederde van de Zwanenburgers
zegt niet te geloven dat de inspraak
invloed heeft gehad over de beslui
ten rond het Plan van Aanpak
Schiphol. In Hoofddorp ligt dit per
centage boven de 50. Uit de enquête
blijkt dat de inwoners het gevoel
hebben dat economische belangen
van Schiphol de doorslag hebben
gegeven.
Opvallend is dat ruim 1 op de 7 in
woners van Zwanenburg en Hoofd
dorp nog nooit van het Plan van
Aanpak heeft gehoord. Slechts 20
procent zegt goed of zeer goed op de
hoogte te zijn van de maatregelen in
het plan.
De inwoners van Hoofddorp heb
ben overigens meer begrip voor de
groei van de luchthaven dan die van
Zwanenburg. Van de Hoofddorpers
vindt 60 procent het goed dat Schip
hol uitgroeit tot de vijf grootste
luchthavens in Europa. In Zwanen
burg (waar men ook de meer ge
luidsoverlast heeft) is maar 38 pro
cent voor uitbreiding.
Uit de enquête blijkt dat slechts
20 procent van de inwoners van het
gebied meent dat voldoende onder
zoek naar de milieu-effecten is ge
daan. Een grote meerderheid (circa
70 procent) vindt dat milieubelan
gen zwaarder moeten wegen dan de
economische.
Ongeveer 60 procent van de inwo
ners van Zwanenburg vindt dat wo
nen in de buurt van Schiphol slecht
is voor de gezondheid. De inwoners
van Hoofddorp kijken daar iets po
sitiever tegen aan. Daar vindt 40
procent dat wonen bij de luchtha
ven de gezondheid schaadt.
ROELOFARENDSVEEN -
Het ijs was ondanks de inval
lende dooi dik genoeg, maar
de wind wilde zondag niet
echt waaien op het Braasse-
rmeer. Daar werd voor de
eerste keer een ijszeildag voor
Oudhollandse ij szeilj achten
gehouden. Het zogenaamde
'admiraalzeilen', achter el
kaar in een rondje zeilen, kon
door het gebrek aan wind ech
ter niet doorgaan. Het bleef bij
show van vrijwel stil
staande schepen.
De publieke belangstelling
oas groot, zo'n zes tot zeven
honderd mensen waren op het
evenement afgekomen. De pu
blieksprijs voor het mooiste
jacht was voor 'De Hipomenis'
Sjaak Loos uit Roelo-
farendsveen.
In totaal deden 13 jachten
mee, afkomstig uit alle delen
in Nederland. De oudste deel
nemende jacht dateerde van
1834.
Volgens J. Van Wijk, voorzit
ter van d organiserende ijs-
ze ilvereniyiiig Braassemer-
meer, neemt de belangstelling
voor Oudhollandse ijszeiljach-
ten de laatste jaren flink toe.
Drie heren uit Roelofarends-
veen hebben zelfs het plan op
gevat drie nieuwe boten te
bouwen. (foto Loek Zuyderduin)
Ventilatiegaten vaalt dichtgestopt vanwege koude weer
(vervolg pagina een)
LEIDEN Een kwart van de
gasinstallaties in woningen vol
doet niet aan de eisen. Hoewel
de mankementen variëren van
het ontbreken van een sticker
tot lekke leidingen, is er in
nogal wat woningen sprake van
gevaarlijke situaties. Niet alleen
de installatie zelf, ook het stook-
en ventilatiegedrag van veel
mensen is fout. De keuken en
badkamer worden dichtgestopt
terwijl er een geiser staat te
branden.
Dat constateert directeur produk-
tie, transport, en ondersteuning van
de Energie- en Watervoorziening
Rijnland, G.H. de Boer. Evenals
voorgaande jaren, is er dit jaar een
aantal doden gevallen als gevolg
van vergiftiging door koolmonoxy-
de. In Leiden ontsnapten vorige
week zondag een vrouw met haar
vier kinderen aan de dood, dit
weekeinde overleed een 13-jarig
Leids meisje aan de gevolgen van
een koolmonoxydevergiftiging.
de.
Boosdoener is meestal een vuile
geiser. Een vuile geiser is te herken
nen aan gele vlammen in plaats van
de gebruikelijke blauwe. Dat is het
teken dat er koolmonoxyde vrij-
.komt. Een gevaarlijke situatie hoeft
dat niet altijd op te leveren, ware het
niet zo dat in koude tijden alle venti
latiegaten in de keuken en de bad
kamer worden dichtgestopt. "En
dat terwijl een brandende geiser
een ventilatie-opening van 200 vier
kante centimeter nodig heeft", al
dus De Boer. Veel geisers hebben
bovendien geen directe afvoer naar
buiten. Al met al komen de verbran
dingsgassen in de keuken terecht.
In de loop van de dag en nacht vult
het hele huis zich met koolmonoxy
de.
Koolmonoxyde verdringt de
zuurstof op de rode bloedlichaam
pjes. De hersenen krijgen daardoor
te weinig zuurstof. De bewoners
van een huis waarin de concentratie
aan koolmonoxyde te hoog is, zijn
veelal slaperig. Ze gaan naar bed en
in de loop van de nacht bereikt de
koolmonoxyde-concentratie de fa
tale waarde.
Overigens kunnen ook gaskachels
oorzaak zijn van koolmonoxydever-
In de jaren tussen 1830 en 1840
werden in enkele grote steden
van ons land de eerste steenkool
gasfabrieken gebouwd die de he
le stad van gas konden voorzien.
In de meeste gevallen werden
deze gebouwd onder leiding van
Engelse ingenieurs. De Engelsen
waren namelijk al ver gevorderd
met de produktie van het steen-
koolgas en probeerden onder an
dere in ons land een monopolie
positie in te nemen. De Engelse
firma's hielden de fabricage ge
heim en streken de winst van de
fabrieken in Nederland op. Lei
den had in die tijd nog geen gasfa
briek. Wel dreef de Fransman
Felix Droinet sinds 1841 een be
drijf op een terrein aan de Vest-
wal tussen de Heren- en Mare-
poort waar hij 'draagbaar' oliegas
vervaardigde.
Dit gas werd met een gaswagen
thuis bezorgd waar het werd over
geheveld in een voorraadvat en
door buizen naar de lichtpunten
werd getransporteerd. Dit draag
bare gas was te duur om te wor
den gebruikt voor straatverlich
ting. In zijn bloeitijd had het be
drijf van Droinet dan ook maar
zo'n dertig klanten. Maar rond die
tijd begon ook het stadsbestuur
van Leiden warm te lopen voor de
mogelijkheden van het zoge
naamde stadsgas. Dat was met
name te danken aan het enthou
siasme van de toenmalige stads
architect Salomon van der
Paauw.
In de eerste plaats meende deze
dat het steenkoolgas goedkoop
en gunstig was voor de stad. Ten
tweede wilde hij het monopolie
van de Engelsen doorbreken. Hij
ondernam verschillende reizen
naar het buitenland om de gasfa-
bricage te bestuderen en hij ging
zelfs zover dat hij in zijn eigen wo
ning een miniatuurgasfabriek
bouwde. Het minifabriekje werk
te prima en oogstte alom bewon
dering.
Geweerloop
Van der Paauw kreeg de smaak
toen echt te pakken én maakte ge
detailleerde plannen en tekenin
gen voor een gasfabriek. Door een
uitgebreid buizennet zou de hele
stad van het daar geproduceerde
gas kunnen worden
Beide gebouwen vormen de restanten van de oude watergasfabriek. Op de achtergrond de gashouder uit 1904
gebouwd door de Fa. Neumann Eschweiler. Helaas is de bovenbouw met het bijbehorende vakwerk gesloopt.
voor het eerst een hele collegezaal
met behulp van dergelijk gas we
ten te verlichten. Hij had ontdekt
dat door verhitting van steenko
len in een geweerloop gas vrij
kwam. Datzelfde principe werd
in gasfabrieken op grotere schaal
toegepast.
De gasproduktie verliep fase
gewijs in verschillende gebou
wen. Uiteindelijk werd het gas in
een gashouder opgeslagen en
vandaar via een buizenstelsel ge
distribueerd. De gebouwen van
1904 gebouwd. Toen men aan het
einde van de negentiende eeuw
voor het eerst grote fabrieken
ging bouwen, nam men bij ge
brek aan ervaring en omdat men
geen andere voorbeelden had de
decoratieve onderdelen vooral
over van de enige andere grote ge
bouwen die men tot dan toe ken
de: kerken en kastelen.
In de twee pandjes van de wa->
tergasfabriek herkennen dan ook
we motieven die teruggaan op de
Romaanse kerkbouwkunst. Het
LEIDSE
KRONIEK OVER
/MENSEN EN
GEDANE ZAKEN
De produktie van steenkoolgas
was op zich geen nieuwigheid in
ons land. Al in 1783 had de Maast
richtenaar Jan Pieter Minckelers
Van der Paauw werden al snel
vervangen en in de loop van de ja
ren werd het complex steeds
meer uitgebreid in verband met
de alsmaar groeiende gasproduk
tie. Tegenwoordig resteren nog
altijd twee gebouwtjes waar men
watergas vervaardigde (goed te
zien vanaf de Maresingel).
Beide werden tussen 1902 en
vroegere 'menggebouw' is mede
vanwege de indrukwekkende
kap gerenoveerd en fungeert nu
als bedrijfsschool. Het 'produk-
tiegebouw' is minstens even
waardevol en bevat nog veel
authentieke elementen, maar de
N.V. Energie en Watervoorzie
ning Rijnland (EWR) is er nog
niet uit of het moet worden geres
taureerd en zo ja op welke ma-
Natte gashouder
Het gasverbruik in de stad was
niet gelijk verdeeld over een et
maal, terwijl de geproduceerde
hoeveelheid gas vrijwel constant
was. Om gebruikspieken op te
kunnen vangen was daarom een
voorraadvat nodig, de zogenaam
de gashouder.
Deze gashouders zijn de meest
opvallende onderdelen van oude
gasfabrieken. Ze moesten natuur
lijk gasdicht zijn en een wisselend
volume kunnen herbergen. Men
diende te voorkomen dat het gas
zich zou verdunnen met lucht en
het gas moest bovendien gemak
kelijk weer kunnen worden af
getapt. Tot de Tweede Wereldoor
log werden twee typen gashou
ders ontwikkeld: tot omstreeks
1935 kende men alleen de zoge
naamde natte gashouder waarbij
de houder in een kuip met water
is geplaatst. De installatie werkt
volgens het principe van een glas
dat omgekeerd in een bak met
water wordt gehouden. Hoe meer
gas er in de zogenaamde 'klok'
wordt gepompt hoe meer de hou
der stijgt.
In 1935 kwam ook de droge gas
houder op. In een cilindrisch re
servoir kon men een schijf op en
neer laten bewegen. De enige be
waard gebleven gashouder van
de Leidse gasfabriek is een natte
(telescopische) gashouder. Door
het gewicht van de klok ontstaat
een druk in de ruimte tussen het
dak van de klok en het waterop
pervlak. Door in deze ruimte
steeds meer gas te pompen stijgt
de klok. Wanneer men de klok
met behulp van gewichten naar
beneden duwt, wordt het gas on
der druk in het buizenstelsel van
de stad geperst. In 1903 besloot
het Gemeentelijk Gasbedrijf Lei
den tot de bouw van de natte tele
scopische gashouder.
De nieuwe houder kreeg een in
houd van 30. 000 kubieke meter
en werd gebouwd door de Duitse
firma Neumann uit Eschweiler.
De totale constructie woog 683
000 kg. De houder werd op 17 no
vember 1904 in gebruik genomen.
Helaas is het bovenwerk en het
bijbehorende geleidevakwerk in
middels gesloopt. En dan te be
denken dat de fabriek ooit zeven
houders had staan.
Overbodig
Nadat in de jaren vijftig de gasbel
bij Slochteren was ontdekt nam
aardgas de plaats in van steen
koolgas. In plaats van gasproduk-
tiebedrijven had men gasdistri-
butiebedrijven nodig. De gasfa
brieken en -houders werden daar
door overbodig. Ook die van Lei
den is niet meer als zodanig in ge
bruik.
Hopelijk vindt de EWR in over
leg met de gemeente een manier
om de overgebleven gebouwen
en gashouder te behouden, bij
voorbeeld door plaatsing op de
gemeentelijke monumentenlijst.
Het gaat hier per slot van reke
ning om een belangrijk restant
van ons industrieel erfgoed dat in
de meeste andere steden al gro
tendeels of geheel is verdwenen.
Overigens is ook op een andere
plaats nog een gebouw van de
'Stedelijke fabrieken van gas en
electriciteit' bewaard gebleven:
het gebouw aan de Hooigracht,
waar alle produkten die destijds
bij het gasbedrijf te koop waren
in de toonzalen werden opge
steld.
BIANCA VAN DEN BERG
giftiging. Veel schoorstenen zijn
volgens De Boer stinkend smerig.
"Zeker schoorstenen van kachels
die voorheen op olie stookten, wil
len nog wel eens helemaal verstopt
zijn".
De directeur benadrukt het be
lang van preventie. De keuken en
badkamer moeten voldoende wor
den geventileerd, de geiser geregeld
schoongemaakt en de schoorsteen
geveegd. Doe-het-zelfers moeten
volgens De Boer helemaal uitkij
ken. "Het installeren van een geiser
lukt watertechnisch meestal nog
wel, maar gastechnisch niet. Ge
vaarlijke aansluitingen zijn geen
zeldzaamheid".
Het EWR heeft speciaal mensen
in dienst om burgers advies te ge
ven. De Boer raadt iedereen die ook
maar de geringste twijfel over zijn
installatie heeft aan om contact op
te nemen met het energiebedrijf. Er
kan zonodig gratis een inspecteur
langskomen.
Interpellatie
in de staten
over vuilstort
ALPHEN AAN DEN RIJN/DEN
HAAG - Statenlid John Steegh
(Groen Links) houdt donderdag een
interpellatie over de rol van de pro
vincie in de vuilstort in de Cou
pépolder in Alphen aan den Rijn
in het Belgische Mellery. Van v
schillende kanten is gesuggereerd
dat onder meer de provincie moge
lijk een onfrisse rol heeft gespeeld
Steegh zegt over stukken te be
schikken die wijzen op een dubieu
ze rol van de provincie.
itottos
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Men schrijft ons uit Roelof-
Arendsveen: Ofschoon het ijs in
onze slooten en vaarten nog ge
middeld eene dikte heeft van 12
- 15 cm, worden er dagelijks po
gingen aangewend om deze
korst te verbreken, ten koste
van de pramen, welke met een
zwaren last bevracht en dan met
mannenkracht voortgetrokken
worden. Heeft zoo'n voorstel
ling plaats bij 't begin of aan 't
einde van een schooltijd, dan
bieden zich honderden rappe
jongenshanden tot hulp aan, die
om strijd het touw inpalmen; en
dan gaat het full speed als werk
te een kleine stoommachine,
zoodat de splinters van ijs en
vaartuig in 't rond springen. Het
blijkt dus, dat men hier ernstig
behoefte heeft aan de opening
der vaart. Weldra moet ieder
naar den akker om den grond
klaar te maken voor het „peulen
poten", terwijl verscheidene
agurkenvaten in de pakhuizen
op verzending wachten.
- Voor de betrekking van op
zichter over de landerijen en
plantsoenen in de gemeente
Zutfen, jaarwedde 800, hebben
zich ruim 200 sollicitanten aan
gemeld.
Vijfentwintig jaar geleden:
- Circusdirecteur Tom Boltini
heeft Rob de Nijs en Johnny Lion
met elkaar verzoend. Vanaf 2
april tot eind oktober zullen Rob
en Johnny samen in het nieuwe
circusprogramma van Boltini
in de piste gaan optreden. Zij
zullen voor deze gelegenheid een
nieuwe beatgroep achter zich
krijgen: de Poppins. Dit is een
groep, van wie de mensen bij el
kaar zijn gehaald uit verschil
lende losse beatgroepen. De
Poppins zullen zowel Rob de
Nijs als Johnny Lion begeleiden.
